Atuagagdliutit - 09.04.1959, Qupperneq 14

aprilip 1-iat 1959 årKigssuissoK Kri-
stoffer Lyngemut imåinåungeKaoK, tå-
ssame uvdloK tåuna nålagauvfingme
atorfeKarnerminit ukiunik 50-ingor-
torsiormat, KaKutigortumik ikigtuinå-
nguit angussartagfinik uvdlorsiordlu-
ne. Kristoffer Lyngeme åma sule nu-
kagpiararssuvdlune 1909-me Nungme
iliniarfigssup naKiteriviane naKiteri-
ssumut iliniartungorsimavoK.
Danmarkime radiop igdluane igsia-
livdlunga danskisut OKalungniardlu-
ngalo agdlangniartarpunga, åmale tai-
matut danskisut erKarsarniartardlu-
nga.
— sulime taiméiputit?
— tåssa danskisut sule ericarsar-
niartarpunga, ilame kalåtdlisut agdlå-
sagångamalunit danskisut imaKarni-
liortarpara.
— Danmarkiméréravit iliniarfigi-
ssangnut uterpit?
Avangnå Kujatålo kåtungmata
— Kanga radiomut tungassumik su-
lilerpit?
— 1939-me radioKalernigssaK suju-
nersutigåra, påsisinaugavko taimåito-
KalernigssaK KanoK pingåruteicartigi-
ssugssaussoK, aitsåtdle 1942-me Eske
Brunip akuerssårneratigut sulissuti-
gingningneratigutdlo autdlakåtitsissut
pisoKUK 1 kw-mik såkortussusilik pi-
sårårput. sujornåginarmut tåuna ator-
— méraugatdlarnivtut inouatigit ki-
nguarsimassut mfinåkut takugssau-
jungnaerput. ajunginarpordlume, tai-
manikut kalåtdlit danskitdlo Kalåt-
dlit-nunfinltut malungnardluinartumik
ingmikormata. uvdlumikut takuneKar-
sinauvoK Kalåtdlit-nunfine ineriar-
torneK kalåtdlinut inoKatigingnut
iluaKutauvdluarsimassoK, ilame kalåt-
dlit inokatigit ingmikut tåisavdlugit
pissariaerusimavoK manåkut Kalåt-
nunavtinik silarssuarmut
anp-mausseKataussoK
årKigssuissoK Kristoffer Lyngemik aprilip 1-åne atorfeKarnermine
ukiunik 50-nguissumik oKaloKatigingningneK, taimane manalo Kalåt-
dlit-nunane ineriartorneK pivdlugo
vugut, årKigssuissoK Lynge uvangalo,
A/G-mut Københavnime suleKatau-
ssok, nalinginarnik OKaloKatigigdluta
kisiåne soruname Kalåtdlit-nunånut
tunganerussunik.
sungorusungnermik aperissoKar-
tångilaK
— nakiterissungornigssaK pilerigisi-
maKigagko?
— ila någga, naKiterissungornigssaK
kigsautigisimångitdluinaraluarpara,
taimanikutdle inusugtut sungorusung-
nerånik aperineKarneK ajorput. atuag-
katigut iliniésavdlunga kajumigisima-
galuarpara, pissortatdle aulajangerpåt
nakiterinermut iliniartungusassunga,
taimanikutdlo ukiumut 120 kr.-nik a-
kigssarsissarpunga.
— imaKale KagfariarfigssaKardlutit?
— ilauna, oKarfigineKarpunga 1912-
ime inertugssaussunga tauvalo ukiu-
mut 240 kr.-nik akigssarsissalisassu-
nga!
taimanikut Nungme naKiterivit mar-
dluput, iliniarfigssup naKiterivia pi-
ngårtumik atuartitsinerme atugagssa-
nik naKitertitsissartoK åmalo lands-
kassip naKiterivia Lars Møllerimit su-
julerssorneKartoK. Elias Lynge, Kanga
Samuel Kleinschmidtimit naKiteriner-
mut iliniartineKarsimassoK, iliniarfigi-
lerpara, tåunale fima naKiterissuinåu-
ngilaK pivfigssaKarångame tiguinag-
katut atuartitsissarame.
Kleinscmidtip naKiterivitoKåne
taimane iliniartungoravit Klein-
schmidtip tusåmassap nalåne pissutsi-
nik sule amiåkussoKarpa?
