Tíminn - 01.12.1972, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
Föstudagur 1. desember 1972
ALNNGI
Miklar umræður á þingi í gær um tillögu Alþýðuflokksins um að
ÍSLAND VERDI VOPN-
LAUS EFTIRLITSSTÖD
TK—Reykjavik
Nær allur fundartimi Samein-
aðs Alþingis i gær fór til umræðna
uin þingsályktunartillögu þá, er
þingmenn Alþýðuflokksins flytja
um rannsókn á öryggismálum
islands. Tillagan felur i sér þrjú
efnisalriði:
1. Staðhæfingu um, að liernað-
arleg þýðing íslands felist nú að
langmestu leyti i eftirliti með
siglingum i og á hafinu milli
(Jrænlands, islands og Kæreyja.
2. I>ess vegna þurfi að rann-
saka, livort ísland geti verið
óvopnuð eftirlitsstöð i sambandi
við Nato, en siðar á vegum S.l>.
:i. Jafnframl vcrði rannsakað,
livort islendingar geti með fjár-
frumlögum frá Nalo komið upp
l»Ó—Rcykjavik.
A aðalfundi Londsambands is-
len/.kra útvegsmanna i gær flutti
l.úðvik Jósefsson sjávarútvegs-
ráðhcrra ræðu, og rakti liann alla
viðamestu þætti sjávarútvegsins
incð tilliti til næsta árs og ára. í
ræðu Lúðviks kom m.a. fram, að
á næstu döguin verður byrjað á
samningum forsvarsmanna út-
gcrðarinnar annars vegar og rik-
isvaldsins liins vegar uin rekstr-
armál útgerðar og fiskvinnslu á
næsta ári. Aher/la verður lögð á ,
að samkoinulag um rekstrar-
grundvöll þessara mikilvægu at-
vinnugreina náist fyrir jól.
í upphal'i ræðu sinnar sagði
sjávarútvegsráðherra, að það
væru einkum l'jögur stór mál,
sem sjávarútvegurinn þyrfti að
kljást við á næstunni, og þau væru
landhelgismálið, staða fiskstofn-
anna við landið, rekstrarafkoma
útgerðarinnar og afkomuhorfur á
komandi ári og hin stórfellda
endurnýjun fiskiskipaflotans.
Siðan sneri Lúðvik Jósefsson
sér beint að landhelgismálinu og
ræddi hann l'yrst um nýafstaðnar
viðræður við rikisstjórn Bret-
lands. Rakti ráðherra þær við-
ræður itarlega, og gerði hann
grein fyrir ástæðunum, sem urðu
til þess, að upp úr viðræðunum
slitnaði. Siðan sagði ráðherra:
,,Bretar gera enn kröfur um að
mega stunda hér veiðar i fisk-
veiðilandhelgi okkar með öll sin
skip og alls staðar upp að 12 mil-
um. beir vilja ekki viðurkenna
neinn rétt okkar til eftirlits með
hugsanlegu samkomulagi, og þeir
vilja harla litið draga úr sókn
sinni.
Ég veit, að ýmsir i röðum okkar
fslendinga eru orðnir býsna óró-
legir vegna yfirgangs Breta i
landhelgi okkar og telja jafnvel,
að af þvi að landhelgisgæzla okk-
ar hefur enn engan landhelgis-
brjót tekið, sé vinningur okkar við
útfærsluna litill. Slikir aðilar gera
ýmist kröfur um meiri klippingar
eða skipatökur eða meiri hörku á
ýmsum sviðum — eða þá að þeir
tala i hálfgerðum uppgjafartón og
segja að, sýnilega getum við ekki
varið landhelgina, og þvi sé
kannski betra að semja um litið
og lélegt en búa við það,sém nú
er.
sveit fullkominna cn óvopnaðra
eftirlitsl'lugvéla svo og nauðsyn-
legum björgunarflugvélum, en i
lillögunni er fullyrt, að þessi
starfsemi sé þýðingarmesti hlut-
inn af verkefni varnarliðsins á
islandi og stjórn varnarsvæð-
anna.
Renedikt Gröndal, fyrsti flm.,
fylgdi tillögunni úr hlaði, en hún
hefur áður verið birt i blaðinu.
