Tíminn - 13.09.1972, Blaðsíða 7

Miövikudagur 13. september 1972
TÍMINN
7
Þröskuldurinn
Það er nú komið glöggt i ljós, hve hyggilegt
það var af rikisstjórn og Alþingi að lýsa land-
helgissamningana frá 1961 úr gildi fallna. Ef
það hefði ekki verið gert, væru íslendingar nú
skuldbundnir til að fara eftir úrskurði Alþjóða-
dómstólsins. íslendingar geta með fullum rétti
og góðri samvizku neitað að fara eftir úrskurð-
inum þar sem dómstóllinn hafði ekki lögsögu i
málinu. Það væri ekki hægt ef samningarnir
hefðu ekki verið lýstir úr gildi fallnir.
Af sömu ástæðum er augljóst, að það styrkir
mjög aðstöðu íslands, að ekki var mætt fyrir
réttinum, þegar kærur Breta og Vestur-Þjóð-
verja voru teknar fyrir. Alþjóðadómstólnum
hafa oft borizt kærur á hendur aðilum, sem
ekki hafa viðurkennt lögsögu hans um viðkom-
andi atriði. Viðbrögð þeirra hafa undantekn-
ingalitið verið þau að neita lögsögu dómstóls-
ins og mæta ekki. Fjarvera er sterkasta undir-
strikun þess, að dómstóllinn eigi ekki lögsögu i
viðkomandi máli. Islendingum bar að undir-
strika þessa afstöðu sina á sem allra skýrastan
hátt;
En þótt íslendingar hafi notað rétt sinn til að
losa sig undan ákvæðum landhelgissamn-
inganna frá 1961 og lögsögu Alþjóðadómstóls-
ins, hafa landhelgissamningarnir frá 1961
reynzt hinn mikli þröskuldur i málinu. Margir
forustumenn Breta hafa viljað gera bráða-
birgðasamning við Islendinga, alveg eins og
ráðamenn Belgiumanna. Þeir Bretar, sem
ekki hafa viljað semja, eins og t.d. togaraút-
gerðarmenn og viss hópur þingmanna, hafa
hins vegar sagt, að Bretar ættu að nota sér
landhelgissamningana frá 1961 til þrautar,
áður en nokkuð væri að ráði gengið til móts við
íslendinga. Þess vegna ætti brezka stjórnin að
leggja aðaláherzlu á málskot til Alþjóðadóm-
stólsins. Þetta sjónarmið hefur ráðið afstöðu
Breta til þessa.
Þannig hafa landhelgissamningarnir frá 1961
verið mikill þröskuldur i vegi þess, að hægt
væri að ná samkomulagi við Breta og Vestur-
Þjóðverja.
Afstaða Padilla Nervo
Morgunblaðið ræddi i gær um afstöðu Padilla
Nervo, sem var eini dómarinn i Alþjóðadóm-
stólnum, sem greiddi atkvæði gegn úrskurð-
inum vegna kæru Breta og Vestur-Þjóðverja á
hendur Islendingum. I þvi sambandi þykir rétt
að minna á, að höfuðrök hans gegn úrskurð-
inum voru þessi.
,,Að minu áliti hefði dómstóllinn ekki átt að
samþykkja ályktun um verndaraðgerðir. Sér-
staða þessa máls getur ekki réttlætt þessar að-
gerðir gegn riki, sem ekki viðurkennir lögsögu
dómstólsins, sem er ekki aðili að þessum
dómi, og fullveldi þess er þannig ekki virt’.’
(Mbl. 18. ágúst).
Þannig byggði Nervo afstöðu sina fyrst og
fremst á uppsögn landhelgissamninganna frá
1961.
Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Verður komið til móts
við Sadat og Hussein?
