Atuagagdliutit - 15.09.1966, Qupperneq 15

Kalåtdlit-nunåt avdlanit
sagdliutituainarsimavara
Kalåtdlit-nunane nakorsausimassoK dr. Axel Laurent-Christen-
sen OKaloicatigineKartoK. tåuna Kalåtdlit-nunånit autdlarnerme
kingorna sulisimavoK Canadame Alaskamilo eskimut, taimatut-
dlo Mexikome indianerit USA-milo negerit akornåne
nunarpagssuarne OKautsine åssigi-
ngitsorpagssuarne seKinermut nalu-
naerKutane ilane nåpitagssaussarput
OKautsit uko: „akunerit nuånersut ki-
sisa uvavtut kisikit." kajumigsårut a-
jornakusortuvoK, tåssame malingneK
ajornangajagpoK, taimåitordle akune-
rit nuånersut kisimik OKalugtarsima-
ssutut iput nakorsaK Axel Laurent-
Christensenimut, nakorsat Kalåtdlit-
nunane sivisunerpåmik sulisimassut
ilåt, katitdlugit ukiut 27 sivnerdlugit.
nakorsaK Laurent-Christensen ma-
nåkorpiaK DanmarkimipoK ilaKutane
ikingutinilo tikerårdlugit, kisiåne A-
merikame najugaxarpoK. 1922-me na-
korsångorneranit uvdlumikumut inu-
nera pisanganardlunilo soKutigina-
ngårmat Atuagagdliutinit OKaloKati-
gineKatsiarnerata Kularnångitsumik
atuartugssarpagssuit nuånårutigssar-
sisitugssauvai, soruname pingårtumik
ikingutitoKai Kalåtdlit-nunånitut.
dr. Laurent-Christensen 1923-me
Ausiangne nakorsångorpox. ukiut 4Va
Kångiungmata avalagpoK nakorsatut i-
liniarKigkiartordlune, 1930-milo kingu-
mut Kalåtdlit-nunånut uterpoK, ta-
matumuna K’aKortumut, tåssanilo na-
korsauvdlune 1950-ime autdlarnine ti-
kitdlugo.
Kalatdlit-nunåt angnermik
— ukiut inuvfigissatit 27-t Kalåt-
dlit-nunånut tuniusimavatit, Kalåt-
dlit-nunåta sumik tunivåtit?
— tamanik. inunera tamarme Ka-
låtdlit-nunånut tungalerpoK, erxar-
sautivkutdlo sule taimåituarpunga.
kalåtdlit ilisarilertorpåka isumaKar-
dlungalo påsiartordlugit. nåparsima-
ssutigalugit piuminarnerpåuput na-
korsaruminarnerssauvdlutigdlo nakor-
samingnut tatigingnigdluinartugamik.
KanoK suliarissariaKalernerinik oxa-
lugttikåine, sordlo angnertumik pilag-
tameKartugssångorpata, taimaingmat-
dlo ilaKutait suliarineKartugssardlo
suliagssap navianåssusianik påsisine-
Kardlutik, tauva tamatigut akissarput:
nakorsaK, ilingnut tuniutdluinarpugut.
taimåitoK erKaimavara ilåne entå-
mioKarfivta ilånit angutip nulé na-
korsiåukå nunaKarfingmilo ernisugsi-
ortussup nåpaut erKuvigdlugo OKau-
tigisimagå: KipingulungneK (inaluåra-
lungnex). ernisugsiortup OKalugtusi-
magunarpå KanoK navianartigissoK,
imaKalo sualugpatdlåmik navianartu-
tut oKautigisimavdlugo, tåssame uvia
sikorssuit ajornakusorugtorfiåne pi-
niarniardlune ulapexigame uvavnut
—■ pitsut nåpautåinik taineKartartut
kavsit Kalåtdlit-nunane malungnar-
siartorput, nauk inuniarnikut atugkat
pitsdngoriartoraluartut. tamåna pi-
ssuteKarsinauvoK igdloKarfingne anå-
naussut åma måna fabrikine sulissa-
lermata, taimalo mérKat angajorKå-
mingnit isumaginigssaKaratik. mérKat
ingminigaunerat åma malungniusi-
mavoK mérKat akornåne pinerdlung-
niakujungneK angnertusiartuinarmat.
ardlaligpagssuartigut mérKat isumå-
kigauvdluinarput, iluamik nerisanatik
evKiajuitsungajauvdlutigdlo, taima
agdlautigissaKarpoK nakorsanut atua-
gagssiame.
