Tíminn - 13.07.1972, Side 8

8
TÍMINN
Fimmtudagur. 13. júli. 1972
Itilstjúrar Súlna, Jóhanncs Óli Sæmundssnn «g Krlingur Davihsson,
skoila nýiítkomif) hcfti ritsins.
Endurskoða raforkudreifingu
i/ilhjálmur Hjálmarsson:
Súlur, norðlenzkt tímarit
Itikisstjórnin laghi fyrir sihasta
alþingi lillögu til þingsályktunar
um raforkumál.
Ihnaharráhuncytih hefur nú
ákvcftiil ah hcfjast handa um
framkvæmd þcssarar stefnu-
mörkunar rikisstjórnarinnar. I
þvi skyni hclur ráhuncytih skipaft
fimm manna ncliid til þcss ai)
gcra lillögur um cndurskipulagn-
ingti raforkudrcil'ingar og hugs-
anlcga stofnun nýrra dreifi-
vcitna. Ncfndarniciiii cru: Arni
Snævarr ráfluncy tisstjóri, scm
jaliiframt cr formaftur nefndar-
innnr. Jakoh Itjörnsson dcildar-
vcrkl'ræftingur, Orkustofnun,
lljalti l'orvarftarson rafveilu-
stjóri, Selfossi, ölvcr Karlsson
oddviti, l'jórsárlúni og dr. Kjart-
KB—Itcykjavik
Nctavciftimenn vift Hvita i
Borgarfirfti hafa fengift mun
meira af laxi I net sin þaft sem af
cr vciftitimanum miftaft: vift neta-
vcifti þar i l'yrra, cn þá var hún
þriftjungi mciri cn árift áftur.
Sa m k væ m t upplýsingum
Kristjáns Kjcldsted bónda i
Kerjukoti, cr meftalveið in þar nú
an .lóhannsson vcrkfræftingur,
llafnarfirfti.
Knnfrcmur hcfur ráftuneytift
l'alift þcim Jakohi Björnssyni
dcildarvcrkfræftingi og Arna
Snævarr ráftuney tisstjóra aft
hcl'ja viftræftur vift viftkomandi
aftila norftanlands um stofnun
landshluta vcitu i þcim lands-
liluta.
há hcfur ráftuncytift falift þeim
Jakohi Björnssyni dcildarverk-
fræftingi, Klosa llrafni Sigurfts-
syni vefturfræftingi og (iuftjóni
(iuftinundssyni skrifstofustjóra
aft gcra lillögur um mcft hverjum
hætti unnl væri aft lianna hugsan-
lcg háspcnnulinustæfti um há-
lcndi tslands, sérstaklcga meft
lillili til isingarhættu.
211-3» laxar á mann dag hvern.
—Þaft er óhemju mikil lax-
gengd i árnar hér og laxinn er
vænni en hann hefur verift undan-
farin ár, sagfti Kristján, og hann
bætti þvi vift, aft bergvatnsárnar i
Borgaríirði væru fullar af laxi.
Kristján sagfti, aft meftalþyngd
laxanna sem þeir netaveiftimenn
fengju væri 8-12 pund.
1 vetursá ég einhvers staftar
getift um norftlenzka timaritift
Súlur, varft forvitinn og sendi
pöntun i pósthólf 267 á Akur-
eyri. Þrjú hefti voru þá komin
út, og er ég nú langt kominn aft
lesa þau — á hlaupum.
Á kápusiftu fyrsta heftisins
segir, aft ,,efni ritsins verftur
eingöngu norftlenzkir, fróftleg-
ir þættir", og aft ,,væntanlega
verfti höfundar og frásagnar-
menn-margir.” 1 formála er
tilgangurinn meft útgáfu þessa
rits skýrftur nánar, en glögg-
um lesanda nægja raunar til
skilnings hinar tilvitnuftu
setningar.
Fyrsta heftift byrjar svo
meft örstuttri en snilldarlega
skrilaftri grein eftir Gisla
Guftmundsson alþingismann,
sem hann nefnir „Norftan
fjalla." Þá kemur lifleg og
fróftleg samantekt um
„Sláttumenn og sláttutæki”
eltir Jakob Ó. Pétursson. Sift-
an rekur hvaft annað, minn-
ingar, gamall kveftskapur, þar
á meftal 125 ára gamlar
sóknarvisur meft glöggum
skýringum eftir Hólmgeir
Þorsteinsson, dulrænar frá-
sagnirog upprifjun á harftind-
um og voftavori 1859.
Þetta fyrsta hefti ritsins,
sem jafnframt er fyrra heftift
1971, er 80 blaftsiftur. Hift sift-
ara er sýnu stærra efta um 120
Vikuna 27. júni til 4. júli voru
meiri mannflutningar meft flug-
vélum milli landa á vegum ferfta-
skrifstofunnar SUNNU en nokkur
islenzk ferftaskrifstofa hefur
nokkru sinni fyrr og siftar annaft.
27. júni kom til landsins á veg-
um SUNNU flugleiðis i áætlunar-
og leiguflugi um 460 útlendingar,
og til útlanda fóru með sömu flug-
vélum um 320 Islendingar á veg-
um SUNNU.
