Tíminn - 09.07.1975, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
Miðvikudagur 9. júlí 1975.
Verð á léttum vinum ætti að lækka og hækka verö sterkra drykkja.
Reynir Hugason:
völd settu sér það markmið að
hagnaður af öllum hækkunum
tóbaks.sem framkvæmdar verða
1 framtiðinni.yrðu notaðar til þess
að framkvæma rannsóknir á þvi
hvemig koma megi i veg fyrir að
ungt fólk byrji að neyta tóbaks og
jafnframt til rannsókna á neyzlu-
venjum þeirra sem eldri eru, með
það fyrir augum að stýra neyzlu-
venjum þeirra inn á tegundir
tóbaks, sem eru minna hættuleg-
ar en þær, sem þeir nota.
Hagnaðinn yrði að sjálfsögðu
einnig að nota til þess að byggja
upp áróðursmaskinu, sem yrði
mun öflugri en áróðursmaskina
innflytjenda tóbaksins.
Sem dæmi um það hve öflugt
þetta vopn yrði i baráttunni gegn
reykingum má nefna,að ef um-
fram hagnaðurinn af siðustu
verðhækkun á tóbaki yrði notað-
ur á þennan hátt, næmi hann á
ársgrundvelli um 500 milljónum
króna. Unnt væri þvi að byggja
einhverja stærstu rannsókna-
stofnun, sem byggð hefur veriö i
íandinu fyrir þetta fé og fá til
hennar nýtizku tækjabúnaö og
mannafla, er fljótt myndi skila
mjög góðum árangri, i formi að-
gerða er hefðu afgerandi áhrif á
neyzlu almennings á tóbaki.
Möguleikar til neyzlustýringar
eru annars margvislegir, þótt
stjórnvöld og m.a. fjármálaráðu-
neytið virðist ekki hirða um að
beita þeim.
Það þykir nokkuð vel sannað að
pipureykingar, vindlareykingar
og neftóbaksnotkun séu hvergi
nærri eins hættulegar og siga-
rettureykingar. Auk þess þykir
það sannað að hættan á
sjUkdómum og dauða af völdum
sigarettureykinga vaxi i hlutfalli
við neyzlu. Má þessu til árétting-
ar benda á að i Kanada er prentuð
á hvern sigarettupakka aðvörun
þar um.
Jafnframt er það þekkt stað-
reynd, a.m.k. meðal þeirra, sem
ekki hafa látið sér nægja upp-
lýsingamiðlun Afengis- og
tóbaksverzlunar rikisins, eða
annarra ábyrgra aðila um skað-
semi reykinga, að sigarettur inni-
halda mismunandi mikið magn af
óþverra, svo sem tjöru og nikó-
tini, allt eftir tegundum. Til eru
jafnvel tegundir sem eru svo að
segja lausar við þessi efni, t.d.
Charlton 70 S, sem inniheldur um
2 mg i hverri sigarettu af tjöru og
0.2 mg i sigarettu af nikotini. Til
samanburðar má nefna að teg-
und, sem flutt er hingað til lands
og heitir Players, inniheldur 31
mg af tjöru i sigarettu og 2.6 mg
af nikótini.
Þetta er afar mikill mismunur
ogfull ástæða til þess að mismun-
andi verð sé á þessum tveimur
tegundum af sigarettum. Til fróð-
leiks fyrir almenning er hér birt
tafla yfir helztu sigarettutegundir
og sýnir taflan eiturefnainnihald
i hverri tegund fyrir sig.
Reynir Hugason.
koma þvi i kring er að hækka
verðlag á áfengi og tóbaki, þvi
verðhækkanir á þessum vöru-
tegundum koma ekki lengur fram
I kaupgjaldsvisitölunni, eins og
menn vita. Rikisstjórnin hefur
þvi þarna nærri óþrjótandi tekju-
lind, sem hægt er að nota til þess
að jafna hallann á rikiskassanum
eftir þörfum á kostnað um það bil
helmings þjóðarinnar, en talið er
að um það bil 50% af einstakling-
um yfir 16 ára aldri neyti tóbaks
og enn fleiri vins i einhverjum
mæli.