agdlautigissaK tungaveKarpoK Ma-
nitsume nakorsausimassup Preben
Thomsenip åma nålungiarssungnik
nåkutiging'nigtup Ellen Jørgensenip
misigssuinerane påsissanik. mérKat
410 misigssorneKarsimåput påsinexar-
simavdlunilo mérKat 18,5 pct-é kuma-
Kardlutigdlo erKeKartut. mérKanit ku-
linit atauseK KerKaserdlugtOK påsine-
KarsimavoK kisalo mérKat 3,6 pct-é
nåKarpatdlårtut. atualerdlåt 43 pct-é
alue itersserneKaratik manigsuinåu-
put, tåssa inardlut tamåna Danmarki-
mingarnit Kuleriåumik angnertune-
ruvdlune kisalo mérKat 2 pct-é tusi-
larput, Danmarkimile påsissat malig-
dlugit mérKat 1 pct-é tusilartarsimav-
dlutik.
nugtut atugait
ilaKutarit niuvertoruseKarfingmiut
ardlaKaKissut ukiune kingugdlerne
OKarpoK: „nuliara toKugpat timå u-
vavnut nagsiutilåginarumårpat."
— Kanorme piva?
— Kujanartumik nulia pendgsisit-
dlugo angerdlartisinångorsimavara,
kisiåne Kavdlunåt nunaKarfingmitut
ukiorpagssuarne arnaK tåuna taissar-
påt „Narssamit time toKungassoK."
uvanga nalivne nakorsap kiavdlu-
nit Kalåtdlit-nunånut pissup suliag-
ssaic KanoK ikaluartordlunit avdlatut
ajornartumik suliarissariaKartarpå.
taimane distriktime nakorsaK atausi-
naussarpoK, ikiortigssarsinerdlo ajor-
nartaKaoK. ilåne suliagssaKalernartar-
poK iliniagarisimassanut nalerKuti-
ngitdluinartunik. ajornartorsiorneruv-
dle iliniartitarpåtigut, ilåne iluagtit-
sinerup ikiortarpåtigut, misiligtagkav-
talo iliniartitdluartarpåtigut.
ukiut Kalåtdlit-nunånivfigisimasså-
ka uvavnut nuånersorssuput, agdlåme
ima nuånertigaut pivdluartutut misi-
galunga kingusingnerussukut suliler-
simagama Canadame Alaskamilo eski-
mut akornåne, nunane inungnilo Ka-
låtdlit-nunånut kalåtdlinutdlo åssi-
ngussune.
— tasamane kalåtdlit-OKausé ator-
dlugit påsineKarsinaussarpit?
— någga, Kalåtdlit-nunane åma o-
Kalugtarnivkut påsineKartuåinarneK
ajorpunga. OKautsit atausinaugaluar-
put, kisiåne nunaKarfikutårtunik ang-
nertunik åssigingissuteKartarput. a-
pereut tamåna ima akigajugtarpara:
angutip Jyllandip kitåmiup inuk
Bornholmime Dueodde-mit pissoK på-
sisinaussarpå?
nakorsanit avangnardlersaic
— Kalåtdlit-nunånérérnerpit ki-
ngornatigut ukiut oKalugtuarilårsi-
nauvigit?
— ukiune 4—5-ine Amerikame na-
korsanit avangnardlersauvunga. na-
korsauvfigåra Amerika avangnarKut-
dlugo imåkut avxutå tamåt Alaskap
sineriånit Baffinlandimut, imalunit
tuluit milé 3.000 migssiliordlugit, a-
vangnånitdlo kujåmut tuluit milé 600
migssiliordlugit isorartussuseKardlune.
tamatumane taimågdlåt inuit 2.000
migssait najugaKarput, pingårtumik
eskimut, åmale indianerpåluit. aussau-
nerane ukiuneranilo angalanermut a-
tortarpoK tingmissartoic, tingmissartu-
arånguaK inungnut mardlungnut, tå-
ssame taima isorartutigissumut Ki-
mugsimik angalanigssamut pivfigssa-
Kångingmat.
