Tíminn - 22.08.1972, Blaðsíða 3

Þriðjudagur 22. ágúst 1972
TÍMlNN
3
Friðrik Ölafsson skrifar
um sextándu skákina
Hv.: Fischer
Sv.: Spassky.
Spánski leikurinn.
1. e4
2. Rf3
3. Bb5
e5
Rc6
Spánski leikurinn. Fyrir-
fram var við þvi búizt,að þessi
byrjun kæmi oft viö sögu i ein-
viginu, en Fischer hefur séð
um, að svo yrði ekki með þvi
að hefja flestar skákirnar með
1. c4.
3. —
4. Bxc6
a6
Uppskiptaafbrigðið svo-
nefnda sem Fischer hefur oft
beitt með góðum árangri. Sér-
staklega eru mér minnisstæð-
ar þrjár skákir, sem hann
tefldi á Olympiumótinu i Hav-
anna 1966, en þar átti hann i
höggi við Gligoric, Portisch og
Jiminez. Hann lagði þá alla að
velli með snaggaralegum
hætti og komst þá uppskipta-
afbrigðið i tizku um nokkurt
skeið. Hugmyndin að baki
uppskiptaafbrigðinu er sú, að
hvitur myndar sér peða-
meirihluta á kóngsvængnum
og reynir siðan að notfæra sér
hann i endatafli sem oftast
fylgir i kjölfarið. Þetta af-
brigði á sér langa sögu, og
merkilega sögu og meðal
frægra áhangenda þess má
nefna fyrrum heimsmeistara
Dr. Emanuel Lasker, sem
færði sér i nyt snilli sina i
endataflinu. 1 endataflinu
táknar svarta tvipeðið á e-lin-
unni eilitið óhagræði fyrir
svart, en hann nýtur nægilegs
mótvægis i biskupapari sinu
og óhindruðu hreyfifrelsi
manna sinna. Til skamms
tima hefur uppskiptaafbrigðið
ekki þótt sérlega áhrifamikið
vopn, en Fischer hefur með
rannsóknum sinum blásið i
það nýju lifi.
4. —
dxc6
Byrjendum er kennt að þeir
skuli drepa með peðum sinum
i áttina að miðborðinu en hér á
þessi regla ekki við. Eftir 4. —,
Dxc6 tryggir hvitur sér varan-
legt frumkvæði með 5. d4 exd4
6. Dxd4, Df6 7. Dd3 að áliti
Fischers.
5. 0-0
Fischer tekur þennan leik
framyfir 5. Rc3 eða 5. d4, sem
nær undantekningarlaust var
leikið áður fyrr. Með 5. d4,
exd4 6. Dxd4, stofnar hvitur til
uppskipta á drottningum og
reyn'ir siðan að fáera sér peða-
meirihlutann á kóngsvængn-
um í nyt sbr. athugasemdina
næst á undan. A þann hátt
tefldist t.d. fræg skák milli Dr.
Laskers og Capablanca i St.
Pétursborg 1914. Leikur
Fischers er sveigjanlegri og
lætur ekkert uppi um fyrirætl-
anir hvits.
5. —
f6
Talið traustasta framhald
svarts, en aðrir leikir koma til
greina, svo sem 5.—, Dd6 5. —,
Df6 5. — Bd6 og 5. —, Bg4. Sið-
astnefndi leikurinn er athygl-
isverður og var á timabili tal-
inn kollvarpa uppbyggingu
hvits.Eftir 5. —, Bg4. 6. h3,
h5! ? Stendur hviti til boða að
drepa á g4, en svartur næði þá
hættulegri kóngssókn (7. hxg4,
hxg4 og nú leikur svartur 8. —,
Dh4, eftir að riddarinn hörfar
frá f3)! Hvitur lætur þvi kyrrt
liggja um sinn og leikur bezt 7.
d3. Framhaldið gæti þá
orðið: 7. —, Df6 8. Rbd2, Re7 9.
Hel, Rg6 10. d4, Bd6 11. hxg4,
hxg4 12. Rh2, Hxh2fl3. Dxg4!,
Hh4 14. Df5 og Fischer telur
stöðu hvíts skárri.
6. d4
Bg4
1 skákinni milli Fischers og
Portisch i Havanna 1966 varð
framhaldið 6. —, exd4 7. Rxd4,
c5 8. Rb3, DxD 9. HxD, Bd6 10.
