Atuagagdliutit - 10.03.1955, Qupperneq 10

Svalbard — tåssa KeKcrtat KåKar-
tut Ishavip avangnarpasigsuanitut.
62,000 kvadratkilometerinik angissu-
seKarput, Danmarkimit angnerungåt-
siardlutik. KeKertat atautsimut kati-
kåine angnerssåt sermiuvoK. Kåitaisa
portunerssåt 1717 m-iuvoK. kanger-
dlugtuput Kinguinut sermeK avalag-
sårsimassardlune. Spitsbergenip kit-
dliup saniatigut KeKertai angisut rai-
kissutdlo amerdlanaut. Svalbard
ukiune untritilingne ardlalingne nå-
lagaitsusimåput, 1920-mile Parisirae
isumaKatigingneKarpoK tamanut ang-
massutikumavdlugit Norgemit nålag-
kersorneKartitdlugit, 1925-mitdlo
norgemiumik sysselmandeKarput nå-
lagkersuissuvdlunilo inatsiseKartitsi-
ssussumik erKartussissartussuinigdlo.
Norgep inatsisai ersserKigsumik ator-
KeKertat Svalbard
(avisiliortok A.G.Hjort-Mouritzcn. »Samvirke«mit tigussak)
Svalbardime
sulissut il&t.
Kussat kisimik Svalbardime atorput,
tamåkule saniatigut sysselmandip au-
lajangigai kisimik atugagssåuput.
Svalbard taimailivdlune Norgemut
atassuviungilaK. inuiait klkutdlunit
tåssane angalasinåuput, unigsinauv-
dlutik niuverniarnermigdlo ujarag-
siornermigdlo ingerdlåssisinauvdlu-
tik tåssane maligtarissagssat nålåina-
runikik. Svalbardip inuinit 4000-iu-
ssunit agfait norskiuput amerdlaner-
ssait Ny Ålesundime Longyearimilo
aumarssuarsiorfingne sulissut. nor-
skit saniatigut rusit kisimik Sval-
bardime nunagssisimåput Store
Fjordip (Kangerdlugssup) sinaine
aumarssuarsiorfingne sisamane suli-
ssut. silarssuarmiut isumaKatigissu-
tåt nåpertordlugo Norge inuiaitdlu-
nit avdlat Svalbardime såkutåKarfi-
liorsinåungitdlat.
KangarssuaK Svalbard kiagtorssfl-
simagaluarujoK. seKernup kiagssua
kiangnerssaussup, kiangnera avgua-
Katigigsitdlugo 5,4-uvok, ukiumutdlo
temperaluria avguaKatigigsitdlugo
7-iuvoK. Kalåtdlit-nunåne Canadami-
lo avangnarpaseKatai avguaKatigigsit-
dlugo puerKorneruput.
KeKertat aussap Kåumatåinaine ti-
ldneKarsinåuput. novemberip Kiter-
Kiineranit majip tungånut Svalbard
sikunit avssersimaneKartarpoK ka-
perdlagtardlunilo. tårsivingnerdle
ajungajagpoK. Kåumat avanerssuvdlo
uvdloriai ersserKarenalutik nunånut
apumik KaKortumik Kagdlersimassu-
mut seKersimassarput, arssarneritdlo
Kilangme aulangusersut sordlo tåssa
Kalipautinik umåssusilingnik Kali-
pagkat.
kaperdlak oKimangernertut ingi-
laK, nauk taima isumaKarfigineKara-
jugtaraluardlune. seKineK kåvinaler-
simassoK Kavsinik Katsungnarneru-
ngårtarpoK. Kåumatime sisamat siv-
nerdlugit uvdloK unuardlo seKineK
tarrikumajungnaeraraoK, nuigångame
Kutdlariartuinalersutut itardlune.