Tillögunni fylgir löng greinar-
gerð. En þar segir meðal annars,
að nú krefjist meginhlutverk
varnarliðsins á fslandi ekki
vopnaburðar og þvi sé spurt,
hvort ekki nægi að hafa hér vopn-
lausa eftirlitsstöð,en fslendingar
taki að sér eftirlitið. Ef svo
reyndist unnt,myndi Landhelgis-
gæzlan eða annar aðili koma á fót
eftirlits- og björgunarsveit, sem
gæti fylgzt vandlega með öllum
siglingum, fiskveiðum,. og ann-
arri hagnýtingu á auðæfum hafs-
ins, hættum á mengun og öðru, er
máli skiptir. ,,Á nokkrum árum
mundu íslendingar taka alveg við
rekstri og stjórn varnarliðsstöðv-
anna. Meðan Atlantshafsbanda-
lagið starfar og íslendingar eru i
þvi, hlyti þessi starfsemi að
verða i nánum tengslum við það. 1
framtiðinni kemst vonandi á af-
vopnun eða viðtæk takmörkun
vopnabúnaðar undir eftirliti
Sameinuðu þjóðanna. ísland gæti
gegnt mikilvægu hlutverki i þvi
eítirliti.
Kinar Agústsson, utanrikisráð-
herra, sagðist fagna þessari til-
lögu, þar sem hún boðaði hugar-
farsbreytingu Alþýðuflokksins.og
að með henni væri hann að nálg-
ast stefnu rikisstjórnarinnar i
varnarmálum. Þær athuganir,
sem tillaga Alþýðuflokksins fæli i
sér, væru tímabærar og eðlilegar,
og slikar athuganir verða gerðar
i sambandi við þá könnun varnar-
málanna og endurskoðun varnar-
samningsins, sem fyrir dyrum
stendur, hvort sem þessi tillaga
verður samþykkt eða ekki.
Jóliann llafstein ræddi mikið
um vaxandi ógn af auknum flota-
styrk Rússa í Norðurhöfum.
Gerði hann stefnu Willy Brandts
að sinni og sagði, að hann vildi
ekki neinar tilslakanir nema þær
yrðu gagnkvæmar og Willy hefði
unnið mikinn kosningasigur.
Ragnar Arnalds taldi tillöguna
fela í sér, að Alþýðuflokkurinn
að verða útgerðinni mjög hag-
stæð.
Nú standa fyrir dyrum ráðstaf-
anir i efnahagsmálum eins og
kunnugt er. Höfuðtilgangur
þeirra ráðstafana er að stemma
stigu við hækkun verðlags og þar
með hækkun visitölu og kaups, og
að leggja grundvöll að hallalaus-
um rekstri útflutningsverzlunar-
innar.
Ég hef hugsað mér, að fljótlega
upp úr næstu mánaðamótum
ÞÓ—Reykjavik.
Aðalfundi Landsambands is-
lenzkra útvegsmanna, sem ljúka
átti i gær, var frestað þangað til
efnahagsaðgerðir rikisstjörnar-
innar liggja fyrir. — Lokið var þó
við að kjósa stjórn fyrir næsta ár,
og var Kristján Ragnarsson end-
urkjörinn formaður.
Um hádegisbilið i gær var
samþykkt aðalályktun fundarins,
oe er álvktunin á bessa leið:
„Aðalfundur L.Í.Ú., haldinn i
Reykjavik 28.-30. nóv. 1972 bendir
á, að hallarekstur útgerðarinnar
á þessu ári mun nema um hálfum
milljarði króna, þrátt fyrir að
verðlag á útflutningsframleiðslu
sjávarútvegsins er nú hærra en
nokkru sinni fyrr og aflabrögð i
meðallagi, þegar frá eru taldar
sildveiðarnar. Engan atvinnu-
rekstur er hægt að stunda til
lengdar við slik rekstrarskilyrði
og verður þvi að draga úr útgjöld-
um og hækka fiskverð til fiski-
skipaflotans veruiega frá næstu
áramótum.
1 haust var gripið til þess
bráðabirgðaúrræðis að taka um
90 milljónir króna úr Verðjöfnun-
arsjóði til þess að fleyta vélbáta-
flotanum áfram til áramóta, en
það svarar til um 900 milljóna á
ársgrundvelli.
Fundurinn minnir á, að Verð-
jöfnunarsjóður fiskiðnaðarins var
stofnaður til þess eins að mæta
óvæntum verðsveiflum á erlend-
um markaði, en ekki til að standa
undir dýrtíðarskriðu innanlands.
