Tíminn - 27.03.1973, Blaðsíða 8

8
Þriðjudagur 27. marz. 1973
ALÞINGI
Umsjón:
Elías Snæland Jónsson
Langar umræður um verðlag landbúnaðarvara á Alþingi í gær:
Margar vörur hafa hækkað
meira en landbúnaðarvörur
Stjórnarandstaðan styður þá, sem reyna að knýja fram margvíslegar verðhækkanir
EJ—Reykjavik.
Miklar umræður urðu i gær utan dagskrár í neðri
deild Alþingis um verðlag á landbúnaðarvörum og
verðlags- og efnahagsmál almennt. Umræðurnar
urðu i tilefni af þvi, að konur fjölmenntu á þingpall-
ana. Sumar komu til að mótmæla verðhækkunum á
landbúnaðarvörum, en aðrar alla leið austur úr Ár-
nessýslu til þess að láta i ljósi óánægju sina með að-
gerðir hóps reykviskra kvenna gegn framleiðslu-
vörum bændastéttarinnar og til þess að hvetja is-
lenzkar húsmæður til að hætta frekar kaupum á
vörum frá Bretlandi og Vestur-Þýzkalandi, en
kaupa i staðinn islenzkar vörur.
Jónas Arna-
s o n ( A B ) ,
kvaddi sér
hljófis utan dag-
skrár i neðri
deild og gerði
að umtalsefni,
að konur hefðu
fjölmennt á
þingpallana
þótt ekki væru
allar komnar sömu erinda. Meðal
þeirra væru 25 sveitakonur aust-
an úr Arnessýslu, sem hefðu boð-
skap að flytja. Las hann siðan
yfirlýsingu frá þessum konum,
þar sem m.a. var bent á, að land-
búnaðarvörur hafi ekki hækkað
meira en aðrar vörur. T.d. hafi
fiskur hækkað mun meira en kjöt.
Mjólk væri ennþá ódýrasta
neyzluvaran. Lýst var furðu á
þvi, að hópur reykviskra hús-
mæðra skyldi ráðast með þeim
hætti á bændastéttina, að hvetja
konur til að hætta að kaupa land-
búnaðarvörur, en kaupa þess i
stað dýrari og óhollari vörur.
1 yfirlýsingunni eru húsmæður
hvattar til að sýna samstöðu sina
frekar með þvi að neita að kaupa
brezkar og vestur-þýzkar vörur,
en kaupa þess i stað islenzka
framleiðslu, sem væri jafn góð.
Agúst
Þorvaldsson
<F), varaði við
þvi tiltæki, að
mótmæla hækk-
unum á land-
búnaðarvörum
með þvi aö
hætta að kaupa
þær vörur. Slikt
væri háskalegt
fyrir reykvisk-
ar húsmæður og þá, sem þær
bæru sérstaklega fyrir brjósti.
Mjólk og mjólkurvörur hefðu
ávallt verið undirstaða heilbrigð-
is þjóðarinnar og væri enn. Kaup-
bann af þessu tagi væri þvi aðför
að heilsu neytenda og auk þess
fjarstæða frá hagrænu sjónar-
miði.
Siðan rakti þingmaðurinn
hækkanir á margvislegum
neyzluvörum, sem orðið hefðu frá
þvi i nóvember 1970 að lög um
verðstöðvun voru sett og til 20.
marz næstkomandi. Nýmjólk
hefði hækkað um 27%, mjólkur-
ostur um 1 krónu kilóiö, smjör um
26%, súpukjöt um 27%, kótelettur
um 28%, kindabjúgu um 23%,
rúgbrauð um 23%, franskbrauð
um 25%, hveiti um 40%, ýsa um
68%, þorskflök um 44%, saltfiskur
um 45%, fiskíbollur um 51%, epli
um 28%, kartöflur hefðu lækkað
um 24%, strásykur hækkað um
115%, kakó um 36%, kaffi um 36%
og maltöl um 39%.
Þingmaðurinn sagði þetta
sýna, hvaða vörur hefðu hækkað
mest. Það væru ekki land-
búnaðarvörurnar.
