Tíminn - 20.03.1975, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 20. marz 1975.
TÍMINN
7
iwt

(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm). Jón Helgason. Auglýsinga-
stjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur i
Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300 — 18306. Skrif-
stofur i Aðalstræti 7, sfmi 26500 — afgreiðslusimi 12323 —
auglýsingasími 19523.
Verð i lausasölu kr. 35.00.
Askriftargjald kr. 600.00 á mánuði. Blaðaprent h.f.
Beztu kjarabæturnar
Segja má, að þvi hafi verið haldið fram af hálfu
Framsóknarflokksins frá öndverðu, að drýgstu
kjarabætur til handa launþegum, væru þær, sem
fengjust, án beinnar kauphækkunar. Þessi afstaða
flokksins stafar ekki af þvi, að hann sé andvigur
eðlilegum kauphækkunum, enda hefur hann
margsinnis átt þátt i að stuðla að þeim. Að veru-
legu leyti rekur þetta viðhorf flokksins rætur til
samskipta hans við samvinnufélögin, en höfuð-
mark þeirra er að tryggja neytendum sem ódýr-
astar vörur og þjónustu og auka þannig kaupmátt
launanna. í samræmi við þetta, hefur flokkurinn
ekki aðeins unnið að þvi að styðja samvinnu-
hreyfinguna, heldur t.d. unnið að þvi á margvis-
legan hátt á sviði húsnæðismálanna, að sem flestir
gætu eignazt eigin ibúðir með sem hagkvæmustum
kjörum. Fyrsta sporið i þeim efnum var stigið með
byggingar- og landnámssjóði 1928, en siðan fylgdu
verkamannabústaðalögin i kjölfarið, sem voru
sett með Alþýðuflokknum, þá lögin um byggingar-
samvinnufélög og loks núverandi húsnæðislána-
kerfi, en frumdrögin að þvi voru sett i tið Stein-
grims Steinþórssonar sem félagsmálaráðherra.
Sameiginlega hefur þetta stuðlað að þvi, að senni-
lega er það óviða, að eins margir einstaklingar
eigi hlutfallslega sitt eigið húsnæði og á Islandi.
Það er að þakka hinni opinberu aðstoð, sem hefur
verið veitt með framangreindum lögum.
Það hefur verið afstaða Framsóknarflokksins i
sambandi við þá kjaradeilu, sem nú er á dagskrá,
að reynt yrði að finna leiðir til að bæta kjör lág-
launafólks, án meiriháttar kauphækkana. Miklar
kauphækkanir myndu auka verðbólguna, þvi að i
kjölfar þeirra fylgdu óhjákvæmilega nýjar verð-
hækkanir, og jafnframt myndu þær stefna at-
vinnuvegunum i hættu, þvi að þeir þola ekki aukn-
ar byrðar að ráði. Fyrir þjóðfélagið, atvinnuveg-
ina og launþegana eru beztu kjarabæturnar nú
fólgnar i aðgerðum, sem ekki hafa áhrif til
hækkunar, hvort heldur er á kaupgjald eða verð-
lag.
Það er i anda þessarar stefnu, að ríkisstjórnin
hefur ákveðið að beita sér bæði fyrir lækkun
beinna og óbeinna skatta i þeim tilgangi að veita
láglaunastéttunum verulegar kjarabætur, sem
draga tilsvarandi úr þörf þeirra fyrir mikla kaup-
hækkun. Jafnframt verður stefnt að auknum fjöl-
skyldubótum, en i nokkru öðru formi en áður.
Þrátt fyrir þessar ráðstafanir verður að visu nokk-
ur kauphækkun til láglaunastéttanna eftir sem áð-
ur óhjákvæmileg, en hún þarf ekki að verða eins
mikil og ella. Þvi er hér tvimælalaust stefnt i rétta
átt i glimunni við hinn mikla efnahagsvanda, sem
nú er fengizt við.