29. júni flugu um 200
tsíendingar milli Kaupmanna-
hafnar og Keflavikur i leiguflugi,
og 1. júli fóru liftlega 200 farþegar
milli Keflavikur og Mallorka á
vegum SUNNU.
4. júli fóru svo liðlega 300
útlendingar milli Keflavikur og
Norfturlanda i leiguflugi SUNNU
og álika fjöldi islenzkra farþega.
siður. Arangurinn varö þannig
200 blaftsiftur, eins og ráft var
fyrir gert i upphafi. 1 ár koma
einnig út tvö hefti, en blaft-
siftufjöldinn vex.
Ekki er 'tóm til að rekja i
einstökum atriftum efni þeirra
þriggja hefta, sem út eru kom-
in, en þar gætir ótrúlega mik-
illar fjölbreytni innan þess
ramma, sem ritinu var mark-
aftur i upphafi. Sé ég i „Degi,”
aö þessi hefti innihaldi þætti 38
frásagnarmanna skráfta af
ritstjórunum og 18 greinar og
frásagnir eftir aðra höfunda
og megi raunarskipta efninu i
fjórtán flokka, segir þar. — Ég
getekki stillt mig um að nefna
sérstaklega ritgerft Sigurlaug-
ar Vigfúsdóttur, „Höfði i
Höfftahverfi, þættir úr sögu
Höfftaættar og Höfðabræftra.”
Hún er, aft mér finnst, bæfti
stórfróftleg og skemmtileg af-
lestrar og er þó vafalaust
rétt, sem höfundur segir i
nifturlagi, aft þar er „aöeins
stiklaft á nokkrum stærstu
dráttunum i sögu hins forna
Þengilhöffta og Kljástrand-
ar.” En útgáfa rita sem Súlna
og annarra hliftstæftra örvar
til framtaks um skráningu og
geymslu sliks fróftleiks.
Ritstjórar Súlna eru þeir Jó-
hannes Óli Sæmundsson,
fyrrv. námsstjóri, og Erlingur
Daviftsson ritstjóri. Báftir eru
EB—Reykjavik
Samkvæmt skýrslum eru
Frakkar og Belgiumenn taldir
aka minnst allra þjófta. Frakkar
aka aft meftaltali 10.900 km og
Belgiumenn 10.200. Svisslend-
ingar aka mest, að meftaltali
17.000 km á ári, Hollendingar og
þeir ritvanir og prýöilega rit-
færir. En ýmislegt það, sem
birt er i Súlum, sýnir og ljós-
lega, sem raunar er áftur vit-
aft, aft fleiri eru góðir frá-
sagnarmenn og kunna dável á
penna aft halda en þeir, sem
þaft iftka að staðaidri.
Hér læt ég staftar numift.
Ekki var ætlun min aft skrifa
ritdóm, heldur vekja athygli
lesenda Timans á þessu
merka og mjög svo skemmti-
lega riti þeirra norftanmanna.
Heitur árbítur eykur
umferðarö ryggi
EB—Reykjavik.
New York Council hefur sent
frá sér skýrslu, sem i eru að finna
þær upplýsingar, að fólki sem
snæðir góftan heitan árbit áftur en
þaft ekur til vinnu, sé siður hætt
vift að landa i umferftaróhappi.
Eftir 12 -14 klst. án matar lækkar
likamshiti ökumanns um meira
en 2 gráftur undir eölilegum hita.
Hjartslátturinn getur orðið að 8
slögum undir meftallagi, blóft-
þrýstingur getur stigift um 10 stig
og sykurmagnift i blóðinu lækkar.
Jafnvægisskyn þess ökumanns,
sem ekki hugsar likamanum fyrir
nægilegri og réttri næringu aft
morgni, getur þvi orftift afar
lélegt, segir i skýrslunni.
Vestur-Þjóftverjar eru i öftru sæti
meft 16.700 km, Danir i þriftja sæti
með 15.600 km og Bandarikja-
menn i fjórða sæti meft 15.500 km
á ári. Sviar eru i niunda sæti meft
14.000 km og Norðmenn i
fjórtánda sæti meft 12.000 km á
ári.
NETAVEIÐIMENN VID HVITÁ
FÁ 20 - 30 UttA Á DAG
Sunna flutti 1800 farþega
milli landa á einni viku
Þannig flugu þessa viku um stofunnar SUNNU milli tslands
1800 manns a vegum ferftaskrif- og útlanda.
FRAKKAR 0G BELGÍU-
MENN AKA MINNST
- Svisslendingar mest
iii C" ef . iii P' '|;;;
liMiill IiiiiiI li.n.ií.iHhi. ..Illi. ..........fh.llllk.l.aJII..
Ingólfur
Davíðsson:
Nýlega fannst dálitil breifta
af Kornasteinbrjót úti á
Seltjarnarnesi. Langt er siftan
hann nam land i Fossvogi, og
hin siftari ár hefur hann einnig
vaxift aft Kletti i Reykjavik.
