Tíminn - 22.08.1972, Blaðsíða 19

Þriöjudagur 22. ágúst 1972
TÍMINN
19
Framhald af
bls. 8.
vallaratriði i báðum aðferðunum,
að tryggja beri réttmætar kröfur
strandrikjanna til að hafa á hendi
lögsögu yfir staðbundnum fisk-
stofnum. 1 báðum tilvikum yrði
að ákveða mörk, enda þótt þau
gætu verið mismunandi á hinum
ýmsu svæðum vegna mismun-
andi aðstæðna. Engu að siður
mundu sum grundvallaratriði i
tillögum Kanada og Bandarikj-
anna vera háð ákvörðun þriðja
aðila. Samkvæmt tillögum
Bandarikjanna mundi þetta t.d.
ná til mats á leyfilegum há-
marksafla, mats á þvi hve mikinn
hluta leyfilegs afla strandrikið
gæti hagnýtt sér, vafaatriða um
tilhögun fiskveiða I sam
bandi við mismunandi fisk
stofna o.s.frv. Samkvæmt til
lögum Kanada virðast færri at
riði vera háð ákvörðun þriðja að-
ila, en samt sem áður er þar gert
ráð fyrir, að nokkur bvðingar-
mikil atriði séu háð sliku skilyrði.
M.a. af þessum ástæðum ganga
tillögur Kanada og Banda-
rikjanna, eins og þær nú eru, ekki
nógu langt til þess að islenzka
sendinefndin geti stutt þær. Enda
þótt við séum sammála þeirri
grundvallarforsendu, að stað-
bundnir fiskstofnar séu hluti af
auðlindum strandrikisins, svo
sem okkur sýnist að tillögur
Bandarikjanna og Kanada feli i
sér, er okkar skoðun sú, að bein
ákvörðun fiskveiðitakmarka sé
miklu raunhæfari og hagkvæmari
leið til að leysa þetta mál.
Fiskveiðitakmörkin eru byggð á
þvi meginatriði, að strandmiðin
séu hluti af auðlindum strand-
rikisins á sama hátt og auðlindir
sjávarbotnsins innan sann-
gjarnra takmarka frá ströndum á
grundvelli landfræðilegra og
efnahagslegra sjónarmiða. Teg-
undaaðferðina veröur að styrkja
frekar til þess að þessi megin-
stefna fái fullkomlega notið sin.
Sendinefnd tslands er sammála
Bandarikjunum og Kanada um að
„anadromous” tegundir (t.d. lax)
séu sérstakur þáttur i auðlindum
strandrikisins, þar sem tegundir
ins, og hverfa þangað aftur til
hrygningar. Standrikið verður að
gera sérstakar ráðstafanir til að
halda án sinum i góðu horfi til
þess að koma i veg fyrir, aö
þýðingarmiklir stofnar af þessu
tagi hverfi. Mörg strandriki eyða
miklum fjárhæðum og vaxandi
fjárhæðum til að rækja þessar
tegundir. Þegar stofnar þessir
hafa komið aftur til ánna þar sem
þeir áttu uppruna sinn, hafa þeir
náð hámarksþyngd. Þar sem
strandrikið hefur i raun og veru
eitt ábyrgð á viðhaldi þessara
stofna og verður að leggja mikið
fé af mörkum i þvi skyni, telur is-
lenzka sendinefndin, að strand-
rikið ætti, að hafa einkarétt til að
hagnýta stofna þessa. Þetta sjón-
armið hefur i rauninni þegar náð
miklum stuðningi i alþjóða-
samningum, sem gera ráð fyrir
algjörn banni við veiðum á
þessum tegundum á viðtækum
svæðum utan lögsögu hinna
einstöku þjóða.
Niðurstaða sendinefndar
Islands er, að okkur virðist
fullkomlega ljóst, að mikill meiri
hluti þjóða telur nú að grund-
vallarforsenda fyrir sanngjörnu
kerfi mundi vera að álita fiski-
mið strandrikisins vera hluta af
auðæfum þess með hliðsjón af
öllum aðstæðum á staðnum, sem
máli skipta — landfræðilegum, —
jarðfræðilegum, — liffræðilegum,
— efnahagslegum, o.s.frv. — og
að strandrikinu beri réttur til að
ákveða fiskveiðitakmörk á
þessum grundvelli. Að þvi er
tsland varðar mundu slik sjónar-
mið greinilega eiga við land-
grunnssvæðið sem réttan grund-
völl fyrir fiskveiðitakmörkum
tslands. Þetta er einnig i
samræmi við löggjöf margra
annarra rikja og tillögur frá enn
meiri fjölda rikja. Þessi sjónar-
mið koma greinilega fram i
tillögum Suður-Amerikurikja
samkvæmt yfirlýsingunum frá
Montevideo, Lima og Santo
Domingo, svo og i starfi lögfræði-
nefndar Afriku- og Asiuríkja á
fundi þeirra i Lagos i janúar 1972
og niðurstöðum skýrslu Afriku-
rikjanna um hafréttarmálefni frá
fundinum i Yaoundé i júni 1972.
