Tíminn - 30.06.1973, Blaðsíða 3

Laugardagur 30. júni 1973.
TÍMINN
3
HÚNVETNSKIR BÆNDUR GERA RÁÐ-
STAFANIR TIL AÐ LÉTTA Á
BEITARÁLAGI Á AFRÉTTUM SÍNUM
TK-Reykjavik,— Timanum hefui
borizt bréf frá Guðmundi B
Þorsteinssyni, Holti, Erlendi G
Eysteinssyni, Stóru-Giljá og
Magnúsi Ólafssyni, Sveins
stöðum, sem sæti eiga I gróður
verndarnefnd Austur-Húnavatns
sýslu, þar sem gerð er grein fyrii
þeim ráðstöfunum, sem
húnvetnskir bændur hafa þegai
gert og hyggjast gera til að létta
beitaralagi á afréttum sinum
Bréf þremenninganna fér hér á
eftir:
,,Hr. ritstjóri.
I blaði yðar fimmtudaginn 21.
júni s.l. var frétt, sem höfð var
eftir landgræðslustjóra, Sveini
Runólfssyni, um ástand og
gróðurfar á afréttum Austur-
Húnvetninga, vestan Blöndu.
Þar sem okkur undirrituðum
sem allir eigum sæti i gróður-
verndarnefnd Austur — Hún.
finnst nokkurs misskilnings gæta
156 MILLJÓNUM króna verður
varið til rafvæðingar sveita á
þessu ári samkvæmt áætlunum
Rafmagnsveitna rikisins. Er fyr-
irhugað að leggja linur, sem að
lengd verða alls 787 km og verður
238 býlum tryggt rafmagn frá
samveitum með þessu móti.
Þessar framkvæmdir eru i sam-
ræmi við þriggja ára áætlunina
um rafvæðingu sveita, sem gerð
var i september 1971. Þá voru alls
930 býli á landinu utan samveitu-
tenginga, en á siðasta ári voru 328
býli tengd samveitunum og i ár
verður það sama gert fyrir 238
býli, þannig að i árslok verða þau
býli, sem enn eru utan samveitu-
kerfisins orðin aðeins um 365 tals-
ins. A næsta ári á svo að ljúka
þriggja ára áætluninni með raf-
væðingu 200 býla. Þau 165 býli
sem þá verða eftir, á ekki að
tengja inn á samveitukerfið, þar
eð talið er að slikt sé of kostnað-
arsamt og verða raforkumál við-
komandi aðila leyst á annan hátt.
Þetta kom fram á fundi, sem
forsvarsmenn Rafmagnsveitna
rikisins, þeir Valgarð Thorodd-
sen, forstjóri, Guðjón Guðmunds-
son, skrifstofustjóri og Indriði
Einarsson, framkvæmdastjóri,
héldu með fréttamönnum á föstu-
dag. Sögðu þeir að ekki væri vist,
að unnt reyndist að standa við
hina gerðu áætlun, þar eð verkföll
erlendis hefðu haft i för með sér
seinkun á hingað komu nauðsyn-
legs efnis.
Samkvæmt þeim tölum, sem
fyrir liggja er meðalkostnaður
við að tengja þau 238 býli sem
eiga að fara inn á samveituna i ár
rúmlega 650.000 krónur á hvern
bæ, þannig að sjá má, að hér er
ekki um neinar smá tölur að
ræða. A einstaka stöðum er þessi
i umræddri frétt viljum við biðja
yður að birta eftirfarandi.
I umræddri frétt segir að
afréttin sé mjög ofsetin og gróðri
hnigni nú mjög, en ekkert sé gert
til að bæta ástandið.
Hið sanna er að á fundi, sem
gróðurverndarnefnd A. — Hún.
boðaði til með fjallskilastjórnum
umræddra afrétta og land-
græðslustjóra og haldinn var á
Hótel Blönduós 30. april s.l. var
samþykkt að hross skuli ekki
rekin á afrétt fyrr en 5. júli i
sumar og 10. júli 1974. Er þetta
veruleg seinkun á upprekstri frá
þvi, sem áður hefur verið.
Einnig var samþykkt að taka fé
frá afréttargirðingum fyrr en
gert hefur verið undanfarin ár, ef
þurfa þykir. S.l. áratug hefur fé
verið tekið frá afréttargirðingum
um mánaðarmótin ágúst,
september, og fyrr ef gert hefur
hret.
Til að mæta auknu beitaralagi i
tala töluvert hærri, og eru dæmi
þess, að kostnaðurinn við að
tengja eitt býli samveitunni sé
um ein milljón króna. Skal nú
vikið nokkuð að fyrirhuguðum
framkvæmdum i hverjum lands-
hluta fyrir sig.
