Tíminn - 31.08.1972, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
Fimmtudagur 31. ágúst 1972
milljónir
sjálfboðaliða
standa vörð
um sovézka
náttúru
Umhverfisvernd er eitt þeirra
mála sem er efst á haugi á vorum
limum, inál sem varðar allt
maiinkyn á undantekninga. Sem
dæmi um jákvæðar og raunhæfar
aðgerðir til lausnar þessum
vanda, má benda á samkomúlag-
ið milli liandarikjanna og Sovét-
rikjanna um samvinnu á sviði
uinhverfisverndar, scm nýlega
var undirritaður i Moskvu.
Fréttamaður APN Igor Pavlov
álli fyrir skemmstu viðtal við for-
seta náttúruverndarfélags Kúss-
lands, Nikolai Ovsjannikov, en
hann er aðstoðarmaður ráðherra
þess er l'er með endurbætur,
verndun og hagnýtingu láðs og
lagar i rússneska Samhandslýð-
veldinu, en hann er nýkominn frá
Sviþjóð. Fer viðlalið hér á eftir.

>■*

•,, ■
Askania-Nova þjóðgarðurinn i Kherson-héraöi i Ckrainu. Steinstytta
llvað haldið þér, sem formaöur
samtaka rösklega 2(1 inilljóna
sjálfboðaliða til verndar náttúr-
unni.uni horfur um alþjóðasam-
vinnu á sviði umhverfisverndar?
Mér er ég á sömu skoðun og
fram kemur hjá blaðinu Arbetet i
greininni ,,Auslur-l>ýzkaland og
umhverfismálin”. Umhverfis-
vernd er mál alls mannkyns og
getur ekki orðið neitt ágengt
nema með virku og jafnréttháu
samstarfi allra rikja,án tillits til
stjórnskipulags.
Kinmitt á þessum grundvelli
var fyrir skemmstu undirritað
samkomulag um samvinnu á
sviði umhverfisverndar milli rik-
isstjórna Kandarikjanna og
Sovétrikjanna. Fg tel, að slikar
raunhælar og jákvæðar aðferðir
til lausnar eins brýnasta vanda-
máls vorra tima.muni fagna
sigri. og að á endanum muni tak-
ast að vernda vötn og skóga, ár og
andrúmsloft fyrir ógnun mengun-
arinnar. en i Sovétrikjunum er
einmitt gengið mjög rikt eftir
slikri verndun á umhverfi manns-
ins.
Ilvað eigið þér við mcð „gcngið
rikt eftir"?
Fyrst og fremst það, að i SSSR
fa>r ekkert fyrirtæki að hefja
starfsemi lyrr en það hefur verið
búið hreinsitækjum. Rikisstjórnin
hefur falið ráðuneyti þvi, er fer
með verndun og hagnýtinu láðs
og lagar.að hafa á hendi eftirlit
með þessum ákvæðum enda hafa
fulltrúar þessa ráðun. úrslita-
atkvæði i nefnd þeirri er veitir
leyfi til að ný fyrirtæki taki til
starfa.
Fá mál bera sovézkar valda-
stofnanir meira fyrir brjósti en
umhveríisvernd. Að undanförnu
hefur rikisstjórnin gefið út til-
skipanir um jarðvegsbætur, um
Rajkalvatn, um mengunarvarnir
á vatnasvæði Volgu, Úral-fljóts
og Moskvu-ár. Uessum vanda-
málum var einnig helgaður
fimmti landsfundur Náttúru-
verndarfélags Rússlands, en full-
trúar frá öllum 15 sambandslýð-
veldum Sovétrikjanna tóku þátt i
störfum hans,
Vegna náttúruverndar eru nú
strangar hömlur lagðar á iðnþró-
un á ýmsum svæðum, t.d. á
Svartahafsströnd, umhverfis
vötnin Seliger og Bajkal, i Valdaj-
hæðum og Altaj-fjöllum og viðar.
Eftirliti og stjórn umhverfismála
i hverju lýðveldi ber lagaleg
skylda til að hafa eftirlit með, og
ef nauðsyn krefur, að refsa fyrir
brot á tilskipunum stjórnarinnar
um umhverfisvernd.
Kr þá mengun umhverfis ekki
til i Sovétrikjunum?
Jú, þvi miður. Það kemur fyrir,
að ýmsir ráðamenn brjóta reglur
um umhverfisvernd, ef þeir telja
það hagstætt fyrir þá málaflokka,
sém undir þá heyra. Sum fyrir-
t Astrakhan-þjóðgarðinum
Skýþa og tamdar Kanna-antilópur
tæki valda mengun vegna þess,
að hvorki hjá okkur né á Vestur-
löndum hefur til þessa tekizt að
leysa tæknileg vandamál i sam-
bandi við sumar hliðar mengun-
arvarna. Oftast eru þetta fyrir-
tæki, sem reist voru við hinar erf-
iðu aðstæður striðsins. Þau eru
okkar höfuðvandamál i dag.
En starfshæfni hins sovézka
stjórnkerfis, sem styðst ekki að-
eins við embættismenn sina,
heldur einnig milljónir sjálfboða-
liða, sem þeim eru til aðstoðar, og
virkur stuðningur allrar alþýðu
manna gerir það kleift að taka
eftir i tima og koma i veg fyrir
lögbrot af þessu tagi. Með áætlun-
arbúskap reynist- unnt að veita
árlega verulegt fjármagn til,og
fullkomna tæknibúnað fram-
leiðslunnar með það fyrir augum,
að hún skaði sem minnst eða helzt
ekkert náttúruna umhverfis.