Skattalækkunin hefur það i för með sér, að draga
verður nokkuð úr útgjöldum rikissjóðs, en það
verður að framkvæmast á þann hátt, að atvinnu-
öryggið verði tryggt áfram og að byggðastefnan
haldi áfram að njóta sin. Hér skiptir þvi höfuðmáli
að á móti komi, að atvinnuvegunum sé tryggt
nægilegt rekstrarfé og ekki sé dregið úr þeirri upp-
byggingu þeirra, sem fer fram á vegum stofnlána-
sjóðanna. Til að afla aukins stofnsfjár i þessu
skyni er eðlilegt að krefjast nokkurs skyldu-
sparnaðar þeirra, sem mesta hafa getuna.
Á krepputimum, eins og þeim, sem nú eru, verð-
ur oft að gera fleira en gott þykir. Með þeim ráð-
stöfunum rikisstjórnarinnar, sem hér hefur verið
drepið á, er vafalaust stefnt i rétta átt og þær ættu
að geta greitt fyrir lausn yfirstandandi kjaradeilu.
Þ.Þ.
Jens Evensen, hafréttarráðherra Noregs:
AAikil þörf fyrir
ný hafréttarlög
Því valda breyttar aðstæður í heiminum
NÝ viðhorf í efnahags- og
utanrikismálum blasa við
Norðmönnum vegna þess, að
nýjar auðlindir hafa fundizt á
norska landgrunninu og
alþjóðlegar samþykktir um
hafrétt eru i mótun. Fram-
vindan i samfélagi þjóðanna
og undan ströndum landa okk-
ar gjörbreytir aðstöðu okkar á
alþjóðavettvangi, hvort sem
við óskum þess eða ekki. Þær
miklu auðlindir, sem koma i
okkar hlut, auka mjög veru-
lega velmegun okkar og mátt,
en þær leggja um leið á okkar
herðar ábyrgð, sem við getum
hvorki hliðrað okkur hjá að
takast á hendur né falið öðrum
að annast.
Orskurðurinn, sem kveðinn
var upp 18. desember 1951 i
landhelgisdeilu Norðmanna
og Breta var stefnumarkandi i
ýmsu efni. Með honum voru
viðurkenndar ákveðnar
grundvallarreglur i alþjóða-
rétti, meðal annars um fisk-
veiðilögsögu og grunnlinur og
viðurkenning þessara megin-
reglna hefir haft miklu við-
tækari áhrif en nokkurn gat
órað fyrir i upphafi.
NIÐURSTAÐA Alþjóða-
dómstólsins staðfesti ýmis
viðhorf, sem tekið hafði að
bóla á I alþjóðarétti meðan á
siðari heimsstyrjöldinni stóð.
Meðal annars hafði komið i
ljós, að þær hefðir, sem gilt
höfðu i hafrétti i heila öld i hin-
um vestræna heimi, voru
orðnar úreltar og gátu ekki
samræmzt eðlilegum þörfum
þjóðanna eins og komið var.
Tæknibyltingin, er fylgdi i
kjölfar siðari heimsstyrjald-
arinnar, breikkaði enn bilið
milli gamalla hefða vestrænna
rikja i alþjóðarétti og þarfa
nútimasamfélags þjóðanna.
Úrskurður Haagdómstólsins
var meðal þess fyrsta, sem
gaf þetta til kynna, og hann
hefir jafnframt orðið á ýmsan
hátt undirstaða þeirra breyt-
inga, sem nú er verið að móta
á þjóðréttarákvæðum um
heimshöfin.
