Tíminn - 11.08.1972, Blaðsíða 9

Tíminn - 11.08.1972, Blaðsíða 9
Föstudagur 11. ágúst 1972 TÍMINN 9 Útgefandi: Fratnsóknarflokkurínn Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Hitstjórar: Þór arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsbla&s Tlmans):;: Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislasoni, Ritstjórnarskrif!;: stofur i Edduhúsinu vift Lindargötu, simar 18300-18206.'!: Skrifstofur i Bankastræti 7 —afgreiösluslmi 12323 — auglýs ingasimi 19523. Aörar skrifstofur:s!mi 18300. Askriftargjald!:! 225 krónur á mánuöi innan lands, I lausasölu 15 krónur ein-:! takið. Blaðaprcnt h.f. Hagstæð þróun móla Þórarinn Þórarinsson, alþingismaður, sem nú situr að störfum i Hafsbotnsnefnd Samein- uðu þjóðanna i Genf, er vinnur að undirbúningi Hafréttarráðstefnunnar, simaði i fyrrakvöld góðar fréttir til Timans um þróun mála i nefnd- inni. Sagði Þórarinn, að þróun mála hjá nefnd- inni virtist ætla að verða íslendingum hagfelld og eru nú horfur á að leiðir hinna engilsax- nesku rikja muni skilja varðandi afstöðu til viðáttu fiskveiðilögsögu. Fljótlega eftir að hafsbotnsnefnd settist að störfum i sumar var skýrt frá þvi á fundi nefndarinnar, að ráðstefna fimmtán róm- anskra rikja, sem liggja að Karabiuhafi og ihaldssömust hafa verið talin, hefði samþykkt ályktun um að strandriki skyldu eiga auðæfi á hafsbotni og yfir honum allt að tvö hundruð sjómilur út frá ströndum. Þá var einnig skýrt frá þvi, að ráðstefna sextán Afrikurikja hefði samþykkt, að öll auðæfi á hafsbotni og yfir honum skyldu verða einkaeign strandrikja, allt að 200 sjómilum frá landi. Sl. þriðjudag fluttu svo fulltrúar Kenýja til- lögu á fundi hafsbotnsnefndar, sem gengur i þessa átt en er þó öllu viðtækari. Þessi tillaga hlaut strax stuðning Indverja og Mexikó- manna. Þá er það mjög mikilvægt, að Bandarikja- stjórn hefur horfið frá fyrri tillögum sinum og flytur nú nýja tillögu, sem gengur miklu lengra til móts við sjónarmið íslendinga. Þessi tillaga er þó óaðgengileg fyrir okkur, vegna þess að i henni eru ákvæði um gerðardóm i ágreinings- málum. Þá er beðið eftir tillögu frá Ástraliumönnum og Nýsjálendingum um einkarétt strandrikja til fiskveiða utan 12 milna landhelgi án nokk- urra ákvæða um gerðardóm. Þessi tillaga er okkur mjög mikilvæg, vegna þess að með henni skilur leiðir engilsaxneskra þjóða i deilunni um fiskveiðiréttindin. Þórarinn segir það ljóst nú, að dráttur muni verða á þvi að Hafréttarráðstefna Sameinuðu þjóðanna taki til starfa. Ráðgert var að ráð- stefnan hæfist 1973, en nú þykir vist, að störfum öllum verði frestað, þótt vera kunni, að ráð- stefnan verði sett það ár. Svíar draga í land Sjávarútvegsráðherra Svia telur að fjölmiðl- ar hafi mistúlkað þau ummæli, sem hann við- hafði um útfærslu islenzku fiskveiðilögsögunn- ar i nafni sænsku rikisstjórnarinnar um sl. helgi. Hitt mun sanni nær, að ráðherrann hafi hlaupið á sig og sé nú að draga i land. Er það vel. í viðtali við fréttamann rikisútvarpsins i fyrrakvöld snýr hann algerlega við blaðinu og lýsti stuðningi við ráðstafanir íslendinga og sagði, að sænska rikisstjórnin myndi ekki mót- mæla útfærslu landhelginnar við ísland og bætti þvi við, að hann myndi sjálfur gera ná- kvæmlega sama og islenzka rikisstjórnin sæti hann i rikisstjórn Islands. Betur getur ráðherrann ekki leiðrétt afar óheppileg ummæli frá þvi um helgina og fyrir það ber að þakka. —TK Forustugrein úr The Economist: Farið er að gusta um Brezhnev á valdatindinum Sýnileg mistök hans í utanríkismálum þurfa þó ekki að tákna fall á næstunni ÞEGAR stefna Sovétmanna verður fyrir áfalli eins og hún varð i Egyptalandi, fara allir að velta þvi fyrir sér, hvort Brezhnev verði gefið þetta að sök. Þetta veldur honum nokkrum erfiðleikum, en