Manitsumut nugsimåput, isumaicarto-
Karpordlo tamåna åma suniuteKartoK
perKitdliortarnermut. nugtertut amer-
dlanertigut pitsunerussarput igdloKar-
fingmiunit mérartaitdlo nerissalung-
neruvdlutik.
nugtertut, pingårtumik kommuninit
avdlanit, nunaricatigiligkamingnut a-
kuliunigssaK ajornakusortitaKåt, sor-
dlume nunancativiussutut akuerine-
Karsinaussångitsut tamånalo åma su-
niutarpoK akigssarsiorsinauneranut,
malungnartardlunisaoK mérait takui-
nardlugit. nugtertut mérartait neri-
ssalungneruput, atissalungneruvdlutik
kilaKartardlutigdlo.
misigssuinertigut påsineKarsimavoK
kalåtdlit mérartait avguaKatigigsikåi-
ne 6—8 pct. angissutsimingnut naler-
Kiutdlugo OKimåipatdlårtut. taimåika-
luartordle Europame mérKanut naler-
Kiutdlugit mingneruput tamånalo piv-
dlugo europamiunit ukioKatimingnit
oKineruvdlutik. kalåleK nukagpiaraK
Kuligssånut ingerdlassoK europamiu-
mit peKatiminit 8 centimeterinik
mingneruvoK 2,6 kg-nigdlo OKineruv-
dlune.
nakorsaK nålungiarssungnigdlo nå-
kutigingnigtoK misigssuinertik tunga-
vigalugo isumaKarput tamåna pissu-
teKartoK nerissakilårnermik evKilui-
sårnikutdlo kinguarsimanermik, påsi-
neKarsimavorme kalåliarKat Dan-
markimut atuariartortut agdliartor-
dlualersartut, Kavdlunåt ilutitik a-
ngerKatigilersardlugit.
angalanerma ardlåne King Williams
Land tikipara Knud Rasmussenip
Kåumatine tatdlimane imaKalunit 7-
ine najugaKarfigisimasså. tåssanipoK
sule igdlukoK ArnarulunguaK éipara-
lugo sanasimasså. atuagkiamine „Fra
Grønland til Stillehavet" inuit agdlau-
tigisimassaisa ilait Kavsit nåpipåka
måssa tamånineranitdle ukiut 30—35
Kångiusimagaluartut. inuit atuagkame
åssiliartaussut ilarpagssue agdlåt nå-
pisimavåka påsisimavdlugulo tikerår-
nerata kingorna KanoK ingerdlasima-
ssut.
misigissaK avdla puiunaitsorsiaråra
Victoria Landime. Roald Amundsenip
umiarssuå „Maud" ilisimassagssarsi-
ortarnerisa kingorna tunineKarsima-
vok niuverniaKatigingnut Hudson
Bay-Company-mut, tåukulo agssartu-
titut atorsimavåt. ukiutdle mardlug-
suit atorneKarérnerme kingorna Cam-
bridge Bay-ime Victoria Landimitu-
me kivisimavoK. umiarnerdlukue sule
tåssaniput, nangminitdlo asiulersunit
kikiarujugssuaK tigusimavara.
Amerika avangnaiKutdlugo
kisalo OKarsinauvdluarpunga erKU-
ngitsussoK Amerika avangnarKutdlu-
go imåkut avKutå erKuvigdlugo A-
mundsenip ingerdlasimanerarneKar-
tarnera erKungitsoK. ingerdlaornerata
tamatuma kingorna ukiut Kulit Kå-
ngiutut umiarssup nålagå Norgeme i-
nungorsimassoK, Henry Larsen, Royal
Canadian Mounted Police ilaussoralu-
git „Amerika avangnarKutdlugo avKut
tåuna" atordlugo Vancouverimit Que-
becimut umiartorpoK. ukiunik mar-
dlungnik sivisussuseKarpoK, kisiåne
ukioK tugdleK uterdlune umiartorpoK
avKutikut avangnarpasingnerussukut
silingnerujugssuåkutdlo, Victoria
Land åma Banks Land avangnarxut-
Frederiksberg Hotel
Hotel - Restaurant - Bar
Hyggelige selskabslokaler
Åboulevarden 29 . København F.
Tlf. 35 62 62
GUMMIREDNINGSFLÅDER
ANANGNIUTIT
KUMIUSSUT
Gummiflade-råd
NR. 4
Pusf flådens bund op med bælgen
eller håndpumpen.
énangniut gumiussoK - ilitsersussut
NR. 4
putdlaut agssagssoriaK imalunit silåi-
nalersut afordlugo ånangniutip narga
putdlaguk.
