Tíminn - 10.11.1972, Blaðsíða 9

Föstudagur 10. nóvember 1972
TÍMINN
9

tJtgefandi: Frátnsóknartlokkuritin
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór-:;:
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson;!;
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaös Timáns)];;
Auglýsingastjóri: Steingrimur. Glslasq^ii, • Ritstjórnarskrif-j:;
stofur I Edduhúsinu viö Lindargötu, símar 18300-18306,v
Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiösluslmi 12323 — aúgiýs :;;
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofurrsimi 18300.. Askriftargjalá;:
S?5 krónur á mánuði innan lands, i lausasölu 15 krónur einí;;
'takiö. “'aðaprent h.f,
Gylfi og vísitalan
Er „viðreisnin” sáluga hófst á árinu 1960 var
framkvæmd stórfelld kjaraskerðing launþega
þegar i stað. Efnahagsráðstafanir stjórnar
Alþýðuflokksins og Sjálfstæðisflokksins höfðu
stórfelldar verðlagshækkanir i för með sér,og
dýrtið fór vaxandi með hverjum degi. En
launþegar fengu engar bætur, þvi að liður i
efnahagsráðstöfununum var afnám kaup-
greiðsluvisitölu með lögum. 1 rikisstjórninni
fór þá Gylfi Þ. Gislason með stjórn efnahags-
og viðskiptamála.
í útvarpsumræðum frá Alþingi um efnahags-
ráðstafanir „viðreisnarstjórnarinnar”, sem
fram fóru 15. feb. 1960,sagði Gylfi Þ. Gislason
m.a. um afnám visitölunnar:
„Það er nauðsynlegt að afnema visitölu-
kerfið, af þvi að það færir launþegum engar
varanlegar kjarabætur, heldur stuðlar að
hækkun kaupgjalds og verðlags á vixl, færir
launþegum fleiri krónur, en ekki bætt kjör”.
Þegar núverandi rikisstjórn kom til valda,
hóf hún þegar ráðstafanir til að bæta kjör laun-
þega verulega. Stefna stjórnarinnar er að hafa
kjör launþega eins góð og þjóðarbúið og at-
vinnuvegirnir fá framast undir risið. Kaup-
máttur timakaupsins hefur aukizt a.m.k. um
15-20%, vinnuvikan hefur verið stytt og orlof
lengt á þvi rúma ári, sem núverandi rikisstjórn
hefur setið að völdum.
Kjarasamningarnir, sem gerðir voru i
desember, grundvölluðust á þjóðhagsspá, er
gerði ráð fyrir talsvert meiri aukningu þjóðar-
tekna og betri afkomu atvinnuveganna en
raun hefur orðið á vegna þeirra áfalla, sem
orðið hafa i útgerð og fiskvinnslu og vegna
gengisbreytinga erlendis.
Ef leysa á þann efnahagsvanda, sem við er
að striða, á grundvelli áframhaldandi verð-
stöðvunar, er héldi verðbólgu i skefjum og
tryggði vinnustéttunum eins mikinn kaupmátt
og þjóðartekjur frekast leyfa, verður að takast
samkomulag við verkalýðshreyfinguna um
vissar breytingar á visitölunni.
Stjórnarandstaðan, einkum Gylfi og Alþýðu-
blaðið, hafa brugðizt hatramlega gegn þessum
hugmyndum um samninga við verkalýðs-
hreyfinguna um breytingar á visitölunni. Það
er heldur betur komið annað hljóð i strokk
Gylfa,og nú er hann reiðubúinn til að leggja allt
i sölurnar fyrir visitölukerfið, sem hann taldi
óalandi og óferjandi,þegar hann sat i ráðherra-
stóli, og beitti sér fyrir stórfelldri kjara-
skerðingu launþega. Nú ber hann mikla um-
hyggju fyrir launþegum, og kaupmáttar-
aukningin,sem orðið hefur á þessu fyrsta ári
vinstri stjórnarinnar,má ekki minni vera, þótt
hún sé meiri en varð á 10 árum undir efnahags-
stjórn hans sjálfs.
