Atuagagdliutit - 26.02.1959, Qupperneq 22

nunavtinut kristumio
tungmarKartoK
(normumit sujulianit nangitaK)
Kavdlunåtsiait ilivéKarfinik misig-
ssuinertigut ersserpoK Grønlandimiut
kristumiutut ilississameK Europame
ugpeKalimigsordluinaK malingniarsi-
magåt. toKussut nalassarput ugperpa-
lårtumik pissuseKardlutik, tale pår-
dlagtitauvdlutik, KaKutigungitsumik
Kissungmik séningassulingmik tigumi-
aKartardlutik sakissaminitoKartardlu-
tigdlunit. ilåne sångingassulik igdler-
fisa Kanut ilisimassarpoK, ilait runinik
agdlagartagdlit, ilait pinersunik Kipe-
romigdlit. ilait ikigtunguit kigartug-
kanik såningassortaKartarput. agdla-
garta'it naitsoralångussarput kigartor-
nerinilo malungnardlune såkunik u-
jarKanut kigartutinik amigauteKarsi-
maKissut. nalunarane toKussup arKa
taisimassarpoK pivdluancussutinguar-
taKardlune sårdlo ima: tarnå Gutip
nuånårtikiuk. ilerfup ujancanik sini-
lersugkap agdlagartå pisoKaunerpåK
1100 ingerdlaneråne pissoK ilisimane-
KartoK pisoKaunerpåK nailisagåussut-
simigut ingmikut itumik pissuseKar-
nermut ilisarnauteKardluartOK ima
agdlangneKarpon: laithi Inkibiarkar,
(Engebjørgip ilerfa.)
Herjulfnæsime ilerfit såningassortå-
nguisa Kissussut agdlagartait tamar-
mik 1300 erKånit pissut, ilåtigut sana-
ssut pigingnigtutdio taisimassarpait
tordlorfigingningnermigdlo ilumorsår-
tumik imaKartardlutik, sordlo ima:
såningassulik una Thorleifip sanavå,
Gutip ajugaKångitsup unersiutigine-
Kautigssånik ugperfigineKautigssånig-
dlo. Gutip ajugaKångitsup Gudleif på-
rivdluardliuk! Jisuse Kristuse ikiuile!
-— åmalo latinerisut OKausimininguit
tåkutarput, sordlo ima: Kristus natus
ist nubis, (Kristuse uvavtinut emiu-
vok). tamåko mérKanut atuartugssa-
nut nuånisangmata issuåinardlugit å-
ssilissarpåka.
såningassugdlit mardluk angåkuau-
terpalugtunik agdlagartait pissuseKar-
put aternik iluartorpagssuarnik, pi-
ngårtumik Gutip arKinik ilaKardlutik
latinerisualungnik hebriarisualungnig-
dlo akoKardlutik navsuiarneK ajornar-
dlutik. tåssa kristumiut angåkuartar-
nerat. imaKalo pissariaKarpoK erKåi-
savdlugo nunaKarfingme tåssane ar-
naK pruvfitiuniartOK Thorbjørg, ta-
matuma sujornatigut ukiut 100 ardlag-
dlit Kångiungmata ilisitsussårdluartar-
simangmat.
Grønland kiserdliornartoK navianar-
tulik, pruvfitiorKuserfiorujugdlunilo
issertugkanik erKumitsuliorfioruj ugsi-
maKaoK. Grønlandime Kavdlunåtsait
igdloKarfinit nalunaerutaussut kingug-
dlersaisa ilagåt 1407-ime angut Kol-
grimimik atilik angåkuardlune angu-
tip avdlap nulia pileritsagtitdlugo kå-
ngunartuliorfigisimavdlugo encartu-
ssauvdlune ikuatdlagausimassoK. ar-
naK tåuna pisimassukut tåssuna tinår-
tungorsimavoK.