ALFRED RAFFEL A-S
FABRIKSPARKEN 56 . GLOSTRUP
dlugit, tamåne sikunik ajornartorsiu-
tit angnikinerungmata, tåssunalo i-
r.gerdlassoKarsinauvoK Kåumatit 3 a-
tordlugit. tåssalo tåuna Amerika a-
vangnarKutdlugo imåkut avKutivik.
tamåna sanimut igdluåtdlangneruvoK,
kisiåne soKutiginardluinartutut isu-
maKarfigåra.
— 1955-ip kingornatigut ukiut?
— ukioK atauseK migssiliordlugo
Mexicomitdlungalo Mellemamerika-
mlpunga indianerit kulturiat pisoKaK
åma nutåK iliniarniardlugit, tamåna
agsut soKutigissariuåinarsimagavko.
tamatuma kingorna USA-me Balti-
morep erxåne ukiut 8 nakorsatut su-
livunga, ilåtigut ukiut pingasut nege-
rinut 300 migssånut tuberkuloseling-
nut nåparsimavingme.
— nåparsimassut tåuko åma nuå-
narissaraigit?
— ilarpagssue agsut pingårtitariler-
simavåka, isumaKarpungalo inussut-
simikut ajungitsutigut eskimunut å-
ssingussuseKartut. ilåtigut ericarsauti-
gåka inunerup nuånersortainik pi-
ngårtitsissarnere åmalo inunerup nu-
ånitsortainik puiuinigssamut pitsauv-
dluinartunik pissuseKarnere.
nakorsatut sulinera kingugdleK
1964-ime Haitime ingerdlåpara, tåssa
KeKertame tåssane nakorsat ikiutari-
aKalersimangmata anorerssuarneru-
jugssuata aseruineratigut. inue nege-
riuput, ukiordlo ilivitsungajak najor-
påka. tåssaninera agsut nuånårutigi-
simavara, sordlume taimane Kalåtdlit-
nunånikatdlarama.
någdliuteKartut akornåne
— inuit iligtut åmimikut Kalipau-
tigdlit avdlanit nuånaringineruvigit?
— taimåingikaluarpoK, kisiåne i-
måipoK, iluarusungnerussarpunga i-
nuit KanoK itumigdlunit åmimikut
Kalipautigdlit någdliuteKartut naju-
savdlugit. imaxalo tamåna tungaviga-
lugo negerinut atåssuteKartorujugssu-
artut misigisimalersimavunga, imaKa-
lo tamåna åma pissutaussut ilagåt ka-
låtdlinut atassorujugssuartut misigi-
simagama, tåssame kalåtdlit ajornar-
torsiutinik sorssugagssaKartarmata i-
nungnit Kavsérpagssuarnit inugtut ni-
kanarnerussutut issigineKardlutik ili-
orfigineKarångamik, pissuserdle tamå-
na måna KångerneKarérsimagunar-
POK.
ilumume perérsut erxarsautigigå-
ngavkit agsut nuånårutigssaxartarpu-
nga. inusugtuvdlunga Ausiangnut pi-
gama inuit inunivne suniuteKarsima-
nerpåt pingårnerpåtdlo ilåt nåpipara,
provst Knud Balle, inungnut sulivfi-
gisavdlugit KaerKussauvfingmisut mi-
sigissaminut påsingningnera tuping-
nåinartuvoK. tåussuma kalåtdlinik
påsingnilersipånga, nangmineK asang-
ningnermisut asasinångortipai, isu-
maKartoKåsångilardle misigisimassu-
nga nunarKatika ikingutikalo tåuko
malugissariaKartumik tunisimagika,
tåukule tunisimavånga. tåssame ka-
låtdiinit ikingutigissavnit pingårutile-
rujugssuarmik iliniagaKarsimavunga,
tåssa inunerup nuånersortai åtavigi-
savdlugit. tamånalo agsorssuaK Kujå-
ssutigssaråra.
Kalåtdlit-nunåne sule ikinguterpag-
ssuaKarpunga, amerdlaKautdlo sule
atåssuteKarfigissåka. akugtungitsunik
erxarsautigissarpåka Kularinagulo o-
KaloKatigingniminerput måna uvavnit
inuvdluarKussutitut isumaKarfigiumå-
råt. „j-
EMCO-UNIMAT værktøjsmaskine
maskina sånat EMCO-UNIMAT
drejer
fræser
borer
sliber
polerer
skærer gevind
— der er
rundsav
løvsav
stiksav
bøjelig aksel
tukarissap pisinaussai tamaisa sapingikai, åmale Kivdlerisinauvdlunilo
manigsaisinauvdlunilo, Kivniliorsinauvdlunilo åssigingitsunik pilagtuisi-
naussortaoK.