Jóhann Iiaf-
s t c i n ( S ) ,
kvaðst ekki
vilja sitja undir
þvi, að mjög ó-
smekklega væri
vegið að reyk-
viskum hús-
mæðrum i söl-
um Alþingis. Og
sveitakonurnar
hefðu mátt láta einhvern annan
þingmann en kommúnistann
Jónas Arnason vita af þvi, að þær
myndu koma á þingpallana.
Reykviskar húsmæður væru ekki
að beina geira sinum gegn bænd-
um, heldur núverandi rikisstjórn.
Hækkunin á landbúnaðarvörun-
um nú væri rikisstjórninni að
kenna.
Ingólfur
Jónsson (S),
sagði, að bænd-
ur ættu ekki sök
á hækkunum á
verði land-
búnaðarvara.
Reykviskar
húsmæður ættu
þvi að beina
geira sinum að rikisstjórninni en
ekki að bændum. Það kæmi niður
á bændum, ef þær hættu að kaupa
landbúnaðarvörur. Þá væri einn-
ig óhagstætt að kaupa bara
„djús” og kex i staðinn fyrir
mjólk og aðrar landbúnaðarvör-
ur. Hann kvaðst þvi vilja hvetja
viðstaddar konur til að halda
áfram að kaupa
landbúnaðarvörur, en vinna siðan
aö þvi að gera almenningi i land-
inu ljóst, að rikisstjórnin ætti alla
sök á verðbólgunni og væri að
skapa hættuást. i landinu. Hús-
mæður myndu bezt gegna skyldu
sinni við þjóðina og fósturjörðina
með þvi að fella rikisstjórnina i
næstu kosningum. Þá fengist
traust stjórnarstefna.
Halldór E.
Sigurðsson,
landbúnaðar-
ráðherra, lagði
á það áherzlu að
kaupmáttur
launa hefði
hækkað úr 100
stigum 1970 i 137
stig nú, og væri
hækkunin á
landbúnaðarvörunum þá talin
með. Þetta væri staðreynd, sem
ekki yrði á móti mælt með orða-
glaumi og hávaða.
Ráðherra benti á, að afkoma
landsmanna væri góð og atvinna
mikil. Þjóðin hefði orðið fyrir
miklum náttúruhamförum.
Rikisstjórnin hefði viljað mæta
afleiðingum þeirra með þvi að
draga úr verðbólgu. Ekki hefði
náðst um það samstaða. Alls ekki
væri hægt að fara fram á, að ein
stétt tæki á sig meiri áföll i þessu
efni, en önnur. Bændastéttin yrði
auðvitað að fá sina launahækkun
eins og aðrar stéttir, enda væri
það i samræmi við gerða samn-
inga.
Ráðherrann sagði, að i þeim
stórátökum, sem þjóðin stæði nú
— annars vegar við erlent ofur-
efli og hins vegar við náttúru-
hamfarir — þyrftum við Islend-
ingar á öðru að halda, en að verið
væri að egna stétt gegn stétt. Og
það ekki sizt þegar ljóst væri, að
kaupmáttur launanna hefði aldrei
verið meiri en einmitt nú.
Þá benti hann á, að land-
búnaðarvörur hefðu ekki hækkað
meira en aörar vörur. Hann
kvaðst ekki trúaður á, að hús-
mæður létu hafa sig til pólitiskra
æsinga. Hann þekkti þær það vel
af þvi að kunna að meta þjóðar
heill öðru fremur, og þjóðarheill
krefðist þess nú að íslendingar
stæðu allir saman.
Gylfi Þ.
Gislason (A),
sagði atburði
dagsins sýna
glögglega, að
hagsmunaand-
stæður væru að
skerpast milli
neytenda og
framleiðenda.
Astæðan fyrir
aðgerðum reykviskra húsmæðra
væri fyrst og fremst það ástand,
að öllum væri orðið augljóst, að
verð á islenzkum landbúnaðar-
vörum væri óeðlilega hátt, þótt
bændur fengju ekki meiri kaup-
hækkun, en sem rétt nægði til að
halda i við aðra. Hver gæti undr-
ast það, að húsmæður létu þær
gifurlegu hækkanir, sem orðið
hefðu um s.l. mánaðamót, ekki
sem vind um eyru þjóta, en þess-
ar hækkanir næmu um 3.5 st. i
framfærsluvisitölu. Hækkanir
hefðu aldrei verið meiri.
