Tíminn - 19.01.1972, Blaðsíða 9

JHIÐVIKUDAGUR 19. janúar 1972
TÍMINN
9
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Heigason, Indriði
G. Þorsteinsson og Tómas Karlsson. Auglýsingastjóri: Stein-
grímur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur i Edduhúsinu, símar
18300 — 18306. Skrifstofur Bankastræti 7. — Afgreióslusími
12323. Auglýsingasími: 19523. Aðrar skrifstofur sími 18300.
Áskriftargjald kr. 225,00 á mánuði innanlands. ( lausasölu
kr. 15,00 eint. — PrentsmiSjan Edda hf.
Blint ofstæki
ERLENT YFIRLIT
Skiptist Júgóslavía í fleiri
ríki, þegar Tító fellur frá?
„Engin ríkistjórn á ísiandi hefur jafn ógæfusamlegan
feril í samskiptum við þjóðfélagsþegna og sú stjórn, sem
nú situr."
Þetta er setning úr forustugrein Mbl. s.l. sunnudag.
VlrCist eiga að vera eins konar sunnudagshugvekja fyrir
lesendur Mbl. Varla ætlast þó höfundur forustugreinar
þessarar til þess að aðrir taki mark á þessum skrifum en
þeir, sem hvorki hafa heyrt, lesið né séð hvað gerzt hefur
í íslenzku þjóðfélagi síðan núverandi ríkisstjóm kom til
valda. Það verður jafnvel að teljast hæpið, að svona skrif
falli í geð svörtustu íhaldsmönnum, jafnvel þótt þeir séu
haldnir blindu ofstækishatri á núverandi ríkisstjórn.
Þessi skrif eru því til þess eins fallin að minnka álit
stjórnarandstöðunnar og Mbl.
En þetta glórulausa ofstæki gefur vissulega tilefni til
þess að rifjað sé upp í örstuttu máli, hvað ríkisstjórn
Ólafs Jóhannessonar hefur gert, síðan hún kom til valda,
og hvemig skipti hennar við þjóðfélagsþegnanna hafa
verið þessa sex mánuði, sem Mbl. segir að geri hana að
verstu stjórn, sem hefur nokkru sinni setið á íslandi:
• Ríkissf jórnin hóf valdaferil sinn með því að skila
aftur þeim visitölustigum, sem fyrrverandi ríkisstjórn
hafði rænt af launþegum.
• Þá bætti hún þegar í stað kjör sjómanna með því
að skila þeim aflaprósentum, sem fyrrverandi ríkisstjórn
hafði af þeim tekið með lögum. Skiptagrundvöllur var
um leið hækkaður með sérstökum ráðstöfunum til hækk-
unar fiskverðs.
• Þessu næst lét stjórnin koma til framkvæmda þær
hækkanir á tryggingabótum, sem fyrrverandi ríkisstíórn
vildi ekki að kæmu til greiðslu fyrr en á þessu ári. Til
viðbótar þessu hækkuðu stjórnarflokkarnir lágmarksiaun
til elli- og örorkulífeyrisþega stórlega, og komu þær við-
bótarhækkanir til framkvæmda 1. janúar s.l.
• Þá framlengdi ríkisstjórnin verðstöðvunina til árs-
loka og eru nú gengin í gildi ný lög, sem eiga að halda
verðhækkunum niðri sem frekast er kostur.
• Ríkisstjórnin hét í upphafi að hún myndi markvisst
keppa að því, í samvinnu við verkalýðshreyfinguna,
að auka kaupmátt hinna lægst launuðu um 20% á tveim-
ur árum. Á grundvelli þess fyrirheits tókust samningar
um áfangakauphækkanir og tveggja ára samningstíma
við allar fjölmennustu stéttirnar og vinnufriður þannig
tryggður næstu tvö árin.
• Ríkisstjórnin hét að auka fjárveitingar til mestu
nauðsynjaframkvæmda þjóðarinnar og það heit hefur
hún efnt við afgreiðslu fjárlaga, þar sem straumhvörf
urðu á þessu sviði.
