Tíminn - 24.12.1974, Blaðsíða 55

JÓLABLAÐ 1974
TiMINN
55
Nótt. Tungl í skógarjaðrinum.
Maður hljóp löngum, svifléttum
skrefum yfir graslendi, kom niö-
ur á tábergið, lét fingurna visa
fram, lófana niður, og hann hall-
aði aftur höfðinu og teygði ferskt
loftið.
Siöan ekkert.
... Upp úr gryfjunni með þig,
lagsi. Þarna niðri er ekkert aö
hafa.
— Ó, ástriður, segir þá maðurinn
og sér ekki handa sinna skil. Ætliö
þið að drepa mig.
Og lá reyndar flatur og
áþreifanlega i leðju.
Eða leirkenndum jarðvegi,
lóðrétt jarðvegsstáliö við siður
hans, höfuð og fætur.
Og stóö upp og meig 1 horn
gryfjunnar.
Siðan réðist hann á leir-
stabbann og eftir stundarkorn
stóð hann á brúninni og litaðist
um.
— Er einhver hér? kallaði
hann. Orugglega, hugsaði hann.
— Onei, var svaraö djúpri röddu,
rámri.
Aldimmt var umhverfis.
— Minna gat það verið samt,
sagði maðurinn, kimdi.og var þá
ögn uggandi um sinn hag.
— Er þaö Hamlet, sagði hann.
Situr með hauskúpu milli hand-
anna. Sjálflýsandi. Talar. Mælir
til þessa tákngildis innri sálar
sinnar, dauðrar.
Litið eitt varð nú ljósara
kringum hann.
Vegna timanna, bætti
maðurinn við, heyrði ekkert til
hins. Hugsaði siðustu orðin upp
aftur en kenndi hvergi i huga sér
meiningar þeirra og varð gram-
ur.
Mjósleginn og höfuöstór, stóð á
grafarbarmi.
Og dulitil lækjarlæna teygði sig
frá skörðum mána i skógarjaöri
til annars, sem sat á mishæð
skammt frá, sá var þéttvaxinn og
mikill um herðar og hafði á höföi
húfu niður fyrir eyru. Hélt á ein-
hverju milli handanna.
Kalt var.
Flaska, hugsaði maðurinn á
grafarbarminum.
Hér yfir átti ég erindi, hugsaði
hann. Hvað? Engi. Nei. Ég hef
meitt mig við fallið. Og þreifaði á
sér. Enginn verkur, ekkert blóð.
—Er hún á þinum vegum þessi
gryfja? spyrði hann ut i loftið.
Hinn svaraði: Nei, þinum.
— Fáðu þér sopa, sagði hann svo.
Fylliraftur hugsaði maðurinn.
Flækingsskratti.
Og steig nær hinum, fáein
skref.
Sá á mishæðinni leit upp og
andlithans var fölt i tungsljósinu.
— Ég var að vekja upp draug,
sagði hann. Ætlaði að fylla hann,
sjáðu, sagði hann, hóf upp
flöskuna, hún var hálf. En hann
þoldi meira en ég gerði ráð fyrir.
Stakk af. Andskotaðist burt.
Meinkjöftugur.
Sá er góður, hugsaði maðurinn.
— Þú ert eins og niðstöng, sagöi
hinn.
— Er þetta kogari? spurði hann.
— Vitlaus ertu. Smakkaðu.
Fráleitt, hugsaði hann. Enginn
þarna. Taugaáfall. Fer heim.
Og var án þess að vita hvernig
kominn með glerið i hendurnar.
Saup á, hrelldur.
— Vatn, sagði hann undrandi.
— Vigt, sagði hinn.
— Vigt vatn, þá.
— Einmitt, svaraði sá fyrri, tók
við glerinu.
Saup á, svo að sá undir hökuna.
— Timarnir eru breyttir, sagði
kyrrsetumaður. Umskiptin
standa i einhverju sambandi við
hnignun kirkjunnar. En málið er
of viðtækt til að leggja á sig að
hugsa um það, hikstaði. Nei,
gömlu aðferðirnar verka ekki
með sama hætti lengur. Og hvar
eru þær nýju?
