Fréttablaðið - 19.01.2005, Qupperneq 10

VATNSBURÐUR Í SÚDAN
Súdanskur drengur ber vatn í óhreinu íláti
í Rumbek í suðurhluta Súdans. Jan Pronk,
háttsettur maður innan Sameinuðu þjóð-
anna, kom til Súdans í gær. Hann mun
semja við þarlend yfirvöld um friðargæslu
í landinu. Nýlegir friðarsamningar bundu
enda á 21 árs borgarastyrjöld í Súdan.
10 19. janúar 2005 MIÐVIKUDAGUR
Aceh-hérað á Súmötru:
Danir vara við hættu
INDONESÍA, AP Leiðtogi uppreisnar-
manna í Aceh-héraði í Indónesíu
segir að ekki verði ráðist gegn
erlendum hjálparstarfsmönnum.
Viðtalið kom í kjölfar viðvarana
danskra yfirvalda í gær um yfir-
vofandi hættu á árás skæruliða.
Dönsk stjórnvöld vildu ekki gefa
upp hvaðan þeir höfðu heimildir
fyrir þessu en sænska utanríkis-
ráðuneytið hefur staðfest að þeir
hafi fengið sömu upplýsingar og
Danir.
Síðar í gær sendu Sameinuðu
þjóðirnar frá sér aðvörun um
aukin viðbúnað á meðan verið
væri að rannsaka viðvaranir
Dananna. Áður höfðu fulltrúar
Sameinuðu þjóðanna og
indónesíska hersins ítrekað að
þeir hefðu engar ábendingar
fengið um hótanir gegn hjálpar-
starfsmönnum.
Í síðustu viku krafðist
indónesíski herinn þess að her-
menn myndu fylgja erlendum
hjálparstarfsmönnum þegar þeir
ferðuðust utan Banda Aceh, til að
verjast árásum hreyfingarinnar
Frelsum Aceh, betur þekkt sem
GAM. Skæruliðarnir hafa barist
fyrir sjálfstæði Aceh í þrjá ára-
tugi. Forsvarsmenn hreyfingar-
innar eru í útlegð í Svíþjóð. ■
ÍRAKSMÁLIÐ Í ljósi endurtekinnar
fjölmiðlaumræðu um aðdraganda
þeirrar ákvörðunar íslenskra
stjórnvalda að styðja Bandaríkja-
menn, Breta og fleiri þjóðir vegna
innrásarinnar í Írak í marsmánuði
árið 2003 vill Halldór Ásgrímsson
forsætisráðherra ítreka eftirfar-
andi:
Íraksmálið var rætt nokkrum
sinnum í utanríkismálanefnd og á
Alþingi veturinn 2002 – 2003 en
þann 12. mars 2003 felldi meiri-
hluti nefndarinnar að afgreiða úr
nefnd tillögu Vinstri hreyfingar-
innar – græns framboðs til þings-
ályktunar um að „ríkisstjórnin
beiti sér gegn áformum um innrás
í Írak og að Ísland standi utan við
hvers kyns hernaðaraðgerðir
gegn Írak“.
Málið var rætt síðar um daginn
í þingsal undir dagskrárliðnum
Um störf þingsins og sagði þáver-
andi utanríkisráðherra þá m.a:
„Nú liggur fyrir að meiri hluti
þingsins útilokar það ekki að valdi
verði beitt í þessum málum. ... en
það liggur alveg ljóst fyrir af
hálfu
ríkisstjórnarinnar að það er
ekki hægt að ná friði og friðsam-
legri lausn varðandi Írak nema að
baki liggi alvarleg hótun.“
Þingi var slitið 14. mars 2003
vegna komandi Alþingiskosninga
og var þá einnig gert hlé á fund-
um þingflokks framsóknarmanna.