VESTURLAND
A Vesturlandi verða 34 bæir
tengdir samveitunni á árinu, og
er kostnaður við þær
framkvæmdir áætlaður 27 millj-
ónir króna. Nýjar linur á svæðinu
verða um 95 km að lengd. Ótryggt
ástand hefur verið i raforku-
málum Snæfellinga að undan-
förnu og hefur þvi verið gripið til
þess ráðs að reisa nýja díselraf-
stöð á ólafsvik og er sú þegar
komin I gagnið. Verið er að tengja
diselrafstöð i Stykkishólmi. Það
verður samt ekki fyrr en á næsta
ári, sem einhver veruleg lausn
fæst á raforkumálum Snæ-
fellinga, en þá er fyrirhugað að
leggja 60 kw. linu að sunnan og á
nesið, og kemur sú lina liklega frá
Andakilsárvirkjun.
önnur fjárfesting Rafmagns-
veitnanna á Vesturlandi i ár er
áætluð 32 milljónir, og fer sú fjár-
hæð I stofnlinur á Snæfellsnesi og
innanbæjarkerfi á nesinu.
VESTFIRÐIR
35 býli á Vestfjörðum tengjast
samveitunum á þessuári. Verður
kostnaðurinn við það 29 milljónir
króna og linulengdin alls 107 km.
Flestir bæirnir, sem fá rafmagn
eru i Barðastrandarsýslu og
munar þar mest um 13 bæi nálægt
Hvaliátrum. Einnig verður lagt
rafmagn á tvo bæi i V.-ísafjarð-
arsýslu og 9 bæi i Strandasýslu.
önnur fjárfesting Rafmagns-
veitnanna i landshlutanum er
heimalöndum báru margir
bændur á heimahaga s.l. sumar.
Fengu þeir til þess flugvél Land-
græðslunnar en þvi miður gat hún
ekki annað þvi að bera á jafn
mikið magn og bændur óskuðu
eftir. 1 vetur pöntuðu bændur
aftur áburð hjá Landgræðslunni
og vonast nú eftir að hún fari að
geta sent flugvél til aö dreifa
þeim áburði.
Er þvi alrangt,að húnvetnskir
bændur geri ekkert til að létta
beitarálag á afréttum sinum, og
munu þeir halda áfram á sömu
braut og vonast til, að hinn ungi
og áhugasami . landgræðslustjóri
aöstoði við þá viðleitni.
Við umsögn landgræðslustjóra
sem birt var i útvarpi eftir flug
yfir svæðið framan heiða -
girðingar um mánaðarmótin
ágúst, september s.l. ár, viljum
við segja, að vart heföi meðalfall-
þungi dilka i öllum hreppum
viðkomandi afrétta orðið á 16-kg.
áætluð 98 milljónir, en af þeirri
fjárhæð fara 96 milljónir i annan
hluta Mjólkárvirkjunar. Núver-
andi virkjun er 2.400 kw og nýtir
hún 210 metra fallhæö. Hinn nýi
hluti virkjunarinnar á að fram-
leiða 5700 kw þannig að þarna
verður gjörbylting i raforku-
málum landshlutans. Nýja virkj-
unin nýtir 500 metra fallhæð úr
Langavatni með 3800 metra
þrýstivatnspipu úr stáli. Er þetta
tvöfalt meiri fallhæð en áður
hefur verið nýtt hér á landi.
NORÐURLAND VESTRA
19 býli fá rafmagn I Norður-
landi Vestra og er áætlaður
kostnaður 13,7 milljónir króna en
linulengdin alls 48,1 km að lengd.
Atta þessara bæja eru i Skaga-
fjarðarsýslu, en 11 I Húnavatns-
sýslunum.
Aðrar fjárfestingar Rafmagns-
veitnanna i kjördæminu munu
nema alls 54 milljónum króna á
þessu ári. Munar þar mest um
lagningu linu milli Akureyrar og
Sauðárkróks, en sú lina verður
lögð um Varmahlið. Kostar sú
framkvæmd 50 milljónir króna,
enda flutningsþol linunnar mjög
mikið, eða 132 kw.
NORÐURLAND EYSTRA
8,3 milljónum króna verður
varið þar til að tengja 13 býli
samveitunni og verður linulengd-
in um 34 km að lengd. 12 þessara
býla verða á Þistilfjarðarlinu en
einn á Tunguselslinu.
önnur fjárfesting Rafmagns-
veitnanna i kjördæminu á árinu
’73, nemur um kr. 25 m. Þar er
stærsti kostnaðarliðurinn tenging
Þórshafnar við Laxárkerfið og
stofnkerfi Eyjafjarðar vestra,
sem kostar uni 19 millj. króna.