Hvaðan kem ég? Hvert er ég aö
fara? hugsaöi maöurinn. Það er
gamla sagan, og hafði rankað við
sér, svo að hann var tekinn að
dusta af sér mold. — Ég mæli með
þér við sjónvarpið, sagði hann.
Hálftlma þátt, einu sinni i viku.
Gæti heitið „Hamlet og
nútiminn.”
Og biður þess að hann komi
aftur? Maðurinn litaðist um
meðan hann mælti siðustu orðin
og var búinn að sjá út stefnu sina.
Tvisvar i viku fór hann þessa
leið frá þorpinu, sem hann bjó i,
og til býlis I þriggja kilómetra
fjarlægð frá þvi (u.þ.b.) er komið
var fram yfir miðnætti og ljós
slokknuð, til baka þaðan aftur, er
morgnaði, sá hafði verið háttur
hans, frá þvi hann kom með
vinnuflokki sinum i þorpið um
haustið — þennan vetur, jafnan
skemmstu leið og ekki um veginn
nema fyrst og siðast. Fór á fund
kvenmanns.
Hún er löngu sofnuð, hugsaði
hann.
A leiðinni, hvorri leið, hafði
aldrei nema ein hugsun komizt að
i huga hans: útleiðinni að ná tii
konunnar, sem fyrst,
heimleiðinni að ná til baka fyrir
rismál, svo að hann kæmist hjá
flimtingum vinnufélaganna.
Þekkti þvi ekki ásýnd landsins i
nóttinni eftir byltuna.
Mér er kalt. Ég fer heim.
hugsaði hann. Hún vill mig ekki
leirugan upp fyrir haus.
Heim, hugsaði hann, og þá
beindist gremjan, sem tengdi
saman þessi hugsanaslitur hans
að hinum, sem nærri sat og hann
sagði upphátt:
— Sama sagan. Þótt þú snúir út
úr.
— Nú, sagði hinn. t rómnum var
hvatning, likt og hann vænti
framhalds, sama hvers. Likt og
myrkur, eyðileiki og hráslagi i
lofti gæddu innihaldslausar sam-
ræður sjálfstæðu gildi frá sjónar-
miði hans.
— Asni sagði maðurinn.
— Nú, jæja, svaraði maðurinn á
mishæðinni.
Sallarólegur.
Sá, sem stóð — niðstöng, hafði
hinn sagt — sá sjálfan sig fyrir
sér frá sjónarmiði hins, fyrst á
hraða hlaupum,siðan hverfa ofan
i gryfjuna, þá á barmi hennar,
loks neypulegan afturreka úr för
sinni, ég get ekki snúið við,
hugsaði hann. Fór I huga sér ýfir,
hvort hann gæti ekki boriö við
meiðslum, þau höfðu engin verið.
Hlægilegt!
— Við látum sem hvorugur hafi
hitt hinn, sagði maðurinn að
siöustu.
— Þá yrði mitt verk litið, svaraði
kyrrsetumaður.
— Hvern þremilinn ertu að gera
hér? spurði hinn og duldi nú ekki
tortryggni sina.
— Taktu aftur við glerinu.
— Ekki er ég uppvakningur.
— Það er ósannað mál.
Næstum þvi með örvæntingar-
hreim sagði sá, sem stóð: Þú
sérð það af þvi að ég vil ekki þetta
vatn þitt.
— Mér heyrðist á þér aðan, að þú
tækir ekki skýringu mina alvar-
lega. Hefur þér snúizt hugur?
— Ekki ég heldur þú, sagði hinn.
Þú trúir þessu.
Maöurinn á mishæðinni bar
flöskuna að vörum sér og tæmdi
úr henni i einum teyg. Trúi ég eða
trúi ég ekki? spuröi hann svo.
Aðkomumaöur steig skrefi nær
hinum og nam staðar. Svar hafði
hann ekkert, nennti ekki einu
sinni að svara skætingi. Af meiri
varfærni steig hann annaö skref.