• Ríkisstjórnin hét því að létta skattabyrðum af
hinum lægst launuðu og breyta skattakerfinu á þann veg
að byrðar kæmu réttlátlegar niður. Það mun hún efna
þegar skattafrumvörpin koma nú til lokaafgreiðslu á
Alþingi.
Þótt ríkisstiórnin hafi aðeins setið í 6 mánuði hefur
hún samt beitt sér fyrir svo margvíslegum ráðstöfunum
til að tryggja og bæta lífskjör fólksins. Fyrir það fær
hún þá Mbl.-einkunn, að hún sé versta stjórn, sem setið
hefur á íslandi!
En skýringin á þessari gífurlegu geðvonzku Mbl.
kemur í ljós, þegar lesinn er síðari leiðari blaðsins s.l.
sunnudag. Hann fjallar um skattfrelsi hlutafjárarðs. Ónot-
in stafa sem sé af því, að ríkistjórnin hefur ákveðið að
fella niður það skattírelsi hlutafjárarðs, sem viðreisnar-
stjórnin setti í lög á s.l. vori! — TK
Viðsjár milli Serba og Króata fara stöðugt vaxandi
TÍTÓ
SÚ SPURNING er ekki óal-
geng um þessar mundir, þegar
rætt er um stjórnmálaástandið
í Júgóslavíu, hvort ríkið muni
ekki liðast sundur eftir að
Tító er fallinn frá. Einkum
valda vaxandi deilur milli
Serba og Króata því, að þessi
spurning verður nú algengari.
Júgóslavía er nú sambands-
ríki sex fylkja, sem skiptast að
mestu leyti eftir þjóðemum.
Stærst þeirra er Serbía, sem er
um 88 þús. ferkm. að flatar-
máli og hefur 8.5 millj. íbúa,
en næst er Króatía, sem er
um 56 þús. ferkm. að flatar-
máli og hefur um 4.5 millj.
íbúa. Hin fylkin eru Bosnía-
Hercegovína, sem er 51 þús.
ferkm. að flatarmáli og hefur
um 3.2 milljónir íbúa, Slovenía,
sem er um 20 þús. ferkm. og
hefur um 1.9 millj. íbúa, Make-
donía, sem er um 25 þús.
ferkm. og hefur um 1.6 millj.
íbúa og Montenegro, sem er 14
þús. ferkm. að flatarmáli og
hefur um 500 þús. íbúa..
ÞAR SEM Serbar eru lang-
stærsti þjóðflokkurinn, hafa
völdin lent mest hjá þeim.
Fyrir heimsstyrjöldina fyrri
tilheyrði Króatía og Slovenía
austurríska-ungverska keisara-
dæminu, en þá var þar all-
sterk skilnaðarhreyfing studd
af Serbíu, sem hafði orðið sjálf
stætt ríki 1878, eftir langvar-
andi yfirdrottnun Tyrkja. Það
var króatiskur þjóðernissinni,
sem myrti Ferdinand erkiher-
toga og konu hans í Sarajevo
28. júní 1914 og varð það form
leg orsök fyrri heimsstyrjald-
arinnar. Eftir lok hennar voni
Króatía og Slovenía sameinað-
ar Serbíu, sem skömmu síðar
hlaut nafnið Júgóslavía.
Fljótlega eftir sameining-
una tók að bera á ágreiningi
milli Serba og Króata. Raunar
var það lítið annað, sem hafði
tengt þá saman, en að þeir voru
Slavar að uppnma. Hins vegar
var menning þeirra að mörgu
leyti ólík. Serbar höfðu orðið
fyrir miklum tyrkneskum
áhrifum og trúarbrögð þeirra
voru grísk-kaþólsk. Króatar
höfðu hins vegar orðið fyrir
miklum austurrískum áhrifum,
trúarbrögð þeirra voru róm-
versk-kaþólsk og atvinnulif
þeirra var að mörgu leyti þró-
aðra en hjá Serbum. Króatar
töldu sig fljótlega komast að
raun um, að Serbar notuðu sér
aðstöðu sína til að draga öll
völd í sínar hendur og kom
því brátt til harðra árekstra,
sem leiddu m.a. til þess að
þekktasti stjórnmálamaður Kró
ata, Raditch, var myrtur í þing-
húsinu í Belgrad. Þegar
Þjóðverjar lögðu Júgó-
slavíu undir sig í síðari
heimsstyrjöldinni, gerðu þeir
I Króatíu að sérstöku ríki. Sú
skipan var að sjálfsögðu af-
numin eftir styrjöldina og júgó
slavneska í'íkið endurreist sem
sambandsríki sex fylkja, eins
og áður greinir.
