Tíminn - 29.09.1971, Blaðsíða 9

MIÐVIKUDAGUR 29. september 1971
TÍMINN
9
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURiNN
Framkvæmdastjórl: Krlstján Benediktsson Ritstjórar: Þórarlnn
Þórarinsson (áb). Jón Helgason. tndriðl G. Þorsteinsson og
Tómas Karlsson Auglýsingastjórl: Steingrimur Gislason RJt
stjómarskritstofur I Edduhúslnu. simaT 18300 — 18306 Skril-
vtoíur Bamkastræti 7 — Afgreiðsluslmi 12323. Auglýsingasiml:
19523. AOrar skrifstofur siml 18300. Askriftargjald kr 195.00
á mánuSi innaniands. I iausasðlu fcr. 12,00 eint. — Prentsm.
Edda hf.
Verðbólguhættan og
aðvörun Hannibals
í viStali við Hannibal Valdimarsson, félags- og sam-
gönguráðherra, sem birtist hér í Tímanum í gær, ræðir
hann m.a. um kjaramálin. Hannibal segir þar, að hann
sé bjartsýnn á að samkomulag muni takast í þeim samn-
ingum, sem nú eru hafnir, á þeim grundvelli, sem ríkis-
stjórnin lagði í málefnasamningi stjórnarflokkanna.
Ráðherrann minnir á, að auk þeirra leiðréttinga á
kjörum verkafólks og sjómanna, sem ríkisstjórnin hefði
beitt sér fyrir strax í upphafi valdaferils síns, hefði '1
hún heitið að stytta vinnuvikuna í 40 stundir og lengja 3
orlof í 4 vikur. Þetta væru hvort tveggja kjarabætur, |
þótt það kallaðist ekki kauphækkanir. Þá hefði ríkis- |
stjórnin auk þess lofað því að gera ráðstafanir til að
auka kaupmátt launa í áföngum á næstu tveimur ár-
um um allt að 20%.
Við þetta allt mun ríkisstjórnin reyna að standa, sagði
félagsmálaráðherra, og ríkisstjórnin trúir því að með
nánu samstarfi ríkisstjórnar og verkalýðshreyfingar
muni verða unnt að leysa þessi mál farsællega, án þess
að þær aðgerðir leiði til óviðráðanlegrar verðbólgúþfð- ''
unar. Þess vegna ríður á að standa þannig .að..máliJín,('T?>tf,
sagði Hannibal, að hættum á verðbólgumyndun verði
sem mest bægt frá á leiðinni að þessu æskilega mark-
miði að auka kaupmátt launa um 20% á næstu tveim-
ur árum.
í framhaldi af þessu sagði Hannibal Valdimarsson:
„Á þessu eiga launþegar að hafa fullan skilning, því
að það eru launþegar almennt, og láglaunastéttirnar þó
fyrst og fremst, sem tapa á verðbólgunni, þegar til
lengdar lætur. Það sannar þeim bitur reynsla.
Það hefur orðið hér á breyting. I stað óvinveittrar
ríkisstjórnar er nú setzt að völdum ríkisstjórn vinveitt
verkalýðshreyfingunni, sem hefur heitið því í upphafi að
stefna markvisst að bættum kjörum láglaunafólks, þ.e.
stefna að auknum launajöfnuði í landinu. Ég get því
ekki ímyndað mér annað en að launþegar vilji stuðla
að því með góðu samstarfi, að stefna ríkisstjórnarinnar
um aukinn kaupmátt launa og viðnám gegn verðbólgu
nái fram að ganga þjóðinni allri til heilla og hagsæld-
ar.“
Hringvegur 1974
í viðtalinu við Hannibal Valdimarsson kemur og fram,
að ríkisstjórnin hefur sett sér það markmið, að ljúka
vega- og brúargerð yfir Skeiðarársand og þar með loka
hringveginum um landið á næstu 3 árum. Þótt við lítt
yfirstíganleg náttúruöfl sé að stríða sagði ráðherrann, að
ætlunin væri samt að reyna að ljúka þessum 33 km.