er eigi að siður eðlileg afleiðing persónudýrkunar. Hann tók við formennsku sovézka kommúnistaflokksins af Krustjeff, sem tók við af Stalin og fylgdi fordæmi fyrirrenn- ara síns, með þvi að láta hefja ákafa smjaðursherferð. Þessu fylgdi, eins og venjulega, nokkurra ára varaþjónusta við „sameiginlega forustu” og vanþóknun á „persónudýrkun”. Brezhnev gerði sér hins vegar sérstakt far um að sýna að hann væri fyrst og fremst aðalgestgjafi Nixons i Moskvu i mai i vor. Hann undirskrifaði til dæmis einn fyrir hönd Sovétmanna samninginn um takmörkun kjarnorkuvopna, sem er stjórnlagalega rangt, þar sem hann á ekki sæti i rikisstjórninni fræðilega séð. Venjulegt er orðið, að fréttamenn útvarps i Sovét- rikjunum séu fjölorðir um „hina miklu utanrikismálaá- ætlun, sem félagi Brezhnev lagði fram á 24. flokksþing- inu.” VALD spillir ekki aðeins, heldur leggur það alla ábyrgð á herðar einræðisherrans. Sé utanrikisstefna Sovét- rikjanna i raun og veru per- sónuleg stefna Brezhnevs, ber hann að sjálfsögðu einn ábyrgð á óförum eins og þeim, sem Rússar fóru i Egypta- landi fyrir skömmu. Brezhnev kom Krustjeff frá völdum árið 1964, meðal annars á þeim forsendum að hann hefði spillt sambúð Rússa og Kinverja, en getur hins vegar ekki borið á móti þvi, að sambúðin er verri nú en hún var á valdaskeiði Krustjeffs, og Bandarikja- menn og Kinverjar hafa bætt sambúð sina án þess Rússar kæmu þar nærri. Ljóst er þó, hver ber ábyrgð á stefnunni, sem hefir valdið þessu. Biði Brandt ósigur i kosningum i Vestur-Þýzka- landi, i haust, hljóta Rússar að beina þeirri spurningu til Brezhnevs, hvort öllum fyrir- ætlunum um bætta sambúð Rússa, og Vestur-Þjóðverja sé þar með teflt i tvisýnu. Spjótin hljóta að beinast að Brezhnev. Hin „mikla utanrikismálaá- ætlun” hans virðist ekki horfa of vænlega eins og sakir standa. OPINBER kattarþvottur vegna fregnanna fra Kairó getur ekki hulið þá staðreynd að staða Rússa í Egyptalandi hefur versnað verulega. Satt er að visu að styrkt aðstaða Rússa i Iraq bætir þetta upp að nokkru. Bagdad er bæði nær oliusvæðunum i Persaflóa og Rússum sjálfum en Kairó og kann þvi að vera eðlilegri bækistöð áhrifaumsvifa i löndunum fyrir botni Mið- jarðarhafsins. En þá liggur beint við að spyrja Brezhnev, hvers vegna hann hafi lagt jafn mikið i sölurnar i Egypta- landi og raun ber vitni, jafn litið og það sýnist hafa gefið i aðra hönd? Eins má spyrja Brezhnev, hvers vegna hann hafi sýnt Brandt jafn áberandi vinsemd og hann gerði — svo sem að taka á móti honum á skyrtunni i höll sinni á Krim — úr þvi að Leonid Brezhnev. hann var ekki reiðubúinn að ganga örlitið lengra en hann gerði og slaka þaö mikið til, að kanslaranum yrði kleift, að koma i veg fyrir, að Kristilegi Demókrataflokkurinn næði völdum í Bonn. Tilraunir forustumanna hans til aö koma á sambandi við Kin- verja, sem för Schroeders til Peking bar vott um, hlýtur ekki aðeins að valda Brandt áhyggjum, heldur einnig Brezhnev, sem getur tæplega gert ráð fyrir, að Kristilegi Demokrataflokkurinn i Vestur-Þýzkalandi auki möguleika hans á að fá öryggismálaráðstefnu Evrópu haldna. Hann hefir barizt fyrir slikri ráðstefnu i þrjú ár og enn er ekki öruggt, að hún verði haldin. SIGURGLOÐ sviðsganga með Nixon i Moskvu i maí i vor er Brezhnev minna virði en ella vegna þess, hve augljóst var að hinn banda- riski gestur hafði sett honum kostina með Kinaför sinni. Litlu máli skipti, hvort Rússar höfðu hvatt og stutt Norður- Vietnama til sóknar i april með skriðdrekunum og byss- unum sem þeir lögðu fram, eða hvort þeir höfðu reynt án árangurs að halda aftur af þeim. I maí var meira áber- andienallt annað, að vel varð að taka á móti Nixon i Moskvu vegna þess, að hann var nýbúinn að fara til Peking og þrátt fyrir hitt, að