Hann taldi, að orsök vandans
væri sú að skipulag- islenzks
landbúnaðar — bæði hvað fram-
leiðslu, sölu og verðlagningu
snerti, — væri rangt.
Grundvallarstefnan væri röng.
Niðurgreiðslur væru gifurlegar.
Þær næmu um 16-17 hundruð
milljónum á ári auk 400 milljóna
til erlendra neytenda islenzkra
landbúnaðarvara.
Það bæri að harma núverand-i
hagsmunaágreining, og rikis-
stjórninni bæri að jafna þennan
ágreining. Til þess þyrfti að koma
skynsamleg og réttlát stefna i
landbúnaðarmálum. Það væri
reyndar ekki bara á þessu sviði,
heldur öllum sviðum, sem núver-
andi rikisstjórn væri hætt að
stjórna landinu, og væri þvi ekk-
ert eins brýnt hagsmunamál fyrir
alla eins og að rikisstjórnin færi
frá.
LÚðvik
Jósefsson, við-
skiptaráðherra,
svaraði ýmsum
fullyrðingum
stjórnarand-
stæðinga. Gylfi
hefði fullyrt, að
dýrtiðin væri
rikisstjórninni
að kenna, og að
um óvenju-
mikla dýrtið
væri að ræða. Þetta fullyrti hann
þótt fyrir lægi, að siðustu þrjú ár-
in, sem hann var við völd hækk-
aði framfærsluvisitalan um 18.6%
á ári, en þau tæpu tvö ár, sem nú-
verandi rikisstjórn hefur setið að
völdum, hefur visitalan hækkað
um 7.7% á ári.
Ráðherrann rakti siðan hversu
stór hluti hækkananna ætti rætur
sinar að rekja til hækkana erlend-
is og gengisbreytinga dollarans.
A hvorugu þessu hefði rikis-
stjórnin nein tök. Staðreyndin
væri sú, að siöustu tvö árin væri
eina timabilið um langan tima,
þar sem verðbólga væri minni hér
en i sumum nágrannalöndunum,
eins og Bretlandi, þar sem
vísitalan hefði hækkað um 11-12%
árlega bæði 1971 og 1972.
Siðan benti hann á, að rikis-
stjórnin hefði reynt að draga úr
hækkunum eins og frekast var
unnt, þótt stjórnarandstæðingar
ynnu að þvi öllum árum að hafa
hækkanir sem mestar. Þannig
hefði Reykjavikurborg heimtað
mun meiri hækkanir á þjónustu
strætisvagna, rafveitu og hita-
veitu en hún hefði fengið, og nú
lægi fyrir krafa frá borginni um
hækkun á daggjöldum barna-
heimila um 80% og á heimilis-
hjálp um 50%. Og heildsalar
hefðu óskað eftir hækkun á
álagningu um 36%.
Hann rakti siðan afstöðu
stjórnarandstöðunnar til þeirra
tilrauna, sem rikisstjórnin gerði
til að fresta kauphækkunum allra
aðila — og þar á meðal hækkun á
landbúnaðarvörunum — til
haustsins i sambandi við tekjuöfl-
un til Viðlagasjóðs.
Loks benti hann á, að hækkun
verðlagsgrundvallar land-
búnaðarafurða um 11,4% hefði
verið langmest vegna kauphækk-
ana. Þannig hefðu 7,9% verið ein-
göngu vegna hækkunar á launum
bóndans til samræmis við launa-
hækkanir annarra. Og 1,3% hefðu
verið vegna erlendra hækkana á
fóðurvörum, svo dæmi væru
nefnd um stærstu liöina.
Björn Pálsson
(F), sagði, að
mjólkurlitrinn i
Noregi og Dan-
mörku kostaði
um 30 krónur,
og i Sviþjóð hátt
i 40 krónur.
Ljóst væri þvi,
að fáar vörur
væru ódýrari hér en einmitt
mjólkin. Fiskurinn hefði einnig
hækkað mun meira en kjötið. Það
væri vissulega dálitið spaugilegt,
að húsmæður þurfi nú endilega að
hætta að kaupa ódýrar og hollar
vörur og kaupa dýrari vörur og
óhollari i staðinn. Með þessu væru
þær aðeins að refsa sjálfum sér.