Meðal framvindunnar i haf-
réttarmálum má nefna, að
siaukinnar hneigðar til út-
færslu landhelgi og fiskveiði-
lögsögu hefir gætt árum sam-
an. Nýmæli, sem i fyrstu
sýndust úr lausu lofti gripin,
hafa á undraskömmum tima
breytt fyrri hugmyndum um
alþjóðarétt, einfaldlega vegna
þess, að þau svöruðu brýnum
þörfum og fylltu réttarlegt
tóm, sem fyrir var. Ljóst
dæmi um þetta er landgrunns-
reglan og viðurkenning á sér-
rétti eyrikja. Útfærsla land-
helgi og fiskveiðilögsögu hefir
sýnt afar skýrt áreksturinn
við eldri ákvæði, þar sem
mörg riki hafa fært út ein-
hliða, þvert ofan i fyrri sjónar-
mið hins vestræna heims i haf-
rétti.
TÆPAST er of sterkt að orði
kveðið þó að þessi framvinda
sé nefnd bylting i utanrikis-
málum og alþjóðarétti, en hún
á rætur að rekja til ýmissa
þátta.
1) Tæknibyltingin i kjölfar sið-
ari heimsstyrjaldarinnar er
þarna efst á blaði. Hún gefur
kost á nýjum möguleikum
til mannlegra athafna bæði i
himingeimnum og á hðfun-
um.
2) Beint af þessu leiðir mögu-
leikana ti! nýtingar hafsins
og hinna rikulegu náttúru-
auðlinda sjávarbotnsins i
Jens Evensen
miklu stærri stil en áður var
unnt. 1 þessu sambandi er
ákaflega mikilvægt, að
mönnunum verður kleift að
nýta hinn mikla námaauð
sjávarbotnsins.
3) Hin öra mannfjölgun og
fávisleg eyðing auðlinda á
þurru landi veldur þvi, að
mikilvægi hafsvæðanna
margfaldast bæði efnahags-
lega og i stjórnmálum.
4) Hernaðarlegt mikilvægi
hafsins eykst að sama
skapi, ekki hvað sizt i
hugsanlegri kjarnorku-
styrjöld.
5) Meðal annarra þátta má
nefna hættuna á ofveiði og
óvænta nauðsyn á varð-
veizlu lifandi auðlinda hafs-
ins. Nýjar veiðiaðferðir
valda þvi, að hafdjúpin eru
ekki lengur ótæmandi. Yfir
sumum dýrategundum vofir
útrýming vegna rányrkju
mannsins til dæmis hval,
sel, sild, makril og styrju,
og svo er raunar komið, að
þorskstofninn er i hættu.
6) Annar snar þáttur yfirvof-
andi háska er sú mengun
hafsins, sem leitt hefir af
tækniframförunum og hinni
skefjalausu mannfjölgun.
7) Þá hefir framvindan einnig
valdið þvi, að margur er
tekinn að efast um réttmæti
og nauðsyn hefðarinnar um
frjálsa umferð um höfin,
einkum með hliðsjón af
kjarnorkuknúnum skipum,
risastórum flutningaskipum
og stórauknum flutningi
efnavara, sem valdið geta
örlagarikri eitrun.
8) Breytingar á heimsveldun-
um hafa haft afar mikilvæg
áhrif á stjórnmálafram-
vinduna. Ibúar fyrrverandi
nýlendna hafa ekki verið
reiðubúnar að viðurkenna
skilyrðislaust vestrænan
skilning á alþjóðarétti að
þvi er höfin varðar.
OFANNEFND atriði ráða
miklu um eðlilegt mat á fram-
vindunni i hafréttarmálum á
næstunni. I þessu efni gagnar
litið að taka þá hefðbundnu af-
stöðu, að berjast gegn aug-
ljósri hneigð til ákveðinnar
framvindu og reyna að hindra
hana eða tefja. Norðmenn eru
framfarasinnuð og friðelsk-
andi lýðræðisþjóð og hljóta þvi
að viðurkenna þörfina á
nútima réttarreglum. Þetta á
ekki einungis við um fiskveiði,
heldur hafréttinn allan.