Kutsingnerpauvfigissagke angugånga-
miuk unuame mardlunut Danmarkip
aussame uvalikut senerna KutseKati-
gissarpå. kiagsiut alåkaråine tamå-
ssa-måssa 20-nik kiagtuånguartoK.
jåke peråine unuåinarssuaK seKinår-
ninguaK-una kisime. uvdloK unuar-
dlo sordlo atauseK, issarussat seiu-
ncrsiutit iperåsaerdlugit issit seKer-
nup Kinguainut apumigdlo iuvdlaru-
missartitsineranut serniginiardlugi t.
seKineK aussame Svalbardime ki-
AMUNOSEH
DIETRICHSQN
V sluswortH
, OMPbAiL
R LARSEN
Nordpole ornerKulisagaluaK. Svalbard atausiimgitsumik ilisimassagssarsiornianit
nutdlarfiussarsirnavoK, sOrdlo Andree Kutdlartausiarssordlune tåssånga autdlar-
poK ajunårdlunilo 1897-imc. napassoK åssillssaButoK tåssa silåinåkårussuit pi-
tugtarfiat Amundsenip Nordpolimukarnennine atugå. aul&tungåne Ny Ålesundime
agdlagkerissoK ujaraamik Ny Ålesundimit autdlardlutik saplserdlutik tingmissar-
simassut araisa agdlagsimavfi&nik sftrmiordlune.
tamåna uvdlume nunåta ilorssuanl-
poK aumarssuångorsimavdlune. må-
nåkutdle silåinå puerKortungilaK sar-
farssuaK kissartoK Golfstrømmen
iluanutauvdlune. aussap Kåumataine
seKinerdluartitdlugo 20-t anguvdlugit
kiagsinaussarpoK. julip, Kåumataine
augpalugtut, lcaKortut, tungujortut,
sungaKit tungungassutdlo putussut-
dlutik nuna naterssuartut lamalånik
icalipautiligtut ilersitarpåt, ivssuat-
siait, ivigkat pupitdlo åssigingitsut
ardlaliussut ilalersortiliutdlugit. nau-
ssut tamåko sungiussilertutdlarKig-
månalo Kilak tungujuårtitdlardlune.
KåKat alutornaKissut akornisigut ser-
merssup avaleKutai kangerdlungmut
aporsimåput igarpatdlagtarniardlu-
tigdlo. igarpatdlagtarnerile erKåingi-
kåine issigtup nunåta nipåissusia ki-
simiuvoK nuna erKumitsoK erKigsi-
nermik ajungitsuliap pianik uligsi-
mavdlugo.
aumarssuarsiornerup KeKertat su-
itsut tåuko inoKalersisimavai. inuia-
Katiginguit tåssane sujumugagssåu-
put. avKuserngit pingårnerssåtigo-
råine (Ny Ålesund ilumut taimåito-
Karame, asulo ingnåtdlagissamik
Ny Ålesundime aumarssuarsiorfik. nunap iluanut ateriaKarfé kisimik ersslput.
ssagsaivdluartarpoK, silåinå ersser-
KareKalune pujoralaitsugame paner-
dlunilo seKernup Kinguai akornuser-
neKaratik nunamut tugtarput. au-
ssaunera sivisungikaluaK naussut
åssigingitsut 100 sivnigdlit nåuler-
tortarput. aputaerniariartoK naussut
simaKaut. ukiorssuaK tamåt nautsiag-
ssartait aputip iluane utarKisimav-
dlutik aussartordlo pututaraut, nauv-
dlutik, sivkerardlutik, kingunigssior-
dlutik — ukiornigssåta ungasingit-
sup tungånut tamaisa nåmagsivdlugit.
Svalbard sordlo tåssa kugsuk. nu-
nå pissaunermik erKumitsumik, på-
sigssåungiussartumik nusugtissum>k,
kugsuissutut itarpoK, uvdlut unuat-
dlo pingasut-sisamat Norgep avang-
nånit aggersimavdlune KeKertai er-
ssinardlugit tikitdluarKussissartuilo
iluliarpagssuit takuinardlugit. agpat,
Kilångat tingmissatdlo avdlat ting-
miorårput. puissit alapernaitdlutik
puissaraut, sordlo tåssa ilångaiseri-
ssutsiarssuit umikåt issigtup imåta
KeKertamut oKalugtuåinarpasigsunut
tikerånik Kimerdluiniat.
igdloKarfit Ny Ålesund åma Long-
year aumarssuit pissutauvdlutik
Svalbardime pilersitåuput. Ny Åle-
sundime aumarssuarsiorfit moderne-
unerssåuput. maskinat iluaKutauv-
dluaratdlartitdlugit sulissoK atauseK
uvdlormut 3 tonsinik aumarssuaiau-
ssarpoK.