áfanga á þremur árum, þ.e. að setja það markmið, að
þessari vegagerð verði lokið á þjóðhátíðarárinu mikla á
ellefu hundrað ára afmæli íslandsbyggðar árið 1974.
Ráðherrann sagði, að ekki væri eftir neinu að bíða, því
að hæpið væri, að rannsóknir gætu fullkomlega sagt til
um það fyrirfram, hvernig takast megi að leysa vand-
ann. Reynslan yrði að sanna, hvort hægt væri að byggja
þarna mannvirki, sem stæðust óhemjuna, Skeiðará í
hlaupi, eða mannvirki í því formi, að ekki sé um reið-
arslag að ræða þótt þau fari, t.d. trébrýr, þótt búast
megi við að uppfyllingar sópist burtu í hlaupunum. I
Vissulega er það verðugt markmið, að keppa að því
að unnt verði að aka hringinn í kringum landið á 1100 1
ára afmæli bvdcðar á íslandi árið 1974. — TK
1
ERLENT YFIRLIT
12600 ár hefur Japanskeisari
ekki stigið á erlenda pnd
Evrópuför keisarans markar því söguleg þáttaskil.
í FYRSTA sinn í sögunni,
er Japanskeisari nú á ferðalagi
erlendis. Hirohito keisari heim
sækir um þessar mundir ýms
lönd í Vestur-Evrópu. Vafa-
laust er þetta þáttur í þeirri
starfsemi japönsku stjórnarinn
ar að kynna Japan út á við og
auka þannig beint og óbeint
áhrif þess. Ferðalagi keisarans
er samt valið það yfirskyn, að
hann hafi sem tvítugur krón-
prins heimsótt Vestur-Evrópu
og vilji gjarnan rifja upp gaml
ar minningar og sjá þær breyt-
ingar, sem hafa orðið í Evrópu
á þessum tíma. Vafalaust verða
honum ljósar margar og mikl-
ar breytingar, en engar þó
meiri en orðið hafa í Japan á
þessum tíma og þá ekki sízt á
högum sjálfs keisarans.
Þegar Hirohito tók við keis-
aratign fyrir 45 árum, var
hann tignaður sem sonur sólar-
guðsins og sýnd alls konar virð-
ing s'áhikvæmt því. Hann var
þá talinn 124. keisarinn. sem
hef ði’ Ikfp'áð’ 'japanSká'' keisara-
stólinn. Sama ættin hafði far-
ið með keisaradóminn allan
þann tíma og er talið að for-
faðirinn, Jimmu að nafni, hafi
komið til valda fyrir 2631 ári.
Engin ætt i heiminum hefur
setið svo lengi við völd, t.d. eru
taldar 24 keisaraættir í Kína
á sama tíma. Ef til vill stafar
þessi langi valdaferill ættar-
innar af því, að keisarinn
hafði teljandi lítil veraldleg
völd. Völdin voru oftast í hönd-
um fámenns aðals eða yfirstétt
ar. sem notaði sér guðlegan
uppruna og trúarlega stöðu
keisaranna til að vinna alþýð-
una til hlýðni og undirgefni og
létust því stjórna í nafni
þeirra. Flestir keisaranna
gerðu lítið annað en að iðka
heimspeki, visindi og tónlist,
einangraðir frá þjóðinni. Sá
siður hélzt alveg fram á daga
Hirohitos, að þegar keisarinn
ferðaðist, fóru sérstakir verðir
á undan, sem gættu þess að göt
urnar væru mannlausar og
dregið væri fyrir alla glugga.
Aðeins fáir útvaldir máttu sjá
keisarann og umgangast hann.