— ilauna, tåssame Kleinschmidtip
naKiterivitoKå iliniutigåra, ajoringu-
juitsue påpinik ilaortortagkat.
taimanikut sulineK imåinåungeKaoK,
måssa iliniartuinaugaluardlunga uv-
dlfikut arfinermit unukut arfinermut
sulissarama. naKiterilersinane påpiara
masagteritågagssauvoK, unukutdlo bå-
lianut kinitagssauvdlune. uvdlfikut ni-
vingartarpavut saluarserniardlugit,
ilfinikutdle Kerrusimassorteriardlugit
kamanaitsuvigtardlugit.
iliontaineK, naKiterineK atuagkeri-
nerdlo iliniarpaka, nalungilarale sule
angnerussumik iliniartariaKardlunga.
1914-imit ukiut pingasut Danmarkiml-
punga iliniarnera nanginiardlugo fima-
le kultiterineK åssiliartagssaliornerdlo
iliniardlugit.
danskisorsinauneK - avKutigssau
Kalåtdlit-nunfine iliniarnivne fima
iliniarfigssuarme OKautsinik iliniarpu-
nga, erninardlume påsivara danskisut
iliniarneK sujumut avKutigssaussoK.
aitsåtdle Danmarkimut pigama dan-
skisut iliniardlualerpunga. fimåtaoK
Aage Buggemut historiamik iliniarpu-
nga, Kåumarsainikut sulinigssamut
soKutigissavnut tamåna pingåruteKar-
sorigavko. danskitdie OKausé ilunger-
sunerpauvåka, ingminutdlo pingitsai-
— 1917-ime iliniarfigssup naKiteri-
vianut uterpunga. Danmarkimit avKU-
tåne „Hans Egede“ tuluit sorssutanit
tigussauvoK KirkwallimukåuneKar-
dlune. Nungmut pigama iliniarfigssup
naKiterivia ingerdlatarilerpara, mfina-
le Kleinschmidtip naKiterivitoKå péru-
simavoK. sumut pisimanersoK naluva-
ra. atuagkat iliniutigssat naKiterivi-
torKame saviminiussume naKiterne-
Kartalersimåput, ilfinikutdle Lars
Møllerip naKiterivia agssangnik kåvi-
titariaK pilertornartuatsiaK atortar-
parput. erKuméKaoK tåuna atusagå-
ngavko inuata tamatigordluinaK o-
Kaorkigsårtarmanga sianigivdluarKuv-
dlugo. taimaitdlunime fima oKarfigå-
nga: „mianerssutdlugo pisautit, maski-
nanume tungassunut sianigissaKangfi-
nginavit". soruname kångutsiatdlag-
kaluarpunga, Danmarkimikama ma-
skinanik angneroKissunik pissariune-
rokissunigdlo naKiterissarérnikugama.
Lars Møller kingorårdlugo
atautsikut mardlungnik Nungme na-
KiteriveKarnera ingassagpatdlfingila?
— taimaeratarsinauvoK, taimanikut-
dle Sma pilerssårutigineKalersimavoK
iliniarfigssup naKiterivia atorungnaer-
siniardlugo. 1921-me kajumigsårne-
Karpunga Lars Møller kingorårKUv-
dlugo. akuerssingilangale pilerssårute-
Karama nangminérdlunga naKiterivig-
tårniardlunga, atuagkanik iliniutig-
ssåinåungitsunik, Kåumarsainikutdle
kalåleKativnut nutfingorsautausinau-
ssunik naKiterissarniarama, atuagka-
nik, silarssuarmut avativtinltumut
angmåussisinaussunik.
1922-me kajumigsårneKarKigpunga
naKiterivingmut pissortångorKuvdlu-
nga naKiterivit téuko mardluk kåtu-
nekartugssångormata, tamatumunå-
kutdlume akuerssivunga. taimane
John Møllerip angune naKiterivingme
kingorårsimavå, majivdle 1-iåne 1922
naKiterivit’ kåtuneKarmata sujuler-
ssorneKarnerat John Møllerip uvavnut
isumagissagssångortipå.
taimanikut såriarfigssaileKingeKau-
nga. inspektør Harries, taimane Kuja-
tåne nålagaussoK, taimatut avdlångu-
tekarnigssamik pi lerssår uteKartussoK
KinuteKarpoK landskassip naKiterivia-
nut ugtortaiartorKuvdlunga, — ilale
ajoraluaKigujoK, ugtortaiartordlunga
taikungnakasigkama naKiterivingme
sulissunit anisitauvunga!