Ra5! og hvitur náði betri
stöðu. Hér er ekki um að ræða
nýjung af hálfu Fischers.
Hollenski skákmeistarinn
Barendregt er upphafsmaður
þessa leikmáta.
7. dxe5
Þessi uppskipti taka alla
spennu úr skákinni og leiða til
einföldunar á stöðunni. Skilj-
anleg ákvörðun þegar litið er
til stöðunnar i einviginu. 7. c3
viðheldur spennunni i stöðunni
og leiðir til skemmtilegra
sviptinga. 1 skákinni Fischer
— Gligoric i Havanna 1966
varð framhaldið 7. —, exd4, 8.
cxd4, Dd7 (Gligoric áræddi
ekki að þiggja peðsfórnina 8.
—, Bxf3 9. Dxf3, Dxd4, sem
gefur hviti góð færi eftir 10.
Hdl, Dc4 11. Bf4 o.s.frv.) 9. h3,
Be6 (9. —, Bh5 er betri leikur
að áliti Fischers, en þannig lék
Jiminez á móti honum i sömu
keppni. Fischer lék 10. Re5 og
framhaldið varð 10. —, BxD
11. RxD,KxR 12. HxB. Fischer
telur að svartur hefði átt að
halda þessu endatafli.) 10.
Rc3, 0-0-0 11. Bf4 og hvitur
stendur betur. Sjöundi leikur
Gligoric er hæpinn. Betra er 7.
—, Bd6.
7. —
8. HxD
DxD
fxe5
Fischer gefur þessum leik
spurningarmerki i bók sinni
„60 minnisstæðar skákir min-
ar” og telur, að svartur verði
að leika strax 8. —, Bxf3 9.
gxf3, fxe5 10. f4 sem leiði til ei-
litið hagstæðari stöðu fyrir.
hvit. Spassky er
ekki á . sama máli.
9. Hd3
Bd6
Skákin Fischer — Smyslov,
Monaco 1967 tefldist þannig: 9.
—, Bxf3 10. Hxf3, Rf6 11. Rc3,
Bb4 12. Bg5, Bxc3 13. bxc3
(ekki 13. Bxf6, Bxb2 14. Bxg7,
Bxal 15. Bxh8, 0-0-0! og vinn-
ur) 13. — Hf8 (13. —, Rxe4 14.
Hel!) 14. Bxf6, Hxf6 15. Hxf6,
gxf6 16. Hdl og Fischer heldur
þvi fram, að þessi staða sé
unnin fyrir hvit.
10. Rbd2
Rf6
Spassky veit, að e-peð hans
er i hættu, en hann hyggst ekki
verja það heldur fá hvita e-
peðið i staðinn.
11. Rc4
12. Rcxe5
13. Rxf3
Rxe4
Bxf3
Spassky hefur kosið að láta
biskupaparið af hendi enda
gat hann ekki haldið þvi með
góðu móti. Staðan er nú jöfn
og tvipeð svarts kemur ekki að
sök meðan svo margir menn
eru á borðinu. Það er augljóst
mál, að svartur mætti ekki við
allsherjarmannakaupum i
Spassky
Friörik
Fischer
þessari stöðu. Peðaendataflið
væri unnið fyrir hvit.
13. —
14. Be3
0-0
b5
1 slikum stöðum reynir hvit-
ur gjarnan að svipta svart öll-
um möguleikum á drottning-
arvængnum, áður en hann
reynir sjálfur að færa sér i nyt
peðameirihlutann kóngsmeg-
in. Lykilleikirnir eru oft c2-c4
ásamt b2-b3, sem heldur
svörtu peðunum á drottning-
arvængnum algjörlega i skefj-
um. Spassky reynir að koma i
veg fyrir þetta.
15. c4
En Fischer leikur þvi engu
að siður. Nú væri 15. — bxc4,
ekki gott vegna 16. Hd4 og
hvitur nær peðinu aftur — með
vinningsstöðu.
15. —
Hab8!
Eina ráðið til að trufla að-
gerðir hvits á drottningar-
vængnum.