Verður þá komin samfelld teng-
ing allt frá Þórshöfn og vestur i
Hrútafjörð.
AUSTURLAND
s.l. haust, ef féð hefði gengið á
„gróöurlausu svæði” (svo notaö
sé orðalag fréttarinnar) siðustu
vikur fyrir aðalréttir.
Sannleikurinn er sá,að féð tolldi
vel i afréttum s.l. ár og kom mjög
vænt af fjalli.
Það er skoðun okkar, að allar
æsifréttir um viðkvæm mál sem
þetta, séu mjög neikvæðar við
aögerðir til úrbóta i þessum
málum sem öðrum.
Þá hefur formaður gróður-
verndarnefndar óskað eftir við
landgræðslustjóra að hann ferðist
með nefndinni um afréttir
Austur-Húnvetninga i sumar, og
telur miðjan ágúst heppilegan
tima.
Guðmundur. B. Þorsteinsson
Holti.
Erlendur G. Eysteinsson Stóru-
Giljá.
Magnús Ólafsson Sveinsstöðum V
bitann af kökunni, enda ekki
vanþörf á, þar eö þörfum þeirra
virðist hafa verið sinnt heldur
minna en annarra landsmanna á
undanförnum árum. 84 býli i
fjórðungnum munu fá rafmagn
frá samveitunum i ár og verður
kostnaðurinn viö framkvæmdirn-
ar 52milljónir króna. Linulengdin
verður 175 km. I N.-Múlasýslu fær
21 bær rafmagn frá samveitunni
og eru 15 þeirra i Jökuldalnum en
6bæir fá rafmagn frá Burstafells-
linu. 63 bæir i S.-Múlasýslu fá raf-
magn frá samveitunni, 20 um
Breiðdalslinu, 19 um Berufjarð-
arlinu og 24 um Strýtu og Þvottár
linu. t framhaldi af Berufjarðar-
linunni verður svo lagður sæ-
strengur á næsta ári um
Berufjörð og kemst þá Djúpi-
vogur i tengsl við samveituna.
Nú eru fyrstu vélarnar i Lagar-
fossvirkjun að berast til landsins,
en reiknað er með að virkjunin
verði tekin i notkun áramótin
1974-75. Getur virkjunin þá fram-
leitt 8 megavött, en sameiginleg
afkastageta vatnsaflsvirkjana á
Austurlandi er nú um 3,2
megawött. Raforkuþörf Austfirð-
inga hefur verið mætt með gerð
diselrafstöðva, sem framleitt
geta 5,9 megawött,þannig að ljóst
er, að nóg verður við orku-
framleiðslu Lagarfossvirkjunar
að gera, þar eð fyrirhugað er að
nota diselrafstöðvarnar einungis
til vara. Auk þess má benda á að
hvergi á landinu hefur orðið
aukn. á raforkunotkun eins og á
Austurlandi. A árabilinu 1971 til
1972 jókst notkunin um 26%,
meðan meðaltalsaukningin á
landinu öllu var 17,7%. Munar hér
mikið um þá aukningu sem orðið
hefur á rafhitun húsa i landsfjórð-
ungnum, en sú aukning var 107%
á fyrrgreindu timabili.
Skipta má gerð Lagarfossvirkj-
unar i þrennt. Fyrst verður reist
rennslisvirkjun. Siðan verða reist
vatnsmiðlunarmannvirki og mun
Framhald á 25. siöu.
Bjartsýni ríkir í
landbúnaðinum
1 Degi á Akureyri er fjaliað i
ritstjórnargrein um land-
búnaðarmálin og þá nýju
stefnu, sem núverandi rikis-
stjórn hefur tekið upp i mál-
efnuin iandbúnaðarins og á
þátt í þeirri bjartsýni, sem nú
er rikjandi i landbúnaöinum
og þvi nýja viöhorfi, sem
almenningur i iandinu er aö fá
til landbúnaöarins og þáttar
hans i þjóöarbúskapnum.
Dagur segir:
„Þess scr nú viöa ijós
merki, aö viöhorf fólks til
landbúnaöarins eru aö breyt-
ast. Dæmi um þaö er mjög
liækkandi verö á bújöröum, og
ennfremur, aö ekki aöeins
ungt sveitafólk, heldur einnig
kaupstaðafólk hefur vaxandi
áhuga á sveitabúskap. Þannig
eru nokkrir ungir Akureyring-
ar aö hefja búskap i sveitum
norðanlands, og heföu slik tiö-
indi þótt mikil fyrir aðcins ör-
fáum árum.