Það er að minu viti afar mikil
skammsýni að ætla sér að not-
færa sér hagnað af sölu áfengis og
tóbaks sem einn af megin mátt-
arstólpum rikisrekstursins.
Fyrir um það bil ári kom
út skýrsla i Sviþjóð, sem kölluð
var Tobaksutredningen (1974). í
skýrslunni kemur fram, að þjóð-
félagið tapar meira árlega vegna
sjúkdóma og sjúkrahússlegu og
ótlmabærs dauða fórnarlamba
tókbaksnautnarinnar, en það fær
inn um hinn endann I formi gróða
af sölu tóbaks. Fyrir mörgum ár-
um var það upplýst,að sömu lög-
mál gilda um sölu og neyzlu
áfengis, eins og nú hefur verið
sýnt fram á að gilda einnig um
tóbakið.
Það væri ekki fráleitt að hugsa
sér aö af þessum ástæðum yrði
verð. á tóbaki og vini hækkað upp
úr öllu valdi á næstu árum, ef það
væri jafnframt markmið stjórn-
valda og tilgangur þeirra með að-
gerðunum að bæta heilsufar
þegnanna og auka langlifi i land-
inu.
—O—
Hér skal nú reynt að rekja þá
möguleika til neyzlustýringar,
sem fyrir hendi eru, hvernig
koma má þeim á og hvaða áhrif
slikar aðgerðir hafa:
Stýring tóbaksneyzlu
Það myndi skipta sköpum i
tóbaksneyzlu á Islandi, ef stjórn-
Verðlag á áfengi og tóbaki á
Norðurlöndum er yfirleitt
nokkru hærra en á Islandi, þrátt
fyrir siðustu hækkun hér, sem
nam um 30% á allar tegundir
áfengis og tóbaks. Þrátt fyrir
þetta er grundvallarmunur á
neyzlu þessara nautnalyf ja hér og
á Norðurlöndum.
Afengis- og tóbaksverzlun
rikisins er valdalaus vél i hönd-
um fjármálaráðuneytisins, sem
ákvarðar verðhækkanir á tóbaki
og vlni að eigin geðþótta aö þvi er
virðist og eftir þörfum rikiskass-
ans. ATVR ræður engu um verð
söluvöru sinnar né um verðhlut-
fall milli einstakra tegunda af
tóbaki eða vini. Áfengisverzlunin
getur þannig á engan hátt haft
áhrif á neyzluvenjur almennings,
nema gerbylting verði á skipulagi
þessara mála i framtiöinni.
Ragnar Jónsson, skrifstofu-
stjóri Afengis- og tóbaks-
verzlunarinnar, gaf þær upp-
lýsingar fyrir nokkrum dögum,
að á siðasta ári hefði áfengi og
tóbak selzt fyrir um 5 milljarða
króna, þar af tóbak fyrir um 2
milljarða og áfengi fyrir um 3
milljarða króna. Afengisverzlun-
in hafði skilað um 4.1 milljarði
króna árið 1974 aftur til rikisins,
þannig er beinn hagnaður af sölu
þessara vörutegunda um 82%.
Siðasta hækkun sem framkvæmd
var nú um miðjan júní, mun gefa
um 1.5 milljarða I rikiskassann á
árs grundvelli.
Ékki varð annað skilið á skrif-
stofustjóra áfengisverzlunarinn-
ar en að stofnunin væri tiltölulega
stolt af þvi að hafa greitt á siðast-
liðnu ári um 5 milljónir eða 2 pro-
mill til auglýsinga og áróðurs-
starfsemi um hættur af völdum
slgarettureykinga.
Það þarf engan speking til að
leiða getum að þvi af hvaða
ástæðum sfðasta hækkun er til
komin. Auknar niðurgreiðslur
landbúnaðarvara er nema allt að
1.2milljörðum á árs grundvelli og
siöustu kjarasamningar, gefa
nægt tilefni til þess að auka inn-
streymi peninga i rikiskassann.
Ein af handhægustu leiðum til að