Útvegsmenn, sjómenn og fisk-
verkendur hafa á s.l. þremur ár-
um lagt fé i sjóðinn i fullu trausti
þess, að þeir nytu þessa frjálsa
sparnaðar, þegar erfiðleika
vegna verðfalls bæri að garði.
væri að nálgast sjónarmið stjórn-
arflokkanna , hið sama sagði
Bjarni Guðnason.
Ingólfur Jónsson var sammála
Jóhanni Hafstein um.að Willy
Brandt hefði unnið mikinn kosn-
ingasigur og hann hefði rétta
stefnu i þessum málum.
Kenedikl Gröndal tók aftur til
máls og sagði, að efling flota
Rússa i Norðurhöfum gæti stafað
af mörgum orsökum, m.a.
breytingum i hernaðartækni. Það
væri engin hætta á þvi i dag.aö
gerð yrði innrás i island , og
Kandarikjamenn hafa enga trú á
þvi lieldur, þvi að þeir myndu
ekki láta sér nægja.að kokkar og
skrifslofumenn einir hcfðu byssur
hjá sér auk liinna vopnuðu flug-
véla, ef þeir héldu, að innrás i
island væri yfirvofandi.
verði hægt að hefjast handa um
samningagerð milli forsvars-
manna útgerðarinnar annars
vegar og rikisvaldsins hins vegar
um rekstrarmál úrgerðarinnar
og fiskvinnslu á næsta ári.
Ég legg áherzlu á, að sam-
komulag um rekstrargrundvöll
hafi náðst fyrir jól.”
Að lokum ræddi Lúðvik um
skuttogarakaupin og breytingar
þær, sem stæðu fyrir dyrum á
frystihúsunum.
Það er eindregin skoðun fund-
arins, að ekki komi til mála, að
greitt verði úr Verðjöfnunarsjóði
á næsta ári við rikjandi aðstæður,
og ákvörðun um greiðslu úr
sjóðnum i haust hafi verið
samþykkt af útvegsmönnum sem
neyðarúrræði til bráðabirgða og
til að gefa rikisstjórninni betri
tima til að undirbúa þær efna-
hagsaðgerðir, er tryggi rekstur
fiskveiðanna.
Fundurinn telur, að það hafi
verið óhjákvæmileg nauðsyn, til
þess að hindra ofveiði fiskistofn-
anna, að færa fiskveiðitakmörkin
út i 50 sjómilur, svo sem gert var
hinn 1. september s.l., með ein-
róma samþykkt Alþingis.
Telur fundurinn brýna nauðsyn
bera til þess, aö framkvæmd út-
færslunnar verði virk sem allra
fyrst. Til að ná þvi marki komi til
groina að semja við einstakar
fiskveiðiþjóðir um takmörkuð
réttindi á afmörkuðum svæðum i
takmarkaðan tima, á svipuðum
grundvelli og samið var við
Belgiumenn, sem viðurkenndu
rétt Islendinga til landhelginnar i
verki, þótt þeir gerðu það ekki á
formlegan hátt.
Fundurinn varar við þeirri
miklu þenslu, sem nú er á öllum
sviðum þjóðlifsins, og vekur at-
hygli á, að þjóðin lifir um efni
fram. Hóflausar framkvæmdir
hins opinbera i samkeppni við at-
vinnureksturinn um vinnuafl hafa
skapað umframgreiðslur á kaup-
töxtum á vinnumarkaðnum.
Fundurinn telur, að hverskonar
kröfugerð á hendur atvinnuveg-
anna við rikjandi aðstæður sé
óárbyrg.
Vegna hinna uggvænlegu horfa,
Sjávarútvegsráðherra á aðalfundi LÍÚ:
Samkomulag um rekstrargrund-
völl útgerðarinnar fyrir jól
Hérerum hættulegan misskiln-
ing að ræða, að minum dómi. Ég
skil að visu mætavel, að mönnum
hitni i hamsi og þeir krefjist meiri
hörku.
En hitt skulum við muna og
muna vel, að landhelgisslag
okkar við Breta og aðra þá, sem
deila vilja við okkur, vinnum við
ekki i beinum átökum. Við vinn-
um andstæðinga okkar i land-
helgismálinu i taugastriði — með
hægðinni, með órofasamstöðu og
með i'estu .”