— tamatuma migssåne Sma „Atua-
gagdliutit“nut årKigssuissungungilatit?
— tåssa ukioK tåuna årKigssuissu-
ngorpunga, éipåguane kommunerådi-
mut ilaussortångorpunga, 1924-milo
landsrådimut, ukiut 16-it tunuatdlag-
tåginardlunga ilaussortauvdlunga.
ukiune tugdlerne ingassagdluinartu-
mik „Atuagagdliutit“nut agdlagaKar-
tarpunga, ilame ukiut ardlaKåloKissut
„Atuagagdliutit" imaisa %-é nangmi-
neK agdlagtarsimavdlugit, Kåumarsai-
nikutdle sulineK, nunamalo sujuarsar-
neKarnigsså soKutigeKigavkit nuånara-
lugo taimailiortarpunga.
neicarpoK, ilfinikut nungmiuinarnit tu-
sånekarsinaussardlune. Chr. Vibe uva-
ngalo Eske Brunip autdlakåtitagssanik
åridgssuissungortipåtigut, nuånåruti-
gisimaKårputdlo malugisinauleravtigo
Avangnå Kujatålo tamatumunåkut
kåtuneKartut. 1940-me tamatumunga
autdlarniutaussumik pissoKancårpoK,
taimane „Hans Egede“mik atautsimi-
kiaravta Avangnåta Kujatåtalo lands-
rådé pernåumik kåtutdlutik atautsimi-
tugssaussut.
radio såkukikaluaKissoK tamatumu-
nåkut Avangnå Kujatålo ilisareKati-
gingnerulersimåput, suliagssat atautsi-
mut issigineKalersimavdlutik, tamatu-
munåkutdlo silarssuarmut avåmut
angmåuneKarsimavugut, Kalåtdlit-nu-
nåta avatåne pissut påsissaKarfigisi-
nfingordlugit.
— sorssungnerssup nalåne radio atu-
lersineKarpoK, taimanikume sumingfi-
nit nålaorutinik pigssarsissoKartarpa?
— taimanikut nålaorusugtut ajoKi-
kune niuvertorutsikunilunit katerssu-
tarput. nålaorutit USA-mit tikisine-
Kartarput akikitsunguéngordlugit, ilfi-
nilume kommunerådip sujuligtaissua
akuerineKartarpoK kommunep akiligå-
nik nålaorutisinigssamut, piumavfigi-
neKartardlunile nangmineK nålaorut
pårisagå tusarnårumassutdlo nålao-
riartitardlugit.
— sorssungnerup kingorna Kalåt-
dlit-nunfine nutåmik årKigssussinig-
ssaK pivdlugo atautsimititaKarmat
fima ivdlit ilauvutit?
— januarime 1949 avalagpugut, tå-
ssa taimanikut sujugdlerpåmik ukiu-
kut avalagtoKardlune, ingerdlavdlua-
Kaugutdle sumik perdlasingivigdluta.
tåssalo Kalåtdlit-nunåt pivdlugo a-
tautsimititaussune ilaussortauvunga
1950-ime atautsiminerup nfimagsine-
Karnerata tungånut.
— mfina Kalåtdlit-nunåta radioane
programsekretæri uvutit, Københa vn-
imile najugaKardlutit, sok?
Danmarkimut autdlakåtitagssat
— pissariaKardluinarpoK Kalåtdlit-
nunåta radioata autdlakåtitagssanik
Danmarkimit pilersorneKarnigsså, ta-
matumunékut Danmarkivik Kalåtdlit-
nunåtdlo danskit nålagauvfiånut nali-
gitineKartutut iléngutineKarsimassoK
Kåumarsainerup tungåtigut atåssute-
KaKatigingnerusinaorKuvdlugit. su-
liagssaK tamåna isumagissugssauvdlu-
go 1952-ime Københavnimut pivunga.
1925-me 1926-milo Koldingip avisiani-
simavunga årKigssuissoK Erik Hansen
iliniarfigalugo. taimane Danmarkime
angalaorpunga danskit kulturiat ming-
nerungitsumigdlo inusugtut akornåne
suliniarneK påsiniaivfigalugit. tamåna
kingornamut malerssortuåinarsinausi-
mavara, uvdlumikutaoK angalaorta-
Kaunga tamåna pivdlugo.