Riki færa nú út fiskveiðitakmörk
sin i vaxandi mæli, og eru þar
siðustu dæmin Nigeria, Senegal,
Strandmiðin
Oman og tsland. Eins og er hafa
margar aðrar þjóðir svipaðar
aðgerðir i undirbúningi, og það er
ekki ósanngjarnt að vænta þess,
að margar slikar aðgerðir muni
eiga sér stað á næstunni. Ef litið
er á ástandið eins og það er nú, þá
kemur i ljós, að stuðningur fyrir
fiskveiðitakmarkaleiðinni hjá
löndum, sem þegar hafa gefið út
reglur á þessu sviði, eða hafa þær.
i undirbún. eða mundu styðja
slik sjónarmið á Hafréttarráð-
stefnunni, er vissulega yfir-
gnæfandi.
Sendinefnd Kenýa hefur dreift
hér uppkasti að reglum um efna-
hagslögsögu (skjal A/AC.
138/SCII/L 10). Það leiðir af þvi,
sem ég hef þegar sagt varðandi
skoðanir islenzku sendinefndar-
innar, að við styðjum tillögu
Kenýa, sem er byggð á sömu
meginreglum sem Island byggði
sin landgrunnslög frá 1948 á, þ.e.
að strandrikið skuli hafa sömu
réttindi til auðlinda á hafsvæðum
undan ströndum eins og yfir
sjávarbotni innan sanngjarnrar
fjarlægðar frá ströndum. Sendi-
nefnd Islands styður þess vegna
þau meginsjónarmið, sem Kenýa
leggur til.
Stundum er sagt, að fiskveiði-
takmarka- leiðin sé ósanngjörn,
vegna þess að hún geti leitt til
þess, að strandríki áskildi sér stór
hafsvæði, þar sem þegnar þess
hefðu hvorki vilja né getu til að
hagnýta fiskstofnana að þvi
marki, sem leyfilegt væri með
hliðsjón af stofnunum sjálfum.
Svarið við þvi er að, að svo miklu
leyti sem strandrikið hvorki vill
né getur hagnýtt sér þær
auðlindir, sem hérer um að ræða,
þá mundu þær samt engu að siður
vera hluti af þeirra auðlindum, en
þá mundi það verða til hags fyrir
hlutaðeigandi strandriki að gera
tvihliða samninga við önnur lönd,
sem áhuga hefðu á að hagnýta sér
auðlindirnar fremur en að láta
þær deyja eðlilegum dauðdaga.
Þá hefur þvi verið haldið fram,
að ef strandrikinu væri ieyft að
koma á fót slikri fiskveiðilögsögu
eða efnahagslögsögu, eða
hvað sem það nú er kallað, þá
væri hætta á þvi, að þetta mundi
leiða til þess, sem kallað er
„sivaxandi lögsaga”, þ.e. að
strandrikið gerði kröfu til
annarra tegunda af lögsögu til
þess að vernda aðra hagsmuni,
þannig að þegar til lengdar léti,
gæti þetta leitt til útfærslu land-
helginnar sem slikrar. Augljóst
svar við þess háttar aðfinnslum
er, að ef réttur strandríkisins til
að koma á fót svæðum með hlið-
sjón af þeim auðlindum, sem hér
er um að ræða, er skilgreindur i
almennum samningi á Hafréttar-
ráðstefnunni, þá mundi þau
réttindi, sem þar væru veitt, vera
takmörkuð við þær skil-
greiningar, sem þar yrði sam-
komulag um. Röksemdin um
vaxandi lögsögu væri þá út i hött.