Arbejder effektivt og nøjagtigt i
alle materialer med 9 forskellige
hastigheder
MASKINSÆT kr. 460,—
Ved anskaffelse af ekstra tilbe-
hør 10 selvstændige maskiner
savimernit Kissuitdlo suliarisinauvai
åssigingitsunik 9-nik sukåssuseKar-
dlune.
tamåkerdlune akia 460,— kr.
åmåtaordle maskinat åssigingitsut 10
tåssunga ikusinaussut pinexar-
sinåuput
EMCO-STAR
EMCO-STAR overgår selv de stør-
ste forventninger. 6 maskiner for-
enet il..
1
2
3
4
5
6
BANDSAV: Til længde-, tvær- og
faconsnit. Bordet på 230X200 mm kan
smigindstilles indtil 45°. Maximal snit-
højde 120 mm.
RUNDSAV: Bordet, 375X305 mm, kan
indstilles i dybden og i smig indtil 45°.
Med rundsaven udføres længde-,
tvær- og gehringssnit. Max. snltdybde
55 mm.
LØVSAV: Til bearbejdning af tynde
materialer, udskæringer til Indlæg og
ornamenter. 13 mm klingebevægelse.
STIKSAV: Udfører facon-, lige- og
vinkelsnit 1 næsten alle materialer.
13 mm klingebevægelse.
BANDSLIBER: Til afpudsning og
slibning af større flader og kanter.
TALLERKENSLIBER: Til slibning af
mindre flader, afrunding af kanter og
vinkelslibning.
.. 10 yderligere komplette maskiner
kan opbygges med EMCO-STAR til-
behør.
EMCO-STAR eKarissaKångitdluinar-
poK. maskinat arfinigdlit pisinaussait
tamaisa sapingilai ..
pilagtåt kåvltoK sujumut tukimutdlo
atorsinaussok. nerriviussartå angissu-
sexarpOK 230X200 mm, uvertineKarsi-
nauvdlunilo 45° anguvdlugo. 120 mm
ivssutigissut pilagtorsfnauvai.
pilagtiLt kåvltoK, nerriviussartåta a-
ngissusia 375 X 305 mm, uversinaussOK
45°. sujumut tukimutdlo pilagtuisinau-
ssok ivssunerpåmik 55 mm.
påagtet amitsoK, Kissungnut pinga-
sorxianut taimaexatainutdlo atugag-
ssiax, pilagtfltitåta silissusia 13 mm.
pilagtet nea inglgigsoK sunutdlunit
atorsinaussok, pilagtutitfita silissusia
13 mm.
manigsaut siorartigkatut ItoK sunut-
dlunit Kissungnut manigsarKigsågag-
ssanut angnertunut atorsinaussOK, tai-
matutdlo texerKunut.
manigsaut angnikinerussunut atugag-
ssian taimatutdlo sinlnut moritdlisau-
tigssaK.
2
3
4
5
6
Med motor (3X380 V)
kr. 1800,—
motorilik (3X380 V)
akia kr. 1800,—
EMCO-STAR drives af en indbyg-
get polomkobbelbar el-motor på
0,5/0,75 HK med to hastigheder
1500 og 3000 o/min. Leveres efter
ønske som 3-faset 3X380 volt motor
eller som 1-faset vekselstrømsmo-
tor (lysnetmotor). Motoren med
dæmpning for radio- og TV-stør-
relser.
EMCO-STAR el-motoreKarpoK så-
kortussusilingmik 0,5/0,75 HK, mar-
dlungnigdlo sukåssuseKardlune,
minutimut 1500 ama 3000 kaujat-
dlagtartunik. motore radiomik iv-
kulugtitsinaversagauvOK.
Eneforhandling for Grønland
Skriv effer udførlig brochure
Telegramadresse: RADIORAS
.. åmåtaordle maskinat avdlat Kulit
EMCO-STAR-imut atortuliuneKar-
sinåuput.
ERVICE
Julianehåb
Kalåtdlit-nunane kisime niorKufilik
kataloginik norgaigit
felegramerfigssaK: RADIORAS
pitsut nåpautait måne
malun gnar siar tuinar tut
15