kisalo nalunaerutigineKåsaoK Kissu-
nguaK peratångivigsumik kigartugaK
erKåissutigssiauvdlune runink agdla-
gartalik Herjulfnæsime igdlerfiup te-
KerKuane navssårineKarsimassoK. Ki-
ssungup tåussuma inåta, avdlatigutdlo
pissusiata OKalugtuénguaK uvavtinut
nalunarungnaersipåt, tåssa amaK
Gudvigimik atilik Grønlandiliartitdlu-
ne avKutåne toKugame imånut timå
igitausimassoK. Kissungup Kånlput ru-
ninik itisunik kigartugkat ima agdlag-
simassut: arnaK tåuna umiarssup ava-
tågut Grønlandip imarssuanut ilissau-
VOK.
arnaK agdlagartåkut erKartorneKar-
tumut Gudvigimut taorsiutdlugo Ki-
ssunguaK kisime ilivermut ilineKarsi-
mavoK. timå ilineKamane imarssuar-
me pugtaKutserpoK umiarssuit inuisa
usigiumångingmåssuk. aliortusårissa-
lernigsså ånilångagalugo Herlufnæ-
simiut taimane avdlap ilissaussup i-
lerfata teKerKuanut Kissunguamik ili-
ssivdlutik ilerKigsimavåt. taimailior-
dlutik toKusimassup tåussuma anerså-
va angalaKåtåginåsassoK ilivermut u-
nigtiniarsimavåt, sulilo emumanaitdli-
siniardlugo ujararujugssuarmik Kag-
dlersorsimavdlugo.
avangnåne tamarme taimane Guti-
mik nalussugatdlarnerup nalåne ili-
sserKigtarnerit erKåissutigssatdlo so-
Kångitsut timitaKångitsut atorneKar-
simåput. Norgeme kungip Kagtunilia-
me Farmundhøjimik pissagåt ilerfit
Kagtuniliat, umiarssuit itsarnitsat tu-
såmassat navssårineKartarfiata erKå-
nipoK iliveK taimatut itoK, imaKångit-
sok akiutåinamik timitaKångitsunik
imalik. avangnåm'iut angutinut avdla-
mitdlutik angalavdlutigdlunit toKusi-
massunut ujaragtaliussarissartagait
runinik agdlangnigdlit ilivinut uni-
ngaortitsiniutaussut Kavsérpagssuit
nåpartineKartarsimåput.
Islandimiutdle itsarssuaK oKalugtu-
autaisa ilagåt ukiut ajornartorsiorfit
nalåne pisimassoK soKutiginartoK, it-
sarssuardle avangnåmiut OKalugtuau-
tåine navsuiaut asseKéngitsoK ama-
mik pruvfitiussårtumik Thorbjørgi-
mik OKalugtuaK. tåunagoK igdlunut
pulårtartoK naussorigsaissut sujunig-
ssåinik sujuligtuivfigissardlugit, tåu-
kunångalo soKutigineKardlune ilagsi-
Kartardlune. kristumiut najuissut tai-
mailiortarnera narrujumissutigigalu-
ardlugo, Herjulnæsime igdlorssuarme
atautsimlnermut taima itumiut taper-
sersuisimagiputaoK. taimanikut nau-
ssorigsaissorssup Thorkilip utorKaK
tåuna inerssuarme igsiavigssånik pia-
rérsåusimangmago isersimassutdlo ta-
marmik nikuikåvdlutik ilagsigåne i-
nerssuarmut isersimangmat ujarKanik
Kivdlålugtortalingnik atissaKardlune,
Kitsup KaKortup amianik ilupaKuti-
lingmik. angåkuartåumik ajåupiaKar-
dlune kångusangmik åtatilingmik u-
jaragtalingmigdlo, kisalo Kiterumine
punguaKardlune årnussandk imaling-
mik. naussorigsaissoK Kinutitdlugo i-
ssine inungnut nerssutautinut igdlu-
mutdlo angalatipai. tamatuma kingor-
na suaussanik savaussap imuanik i-
mulingnik, umassutdlo åssigingitsut
Kavsit umatåinik nerdlerneKarpoK. a-
Kaguane angåkuamingneK ilaleru-
mavdlugo arnap kristumiussup is-
landimiup Gudridip taigdlaK angåku-
arningniut Varlokur mérautitdlune
arnarsiaminit ilikagkane erinarssorsi-
mavå.
