Atuagagdliutit - 24.04.1980, Blaðsíða 18

AG
uliasiorneic pivdlugo ap
Canadap kitåne issigtume Mackenziep kuata erKåne Inuit sujulerssortigisså-
ta Sam Raddip aperssorneKarnera, tåssane OKalugtuartOK Beaufortip imåne
uliasiordlune Kivlerinernik, Inuit akerdlilerssuinerånik, Kanordlo Inuit aperine-
Kångisåinarsimassut, Kanordlo Canadame nålagkersuissut^ autdlarKåumutdle
nangmineK pisinautitauvfigissanik isumaKatigTssuteKarfigineKarsimassut.
Inuvik 3000-nik inoKarnermine
Canadap kitåne issigtume igdlo-
Karflt anginerssaråt. kujåmut
Yellowknifemut Edmontonimut-
dlo tingmissartut jet-it uvdlut ta-
maisa atåssutåuput, nåparsima-
veKarpoK, atuarfeKarpoK najuga-
ralugitdlo nerissaKarfiussunik
någgårtunut katugdlinutdlo ta-
marmik ingmikut åmalo najoru-
minardluinartunik tamåne naju-
galingnut KaKortumik amiling-
nut inigssiaKardlune. tåukulo tå-
ssåuput inigssiat atautsimortut
portuvatdlångitsumik Kuleriu-
ssut imalunlt inoKUtigingnut
atausiåkånut igdluliat ingmikor-
tut, tåukulo ingmingnut atåssu-
tenarput torssussaussanik Kuli-
ssanik kiagsagkanik åmalo idpl-
narissanik imeKardlutik nusuina-
rlssanigdlo perusuersarfeKardlu-
tik. igdlonarfik sananeKarmat i-
ssigtume igdlulioriauseK nutå-
liaunerpåK atorneKarsimavoK,
taimalo tåssanltugssat KaKortu-
mik amigdlit igdlugssanik kujatå-
ne kiangnerussumik silalingme
sungiusimassamut nagdlersQtu-
nik neKerårfigineKarslnauvdlu-
tik. avdlauvdlulnarpordle Inuvik
Westime, tamåne nunaKavigsut
pingårtumik najugaKarfigissåne.
tåssane igdlugssat titartarneKar-
nerine Kiplnarissanik imeKarnig-
ssamut nusuinarissanigdlo peru-
suersarfeKarnigssamut misiligai-
neKarsimångilaK, igdloKarfiuvdlo
ilå tåuna issigtume igdlupalånar-
nermut nutåliaussumut avdlanit
tamanit takussutigssauvdluarne-
ruvoK.
igdloKarfiup Kiterivå avKU-
serngit pingårnerssåt inungnut
pisugfigssalik Kissussunik avKU-
sinerpiamit portunerulårtunik
nunasivfigineKarKålernermut er-
Kainartungortitsissunik. tamåni-
put pisiniarfit igdloKarfiuvdlo
akunitarfia pitsauvdluinartoK
The Eskimo Inn, najugaKarfigi-
ssara, tåussumalo neriniartarfig-
tåne akimarpalugtume arnanik
Kernertunik ånorålingnik saKi-
ssulingme nerilernerme Abbakut
atugait nipilerssutigineKartar-
put.
avKUsinikut åmut ingerdlalåt-
siardlune talerpiup tungåmpoK
igdloKarfiup igdlorssuaisa emu-
mlnerpårtåt, igloorujugssuartut
ilusilik Kalipautilingnik avgugår-
Kanik igalålik, Kaugdlorigsumik
Kalipautilik Kaliamilo Kåtigut mi-
kissumik såningassuligtaKardlu-
ne. tåssa igdloKarfiup katulisa
OKalugfiat, Kularnångitsumik mi-
silingniarneKarsimagaluardlune
ugperissarssorneK inuiaKatiging-
nut piniartutoKaussunut atåssu-
teK alersiniardlugo.
såmiup tungåmpoK igdloKarfi-
up KerKata silatinguane igdlor-
ssuaK mardlungnik KuleriussoK
orpivingnik mikissunik kaujat-
dlagdlugo nautitsiviusimassoK
tunumutdlo kup tungånut issiki-
veKartOK. tåssa Mackenziep eski-
muisa peKatigigfiata atautsimor-
fiata, Committee of Original Peo-
ples Entitlementsip — COPE-p —
agdlagfia Inuvik tamåne nunaKa-
vigsut igdloKarfiåtut OKautigine-
KarsinåungikaluartOK, sumlssut-
sinilo najorKutaralugo, tåssa or-
peKarfiup kigdlingata kujatånit-
dlune, tamåne najugaKartut Inuit
autdlarKåumutdle nunagissåta
avatånitdlune, taimåitordle nå-
lagkersuinermut tungassunik su-
liniarnerme KiterissaKarfik tåssa-
nitineKarpoK Canadap kitåne i-
ssigtume atåssuteKaKatigingner-
mut Kitiussutut Inuviup pingåru-
teKarnera pivdlugo.