Að lokum vil ég vekja athygli
nefndarinnar á þvi, að hinn 14.
júli s.l. gaf rikisstjórn tslands út
nýja reglugerð varðandi 50 milna
fiskveiðitakmörk við Island, sem
ganga skulu i gildi hinn 1.
september 1972. Ákvörðun rikis-
stjórnar Islands i þessu máli var
tilkynnt þessari nefnd á fyrri
fundi, þannig að þessi frétt mun
ekki koma neinum að óvörum
hér. Svo sem kunnugt er voru
þessi fiskveiðitakmörk ákveðin á
grundvelli aðstæðna á staðnum,
sem máli skipta, þannig að þau
nái yfir mestan hluta staðbund-
inna fiskstofna umhverfis tsland
Rikisstjórn tslands hefur þegar
tilkynnt aðalritara S.Þ. um efni
þessara reglna og jafnframt farið
þess á leit, að þeim ve •''i dreift til
allra aðildarrikja. Ét, vil : þessu
sambandi nefna það, að i s m
laga og samninga, sem for 1
Lagadeildar S.Þ.,Mr. Stav
os, lagði hér fram fyrir no jn.
dögum, er að finna texta isienzk
reglugerðarinnar fi 1961, þar
sem sett eru 12 miina fiskveiði-
mörk umhverfis tslanf!. I stað
þeirra kemur nú að sjálfsögðu
texti hinnar nýju reglugerðar, og
ber þvi að dreifa viðbótarskjali af
þessu tilefni og einnig gera nauð-
synlegar leiðréttingar i næstu
útgáfu. tslenzka sendinefndin er
reiðubúin til að láta texta hinnar
nýju reglugerðar i té nú þegar.
Auglýsið í Tímanum
Formaður Dansk-íslenzka félagsins, Torben Friöriksson, afhendir Snorra Ólafssyni verðiaunin fyrir
beztu einkunn i dönsku á stúentsprófi
Frá aðalfundi Dansk-íslenzka félagsins:
PENINGAR I STAÐ BÓKA
Fyrir nokkru var haldinn aðal-
fundur i Dansk-islenzka félaginu
hér i Reykjavik, en félagið hefur
um áratuga skeið unnið að aukn-
um samskiptum Islendinga og
Dana. Kosinn var nýr formaður
félagsins, Torben Friðriksson, en
fráfarandi formaður, Birgir Þór-
hallsson, gaf ekki kost á sér til
endurkjörs.
Eitt fyrsta verk hinnar
nýkjörnu stjórnar, var að ákveða
nýtt fyrirkomulag á veitingu
verðlauna Dansk isl. félagsins
fyrir beztan árangur i dönsku-
kunnáttu viö stúdentspróf viö
menntaskóla landsins. Tiökast
hefur að veita bókagjafir. En nú
hefur sú breyting verið gerð, að
félagiö veitir aðeins ein verðlaun
og skal hljóta þau sá, sem hlýtur
hæsta einkunn I dönsku á stú-
dentsprófi. Verðlaun félagsins er
peningagjöf að upphæö 10.000
krónur.
Við samanburð á hæstu einkun-
um stúdenta á siðastliðnu vori
kom i ljós, að hæstu einkunn hafði
hlotið Snorri Ólafsson, Miklu-
braut 60, Rvk. — stúdent frá nátt-
úrufræðideild Menntaskólans I
Hamrahliö. — MH. Hlaut Snorri
meðaltalseinkunnina 9,7 i dönsku.
Stjórn Dansk islenzka félagsins
boðaði Snorra á sinn fund um
daginn og afhenti formaöur
félagsins Torben Friðriksson
Snorra hin veglegu verðlaun.
I stjórn Dansk-íslenzka félags-
ins eiga nú sæti ásamt formann-
inum Torben Friörikssyni: Jón
Ólafsson, Finnur Fróöason,
Ludvig Storr, Birgir Þórhallsson,
Ragnar Júliusson og Sverrir
Þóröarson.
18. júni voru gefin saman I hjóna-
band af séra Þorsteini
Björnssyni, ungfrú Þóra B.
Þorsteinsdóttir Ásgarði 31
Reykjavik og Sigurður Stein-
grimsson Stórholti Fljótum.
Nýja Myndastofan.
Skálavörðustig 12
2. júli voru gefin saman i hjóna-
band i kirkju Óháöa safnaðarins
af Séra Emil Björnssyni, ungfrú
Una Bryngeirsdóttir og Sigurður
Árnason. Heimili þeirra verður
að Vesturbergi 78 Reykjavik.
Nýja Myndastofan
Skólavörðustig 12
22. júli voru gefin saman i hjóna-
band af séra Arelíusi Nielssyni,
ungfrú Sigfinna Lóa Skarphéöins-
dóttir og Magnús Kristinsson.
Heimili þeirra er aö Sólheimum
32 Reykjavik.
Nýja Myndastofan.
Skólavörðustig 12 .
Hinn 15. júli voru gefin saman i
Dómkirkjunni af séra Siguröi
Hauki Guðjónssyni þau Anna
Jensdóttir fóstra og Páll Jensson,
verkfræðingur. Þau eru búsett i
Kaupmannahöfn.
Ljósm. LOFTUR.