Gutimik nalussugatdlarnerup nalå-
nitdle sungiusimaneKarpoK høvdingit
palasitut (pigdliutigssanik toKutsissar-
tutut) nålagauvfingnitdlo (Gutipilung-
nut igdlulianik) sujulerssuissutut ug-
perissarsiornermutaoK pissortaussar-
nerat. pissuserdle tamåna kristumiu-
ssutsip atulerneranut åtatinarneKar-
poK. høvdingit nunåussuine OKalugfit
nåparneKartarput. akilerårutitdlo i-
nugtaussut høvdingimut OKalugfiuti-
lingmut akilertagait Gutimik nalussu-
gatdlarnerup nalåne, sordlo Islandime
nålagauvfingmut akilerårtamermut
nangitsineruinarput; Kulamångitsu-
migdlo åma palaseKarfit avgomerat
høvdingit sujugdlit nunamik pigissa-
Kartarnerånut tungaveKardlune. uki-
uvme 1300 ingerdlanerane sule encar-
torneKartarput nunat OKalugfeKarfiu-
ssut OKalugfit pigissaisut nautsorssu-
neicartardlutik.
OKalugfit pisoKaunerussut 1100 er-
Kåne kingunilanguatigutdlunit sana-
neKarsimåsagunarput, tamatigutdlo
kiparigdluåinartunik sisamanik teKer-
Kuliuvdlutik. pisoKaunerssatut naut-
sorssutariaKarpoK OKalugfikoK Brat-
tahlidimitoK 1932-me agssagaK. tåu-
ssumånga kingusingnerungångitsukut
1100—1150 sananeKarsimavoK åssipa-
lugeKisså Kalåtdlit-nunåne Kavdlu-
nåtsiait igdluisa tusåmassaunerssåt
K’aKortup oKalugfia (Hvalsøkirke) ni-
uvertoKarfiup K’aKortup erKånitoK.
Kavdlunåtsiait ilivinit påsineKarpoK
ikigtunguit kisimik igdlerfeKarsima-
ssut. igdlerfingnut taorsiutdlugit timit
ånoråminermut imutdlugit ilineKar-
tarsimassut amerdlanerit nangming-
neK atissåinut merssussaussarput. tai-
mailivdlutigdlo atissat tamåko erKU-
mitsut påsineKartarsiméput. Grøn-
landime biskorpe agdlåt igdlerfeKar-
tinago ilisimavåt. Europamilo ukiut
akugdlit naggatåta tungå tikitdlugo
ilerKOK tamåna inuit nalinginaussut
atorsimavåt.
igdlune Vesterbygdenimitume init
ilåne 1930 navssårineKarpoK åmuaK
KissunguaK igdlugtut siniminut agdlåt
runink akulikitsuarKanik påsigssåu-
ngitsunik kigartorsimassoK. agdlang-
nerit ilait ingiliunerit arKe kisimik
påsineKarput. Kularnångitsumik igsia-
viup (bænkip) atåne, narKuvdlunit a-
tåne torKortausimassoK. sordlume å-
ma ésserdluinå Norgeme OKalugfiup
narKata atåne navssårineKarsimassoK.
kisalo ama nålagarssup Erip jutdli-
siornera erKartusavara. niuvertoK
Thorfin Karlsefnimik OKalugtuaK ug-
pernarpoK. tåuna Erik Rødep ingmi-
nerminérKUsimavå, usile Brattalidime
Kuerssuarmut iliorarneKarput. jutdli-
lermatdle Erik nipaitdlivoK, avinga-
rusimaniåinalerdlunilo ilerKumisutdlo
Kimajungnaerdlune. taimaitdlune
Karlsefnip iserfigå aperalugulo suna
ajoKutiginerå, sapingisaminigdlo iki-
orniarumavdlugo Erip taima ajungit-
suliorfigitigingmane kuj åssutigssami-
nik. Erik akivoK: igdlumininerat ku-
janaraluaKissoK; taimaåitordle OKar-
poK: isumakulutigåra avdlamut aut-
dlaruvse OKartoKarnialeKingmat E-
rik-me tikerårsimatitdluse aitsåt tai-
ma ajortigissumik jutdlisiorsimassuse.
