Fréttablaðið - 29.11.2003, Side 30

Jack Aubrey skipstjóri er heil-mikill töffari sem sigldi um
heimsins á höf á freigátunni HMS
Surprise í Napóleonsstríðunum og
hélt aftur af óvinum bresku krún-
unnar í 20 sögulegum skáldsögum
rithöfundarins Patricks O’Brian.
Aubrey er nú mættur í öllu sínu
veldi á hvíta tjaldið í stórmyndinni
Master and Commander – The Far
Side of the World en ástralski leik-
stjórinn Peter Weir fékk landa sinn
Russell Crowe til að leika kappann.
Töffari töffaranna
Russell Crowe þykir skila sínu
með stakri prýði í myndinni enda
fer það honum ákaflega vel að
bregða sér í hlutverk töffara lið-
inna tíma. Þannig krækti hann sér
til dæmis í Óskarsverðlaun árið
2001 fyrir leik sinn í Gladiator þar
sem hann hnyklaði vöðvana í
hringleikahúsum hins forna
Rómaveldis sem skylmingaþræll-
inn Maximus.
Fyrsta bókin um ævintýri Jacks
og góðvinar hans, skiplæknisins
Stephen Maturin, hét Master and
Commander og kom út árið 1970.
Sagan segir að rithöfundurinn hafi
alltaf séð Charlton Heston fyrir sér
í hlutverki aðalsöguhetjunnar en
fáum blandast hugur um það að
Russell Crowe sé rétti maðurinn til
að túlka harðjaxlinn og þannig held-
ur The Times því fram að hann hafi
hreinlega „verið fæddur til að leika
hann“.
Leikstjóri myndarinnar er á
sama máli og segir Crowe búa yfir
náttúrulegum krafti og hörku.
„Hann tók völdin á skipinu strax
frá fyrsta degi.“ Crowe heillaðist
sjálfur strax af persónu Jacks.
„Menn eins og hann eru ekki til
lengur. Hann gerir hlutina ekkert
endilega eins og ætlast er til af
honum en þegar upp er staðið nær
hann miklu betri árangri en nokk-
ur hefði getað hugsað sér.“
Langur hefndarleiðangur
Master and Commander hefst
á því að Surprise sleppur naum-
lega undan óvæntri árás franska
herskipsins Acheron. Skipið er
stórskemmt eftir orrustuna en
metnaður Jacks kemur í veg fyrir
að hann sigli heim á leið með lask-
að skip og illa farna áhöfn. Hann
fyrirskipar viðgerð á hafi úti og
heldur síðan í hefndarleiðangur á
eftir Acheron. Undirmenn hans
hafa miklar efasemdir um tiltæk-
ið enda er Acheron miklu öflugra
skip en Surprise. Jack verður þó
ekki haggað og hann minnir nokk-
uð á brjálaða skipstjórann Ahab í
Moby Dick þegar það verður nán-
ast að þráhyggju hjá honum að
granda óvininum.
Acheron fer hratt yfir þannig
að eftirförin tekur dágóðan tíma
og áhöfnin þarf að komast í gegn-
um ofsaveður, hrista af sér
óheillakrákur og drekka slatta af
rommi áður en tilkomumikill
lokabardaginn getur hafist.
Gamaldags karlaheimur
Tíunda bókin, The Far Side of
the World, kom út 1984 en sögu-
þráður bíómyndarinnar er að
mestu leyti sóttur til þeirrar bók-
ar. O’Brian var lofaður í hástert
fyrir nákvæmar lýsingar sínar á
tíðaranda bókanna og aðstæðum
skipverja á sögutímanum. Sjálfur
sagðist hann meira og minna lifa í
fortíðinni og hafði takmarkaðan
áhuga á samtíma sínum. „Ég veit
lítið um Dublin, London og París
nútímans og enn minna um póst-
módernisma, póst-strúktúralisma,
þungt rokk eða rapp og get ekki
skrifað af mikilli sannfæringu um
nútímann.“
Patrick O’Brian fæddist árið
1914 og lést 2000. Hann sló ekki
almennilega í gegn með bókum
sínum um Aubrey og Maturin fyrr
en upp úr 1990 en allar bækur
hans sem komu út eftir 1993 hafa
komist inn á metsölulista í Banda-
ríkjunum og hafa selst í yfir
þremur milljónum eintaka þar í
landi.