Þeir hafa báðir sýnt augljósan sáttavilja
Sailal forscti
ÞAÐ ER óumdeilanlegt,. að
morðin á israelskum iþrótta-
mönnum i Miinchen eru eitt
mesta hermdarverk, sem
skæruliðar hafa nokkru sinni
unnið. Um það mun hins vegar
lengi verða deilt. hverjir beri
mesta sök á þvi, að svo illa fór,
sem raun varð á. Þannig er
t.d. upplýst, að búið var að að-
vara israelsk stjórnarvöld
um, að iþróttamennirnir gætu
verið i hættu, en að þau voru
frábitin miklum varúðarað-
gerðum sökum þess, að með
þvi væri gert of mikið úr getu
skæruliða. Þá hafa margir
orðið til að halda þvi fram.
m.a. Olof Lagercrantz, aðal-
ritstjóri Dagens Nyheter i
Stokkhólmi, að ekki hafi verið
reynt nægilega að semja við
skæruliða og að árásin, sem
gerð var á þá á flugvellinum i
Munchen, hafi orkað mjög tvi-
mælis. Lagercrantz dregur
einnig i efa, að rétt hafi verið
að hafna að skipta á iþrótta-
mönnunum og föngum. sem
eru i vörzlu tsraelsstjórnar.
Hann segist skilja vel þá af-
stöðu tsraelsmanna, að slikt
undanlát geti ýtt undir meiri
ofbeldisaðgerðir af hálfu
skæruliða. Hins vegar muni
það ekki draga úr aðgerðum
skæruliða, að nokkrir félagar
þeirra féllu á flugvellinum i
Miinchen. I augum félaga
sinna hafi þeir dáið hetju-
dauða eftir að hafa vakið
heimsathygli á málum pal-
estinskra flóttamanna. Slikt
geti orðið meira til eftir-
breytni en aðvörunar i augum
þeirra.
MORG heimsblaðanna, t.d.
Sunday Times, varavið þvi^að
atburðirnir i Miinchen verði
til þess að draga úr við-
leitninni til að koma á friði i
Austurlöndúm nær. Sunday
Times segir t.d., að þótt verk
skæruliðanna séu óverjandi,
megi það ekki bitna á
palestinskum flóttamönnum,
sem búi við erfiðustu kjör. Það
sé nú liöinn um aldarfjórð-
ungur siðan þeir misstu
heimili sin. og siðan hafi mörg
hundruð þúsunda þeirra hafzt
við i eins konar fangabúðum.
Þeir eigi kröfu á að fá hlut
sinn réttan, og það skerði ekki
neitt þann rétt þeirra, þótt
öfgamenn, sem alls ekki vinni
i nafni þeirra, fremji óhæfu-
verk.
Ýms blöð vara einnig við þvi
að skrifa verk skæruliða á
reikning rikisstjórna Araba-
landanna. Skæruliðar eru i
andstöðu við ýmsa leiðtoga
Arabalandanna.t.d, Hussein
konung. Aðrir leiðtogar
Arabarikja, eins og t.d. Sadat,
verða að þola þá, þvi að
annars eiga þeir fjandskap
þeirra yfir höfði sér. Það er
staðreynd,hvort sem mönnum
likar það betur eða verr, að
meðan hundruðum þúsunda
palestinskra flóttamanna er
haldið i eymd og volæði, mun
alltaf þrifast skæruliða-
hreyfing meðal þeirra, sem
hikaT ekki við að gripa til
mestu ódæðisverka. Þegar
skæruliðasamtök geta þrifizt á
Norður-lrlandi. þarf engan að
undra, þótt þau geti þrifizt
meðal palestinskra flótta-
manna. Slik hafa kjör þeirra
verið, siðan Gyðingar hröktu
þá frá heimilum sinum og
eignum.Ekkertnema friður og
réttlát lausn á málum flótta-
mannanna getur kveðið
skæruliðasamtökin niður.
SITTHVAÐ hefur gerzt á
undanförnum mánuðum og
misserum, sem hefur glætt
þær vonir, aö hægt sé að koma
á friði i Austurlöndum nær.
Hussein konungur hefur styrkt
aðstöðu sina og sýnt mörg
merki þess, að hann sé reiðu-
búinn til skynsamlegra samn-
inga við israelsmenn. Heim-
sending rússneskra sérfræð-
inga frá Egyptalandi er örugg
ábending þess, að Sadat for
seti er reiðubúinn til
samninga, verði honum boðin
viðunandi kjör. Eins og sakir
standa, virðist þannig rikja
sáttahugur og sáttastefna hjá
þeim leiðtogum Araba, sem
ráða mestu um þessi mál. En
hve lengi geta þeir fylgt þeirri
stefnu, ef ekkert kemur á
móti'.' Og hve lengi tekst þeim
að halda velli, ef þessi afstaða
þeirra ber engan árangur?