tauva Karlsefnip Erik Røde tugpat-
dlersarpå umiarssuarme usinik imiag-
ssanik karrinigdlo nåmagtitdlune per-
Kuvdlugo. tauva nuånivigsumik jut-
dlisiorput. oKalugtuarineKarneralo nå-
pertordlugo inuit isumaKarsiméput
nunamingne pitsume aitsåt taima pi-
ssårtigalutik jutdlisiorsimavdlutik. a-
sulume åma naggatågut katitoKarsi-
migivdlune.
ersserKigsumik OKalugtuarineKarsi-
mavoK ukioK 1408 Grønlandime pisi-
massoK silamiut OKalugtuarissaunerå-
ne malungnartumik katerssuivfik piv-
dlugo,nålagiarnerup kinguliane sapå-
me, imalunit erKordluardlugo tåisagåi-
ne: 16. september Hvalsøfjordip OKa-
lugfiane pisimassoKarpoK. OKalugfiup
kitå-tungåta matuane nerutusume pa-
lase Sira Paal Halvardsøn KeKarpoK
agssane Kutdlardlugit inusugtut mar-
dluk Thorstein Olafssøn Sigrid Bjørns-
datterilo sapåtine sujuline 3-ne ila-
gingnut nalunaerutigerérsimassut. piv-
dluarKuvdlugitdlo katitipai. katitug-
ssanut malingnigtunut sujulerssor-
tauvdlune OKalugfiup KerKagut inger-
dlavoK. tauvalo katitugssat nålagiatdlo
tamarmik séKumiartitdlugit Sira Paal-
ip alterimingånit katitunut atuagag-
ssiat erinersårdlune atuarpai.
angutit pissaussut Kavsit Grønlandi-
miut avdlamiutdlo najuput. åiparitug-
ssatdlo tåukua Gutip inatsisai malig-
dlugit katititaunerånut akornutigssau-
ssumik kimigdlunit ilisimangnigtoKå-
ngilaK.
sivisujåmik Grønlandimisinardlutik
måna Norgemut angerdlardlutik ava-
lalerput. taimane 1410 avalangmata i-
nuvdluamuvdlutigdlo, umiarssuarmi-
tut nunamltutdlo ingmingnut aulate-
rivfigingmata, amarpånguitdlo mérar-
pånguitdlo ardlåinåtdlunit isumalior-
simångikaluarpoK tikerårneK tamåna
Kavdlunåtsiait ingerdlausiåne åsseKå-
ngingajagtumik nalunaerssorKigsårsi-
massoK isladimiut Kavdlunåtsiainut
Grønlandimitunut tikeråmerata nag-
gatårutigisagå.
tamatuma kingorna Grønlandimit
nalunaerutit isladimiut pisimassunik
agdlagautåine taineKåsaerput. kisalo
taimaitdlutik umiarssuit Grønladimut
tikitarnere OKalugtualiåinartut iliput
mérKat angajorKåmingnit kisiåne OKa-
lugtuarineKartitdlugit tusarsinauligait.
kisalunit OKalugtuarineKåsaerput. tå-
ssalo inuiaKatimingnit isumaginéruka-
mik Kavdlunåtsiait nunavtinitut kris-
tumiugaluit amiåkuerutdlutik nungu-
put.
apustilivta Hans Egedep sujornagut
nunavta kristumiunit nunagineKarsi-
magaluarnera mérartavtinut atuagag-
ssiaråra, atuagkame „silarssup isuane
Kavdlunåtsiait igdloKarfikuine“ OKau-
sigssarsiortardlunga. Kavdlunåtsiait
kristumiungorKåmerat uvagut suju-
livta kristumiungorKåramik ugperi-
ssatorKamingnut uterKaj åssarnerånut
tusåmassavtinut erKainaKingmat.
Martin Nielsen, KuvdlorssuaK.
PETERSEN, MØLLER & HOPPE
EDSVORNE SKIBSMÆGLERE
Etableret 1797
Indehavere: P. Fabricius & J. Lemkow
Befragtning . Klarering angatdlåssineK pajugtuinerdlo
Generalagenter for Hamburg-Amerika Linie Skt. Annæ Plads 18, København K
«ULO BARRE
sukulåt silarssuarme tamarme tusåmassaK
den verdensberømte chokolade
-sin vægt værd
kungikunut niuvertartoK