tamåssa agdlagfiup iluane ulå-
putunguaKarpoK. agdlagfit naler-
Kutingitsumik amerdlavatdlårtut
akornine avssiaKutaussutdlo ni-
pinut pitarnavérsagaussut tunui-
ne telefonerråneKarpoK, agssor-
tuneKarpoK agdlagkanigdlo åssi-
lineKardlune, atuagagssiat, på-
pialat agdlagkatdlo pingårtut ig-
kat tamaisa nåvdlugit Kilåmut
Kalerigsauvdlutik.
pissarnertut takordlugarisima-
ssavnut takussåka nalemutingit-
dlat, pissarnertutdlo sunik takor-
dlugaKarsimagaluarnerdlunga er-
sseraigsumik påsisinåungilara.
taimåitordlime COPE’p præsi-
dentia Sam Raddi, 1973-ime Inuit
issigtormiut 1973-ime Christians-
borgime Københavnime atautsi-
mérssuarneråne takutdlatsiarsi-
massara apemutigåra.
»utarKilårit«, telefonertarfing-
mltup arnap akivånga. »Sam-ip
Ottawa OKaloKatigå, utarKilåt-
siåinaritdle«.
aperineKångisåi narput
nalunaeKutap akunerata agfå Kå-
ngiutOK isertineKarpunga. Sam
igsiavingme igsiavoK sujunersor-
timilo ilait OKaloKatigalugit. iser-
tungalo erngerdlune sågpånga, i-
ssailo tårtut kisisa takuvåka.
OKaloKatigingnivtine tugdliu-
ssume tamarme aperKUtimalo nå-
magigtardlune akissarnerine kinå
nangmineK takungnigsinaussu-
tut issikoKarpoK. soKutigingni-
ssuseKarpoK pissunutdlo maling-
naorpalugdlune, issai Kernertut
kisimik avdlångorneK ajorput.
— uliamik gasimigdlo ujardler-
dlune Kivdlerinerit autdlartingi-
katdlarmata Inuit aperineKarsi-
måpat?
— tamåko tamarmik 1960-iku-
ne autdlartiput. taimane nuna-
Karfingme Tuktoyaktuk-me ava-
ne avangnåne Beaufortip imåta
emåne sule atausiåkånik piniar-
toKarpoK Kingmilingnik. uvdlut
ilåne piniartut ilait mardlugsuit
autdlainiariartorput 3-4000 kilo-
merterinik ungasigtigissumut, ta-
serdlo sujornatigut tikikulassar-
simassartik tikipåt Kingmiming-
nut nerissagssarsiordlutik auli-
sarfigissartagartik. sunauvfale
tåssångåinaK aulisagaerusima-
vok, uterdlutigdlo Tuktoyaktuk-
mut imalunit uvagut taissartag-
Canadap avangnamut kfpasigsuane Mackenziep akuane najugaKartut Inuit Beaufortip
imartåne uliasiordlune Kivdlerinerit akerdlerait, Canadamiutdle nålagkersuissuinik
isumaKatiglssuteKarsimaneK isumaKångilaK Kivdlerinerit unigtitaunigssSnik.
Inuvingme avKuserngit pingårnerssåt. tåuna tamånimiuvingnik inoKångilaK, Cana-
davdie kitåne issigtume igdloKarfit nålagkersuinikut ingerdlatsivfiussut avangnardler-
saralugo. tåssane najugaKartut KaKortumik amigdlit suvdluligssuagssaK, tamåne naju-
gaKavigsut — tåssalo Inuit indiåneritdlo — akerdlilersugåt, sivisumik utandsimavåt.
kavtinut Tuk-imut tikinginer-
mingne tugtunik nujuartanik nå-
magtorsinerinarmikut Kingmi-
mingnik perdlerartungitdlat. åma
piniartut avdlat pivfigssame tå-
ssane taimaingajagtunik nalauta-
Karsimåput. tatsit nåmagtortar-
pait sinåine toKungassunik auli-
sagagdlit, tatsitdlunlt nåmagtor-
tardlugit aulisagaerutdluinarsi-
massut. soruname piniartut nå-
magigtaitdliorput, tauvalo påsi-
neKarpoK tamåkununga tamanut
pissutaussut tåssaussut inuit u-
liasioKatigigfigssuarne suliaKar-
tut, KaertitsissarneK atordlugo
misigssuisimassut. inuit tåuko
ukiåkut Kamutimingnik agssakå-
ssulingnik angisunik kåit ikårnia-
lerångamikik avKutigssamingnik
sapusiortarsimåput, sapusiat ikå-
rérångamik piarneK ajordlugit.
ukiutitdlugo soKUtauneK ajorput.
uperåkutdle siko augtulerångat
aulisagkat avKutigssaerutarpait.
tamatuminga kinalunit tusardler-
neKarsimångilaK. uliasiortitseKa-
tigit nålagkersuissutdlunit tamå-
ne najugaKartunut påsissutigssa-
Kartitsisimångitdlat. nangmineK
piumassåinånguamik ingerdlatsi-
neKarpoK påsivarputdlo ingmiv-
tinut igdlersortariaKardluta. tai-
mailiungikuvta piniartarnerput
aserugåusaoK uvagutdlo ineriar-
tornermit akuerssissutigisimå-
ngitdluinagkavtinit sujungnaer-
sitåusaugut.