Ekkert er liklegra en að þeim
verði fljótlega steypt úr stóli
af mönnum, sem eru miklu
ósáttfúsari, ef sáttastefna
þeirra reynist tilgangslaus.
AF þessum ástæðum hefur
athyglin beinzt verulega að
ísraelsstjórn að undanförnu.
Vill hún reyna að nota það
tækifæri, sem nú kann að
bjóðast til samkomulags, til
að reyna að ná sáttum við Ar-
aba, eða ekki? Þvi miður
bendir það, sem frá henni hef-
ur heyrzt að undanförnu, ekki
til þess, að hún vilji mikið á sig
leggja til að ná samkomúlagi.
Tveimur dögum áður en at-
burðirnir i Munchen gerðust,
átti Golda Meir, forsætisráð-
herra landsins. blaðaviðtal,
þar sem m.a. kom i ljós, að
israelsstjórn er langt frá þvi
að vera reiðubúin að fallast á
þann sáttagrundvöll, sem var
lagður i ályktun öryggis-
ráðsins frá 1967, þ.e. að tsrael
skilaði herteknu land-
svæðunum aftur. Þvert á móti
kom fram, að israelsstjórn
mundi þvi aðeins semja, að
hún héldi a.m.k. verulegum
hluta af herteknu landsvæð-
unum. Fyrir Arabarikin er
hins vegar útilokað að semja
nema á þessum grundvelli.
Engri rikisstjórn i Egypta-
landi yrði t.d. stætt á þvi að
semja um eitthvað minna.
Þvi fer fjarri, aö Golda Meir
sé sá leiðtogi tsraelsmanna,
sem þykir ósáttfúsastur.
Margir blaðamenn telja, að
Iiayan landvarna.málaráð-
herra sé enn ósáttfúsari, en
hann þykir nú einna lik-
legastur til að leysa Goldu
Meir af hólmi sem forsætis-
ráðherra, en liklegt þykir, að
hún láti af stjórnarforustunni
fyrir aldurs sakir innan
skamms.
RÖK israelsmanna fyrir þvi
að halda áfram hluta af her-
teknu svæðunum eru einkum
þau, að þetta sé þeim nauð-
synlegt af öryggisástæðum.
Margir herfræðingar eru
þessu ósammála, enda muni
landfræðilegar aðstæður litlu
skipta, þegar Arabar hafa
fengið betri vopnabúnað og
meiri þjálfún og kunnáttu.
Fyrir israel sé mikilvægast til
frambúðar að fá tryggingu
stórveldanna fyrir þvi, að
framtiðarlandamæri þess
verði virt og varin, jafnframt
yfirlýsingu Arabarikjanna um
hið sama.
Vafalitið mun það mjög
velta á afstöðu Banda-
rikjanna, hvort israel verður
mögulegt til frambúðar að
halda landvinningakröfum
sinum til streitu. F'rambjóð-
endur i forsetakosningunum i
Bandarikjunum geta vitan-
lega litið um þessi mál sagt
fyrir kosningarnar sökum
hinna miklu áhrifa Gyðinga
þar i landi. Hins vegar þykir
ekki óliklegt, að Nixon muni
gera sitt til að knyja tsraels-
menn til sanngjarnra til-
slakana eftir kosningar, og
hafi náðst um það óbeint sam-
komulag milli hans og ráða-
manna i Moskvu. Fátt væri
meiri ávinningur fyrir heims-
málin en að samkomulag næð-
ist um landamæramálin i
Austurlöndum nær og að pal-
estinsku flóttamönnunum
væru búin skapleg kjör. Og
ekkert væri vænlegra til að
kveða niður skæruliðasamtök-
in, sem stóðu að hryðju-
verkunum i Munchen á dögun-
um.
Þ.Þ.