Maöurinn á mishæöinni sneri i
hann baki, eins og hann haföi gert
mestan part til þessa. Aðkomu-
maöur bjóst við að stiga enn eitt
skref I sömu átt, en þá skaut upp i
huga hans hugsun, sem hafði
ómeðvitað búið i bakgrunni
annarra hugsana hans þá stund,
sem hann hafði tafið á þessum
stað. Hér ætti ég ekki að vera,
hugsaðihann— gekk aftur á bak
eitt skref, þvi næst nokkur út á
hlið, sneri þá baki i hinn og arkaði
af stað heimleiðis.
Lyktin, hugsaði hann.
Ogleitum öxlá mishæð I’lands-
laginu, fjarri.
Gekk hraðar.
Heim, hugsaði hann. Og sá
tunglið ofar skógarjaðrinum,
laufþekjuna skýrt afmarkaða i
gráu ljósinu, merlaði á hana án
. þess að séð yrði að ljósið kæmi úr
sérstakri átt og aðeins, ef hann
horfði á skóginn út undan sér.
Flötin hafði einnig liðast i sundur
i dökka og ljósa reiti (eins og
skógur og himinni Kyrrðin var i-
þyngjandi.
Ekki má minna vera en ég kalli til
hans i kveðju skyni hugsaði
göngumaður. Varð ég hræddur. —
Staðnæmdist og snéri sér við.
Manninn sá hann hvergi.
Og hefur stungið sér i gröfina
kom honum i hug, við
tilhugsunina fannst honum
tunglið hoppa ofar á himininn,
enn sem nam breidd þess, sem
snöggvast allt vera gegnlýst af
gráum bjarma þess. Siðan allt
sem fyrr, en augnabliks-
breytingin alvörulaus ímyndun
hans — en bæri fram til næstu
andrár mynd i huga sér, sem hrifi
til sin hugarþrek hans og
stækkaöi við það: af svörtum
hundi. Siðan var allt meö felldu
nema þundur i skógarjaðrinum.
Maðurinn snéri sér við aftur.
Hleyp, hugsaði hann.
Skokkaði. Og hann sá fyrir sér
seppa skokka frá einu tré til
annars i jaðrinum.
Spretti úr spori. Og sá fyrir
hugskotssjónum sinum hundinn
gera það lika.
Spretthljóð. Og dýrið brauzt,
gegnum þéttriðin gerðin með eld-
rauða tunguna lafandi úr
hvolftinum.
Sjálfsefjun, hugsaði hann. Nam
staðar.
Eftir hik leit hann við.
Skammt frá sat svartur hundur
á mishæð, fremur stór.
Hann beitti öllum
sannfæringarkrafti sinum gegn
þessum hundi, en sámur var
kyrr.
Betri sú vitfirringin, sem leiðir
til athafna, en hin, sem leiðir til
kyrrlætis.
Og hafði hugsað siðustu
meðvituðu hugsun sina þessa
nótt.
Vaninn sá um framhaldið.
Gerði það með þvi að knýja fætur
hans hvorn fram fyrir hinn, svo
hratt, sem framast var kostur.
Kom homum heim, og háttaði
hann ofan i rúm. Heildu og
höldnu.
Um morguninn, þegar
maðurinn vaknaði i skúrnum við
hark i vinnufélögum sinum,
heyröi hann inn af opnum gangin-
um að einn sagði við annan:
— Hvað heldurðu maður? Þegar
við vorum að grafa fyrir staurun-
um i gær, komum við niður á
bein.
Fjörleg rödd.
önnur áhugasöm: Hvar?
— Inni á flötunum. Við létum vita
af þvi, og þeir settu okkur I að
stækka holuna. Karl frá bæjar-
stjórninni hirti beinin jafnóðum
og viðlosuðum þau úr mónum. Til
að setja þau i vigðan reit....
Vlgt vatn. Nú auðvitað. hugsaði
maðurinn og var með
harðsperrur i fótunum.