Að morgni þriðjudagsins 18.
mars 2003 var ríkisstjórnarfund-
ur og var Íraksmálið fyrsta málið
á dagskrá. Sá fundur var undir
stjórn Halldórs Ásgrímssonar ut-
anríkisráðherra vegna forfalla
Davíðs Oddssonar forsætisráð-
herra. Í kjölfar þess fundar
ákváðu þáverandi utanríkisráð-
herra og forsætisráðherra að
styðja aðgerðir undir forystu
Bandaríkjamanna og Breta um að
afvopna Saddam Hussein og var
sendiherra Bandaríkjanna til-
kynnt um það.
Í afstöðu íslenskra stjórnvalda
fólst pólitískur stuðningur við að-
gerðir til að koma Saddam
Hussein frá völdum. Jafnframt
myndu stjórnvöld heimila
notkun á Keflavíkurflugvelli til
flutninga auk þess sem umferð
um lofthelgi Íslands væri heimil á
sama hátt og tíðkast hefur í slík-
um tilvikum frá seinni heims-
styrjöld. Þá var því og lýst yfir að
Ísland myndi styðja uppbygging-
arstarf í Írak að átökum loknum.
Þann 20. mars 2003 réðust
bandamenn inn í Írak. Í yfirlýs-
ingu frá Hvíta húsinu var getið
um stuðning ýmissa þjóða við að-
gerðirnar, þar á meðal 18 af
26 þjóðum Atlantshafsbandalags-
ins. ■
Teikningar Muggs:
Kona kærir
sýslumann
LÖGREGLUMÁL Kona sem ásakar
mann um stuld á þremur teikning-
um Muggs hefur kært ákvörðun
sýslumannsins á Patreksfirði, um
að fella málið niður, til ríkissak-
sóknara.
Þórólfur Halldórsson sýslumað-
ur segir kæruna fresta því að teikn-
ingarnar verði afhentar manninum
sem hafi haft þær undir höndum.
Þær séu því enn í vörslu lögreglu
eins og síðustu tvö ár.
Hjá ríkissaksóknara var sagt að
ákveðið yrði hvort afgreiðslumát-
inn verði staðfestur, þurfi frekari
rannsóknar við eða verði felldur úr
gildi. Það taki um tvær vikur. - gag
Condoleezza Rice:
Vill bæta
samskiptin
BANDARÍKIN, AP „Heimurinn er að
sammælast um að við höfum náð
árangri í Írak,“ sagði Condoleezza
Rice þegar hún svaraði spurning-
um öldunga-
d e i l d a r þ i n g -
manna. Öld-
ungadeildin þarf
að samþykkja
ú t n e f n i n g u
hennar sem ut-
anríkisráðherra
áður en hún get-
ur tekið við
embætti.
Rice sagðist
leggja áherslu á
að bæta samskiptin við þau ríki
sem Bandaríkin hefðu lent í deil-
um við vegna mismunandi við-
horfa til utanríkismála. Hún neit-
aði að tímasetja brotthvarf
Bandaríkjahers frá Írak. „Mark-
miðið er að ljúka verkefninu. Nú
einblínum við á öryggi í tengslum
við kosningarnar,“ sagði hún þing-
mönnum. ■
HALLDÓR ÁSGRÍMSSON
Segir í yfirlýsingu sinni að Íraksmálið hafi verið rætt í ríkisstjórn 18. mars 2003, daginn
sem hann og Davíð Oddsson tóku ákvörðun um að styðja innrásina. Ákvörðunin sjálf var
ekki rædd.
Ákvörðunin var ekki
rædd fyrir fram
Í yfirlýsingu Halldórs Ásgrímssonar kemur fram að ákvörðunin um að styðja innrásina
í Írak hafi ekki verið rædd í ríkisstjórn, né á Alþingi, áður en hún var tekin.