Kornasteinbrjóturvex vifta um
Evrópu. Það gæti veriö hann,
sem rithöfundurinn frægi
Turgenjev segir frá i Dagbók
veiftimannsins: Ég hefi heyrt
að þaft sé eitthvað óhreint á
sveimi i þorpinu ykkar? — Já,
fólk hefur hvaft eftir annað seft
svip herramannsins sáluga.
Hann gengur aftur i lafa-
frakkanum sinum, horfir til
jarftar og svipast um eftir ein-
hverju. Afi minn gamli mætti
honum einu sinni ogspurði að
hverju hann leitafti. — Ég leita
aft steinbrjót, svarafti vofan. —
Hvaft ætlarftu að gera meft
steinbrjót? — Gröfin þrengir
svo mikift aft mér, ég vil upp úr
henni. — Hvers vegna er stein-
brjótur, öftrum jurtum
fremur, tengdur þessari
ÞEIR BRJÓTA STEINANA!
draugasögu? Margir stein-
brjótar vaxa i grýttri jörftu og
i klettum og urftum. Þaft virft-
ist oft eins og þeir vaxi út úr
grjótinu og mylji það til aft fá
pláss fyrir rætur sinar og
mikla mold þurfa þeir ekki.
Latneska nafnift á þeim er
Saxifraga.sem beinlinis þýftir
steinbrjótur. Vofa herra-
mannsins vildi einmitt nota
steinbrjót til aft brjótast út úr
gröfinni! Neftst á stöngli
kronasteinbrjóts sitja margir
ljósrauftir laukhnappar. sem
gera sama gagn og fræ. Á
miftöldum var trú á þeim til aö
eyða blöftrusteinum. Hér á
landi vaxa allmargar tegundir
steinbrjóta (sjá Flóru). Lauka-
stciubrjótur vex vifta til fjalla
og hefur raufta smálauka i efri
blaftöxlum. Þúfustcinbrjótur
og Mosastcinbrjótur bera hvit
eöa guileit blóm. Algengir i
grýttri jörft. Ymis útlend af-
brigfti beggja tegunda eru
mjög vinsæl steinhæftablóm.
hvit efta rauft. \'ctrarblómift
alkunna er steinbrjótstegund,
jafnvel rétt vift jaftrasnjóskafla
á melkollum. Gullstcinbrjótur
og Gullbrá bera gul blóm,
vaxa i deiglendi, gullstein-
brjóturinn eingöngu á austan-
verftu landinu. Stærst og til-
komumest er Klettafrúin, sem
prýftir kletta og strandbjörg á
suftaustanveröu landinu, allt
aft 30-40 sm á hæð. Hin hörftu
og þykku blöö sitja á þeftum
hvirfingum vift jörft, en stórir,
snjóhvitir, blómskúfarnir
hanga viða fram af kletta-
stöllum efta virftast vaxa út úr
berginu. yndislega fagrir.
Klettafrú er allvift'a ræktuft i
steinhæftum i görftum, aftal-
lega útlend afbrigfti. Flestir
steinbrjótar kunna bezt vift sig
i grýttum jarftvegi móti sól.
Kkuggastcinbrjótur
(postulinsblóm ) þrifst þó vel i
skugga. t.d. undir trjám. Ut-
lend tegund er hér ræktuft i
görftum. Stjörnustcinbrjótur
vex i raka, oft vift læki og dý.
Krónublöftin eru hvit. en frjó-
hnapparog fræni mynda rauft-
leitar dröfnur efta stjörnur i
blóminu. Talift er aft til séu um
300 tegundir steinbrjóta.
margar þeirra i köldum
liindum og til fjaila sunnar. i
Himalafjöllum vaxa stein-
brjótar i alit aft sex þúsund
metra hæft yfir sjó. Vetrablóm
vex lengra norftur en flestar
aftrar blómjurtir.
Ein stein brjótstegund
Aronsskegg frá Japan og Kina
er hér algeng stofujurt. Blöftin
eru kringlótt. rauftleit aö neft-
an. Út úr jurtinni vaxa
margar mjóar renglur. sem
hanga niftur, Á renglunum
myndast nýjar smájurtir. sem
auftveldlega festa rætur. Þvi
er jurtin stundum nefnd
„Þúsund barna móftir". Nú
eru margir steinbrjótar i
blóma i görftunum og skreyta
einkum steinhæftir. Tegundir
og einkum afbrigfti eru mörg,
t.d. bleikrauftur
Bergsteinbrjótur,
llagastcinbrjólur. stórvaxinn
meft hvitum og rauftdröfnóttum
blómum og ótai afbrigfti og
kvnblendingar. mosa- og þúfu-
steinbrjótar. o.fl. tegundir
meft hvit. rauftgul efta rauft
bióm. breytileg aft stærft. og
gerö. Blóm þeirra vaxa upp úr
fagurgrænum mjúkum
blaftabreiftum efta þúfum. Er
Mynd af Klettafrú
nokkuft hæft i þvi aö stein-
brjótarnir brjóti steina? Jú. aft
vissu leyti. Rætur þeirra og
fleiri jurta gefa frá sér efni,
sem smám saman leysir upp
grjót.