16. Hcl
Eftir 16. b3, bxc4 17. bxc4,
Hb4 nær svartur yfirráðum á
b-linunni, sem veitir honum
fullt mótvægi fyrir tvipeðið á
c-linunni. Fischer reynir að
leysa vandann á annan hátt.
16. —
17. Hd4
bxc4
Ekki 17. Hxc4, Hxb2 18.
Hxe4, Hbl+ og sv. fær mann-
inn til baka með betri stöðu
(19. Bcl, Hxcl+ 20. Hel
o.s.frv.L
17. —
Hfc8
Betra en 17. —, Rc5 18.
Hdxc4, Rd3 19. Hbl og hv! má
vel við una.
18. Rd2!
A þennan hátt leysir hv.
vandann með b-peðið. Hann
hefur að visu orðið að láta peð
af hendi rakna, en þripeð
svarts á c-linunni, vekur eng-
an ugg, i brjósti hans. Spassky
tekst þó að gera sér mat úr
þvi.
18. —
19. Hxd2
20. g3
21. Hcc2
Rxd2
He4
Be5
Kf7
Það er broddur i þessum
leik, sem við fyrstu sýn lætur
litið yfir sér.
22. Kg2
Spassky hristir nú snorta
leikfléttu fram úr erminni og
nær frumkvæðinu, en Fischer
fékk i rauninni litið að gert.
22. —
23. Kf3!
Hxb2!
Bezt. Ekki 23. Hxb2, c3 24.
Hd7 + , Ke6 og annar hvor
hrókurinn hlýtur að falla.
Svartur næði þá mun betri
stöðu en i skákinni.
23. —
24. Kxe4
c3
cxd2
25. Hxd2
Hb5
Spassky var fljótur að sann-
færa sig um, að biskupaenda-
taflið eftir 25. —, Hxd2 26.
Bxd2 gefur ekki neina vinn-
ingsmöguleika. Eftir 26. —,
Ke6 leikur hvitur einfaldlega
27. f4, Bf6 (eða —, Bd6), 28. g4
og sv. kemst ekkert áleiðis.
Jafnvel 28. f5+ strax er ná-
kvæmara.
26. Hc2
27. Hxc6
Bd6
Ha5
Spassky stendur betur að
vigi i endataflinu, en vinnings-
horfurnar eru rýrar. Það vefst
heldur ekkert fyrir Fischery
hvernig tefla á vörnina.
28. Bf4!
Með þessum leik vænkast
horfur Fischers. Viðleitni
Spasskys i framhaldinu ber
engan árangur.
28. —
29. Kf3
Ha4 +
Ha3 +
Svartur fær engu áorkað
með 29. — Bxf4 30. gxf4, Hxa2
31. Hxc7+ og nú er kominn
upp þekkt jafnteflisstaða i
hróksendatafli. Hvitur stillir
hróknum fyrir aftan svarta a-
peðið (bezt á 7. reitaröð) og
sv. kemst ekkert áleiðis.
30. Ke4
Hxa2
Skásti möguleikinn var
e.t.v. 30. —, Ke6 sem hvitur
svarar með 31. Bxd6, exd6 32.
Hc7, d5+ 33. Kd4 (33. Kf4?,
Hxa2 og hótar 34. —, Hxf2+
ásamt —, Hxh2) 33. —, Ha4+
34. Ke3, Kf6 35. Hc6, Ke5 og sv.
hefur vissa möguleika, ’ þótt
staðan sé jafnteflisleg.
31. Bxd6
32. Hxd6
33. Hxa6
34. Kf3
cxd6
Hxf2
llxh2
Nú er komin upp staða,
sem er óvinnandi fyrir svart.
Heimsmeistarinn þæfir hana i
u.þ.b. 25 leiki, en án árangurs.
Skýringa er ekki þörf.
34. —
35. Ha7 +
36. Ha6 +
37. Ha7 +
38. Ha2
39. Kg2
40. Kh3
41. Ha6+
42. Ha5
43. Ha2
44. Hf2 +
45. Hf7
46. Hf4
47. Hf3
48. Ha3
49. Hf3
50. Ha3
51. Ha6
52. Kh4
53. Kh3
54. Kh4
55. Hb6
56. Hb4
57. Hb6
58. Kh3
59. Kg2
60. Kh3
Hd2
Kf6
Ke7
Hd7
Ke6
He7
Kf6
He6
h 6
Kf5
Kg5
g6
h 5
Hf6
He6
Hc4
Kh6
He5
He4
He7
He5
Kg7
Kh6
Hel
Hhl +
Hal
Ha4
Jafntefli.