Hvað er gert i Sovétrikjunum,
þegar velja þarf milli arðvæn-
legra framkvæinda eða aö hafna
þeim i nafni umhverfisverndar?
Ég skal nefna dæmi, sem mér
finnst mjög lýsandi. Skammt frá
Volgu stendur Bazuluk-barrskóg-
urinn, sem nær yfir 3000 hektara.
Fyrir skömmu fannst olia undir
skóginum. Frá efnahagslegu
sjónarmiði hefði verið hagkvæm-
ast að hefja þegar vinnslu henn-
ar. Hins vegar hefur verið ákveð-
ið að hefja ekki vinnslu fyrr en
fundizt hefur tæknileg aðferð,
sem tryggir fulla, ég endurtek:
fulla varðveizlu skógarins.
1 Sovétrikjunum er mikið kapp
á það lagt að hraða visindalegum
og tæknilegum framförum. Hins
vegar er reynt að keppa að þessu
af búhyggindum og framsýni, svo
að ekki hljótist af hættuleg meng-
un og rányrkja. Um þetta var
fjallað á 24.þingi KFS og þessi af-
staða liggur til grundvallar öllum
viðhorfum til náttúrunnar i landi
voru.
Hver eru þau verkefni i um-
hverfismálum, sem Sovétmenn
standa nú frammifyrir og hvaða
möguleikar eru á lausn þeirra?
Umhverfisvernd hjá okkur er
engin herferð. Það er hversdags-
legt gerhugult starf,sem á rætur
sinar að rekja til þess er stofnandi
hins sovézka rikis V.I. Lenin und-
irritaði tilskipanirnar „Um
skóga” (1918),, ,,Um verndunar-
ráð" (1919), ,,Um gróðurvernd”
(1920), og ,,Um verndun garða og
náttúruminja” (1921). Þessar til-
skipanir voru gefnar út á erfiðum
timum. þegar Sovétmenn börðust
fyrir tilveru sinni gegn erlendri
ihlutun, óaldarsveitum Hvitliða,
hungursneyð og eyðileggingu.
frá Afriku.
Nú hafa verið sett lög um nátt-
úruvernd i hverju lýðveldi. I
Áætlunarráði SSSR og áætlunar-
ráðum einstakra lýðvelda er ver-
ið að ganga frá verndunarráö-
stöfunum langt fram i timann. í
áætlunum um hagnýtingu auðl.
SiberiUjSvo sem oliu og gass er
gert ráð fyrir ráðstöfunum til
þess að koma i veg fyrir að vatn
og skógar spillist og landslag og
dýralif býði hnekki. 1 báðum
deildum Æðsta ráðs Sovétrikj-
anna eru fastanefndir er fjalla
um náttúruvernd og slikar nefnd-
ir starfa við stj. allra lýðvelda
og héraða. Sett hefur verið á
laggirnar Gróðurverndarstofnun
rikisins og bann lagt við notkun
ýmissa kemiskra efna. Uppeldis-
og fræðslustarf er veigamikill
þáttur i árangursrikri skipulagðri
umhverfisvernd. Við allar æðri
menntastofnanir landsins eru
haldin náttúruverndarnámskeið.
Siðast en ekki sizt ber að nefna
náttúruverndarfélögin með tugi
milljóna félagsmanna.
Viljið þér skýra svolitið nánar
frá þeim?
Ég skal segja frá Náttúru-
verndarfélagi Rússlands þar sem
ég er forseti. Það var stofnað 1924
og hafði þá aðeins nokkur hundr-
uð meðlimi. Nú eru tuttugu og
hálf milljón manna i hinum 150
þús. grunneiningum félagsins. f
félagsskapnum eru um 13 þús.
deildir til verndunar jarðvegi,
vatni, skógum, andrúmslofti og
auðlindum i iðrum jarðar. Til eru
uppgræðsludeildir, dýra- og
fuglavinafélög og meira að segja
félagsskapur býflugna- og skor-
dýravina. Við deildir þessar
starfa 800 meðlimir visindaaka-
demiunnar, prófessorar, doktor-
ar og visindakandidatar, fjöl-
margir verkfræðingar, búfræð-
ingar og aðrir sérfræðingar.
Sjálfboðastarf félagsmanna er
ómetanlegt. Á árinu 1971 einu
saman gróðursettu þeir t.d. 58
milljón skrauttrjáa og runna, 25
milljónir ávaxtatrjáa, mörg
hundruð milljón blóm, smiðuðu
milljónir hreiðurhúsa handa fugl-
um, og byggðu fjölda stifla i litl-
um ám til að auka vatnsmagn
þeirra og hreinleika.
Náttúruverndunarfélag Rúss-
lands er aðili að Alþjóða Náttúru-
verndarsambandinu og hefur virt
samband við Náttúruverndarfé-
lög i mörgum löndum. Kjörorð
meðlima félagsins er: ,,Ekki að-
eins við,heldur komandi kynslóðir
skulu hafa möguleika til að njóta
þeirra gæða sem hin fagra nátt-
úra fósturjarðarinnar veitir okk-
ur”.