— mfinåkut ukiut 50-ingordlugit
nagdliutorsioravit KularnångilaK er-
Karsautigingitsorsinåungikit, ukiune
50-ine tåukunane Kalåtdlit-nunfine
KanoK pissoKarsimassoK.
dlit-nunfine inoKatigit atauslnarssuå-
ngorsimangmata.
erKarsartarpungalunit ukiune ki-
ngugdlerne 30-ne 40-ne ukiune 100-
nisut ineriartorneKarsimassoK. tåsså-
ngåinarssuaK taimatut ineriartorneKa-
lersimavoK, ardlagdlitdlume OKartarsi-
mavdlutik tamåna tåssångåinarpat-
dlårsimassoK, uvagutdle kalåtdlit pui-
gungisåinåsavarput tamåna nangmi-
neK kigsautigisimagavtigo. taimatut
ineriartorneK 1925-p 30-vdlunit nalåne
autdlartisimasinaugaluarpoK, sor-
ssungnerup kingornagut pinane, sor-
ssungneruvdle nalå tamatumunga pia-
rérsarfiusimavoK, pilertortumigdlo i-
neriartorneK pissariaKarsimavdlune.
Danmarkimut atåssuteKarneK
angnertuvatdlålersinåungilaK
— ardlagdlit énilfingatigissarpåt su-
kavatdlåmik ineriartornikut kalåtdlit
kulturiat tåmartugssaussoK, ivdlit Ka-
noK isumaKarpit?
— pissariaKardluinarpoK danskit
kulturiata Kalåtdlit-nunfinut erKune-
Karnigsså, kalåtdlit inoKatigit sujor-
natigutut métussaujuåinåsångigpata.
OKautsitigut kulturikutdlo Danmarki-
mut atåssuteKarneK KaKugulunit ang-
nertuvatdlålersutut OKautigineKarsi-
nåusångilaK, danskitdlo OKausé sule
ineriartornigssamut avKUtigssauvdlu-
tik. Kularingitdluinarpara kalåtdlit
uvdlumikut anersfikut ima nakutigi-
lersimassut tamåna påsisinfingorsi-
mavdlugo iluaKUtiginiarsinfingorsi-
mavdlugulo. tamatuma navianautituå
tåssa igdluinarsiortumik danskinut tu-
ngassunik sangminiagaKarpatdlåler-
nigssaK. Kalåtdlit-nunfine Danmarki-
misutdle kulturikut angussaKartoKar-
tariaKarpoK, tamåna kikunitdlunit ag-
ssortorneKångilaK, taimatutdle angu-
ssaKariartornigssaK Kalåtdlit-nunfine
nangminerme sordlaKartugssauvdlune.
kalåtdlit taimågdlåt pissutsinik nfima-
gingnigdlutigdlo pivdluartungorsinåu-
put, nangmingneK nunamingne inu-
nigssamut tungavigssaKalersinaugu-
nik. pissutigssaKartinago tungavigssa-
Kartinagulo Danmark tamatigut issu-
arniartariaKångilaK.
kalåliussuseK tamanit sagdliut-
dlugo
kalåtdlit kulturiata tåmåinarnigsså-
nik oKalugtarnerujugssuaK asule inga-
ssåussineruvoK, kalåtdlit kulturiat
angnikitsumarmik anersfikut itunut
tungåssuteKarpoK, unauneruvdlunile
agssangnik malugineKarsinaussoK, sor-
dlo Kåinamik piniarneK. inunikut ine-
riartorneK pissutigalugo Kåinamik pi-
niarneK tåmarsinauvoK, danskitdie tu-
ngfinit tamatumuna pingitsailissoKar-
simångisåinarpoK, pingortitarssup pi-
ssusia kisime tamatumunga pissutauv-
dlune. avfingunåsaKaoK kalåtdlit Ka-
jartorneK puigusagpfissuk taimailisso-
KartariaKaranilo. avdlatut isumaliorsi-
nåungilanga puissinik Kåinamik pinia-
gagssaerutisagaluarpatdlunit Kaj artor-
neK sportitut ingerdlåneKartariaKar-
toK. itsaK inoKatigingne maligtarissag-
ssatorKat, agdlertarnermutaoK tunga-
ssut tåmarnerat pissusigssamisuginar-
poK, taimåingikaluarpåme kulturikut
ineriartorneK unåinåusagaluarmat ki-
(Kup. 22-me nanglsaoK)
14