ÞETTA breyttist eftir lok
síðari heimsstyrjaldarinnar. Þá
var það krafa rússnesku og
brezku stjórnarinnar, sem var
að vissu marki studd af Banda-
ríkjastjórn, að Hirohito keisari
yrði í hópi þeirra japanskra
leiðtoga, sem kærðir yrðu fyr-
ir stríðsglæpi. Ótvírætt var
líka, að japanskir stjórnmála-
menn höfðu mjög notað sér
nafn keisarans til réttlætingar
landvinningastefnu sinni, bæði
heima fyrir og erlendis. Sumar
heimildir fullyrða, að keisarinn
hafi vitað um þetta og látið
sér vel líka. Sjálfur lýsti keis-
arinn sig líka bera alla ábyrgð
og því ætti að ákæra hann og
engan annan. MacArthur, yfir
hershöfðingi Bandamanna á
Kyrrahafssvæðinu, taldi sig
hins vegar vita, að keisarinn
var hér að taka á sig ábyrgð,
sem aðrir áttu, og í reynd
hefði hann verið mótfallinn
stríðinu, en ráðið litlu. f sam-
ræmi við þetta, ákvað Mac-
Arthur aðra lausn. f stað þess
að ákæra keisarann fyrir stríðs
glæpi. ákvað MacArthur að
svipta hann guðdómnum.
Keisarinn skyldi eftirleiðis
vera álitinn venjulegur maður
og staða hans ákveðin í sam-
ræmi við það í stjórnarskránni
sem venjulegs valdalítils þjóð-
höfðingja í vestrænum stíl.
Keisarinn varð manna fyrstur
til að fallast á þetta og hefur
hagað sér dyggilega í sam-
ræmi við það. Allt bendir til,
að hann kunni betur við það
að vera venjuleg manneskja en
sonur sólarguðsins. Keisarinn
hefur engin bein afskipti haft
af stjórnmálum síðan, hann
hefur ferðazt heilmikið um
Japan, heimsótt spitala, barna-
heimili og verksmiðjur og
kappkostað að vera sem alþýð-
legastur, þótt hann sé sagður
hlédrægur að upplagi. Krón-
prinsinn hefur kvænzt stúlku
af verkamannaættum. Og vin-
sældir keisarans meðal almenn
ings hafa ekki minnkað við
þetta. Eitt dæmi þess er það,
að MacArthur lét fækka starfs
mönnum við hirðina um 4000
manns. Síðan bjóðast árlega
um 20—30 þús. ungir Japanir
til að vinna í þiónustu keisar-
ans sem sjálfboðaliðar. Undan
tekning frá þessu eru nokkrir
róttækir öfgaflokkar, sem liafa
reynt að gera aðsúg að keis- fó
aranum, þegar hann hefur ver- ■;
ið á ferðalögum, og gerðu m.a. fi
áhlaup á keisarahöllina, sem :'}
næstum hafði heppnazt, dag-
inn áður en hann hóf Evrópu-
ferðina. Af þessum ástæðum
mun verða gætt sérstaks ör-
yggis í sambandi við Evrópu- tj
för keisarans og ekki sízt haft
gott auga með japönskum
námsmönnum, er margir hall-
azt að öfgaflokkunum.
HIROHITO hefur erft það
frá forfeðrum sínum að hafa
mikinn áhuga á vísindum.
Hann hefur um margra ára
skeið unnið að því að kynna
sér sérstaklega gróðurlíf og
dýralíf hafsbotnsins og lauk á
síðasta ári 10. bók sinni um
það efni. Keisarinn er nú yfir-
leitt álitinn með fremstu "ís-
indamönnum á þessu sviði
Hann er starfsmaður mikill eins
og flestir landa hans. Venjul.
fer hann á fætur um sjö leytið
og skiptir deginum milli vís-
indaiðkana og stjórnarstarfa,
sem fyrst og fremst eru fólgin
í því að annast ýmsar form- j
legar móttökur. í tómstund- i
um sínum leggur keisarinn |
stund á ljóðagerð. ep margir é
forfeður hans hafa verið mikl- h
ir ljóðasmiðir. Þannig segir h
sagan. að afi hans hafi samið
ekki færri en 10 þúsund kvæði. |
Samkvæmt stjórnarskránni |
frá 1946 hefur keisarir.n ekki K
nein teljandi veraldleg völd. B
Framhald á bls. 14