Við hljótum að viðurkenna
að hagsmunir okkar eiga sam-
leið með hagsmunum heims-
samfélagsins þegar um er að
ræða verndun auðlinda
baráttuna gegn mengun sjáv-
ar og varöveizlu frjálsrar um-
ferðar um höfin i megindrátt-
um. Við hljótum sem siglinga-
þjóð að viðurkenna, að frelsið
til umferðar verður að lúta
skipulagi og reglum i fram-
kvæmd, svo að það verði ekki
afnumið vegna augljósrar
misnotkunar.
Að verki eru á þessu sviði
margskonar öfl, sem geta leitt
til vandræða ef ekki er þegar i
stað leitað skynsamlegra
lausna á ýmsum vandamál-
um. Andspyrna sumra þess-
ara afla mun ekki aðeins
valda siglingaþjóðunum
vandræðum, heldur getur hún
stefnt i voða hlutverki hafsins
sem eðlilegustu og mikilvæg-
ustu samgönguleið milli
heimshluta.
FRAMVINDAN, sem ég hefi
hér litillega lýst, og vandinn,
sem hún veldur, snertir
kjarnann i hlutverki Norð-
manna á alþjóðavettvangi.
Við vikjum okkur undan bæði
þjóðlegri og alþjóðlegri
ábyrgð okkar ef við lokum
augunum fyrir hinum nýju úr-
lausnarefnum. Norðmenn
taka senn sæti meðal tiu
mestu oliuþjóða heims. Oliu-
lindir okkar eru ef til vill ein-
hverjar hinar mestu i heimi.
Þetta hlýtur að hafa i för með
sér, að við verðum efnalega
miklu óháðari en við höfum
verið. Það hefir einnig áhrif á
athafnafrelsi okkar i stjórn-
málunum. Sú spurning liggur
beint við, hvernig við hyggj-
umst beita mætti okkar og
auknu mikilvægi á alþjóða-
vettvangi.
Við stöndum andspænis
framvindu og ýmsum vanda,
sem enginn leysir fyrir okkur,
en allt er undir þvi komið, að
við mörkum skynsamlega
stjórnmálaafstöðu. Af þessu
leiðir ekki úrgöngu úr samtök-
um þjóða, heldur nýjar starfs-
aðferðir innan samtakanna.
Við erum ekki framar veik og
hjáróma rödd i heimskórnum
að þvi er efnahags- og stjórn-
málastyrk áhrærir. Framveg-
is verður eftir þvi tekið, hvað
Norðmenn segja og gera,
hvort sem okkur likar það bet-
ur eða verr.
ÞEGAR þannig er ástatt
getum við ekki látið aðrar
þjóðir um ákvarðanatökuna,
hvort sem um er að ræða þær
þjóðir, sem við höfum verið
nátengdir, eða hinar sem fjær
okkur hafa staðið i utanrikis-
málum. Norðmenn mega
heldur ekki fyllast hofmóði og
hroka.
Andspænis þeim málum,
sem ég hefi hér gert að
umræðuefni, eða hafréttinum
og auðæfunum, sem Norð-
menn geta sótt i hafið og hafs-
botninn, verðum við að leita
alþjóðlegra lausna, sem mæta
skilningi og ná viðurkenningu.
Norðmenn verða að berjast af
alefli fyrir alþjóðlegum
réttarreglum og stjórnmála-
samvinnu, sem öðlast viður-
kenningu og farið verður eftir.
Staða Noregs sem land-
grunns- og oliuveldis og aug-
ljós fylgisaukning við 200
milna efnahagslögsögu færir
okkur ný verkefni og nýja
ábyrgð. Þetta eru við svið og
veigamikil, og þar ber strand-
rikjunum ekki aðeins að raka
til sin auði. Þau verða einnig
að taka á sig augljósar skyld-
ur að þvi er varðar varðveizlu
auðlinda, dreifingu orku og
valdið á henni. Strandrikin
verða að miða auðlindastefnu
Frh. á bls. 10