Weir tekst vel að fanga stemn-
ingu bókanna og Master and
Commander er ákaflega „gamal-
dags“ í bestu merkingu þess orðs.
Hún gerist nánast öll um borð í
HMS Surprise, sem er nákvæm
eftirlíking freigátna þessa tíma
enda var ekkert til sparað þegar
það kom að gerð sviðsmyndar og
þess er gætt í hvívetna að hvert
einasta smáatriði sé eins og það á
að vera.
Gerð myndarinnar tók tvö og
hálft ár og hún kostaði 135 millj-
ónir dollara. Atriðin um borð í
HMS Surprise voru tekin í
Mexíkó í sama risavatnstanki og
James Cameron notði við gerð
Titanic. Þá er Master and Comm-
ander fyrsta kvikmyndin sem er
tekin á Galapagos-eyjum en þar
gerir áhöfn Surprise stuttan stans
á herleiðangri sínum.
Annars er Surprise heimur
myndarinnar og það er gott dæmi
um hversu karlmannalegur og
gamaldags sá heimur er að aðeins
einni konu bregður fyrir í allri
myndinni og það er einungis í eitt
augnablik.
thorarinn@frettabladid.is
32 29. nóvember 2003 LAUGARDAGUR
Paul Bettany:
Fastur í hlutverki
vinar Crowes
Breski leikarinn Paul Bett-any fór á kostum í hlutverki
ímyndaðs vinar stærðfræðings-
ins John Nash sem Russell
Crowe lék í Óskarsverðlauna-
myndinni A Beautiful Mind og
því þótti það í meira lagi heppi-
legt að hann skyldi fást til að
leika skipslækninn Stephen
Maturin í Master and Comm-
ander.
Russell Crowe segir að sam-
leikur þeirra í A Beautiful Mind
hafi gengið einstaklega vel og
þeir þekki svo vel hvor á annan
að það hafi verið leikur einn fyr-
ir þá að stilla saman strengi sína
í Master and Commander.
Bettany er vel þekktur kvik-
mynda-, sviðs-, og sjónvarps-
leikari í heimalandi sínu en
bandarískir kvikmyndahúsa-
gestir veittu honum fyrst veru-
lega athygli árið 2001 þegar
hann skemmti sér konunglega í
hlutverki rithöfundarins
Chaucer í A Knight’s Tale þar
sem Heath Ledger fór með aðal-
hlutverkið. Íslenskir bíógestir
fengu síðast tækifæri til að sjá
til Bettanys í Dogville eftir Lars
von Trier en næstu myndir hans
eru The Reckoning, þar sem
Williem Dafoe verður honum til
halds og trausts, og Wimbledon,
þar sem hann leikur á móti
Kirsten Dunst.
Bettany er giftur leikkonunni
Jennifer Connelly sem lék á móti
honum og Crowe í A Beautiful
Mind og þau eignuðust sitt fyrsta
barn í sumar, dreng sem þau
skírðu Stellan í höfuðið á leikar-
anum Stellan Skarsgård sem lék
með Bettany í Dogville. ■
PAUL BETTANY
Þessi geðþekki breski leikari á auðvelt
með að leika á móti Russell Crowe. Þeir
fóru á kostum saman í A Beautiful Mind
og endurtaka nú leikinn í Master and
Commander.
Hörkutólið Russell Crowe er við sama heygarðshornið og er enn að leika harðjaxla úr fortíðinni.
Hann er þó búinn að skipta sandölum skylmingaþrælsins út fyrir rosabullur skipherrans í
Master and Commander, sem segir frá lífinu um borð í freyigátunni HMS Surprise í Napóleonsstríðunum.
Foringi og fyrirmaður
ÁHÖFNIN Á HMS SURPRISE
Kemst í hann krappan þegar franska herskipið Acheron kemur henni í opna skjöldu. Skipstjóri freigátunnar, Jack Aubrey, sættir sig engan veginn við það að láta Frakka snúa á sig og
um leið og gert hefur verið við Surprise hefst mikill eltingarleikur við Frakkana og rétt eins og hjá Ahab í Moby Dick er það hefndin sem er skipstjóranum efst í huga.
RUSSELL CROWE
Þykir smellpassa í hlutverk skipstjórans Jack Aubrey og fer mikinn um borð í HMS Sur-
prise enda bæði fjallmyndarlegur og harður í horn að taka.