Ny Ålesundime aumarssuit ikia-
rigsitårtut silarssuarme navssånit iv-
ssunerssåuput. 2—11 meteritut iv-
ssutigalutik tamaniput. Ny Ålesund-
ime aumarssuarsiorneK inuit avgua-
Katigigsitdlugo inunertussuserissar-
tagåtut sivisutigissumik ingerdlå-
ssausimavoK, sulile ukiorpagssuit nå-
magtunik aumarssuarnik piagagssa-
ligssuvoK.
Longyearime aumarssuarsiorfik
sorssungnerup nalåne aserorpoK, må-
nale tamåkissumik ingerdlandlersi-
mavdlune. moderneoKaoK, aumar-
ssuaisale ikiaringnere 1 meterinar-
nik ivssussuseKarput.
avangnåmiut suleKatigingnerånut
suliagssåunginerdlune Svalbardime
aumarssuarsiorfit aningaussatigut
ikioKatigingnikut pitsångorsåsavdlu-
git taimalo Europap avangnå avang-
nåmiut peKatigigdlutik aumarssuar-
siorfiånit aumarssuauartilerdlugo?
Ny Ålesund takuminartorssungilaK.
igdloKarfiuvoK Kissussunik igdlulik
baråkiligdlo kan8erdlåP Kingorpiåne
narssaumanerssuarme siaruarsima-
ssunik. inigssaraluale! kangerdluk
tungutsorik KåKanit aputitartunit
avatangigaic. ilulissat Korsugpalugtut,
Kutdlilingmik) igdloKarfiup inuniar-
nermut pingårtutai tamaisa kigdler-
KuassariaKarput.
„niuvertarfigssuaK“ erKumiginar-
toK baråkime årKigssuneKarsimavoK.
pisiniutunguaKarpoK kukilisinit ku-
jatåta paornainut tamåssarssuit.
paornat ananas Kivdlertfissarmiut
nunarssup agfå avKusårérsimavdlugo
Svalbardimut apusimassut pisiaralu-
git kisiåniuna ukissiumilårdlune.
sulissartut nerissarfiat avKuserngit
pingårnerssåniportaoK. uvdloK unu-
ardlo angmassåvoK, uvdlorme unua-
milo kipisångitsumik sulineK inger-
dlangmat taimåitumigdlo angutinik
kågtunik tamussigagssaKartuardlunc.
Svalbardime
sulissut ilåt.
pisiniarfit atortorissatdlo avdlat
tamåko tamarmik ingmingnut ima
atsiorsinåuput: silarssuarme avanrj-
nardlerpåt. silarssuarme agdlagkeri-
ssarfit avangnardlersåt iserdlugo ilu-
mut nuåne. Kåumatine ardlalingne
tåssane ulåputunguaKartarpoK, ukiu-
neranilo Ny Ålesundip mérartainut
arKaneK-mardlungnut iliniagaKalåru-
mavigsunut atuarfiussarpoii. aussa-
rångat atuarfik matussaraoK, agdla-
gartardlo „agdlagkerissarfik“ Kivni-
lingnik lcikiagdlugo ikuneicartardlu-
ne. igdlo 4X5 meteriuvoK.
agdlagkerissarfik uvdlåkut Kulingi-
luanit atautsimut uvalikutdlo pinga-
sunit arfinermut angmassarpoK. ki-
siåne Svalbardime angmassarfit aula-
jangersimassut nautsorssutigineKar-
patdlångitdlat. umiarssuaK agdlagki-
ssartoK sujugdleK tikiukångat ulapår-
ninguaKartarpoK. pume 200 anguv-
dlugit tiguneKarsinaussarput, nagsiu-
ssagssausinaussardlutik, ingmikorti-
tigagssauvdlutik avguåuneKartug-
ssauvdlutigdlo. umiarssuarnik agdlag-
kanik nagsartunik tikiutoKarnere ta-
10