Mbl. er heldur hreinskilnara en Gylfi. Það
vill að visu ekki viðurkenna, að þjóðarbúið hafi
orðið fyrir neinu áfalli. Efnahagsvandinn stafi
ekki af minni fiskafla, heldur hafi verið samið
um of miklar kjarabætur til handa launþegum
i des. s.l. Þannig stangast ýmislegt á hjá
félögunum úr „viðreisninni” sálugu, sem hafa
endurfæðzt sem visitölupostular, eftir að
þjóðin tók undan þeim ráðherrastólana.
—TK
ERLENT YFIRLIT
Samningur þýzku ríkjanna
er stórt spor í friðarátt
Sjálfstæði Austur-Þýzkalands hlýtur fulla viðurkenningu
ÞESS ER AÐ VÆNTA, aö
dagurinn 8. nóvember 1972
eigi eftir að þykja merkisdag-
ur i sögu Evrópu og þó einkum
i sögu þýzku þjóðarinnar.
Þann dag undirrituðu fulltrú-
ar Vestur-Þýzkalands og
Austur-Þýzkalands til bráða-
birgða samkomulag milli rikj-
anna um sambúð þeirra, sem
mun færa hana i stórbætt horf
og gera mögulega þátttöku
þeirra beggja i Sameinuðu
þjóðunum, en það þýðir i
reynd fulla viðurkenningu á
Austur-Þýzkalandi sem sjálf-
stæðu riki. Aður en samning-
urinn öðlast fullt gildi, verður
hann að hljóta samþykki
þinga beggja rikjanna,og er
ekki búizt við, að það geti orð-
ið fyrir áramót. Þýzku rikin
munu þvi tæpast verða aðilar
að Sameinuðu þjóðunum fyrr
en á næsta ári.
SIÐAN heimsstyrjöldinni
lauk hefur tviskipting Evrópu
verið það vandamál, sem
mest hefur ógnað friðnum i
álfunni og mest hefur staðið i
vegi batnandi sambúðar aust-
urs og vesturs. En svo alvar-
leg sem tviskipting álfunnar
hefur verið, hefur tviskipting
Þýzkalands verið enn stærra
og viðkvæmara vandamál.
Dugmesta þjóð álfunnar
skiptist i tvö riki, sem nær
engin sambönd höfðu sin á
milli og af þvi leiddi alls konar
persónuleg vandamál, eins og
þau, að fjölskyldur voru
sundraðar. Þetta ástand gat
hæglega leitt til vaxandi
sundurlyndis og átaka og þvi
enginn grundvöllur fyrir var-
anlegt friðvænlegt ástand i
álfunni meðan það breyttist
ekki.
Það var lengi vel stefna
Vestur-Þjóðverja að semja
ekki við Rússa eða Astur-
Þjóðverja á öðrum grundvelli
um þessi mál en,að rikin yrðu
sameinuð og Austur-Þýzka-
land hyrfi þannig úr sögunni.
Hins vegar var það stefna for-
ustumanna Rússa og Austur-
Þjóðverja, að sameining kæmi
ekki til greina, nema hið sam-
einaða riki yrði sósialistiskt.
Augljóst var, að þessi viðhorf
gætu aldrei leitt til sátta,
heldur harnaði deilan. Hér
varð að koma til önnur leið,
sem væri fólgin i þvi, að menn
viðurkenndu, að þýzku rikin
væru tvö og myndu halda
áfram að vera það, þótt þjóðin
væri ein. A grundvelli þeirrar
staðreyndar yrði að reyna að
þoka sambúð rikjanna i viðun-
anlegt horf.
WILLY BRANDT var einna
fyrstur vestur-þýzkra stjórn-
málamanna til að gerast tals-
maður þessarar sáttastefnu.
Hann reyndi að vinna i anda
hennar meðan hann var utan-
rikisráðherra i samstjórn
sosialdemókrata og kristi-
legra demókrata á árunum
1966-1969. Það var hins vegar
Frjálslyndi flokkurinn, sem
varð fyrstur flokkanna til að
lýsa opinberlega fylgi sinu við
þessa stefnu, en það gerði
hann fljótlega eftir að Walter
Scheel varð formaður flokks-
ins 1968. Flokkurinn
gekk til kosninganna 1969
undir þvi merki, að óhjá-
kvæmilegt væri að viður-
kenna, að þýzku rikin væru tvö,
og að leita bæri samkomulags
á þeim grundvelli. Þessi af
staða flokksins átti mikinn
þátt i þvi,að so'sialdemókratar
undir forustu Brandts kusu
heldur að vinna með frjálsl-
demókrötum eftir kosningarn-
ar en að halda áfram sam-
vinnunni við kristilega demó-
krata.