Sam Raddi arritsumik perKig-
sårtumigdlo OKalugtuarpoK. aku-
niliutdlugo aperissarpånga påsi-
nerivne. »silarssuarmiunut avdla-
nut påserKUvarput KanoK-issutsi-
mut sumut inigssmeKarsimassu-
gut«, navsuiaivdlune OKarpoK.
COPE
pisinautitauvfitik igdlersorniar-
dlugit avdloriarneK sujugdleK tå-
ssa januar 1970-ime COPE-p pi-
lersineKarnera, tamåne najugaKa-
vigsut soKutigissait autdlutarini-
ardlugit pisinautitauvfitdlo ig-
dlersorniardlugit sujunertaKar-
toK. åipågungormatdlo ilumut ta-
måne uliaKarneranut ugpernar-
sautigssaK sujugdleK sarKumer-
POK.
»uvagut COPE-me KanoK issi-
gingningnivta pingårnerssåt
unaujuarsimavoK nuna måna tå-
ssaussoK angerdlarsimavfigput,
angerdlarsimavfigputdlo igdler-
sorniarparput«, Sam Raddi na-
ngipoK.
»KaKortumik amiligpagssuit —
niuvertut, atorfigdlit, borgmeste-
rit, nålagkersuinermik suliaKar-
tut avdlarpagssuitdlo — suaor-
tautigiuarpåt måne ineriartorne-
Kångigpat tauva måne najugaKa-
vigsut tamarmik ikiutitortineKa-
lisassut. uliasiordlunilo Kivdleri-
neKartinago ineriartorneKåsångi-
laK, suvdluliarssuarmik peKarti-
nago ineriartorneKåsångilaK, ine-
riartorneKartinago sulivfigssaKå-
ngilaK, sulivfigssaKartinago ta-
mavta kålisaugut. tåssa taimatut
OKauseKartuarput, kisiåne inga-
ssagtuliorneruvoK. sujugdlermik:
Kavane kujasigsume ineriartorne-
Karérfiussume Kavsit ikiutitor-
pat? åipagssånigdlo: Kanga itsar-
ssuarmitdle uvdlut autdlarting-
mata uvagut eskimot måne inusi-
mavugut, KaKortumik amiling-
mik atauslnånguamigdlunit måne
inåssoKamajångikatdlarmat må-
ne uvagut najugaKarpugut. sapi-
ngilarpume måne nungunata inu-
nigssaK, taimåituåsaugutdlo. ulia
gasilo uvdlut ilane nungugpata
inuitdlo KaKortunik amigdlit ta-
marmik autdlarpata uvagut må-
nltuåsaugut. månauna uvagut
angerdlarsimavfigput månilo inu-
juåsaugut. inunivtinutdle tamar-
mut tungavigssaussoK tamar-
miussoK atauslnauvoK, tåssalo
pingortitarssuaK. nungutaunata
inujumavdluta pingortitarssuaK
umassuilo pissariaKartipavut.
taimåitumik sunit tamanit ersigi-
nerussarput tåssa umassoKarne-
rup KanoK pissoKarfiunigsså«.
— ånilångåssutigaiuk uliasior-
dlune Kivdlerinerit pingortitar-
ssuaK aserusagåt?
»nuname Kivdlerinigssat ånilå-
ngagivatdlångilåka, kisiåne ag-
sut ånilånganartipara Beaufortip
imartåne Kivdlerissarnigssat. na-
lungiliuk nalungingnigtut KanoK
OKartut? oKarput imap umassue
sumik pineKaraluarpata tauva
uvagut inunerput tåssa inisagalu-
arpoK. ilumorputdlo. nunap nå-
magtunik nerissagssaKartikung-
nåisavåtigut. tamatumalo sania-
tigut umassut tamarmik periaut-
sitigut KanoK itutigutdlunit ima-
mik pingitsåisinåungitdlat, tai-
måitumik tåuna aserorneKarpat
sut tamarmik aserorneKåsåput«.
— nålagkersuissut KanoK ilior-
pat?
»Dorne Petroleum Kivdlerinig-
ssånut akueriuarpå, ilame agdlåt
Domemut OKarpoK: aperissarase
KivdleriniaKigitse tuaviortumig-
dlo Kivdlerigitse! nålagkersui-
ssutdlo taimailiorput nauk ulia-
mik aniassortumik maungåinar-
titsineKalisagaluarpat Domep ig-
dlersutausinaussunik namagtu-
nik piarérsimassoKångineranik
nålagkersuissut ilisimassaKarne-
rånik uvagut nalunginingnerput
nalungikaluardlugo. Kivdlerivfiu-
ssutdlo nåjartulernerine sordlo
sordlo augustime uliamik mau-
ngåinartumik aniassorneKalisa-
galuarpat tamatuminga unikåt-

18