ÁTÖKIN milli Serba og Kró-
ata minntu eftirminnilega á sig
í aprílmánuði síðastliðnum, þeg
ar króatiskir þjóðernissinnar
gerð árás á sendiráð Júgó-
slavíu í Stokkhólmi og særðu
sendiherrann til ólífis. Hér voru
að verki menn úr leynifélags-
skapnum Ustasja, en hann er
sprottinn upp úr flokkssamtök-
um þeim, sem fóru með völd í
Króatíu á heimsstyrjaldarár-
unum og hölluðust að nazist-
um. Að sjálfsögðu er þessi fé-
lagsskapur bannaður í Júgó-
slavíu og fylgismenn hans eru
aðallega útlagar, sem auglýsa
einkum andstöðu sína gegn nú-
verandi skipan mála í Júgó-
slavíu með árásum á sendiráð
og sendimenn júgóslavneska
ríkisins erlendis. Af þessum
árásum hefur árásin á sendiráð
ið í Stokkhólmi orðið sögu-
legust.
Það kom svo í ljós á síðast-
liðnu hausti, að þjóðernisstefn
an í Króatíu á miklu víðtæk-
ara fylgi en ætla má af störf-
um þessa leynifélags. Þá hófu
stúdentar í Zagreb. sem er höf-
uðborg Króatíu, mótmælaverk-
fall til a* fylgja eftir kröfum
um, að stjórnarvöld Króatíu
fengju að ráðstafa þeim er-
lenda gjaldeyri, sem aflað er
í landinu, en hér er fyrst
og fremst um greiðslur frá
ferðamönnum að ræða. Mikill
meirihluti strandlengjunnar
meðfram Adriahafi heyrir til
Króatíu, en þangað koma er-
lendir ferðamenn, sem heim-
sækja Júgóslavíu, aðallega. 0
Sambandsstjórnin í Belgrad Í
hafnaði þessum kröfum, og i
hélt því áfram, þrátt fyrir mót- §
mæli stúdenta. Eftir að þau |
höfðu staðið nokkurn tíma, 1
skarst Tító sjálfur í leikinn. fí
Forsprakkar stúdenta voru i
handsamaðir. Nokkru síðar af- I
söluðu ýmsir helztu leiðtogar g
kommúnista í Króatíu sér völd ®
um og trúnaðarstörfum, sem j
þeir höfðu gegnt á vegum
flokksins, og nýir menn tóku
við. Þykir ljóst af því, að áhrif *
þjóðernisstefnunnar hafi náð
langt inn í raðir kommúnista.
SVO virðist sem Tító hafi
tekizt með þessum afskiptum,
að bæla niður hin ytri tákn
vaxandi þjóðernisstefnu í
Króatíu. En vafasamt þykir, að |
honum takist það til lengdar. j
Og því er almennt spáð, að
, hún muni magnast um allan í
helming við fráfall hans eða [
þegar hann lætur af völdum.
Því er einnig spáð, að skiln-
aðarhreyfingin muni þá einnig
breiðast til annarra fylkja a.m.
k. Slóveníu, þar sem miklu
meira er sameiginlegt með
Slóvenum og Króötum en Serb
um og Slóvenum. Þá er einnig
óttazt, að þetta geti einnig ýtt
undir sjálfstæðishreyfingu
Makedoníumanna. en Makedon
ía skiptist nú milli þriggja
ríkja, Júgóslavíu, Grikklands
og Búlgaríu.
Balkans’’agínr getur þannig %
orðið einu sinni enn órólega |
hornið á Evrópu. Þ.Þ. |
LiJöí-.---