Þá benti Lúðvik Jósefsson á
það, að öll rússnesk skip, pólsk, a-
þýzk, norsk skip og skip frá fleiri
þjóðum væru farin út úr land-
helginni. Og að Bretar myndu
smá tina tölunni hér og hverfa að
öðrum stöðum.
Fiskstofnarnir
Þessu næst ræddi sjávarút-
vegsráðherra um ástand fiski-
stofnanna og vék að horfum um
aflamöguleika og þeirri stóru
spurningu, hvernig islendingar
eigi að hagnýta fiskimiðin við
landið.
Sjávarútvegsráðherra sagði:
,,Á árinu 1971 minnkaði þorskafl-
inn allmikið frá árinu á undan, og
enn hefur þorskaflinn haldið
áfram að minnka frá þvi i fyrra
og þvi meir sem lengra hefur liðið
á árið. — Árið 1971 minnkaði
þorskaflinn á 10 fyrstu mánuðum
ársins miðað við sama tima árið
áður (1970) um 17.3%.
Á 10 fyrstu mánuðum þessa árs
minnkaði þorskaflinn frá s.l. ári
um 14.7%,en þetta jafngildir, að
þorskaflinn i ár hafi minnkað um
29.5% frá árinu 1970. Minnkun
þorskaflans hefur þó verið mest i
sumar. Á timabilinu frá 1. mai til
októberloka hefur þorskaflinn
minnkað um tæp 4% miðað við
sama tima i fyrra.
Friöunaraögeröir
Lúðvik ræddi einnig mikið um
hagnýtingu fiskimiðanna og
sagði: ,,Nú er unnið að þvi, að
löggjöf verði sett um hagnýtingu
fiskimiða hinnar nýju landhelgi.
Við vitum vel, að það er vanda-
samt verk að setja slika löggjöf
svo vel fari. Sennilegast er, að við
verðum að framlengja enn um
næstu áramót og fram á mitt
næsta ár núgildandi fiskveiði-
heimildir i aðalatriðum, þó með
nokkrum aðkallandi breytingum.
En heilsteypt löggjöf um skipulag
veiðanna verður varla sett fyrr en
siðar á þessum vetri.
Það er ekki óeðlilegt, þó að
fram hafi komið ýmsar tillögur
um fiskfriðunarmál, sem fyrst og
fremst mótast af ótta um hættu-
lega stöðu fiskistofnanna — tillög-
ur, sem varla fást staðizt, eða
sem ekki taka tillit til okkar efna-
hagslegu stöðu.
En litt hugsaðar tillögur um
lokun fiskimiða að mestu leyti
fyrir heilu landsfjórðungunum
mestallt árið, eða að banna veið-
ar, sem stundaöar hafa verið ár-
um saman sem grundvallarat-
vinna fyrir mörg byggðarlög,eiga
auðvitað ekki rétt á sér, þó að þær
séu um leið hið ágætasta mál.”
Rekstrarafkoman.
Um rekstrarafkomu fiskiskipa-
flotans sagði ráðherra m.a.
þetta: ..Vegna minni afla á þessu
ári en áætlað hafði verið, er
rekstrarafkoma sjávarútvegsins
lakari en reiknað var með. Þá er
þess einnig að gæta, að samsetn-
ing aflans hefur reynzt óhagstæð-
ari en áður og hefur það einnig
haft sin áhrif.
Á móti þessu vegur nokkuð
fiskver.ðshækkur, og aukin
greiðsla til fiskiðnaðarins, sem
ákveðin var frá októberbyrjun.
Þá er Ijóst, að sumar greinar
fiskverkunarinnar hafa orðið fyr-
ir áföllum á árinu og má þar
nefna ufsavinnslu, karfavinnslu
og þurrfiskverkun. Fiskvinnslan i
þessum greinum hefur auðvitað
þurft að bera hækkun hráefnis-
verðs. hækkun launakostnaðar,
en hins vegar hafa þessar afurðir
ekki hækkað i verði á erlendum
mörkuðum. Aftur á móti hefur
frysting á þorski og blautfisk-
verkun i salt notið verulegra
verðhækkana á árinu.
Nokkrar greinar sjávarfram-
leiðslunnar standa vel. Verðlag
erlendis er hagstætt og hefur
farið batnandi. Verð á fiskimjöli
hefur tvöfaldazt frá s.l. ári og
ver enn hækkandi. Miklar likur
eru til, að næsta loðnuvertið ætti
Aðalfundi LÍÚ frestað
Beðið eftir efna■
hagsaðgerðum