Vísindaleg vinnubrögð
i grein, sem Ingi Tryggva-
son, blaðafulltrúi bændasam-
takanna ritaði i Timann sl.
laugardag upplýsir hann, hve
Björn Matthiasson, hagfræð-
ingur lék sjálfan sig grátt, eft-
ir að hann hafði hiotið gagn-
rýni fyrir að fara með firrur
og staðlausa stafi i erindi um
daginn og veginn i Ríkisút-
varpinu.
1 stað þess að viðurkenna
mistök sin og biðjast afsökun-
ar, sem var skynsamlegasta
leiðin og raunar eina heiðar-
lega leiðin, þegar mönnum
verða á augljós mistök gripur
Björn Matthiasson til þess
ráðs að falsa erindi sitt eftir á,
erindi. sem alþjóð hafði á
heyrt og ætlaði að láta sem
hann hefði aldrei sagt þau orð,
sem mestri gagnrýni höfðu
sætt.
i upphafi greinar sinnar
segir Ingvi Tryggvason frá
þessu:
„Björn Matthíasson, hag-
fræöingur i Seðlabankanum og
háskólakennari flutti erindi
um daginn og veginn i Rikisút-
varpiðá mánudaginn 14. ágúst
s.l.
Kinn þáttur erindis hans
fjailaði um landbúnaðarmál.
Vakti sá þáttur athygli þeirra,
sem á hlýddu, sökum rangrar
málsmeðferðar og sleggju-
dóma, enda sá Landbúnaðar-
ráðuneytið ástæðu til að mót-
mæla rangfærslum hans, og
liafa þáu mótmæli birzt I blöö-
um.
Sem starfsmaður bænda-
samtakanna gekk ég á fund
Björns Matthiassonar og fór
þe ss á leit, að hann léti mér i
té ljósrit af skrifuðum texta
umrædds erindis. Tók hann
þvi vel, kvaðst ekki hafa
erindið við hendina og bauðst
til að senda mér það.
Ljósrit af erindinu barst
mér svo i hendur i morgun i
umslagi merktu Seðlabanka
tslands. Við yfirlestur kom i
Ijós, að i kaflanum um land-
búnað vantaði nokkrar af
þeim staðhæfingum, sem sætt
höfðu gagnrýni.
Kór ég þvi til Ilikisútvarps-
ins og fékk þar hljóðrit af
kafla þeim, sem fjallar um
landbúnaðarmál.
Þar sem mér finnst tilraun
hagfræðingsins til aö dylja
fyrir bændasa m tökunum
nokkrar fráleitustu staðhæf-
ingar sinar, sanna betur en
flest annað fráleitan, óvis-
indalegan og ósvifinn mál-
flutning, leyfi ég mér að birta
orðrétta kaflana um lantfbún
aðarmálin, bæði samkvæmt
upptöku Rikisútvarpsins, sem
flutt var 13. ágúst og sam-
kvæmt þvi Ijósritaöa erindi,
sem Björn Matthiasson sendi
mér og stimplaö er i póst 17.
ágúst.”
„Verða ekki vefengdar”
Siðan birtir Ingi þessar tvær
óliku útgáfur oröréttar og get-
ur hver og einn séð hve fölsun-
in er gróf. Verður þvi setning-
in, er hagfræðingurinn flutti i
Rikisútvarpið, „Ofangreindar
tölur (þ.e. allar firrurnar og
misreikningurinn, innskot
Timinn) verða þó ekki vé-
fengdar” alveg gullvæg og
ætti að fara i sérstakan
ramma hjá Hagfræðafélag-
inu.
i niðurlagi greinar sinnar
segir Ingi Tryggvason:
„Hagfræöingurinn sér sjálf-
ur, að hann hefur farið með
rangt mál.og þá er kjarkurinn
og sannleiksástin ekki meiri
en svo, að hann gerir tilraun —
raunar ekki skynsamlega — til
að hlaupa frá töluöum orðum.
Ekki eru mér kunnar siðaregl-
ur hagfræðinga, en einhver
Frh. á bls. 6