Ný stefna i landbúnaöar-
málum á rikan þátt i auknum
áhuga á búskapnum, en sú
stefna miðast viö þaö hjá nú-
verandi stjórnvöldum, aö
bændur njóti fyllilega þeirra
launa- og kjarabóta, sem
almennt veröa i landinu.
Lónin hafa
stórhækkað
Vinnustytting og orlofsleng-
inghinna almennu launastétta
var nú reiknuð inn i verölag
búvara, svo sem rétt er, og er
þetta einnig veruleg breyting.
Þá hafa lán til ibúðabygginga i
sveitum hækkaö til jafnræðis
viö þéttbýliö. Afuröalánin
hækkuöu um 17% áriö 1971 en
28% 1972 og lánakjör eins og
þau gerast hagkvæmust i
þessu lánakerfi. Ariö 1970 voru
lán úr Stofnlánadeild
iandbúnaöarins 141 milljón, en
árið 1972 voru þau um 370
milljónir króna og horfur á, aö
þau veröi 5-600 milljónir króna
i ár. Þessi dæmi sýna, aö
öörum augum er nú litiö á
þýöingu landbúnaöar en áöur
var, og ekki aðeins I oröi,
heldur á borði. Eykur þetta
mjög bjartsýni bænda og
framkvæmdaþor. Sér þess nú
merki, hvar sem fariö er um
sveitir, aö þar er hafiö nýtt
framfaratimabil, sem verkar
örvandi, auk hinnar nýju og
jákvæöu stefnu stjórnvaida.
Bændastéttin var oröin hálf-
lömuö af margra ára kali og
kulda stjórnvalda.sem lagöistá
eitt i þvi að auka vonleysi
bændastéttarinnar almennt.
Framlagið í
Framleiðnisjóð
Framlag rikisins til
Framleiðnisjóðs landbúnaö-
arins hafði falliö niöur siöustu
ár fyrrverandi stjórnar, en
hefur nú veriö veitt aö nýju, 30
millj. kr. á ári. Sjóðurinn
vinnur aö endurbyggingu
sláturhúsa i landinu, en þaö er
mikið nauösynjamál.
Þá starfar nú á vegum land-
búnaðarráöuneytisins nefnd
til þess aö bæta meöferð uilar
og gæra og koma betri skipan
á markað þessara mikilvægu
vara. Endurskoöun búnaðar-
menntunar í iandinu fer nú
fram eins og kunnugt er, og
unnið er aö lagasetningu um
bændaskóla á Suöurlandi. Allt
bendir þetta til betri áttar og
var sannarlega mál til komiö,
að viöurkenna I verki þýðingu
landbúnaöarins” — TK
Austfirðingar hljóta stærsta
y

t
Jl
t&ml
lí
Veiði að hefjast í Hítará
Veiöihornið hafði samband
við Hallbjörn Sigurðsson,
bónda i Krossholti, til aö fá
fréttir af veiði I Hitará. Hall-
björn sagði, að veiöin byrjaði
fyrir alvöru nú um helgina i
ánni. 6 stangir eru leyfðar i
ánni, en það er Grettistak h.f.,
Reykjavik, sem hefur ána á
leigu i sumar, eins og undan-
farin ár.
Hallbjörn sagði, að útlitið
væri gott. Mikill lax hefur sézt
i Hltará I vor og þvi má búast
við góðum feng úr ánni, þegar
veiðin hefst.
ölfusá — Sogið
Jörundur Brynjólfsson,
bóndi i Kaldaðarnesi, kvað
netaveiði I Olfusá vera ágæta,
a.m.k. það sem af væri.
Bændur veiða sjálfir i net,
enda heimilt að hafa tvær
netalagnir fyrir hverri jörð.
Jörundur sagði, að laxinn væri
vænn, allt upp i 24 pund að
þyngd.
Þá hafði veiðihornið
samband við veitingaskálann i
Þrastarlundi. Þær fréttir, sem
fengust þar, voru ekki beint
upplifgandi: Enginn einasti
lax hefur fengizt i Soginu enn
sem komið er, en veiöin hófst
23. júni. Aftur á móti hefur
veiðzt nokkuð af silungi. Þetta
eru þó ekki eins afleitar
fréttir, þegar þess er gætt, að
framan af sumri veiðist
yfirleitt litið af laxi i Soginu.
Þá hefur frétzt, að veiði i
Flókadalsá gangi sæmilega,
en hún hófst 20. júni. Þann dag
komu á land 7 laxar, 3 næsta
dag, en um framhaldið er tiö-
indamanni Veiðihornsins ekki
kunnugt.
238 bæir fd rafmagn
ó árinu