Málefni Íraks hafi hins vegar verið margrætt.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir:
Höfðu ekki umboð
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir,
varaformaður Samfylkingarinn-
ar, segir yfirlýsinguna ekki skýra
málið. „Forsætisráðherra þarf
náttúrlega ekki að gefa út neina
yfirlýsingu til að segja okkur að
Íraksmálið hafi mikið verið rætt
og víða, það vita allir. Það er ekki
það sem málið snýst um, heldur
það hvort þeir hafi sótt umboð til
þess að taka þá ákvörðun sem
þeir tóku. Nú liggur alveg ljóst
fyrir að sú ákvörðun, að lýsa yfir
stuðningi við innrásina var tekin af tveimur mönn-
um. Þeir sóttu ekki umboð til ríkisstjórnarinnar, þeir
sóttu ekki umboð til þingflokkanna, ekki til Alþingis,
ekki til utanríkismálanefndar og enn síður til þjóð-
arinnar. Og enn þá hafa þeir ekkert umboð fengið.
Það liggur ljóst fyrir eftir þessa umræðu að þetta
var ekki upplýst fyrir þeirra atbeina, heldur ann-
arra.
Mér finnst alveg ólíðandi að tveir menn skuli
ganga fram með þessum hætti og skuldbinda þjóð-
ina siðferðilega í hernaðarátök. Ég get ekki séð
hvaða leiðir þeir hafa til þess miðað við þau lög og
reglur sem menn eiga að starfa eftir. Það er alveg
ljóst að slíka ákvörðun á ekki að taka nema í samráði
við utanríkismálanefnd. Öllum hlýtur að vera ljóst
að þetta er meiriháttar ákvörðun. Það getur ekki
talist minniháttar ákvörðun að ljá máls á siðferðileg-
um stuðningi við innrás sem ekki nýtur viðurkenn-
ingar alþjóðasamfélagsins.“ ■
Steingrímur J. Sigfússon:
Halldór tvísaga
Steingrímur J. Sigfússon, for-
maður Vinstri grænna, segir að
yfirlýsingin bæti engum nýjum
upplýsingum við. „Hún staðfestir
hins vegar að Halldór sjálfur er
tvísaga, ef ekki margsaga, í mál-
inu. Hún staðfestir enn fremur að
honum ber engan veginn saman
við þingmenn í eigin flokki og
ekki einu sinni alveg við varafor-
mann sinn og ráðherra í ríkis-
stjórn, Guðna Ágústsson.
Yfirlýsingin gerir því ekkert annað en að auka á
vandræðaganginn hjá þeim og þannig mun það
verða þangað til þeir átta sig á því að þeir verða ein-
faldlega að leggja spilin á borðið og hjálpa til við að
upplýsa þetta mál að fullu.
Gera ætti opinber öll samtöl, símtöl, fundargerð-
ir og annað sem máli skiptir varðandi aðdraganda
þessa máls og tel ég að aflétta eigi trúnaði á fundar-
gerðum ríkisstjórnar og utanríkismálanefndar þar
sem Íraksmálið var rætt. Þá hafa menn staðreynd-
irnar fyrir sér og þá geta menn horfst í augu við þau
mistök sem þarna urðu og ákveðið í framhaldinu
hvað ber að gera.
Það hefur smátt og smátt skýrst að þarna varð
mönnum stórlega á hvað varðar lýðræðisleg, þing-
ræðisleg og jafnvel lögboðin vinnubrögð. Það verð-
ur auðvitað að gera þau mál upp, það er ekki hægt að
ætla að yppa öxlum yfir því og segja að menn eigi að
hætta að ræða fortíðina og horfast í augu við fram-
tíðina. Svona hlutir fyrnast nú ekki svo glatt.“ ■
INGIBJÖRG
SÓLRÚN
GÍSLADÓTTIR
STEINGÍMUR J.
SIGFÚSSON
FÁ FRIÐ TIL AÐ STARFA
Teungku Mucksalmina, 31 árs leiðtogi
uppreisnarmanna í Aceh-héraði, neitaði
því að ráðgert sé að ráðast á erlenda
hjálparstarfsmenn á svæðinu.
YFIRHEYRÐ Í
ÞINGINU
Þingmenn saumuðu
stundum að Rice en
hún þykir örugg um
samþykki þeirra.