Undir forustu þeirra
Brandts og Scheels hefur
þessari sáttastefnu verið
dyggilega fylgt, en þó með
þeirrivarfærniog gát, sem ein-
kennir vinnubrögð Brandts.
Mikill árangur hefur náðst og
ber þar m.a. að nefna griða-
sáttmálana milli Vestur-
Þýzkalands annars vegar og
Sovétrikjanna og Póllands
hins vegar, og nýja fjórvelda-
samkomulagið um Vestur-
Berlin. Þýzku rikin hafa og
samið sérstaklega um sam-
göngurnar til Vestur-Berlinar.
i kjölfar þessara samninga
kemur svo nú hið nýja sam-
komulag milli þýzku ríkjanna,
sem var undirritað i fyrra-
dag .
Opinberlega hefur þetta
samkomulag enn ekki verið
birt, en svo mikið er þó vitað
um efni þess, að það er talinn
verulegur stjórnmálalegur
ávinningur fyrir þá Brandt og
Scheel og liklegt til að styrkja
aðstöðu þeirra I kosningunum.
Það er talið sönnun þess, að
samkomulagið er gert rétt
fyrir kosningar, að Rússar og
Austur-Þjóðverjar kjósa
áframhaldandi stjórn þeirra
félaga. Sigur stjórnarflokk-
anna er lika öðru fremur
bundinn þvi, að kjósendur
viðurkenni þann árangur, sem
náðst hefur á sviði utanríkis-
mála, og vilji fylgja þar
óbreyttri stefnu áfram.
VIÐBRÖGÐ kristilegra
demókrata eru þau, að þeir
snúast ekki beint gegn sam-
komulaginu, heldur segjast
hafa óbundnar hendur um að
æskja breytinga á þvi, ef þeir
sigra i kosningunum. Annars
reynda þeir sem mest að beina
athygli frá utanrikismálunum
að innanlandsmálunum' og þá
fyrst og fremst að efnahags-
málunum. Veruleg ástæða er
til að ætla, að kristilegir
demókratar myndu ekki gera
teljandi breytingar á utan-
rikisstefnunni, þótt þeir fengju
völdin. Það myndi m.a. valda
miklum erfiðleikum i sambúð
Vestur-Þjóðverja við hin vest-
rænu rikin, sem styðja öll ein-
dregið þá stefnu, sem þeir
Brandt og Scheel hafa fylgt,
og gildir það þó einkum um
Bandarikin. Nixon hefði átt
erfitt með að fara til Moskvu
og ræða við valdamenn þar, ef
hann hefði ekki getað farið i
slóð þeirra Brandts og
Scheels.
Það verður vafalitið afleið-
ing samkomulagsins milli
þýzku rikjanna að mörg riki
munu viðurkenna Austur-
Þýzkaland strax eftir kosning-
arnar i Vestur-Þýzkalandi þ.
19,þ.m. eða áður en samkomu-
lagið verður fullgilt. 1 þeim
hópi verða vafalitið öll nor-
rænu rikin. Þessi riki hafa
raunverulega verið búin að
ákveða það að viðurkenna
Austur-Þýzkaland, en dregið
það með tilliti til þess, hvort
ekki næðist samkomulag miili
þýzku rikjanna fyrir kosning-
arnar.
Batnandi sambúð þýzku
rikjanna á að geta haft margt
gott i för með sér. Óneitanlega
eru Þjóðverjar dugmesta þjóð
Evrópu, eins og m.a. sést á
þvi, að Vestur-Þýzkaland
hefur forustu á sviði verklegra
framfara meðal rikjanna
vestan tjalds, en Austur-
Þýzkaland meðal rikjanna
fyrir austan. Þvi er mikilsvert
að þýzka þjóðin geti haft sam-
starf um eflingu friðarins i
Evrópu, þótt hún skiptist i tvö
riki.
—Þ.Þ.