hann hafði brugðizt við sókn Norður-Viet- nam með þvi að láta leggja tundurduflum við hafnir landsins og varpa sprengjum á aðalflutningsleiðir þeirra. Siðar varð hitt meira áberandi en flest annað, að sókn Norður-Vietnama tókst ekki — séð i ljósi gagnkvæmra úthúðana Rússa og Kínverja, sem saka hvorir aðra um að hafa brugðizt skjól- stæðingunum i Hanoi. Álit Hanoimanna á valdhöfunum i Moskvu sem ódeigum stuðningsmönnum, hefur varla aukizt við þá yfirlýsingu Sadats Egyptalandsforseta, að hann hafi oröið að reka fjölda Rússa úr landi með skyndingu og umsvifum vegna allt of mikillar varfærni þeirra. ÞESSIR erfiðleikar verða Brezhnev þó sennilega ekki að falli. Að sumu leyti er meira auðmýkjandi fyrir stórveldi eins og Sovétrikin að þurfa að láta undan blaki Egypta en að hörfa eftir átök við annað stór- veldi. Brezhnev hefir þó ekki enn beðið annan eins ósigur og Krustjeff beið i deilunum um kjarnorkueldflaugarnar á Kúbu árið 1962. Keppinautar hans þurftu þó aö biða i tvö ár, áður en þeir töldu sig færa um að steypa honum, sem þó var bæði flatur fyrir ásökunum um „ævintýramennsku” og „undanlátssemi.” Ósennilegt er, aö Brezhnev þurfi nokkurn tima að svara slikum ásökunum. Félagar Krustjeffs i fámennisstjórn Rússlands óttuðust hve hann gat verið ofsafenginn og óút- reik na nlegur . Aðferð Brezhnevs er hins vegar jafn þunglamalega litlaus og maðurinn sjálfur. Þaö hlýtur að vera traustvekjandi, jafn- vel fyrir þá samstarfsmenn hans i einræðisstjórninni, sem efast um ágæti stefnu hans. HVAÐ sem um þetta er á sá sannleikur ekki siður við i Rússlandi en öðrum rikjum, að utanrikisstefna ræður sjaldnast örlögum drottnanda eða rikisstjórnar. En tvennt skiptir þó miklu máli. Annað er, að sérhver stjórn, sem ekki styðst við samþykki þegnanna verður að halda hernum ánægðum. I Rússlandi er þetta fyrst og fremst gert með þvi að veita hershöfðingjum furðuleg sér- réttindi. Marskálkarnir hafa virkt neitunarvald gegn hverri þeirri framkvæmd utanrikis- stefnu, sem skelfir þá eða setur þá i vanda. Liða þeir til dæmis, að Brezhnev komist að þeirri niðurstöðu, að hann verði að afhenda Japönum syðstu eyjarnar i Kurileyja- klasanum sem mótleik gegn viðleitni Kinverja til að afla sér velvildar Japana? Enn hefir ekkert sovézkt land verið látið af hendi siðan að Lenin afhenti Þjóðverjum Ukrainu i örvæntingu sinni árið 1918. SIÐARA atriðið er stjórn- málalegs eðlis. Stjornmála- menn i lýðræðisrikjum telja öll skref i friðarátt oftast lik- leg til fylgisauka. Stjórnendum einræðisrikja veitist hins vegar oftast auð- veldast með að halda þegnun- um i skefjum þegar mikil spenna rikir i alþjóðamálum. Verði friðarhorfur of miklar eiga rússneskir stjórnendur á hættu að fylgiriki þeirra risi gegn þeim, að ókyrrð þjóð- ernisminnihlutanna i Sovét- rikjunum aukist, og jafnvel að sumir Rússar geri óþægilegar kröfur um félagslegt frjáls- ræði, lýðræði, ferðafrelsi, o.s.frv. Brezhnev virðist bregðast við þessum vanda með þvi að draga úr hættunni af auknum friðarhorfum i vestri með þvi að boða „gulu hættuna” enn ákafar en áður. Tékkum, Ukrainumönnum, Gyðingum og óánægðum menntamönn- um i Rússlandi er sagt, að þeir veriðað taka á með Brezhnev, en ekki vegna þess að neinn alvarlegur háski stafi frá Nixon og Brandt, sem séu geð- þekkustu náungar, sem gera megi skriflega samninga við, heldur vegna 750 milljóna Kin- verja sem hið illa afsprengi Genghis Khans og dr. Fu Manchu ráði yfir. SA hængur er á í þessu fyrir Brezhnev, að Austur-Evrópu- menn og þjöðernisminnihlutar i Sovetrikjunum gætu farið að lita á Kinverja sem tæki til að knýja hann til undanlátssemi. Kinverjar leggja rækt við sér stök tengsl i Rúmeníu og I Framhald á bls. 19

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.