Þetta minnti einna helzt á það,
þegar meinlætamenn voru að
berja sjálfa sig. Hann hefði gam-
an að þessu, en tæki það ekki al-
varlega.
Svava
Jakobsdóttir
(AB), sagði, að
Jóhann Haf-
stein hefði þotið
upp i ræðustól
eins og stóri
pabbi, til að
berjast fyrir
hönd reyk-
viskra húsmæðra. Þær þyrftu
ekki á sliku að halda.
Þingmaðurinn benti á, að þegar
húsmæður bæru saman kröfu
undir fána húsmóðurtitilsins, þá
kæmi fljótlega i ljós, að hagsmun-
ir húsmæðra rækjust á. Þær
efnaminni hafi ekki sömu hags-
muni og hinar efnameiri, sveita-
konurnar ekki sömu hagsmuni og
bæjarkonur. Hún taldi, herferð
Húsmæörafélags Reýkjavikur
væri þess eðlis að þær efnaminni
gætu alls ekki tekið þátt i þeim,
enda myndu aðgerðirnar bitna
mest á þeim. Væri vissulega
skemmtilegra ef Húsmæðra-
félagið fyndi þá baráttuaðferð,
sem krefðist sömu fórna af öllum.
Þá taldi þingmaðurinn, að hug-
mynd bændakvennanna um að is-
lenzkar húsmæður sameinuðust
um að kaupa ekki brezkar og v-
þýzkar vörur, væru mun við-
kunnalegri heldur en land-
búnaðarvörukaupbann reyk-
viskra kvenna.
Jóhann Hafstein tók aftur til
máls og sagði, að enginn hefði tal-
ið eftir þá hækkun, sem bændur
fengu. Siðan fjallaði hann um
verðbólguþróunina, og taldi, að
fyrstu sex mánuðina, sem núver-
andi rikisstjórn hefði haft áhrif á
verðbólguþróunina, hefði visital-
an hækkað um 9.4%. Það var fyrri
hluta árs 1972.
Halldór E. Sigurðsson sagði, að
verðstöðvun hefði verið allt árið
1971, og árið 1972 hefði þvi þurft
að leyfa ýmsar hækkanir, sem
beðið höfðu verðstöðvunartima-
bilið.
Þá sagði hann, að vinnslu- og
dreif ingarkostnaður land-
búnaðarvara hér væri minni en
erlendis. I Danmörku kostaði
litrinn um 30 krónur. Þar af fengi
bóndinn 12.63 krónur, en 17.37 kr.
færu til annarra aðila. Hér á landi
kostaði mjólkurlitrinn einnig 30
krónur, ef ekki væri tekið tillit til
niðurgreiðslna, en af þeim færu
aðeins 9.37 krónur til annarra að-
ila en framleiðenda.
Gylfi Þ. Gislason, sagði það
vafalaust rétt, að kaupmáttur
launa hefði hækkað i tið núver-
andi rikisstjórnar. Enda hefðu
raunverulegar þjóðartekjur
hækkað á þessu timabilium 18%.
Ingólfur Jónsson sagði, að það
þýddi sko ekkert a.ð halda þvi
fram, að kaupmáttur hefði aukizt
i tið núverandi stjórnar. Konurn-
Framhald á bls. 13
Lög um Fósturskóla sett
i gær
i gær var frumvarpið um
Fósturskóla islands samþykkt
frá efri deild sem lög frá Al-
þingi.
Hin nýju lög gera ráð fyrir,
að sérstakur Fósturskóli ís-
lands taki við af fóstruskóla
Sumargjafar.
Nokkur önnur mál voru tek-
in til uniræðu i efri deild i gær,
og ki. 18 hófst fundur að nýju i
neðri dcildinni — þar sem
umræður utan dagskrár fóru
fram allan venjulegan þing-
fundartíma i gær — og voru þá
nokkur mál tekin fyrir til um-
ræðu.
í dag er fundur i sameinuðu
þingi og fjöldamörg mál á
dagskránni.
- EJ.