Atuagagdliutit - 16.07.1986, Blaðsíða 11

NR. 29 1986
ATUAGAGDLIUTIT/GRØN LANDSPOSTEN
II
Nunatsinni aalajangersimasumik
perorsaariaaseqassaagut?
A II: Sørine Josef sen, Ikast Handelskostskole
Atugagdliutini Johs. Jerimiassenimit allaaserineqarsimasoq meeqqanik perorsaaneq
Pillugu isumaga malillugu torrallataaqaaq!
Allaaserinnittoq ullutsinni inuu-
Hermik malinnaalluartuuvoq. Mi-
serratigineqarsinnaanngilarmi pe-
r,'rsaanermi aalajangersaariaaseq
Europamiit ingerlanneqartoq ma-
liinnavillugu nunatsinni atuutsin-
•jiarsarineqarmat. Taamalu kaiaa-
linngorsaaniaraluit samunga inis-
sillugit ilungersornerallu allisillu-
gu.
Meeraq perorsarneqassaguni siu-
nissamilu ajunngitsumik inuune-
qassaguni pisariaqartinnerpaavai
asaneqarneq toqqissisimanerlu. Ul-
lutsinnili meerarpassuit inuusuttul-
lu meeraanerminni asanninnermik
toqqissisimanermillu tunineqartar-
simannginneramik ajornartorsiu-
teqarajullisarput anigoruminaatsi-
taminnik. Ajornartorsiutillu sorla-
qarajuffigaa imigassaq. Sorlarlu
taanna pinngorajunnerusarpoq a-
ngaj oqqaat imigassartortarneranni
meeraq isigitillugu. Sorlaq alliar-
tuinnalersarpoq meeqqap peroriar-
tornerani angajoqqaat imigassaq a-
tornerluttaleraangassuk, soorlu i-
migassartorsimatillutik kamaat-
tuaannalersaraangata. Kinguneri-
sinnaasarpaalu meeqqap eqqissi-
viitsunngornera. Taamalu siunissa-
ni aserorsinnaasarlugu — sooruna-
limi meeqqat ilaasa ilinniutigisar-
paat imigassaq qanoq ajoqutaasin-
naatiginersoq, kisianni tamati-
guunngitsuuvoq tamanna.
Perorsaaneq ullutsinni illoqar-
finni nunaqarfinnilu assigiinngis-
suteqarnerat malugineqarsinnaa-
sarpoq.
Illoqarfimmiut meeraatillutik
meeqqerivinniitinneqarajuttarput.
Tassani europamiutut perorsarne-
qartarput. Soorlu europamiut
pinnguaataannik pinnguaateqartit-
tarpaat, isersimatiinnarneqarajut-
tarput — soorunalimi aneersinne-
qartaraluarput — uffa silami inuit
akornanniisillugit (sungiusartillu-
git), alakkarterisillugit pinngorti-
tallu pisussutaanik ilinniutigilluar-
sinnaasaannik misissuisittarsin-
naagaluarlugit. Perorunillu aala-
jangiussinissamut sungiusseriissa-
galuarlutik. Meeqqallu meeqqeri-
vinniitinneqartartut inuusuttun-
ngoriartornerminni angajoqqaatik
takorpiartarsimannginneramikkik
ittoorisalersarpaat. Ittoornitilli ka-
mannikkut anisittarlugit. Aamma-
lu illoqarfimmiut ilinniutipalaavat
TV videolu perorsaaniarnermut a-
kornutit ilagaat. TV-mi maligassiu-
visuujuartuuvoq ajortumik ajun-
ngitsumilluunniit.
Nunaqarfimiut peroriartortar-
put toqqissisimanerusumik. Pin-
ngortitap tunissutigisinnaasaanik
meeqqat mikisuunerminniilli aal-
lussilereertarput, taamalu aalaja-
ngiussinissamik ajornannginneru-
titsisarlutik. Kisiannili aamma TV
videolu nunaqarfinni nalinginnaa-
sunngoraluttuinnarpoq. Nunaqar-
fimmiullu ajornartorsiutaat illo-
qarfimmiutulli amerligaluttuinnar-
put. Tassa ineriartorneq sukkaqi-
soq suli ingerlanneqarmat. Nuna-
qarfimmiummi qarsupiinnarne-
qarsinnaanngillat. Kalaaliussuser-
pullu nunaqarfinniinnerusoq nu-
ngukkiartuinnartoq siumukarsar-
tariaqarparput, tassa meerartagut
kalaallisut perorsartariaqarpavut.
Kisiannilimiuna qanoq iliorniarsa-
risinnaavugut europamiunik sun-
nerneqareertigaluta, maligassiui-
suuniartussaallutalu. Kalaallit ua-
gut toqqorterpallaarsimaneratta
tunniutiinnarsimaneratta kalaalli-
sut perorsaariaaseerput sorlaaruk-
kiartuinnartilersimavarput? Naag-
ga, siumukarsartariaqarpugut ki-
naassuseqalerusukkutta! Tassa
meerartagut ajunngitsumik eqqor-
tumillu maligassiorlugit!
Tamanna pissanganassaqaaq!
Partiikulunnguaq
Nunarsuatsinni naligiissaarinermik ingerlatsineq
Qciangiukkiartuaalerunarpoq, tamanna ineriartornerup
Hassataraa
All.: A.D., qinersisartut ilaat
Eigissaarnerusut pigissaannginne-
r«sullu erseqqissiartuinnarput. A-
l°rfikkaarsuit, kiiisaataatilissuit, i-
•aatigut namminneerlutinngooq
»unanut allanut tuniniaasalersut.
Tassa tamakkuupput tusagassiuu-
titigut tusartalikkavut, kitaani su-
Uffissuaqarfiusuni.
Illuatungaanili piniartukkor-
rniut aalisartunngoriartuaartinne-
Qartut, suliffissuaqarfiunngitsuk-
kormiut.
Tupiginngilara suliffissuaqar-
lukkormiut aalisartuarartaat sine-
r>assortut Heinrichip partiiliarinia-
gaanik atorfissaqartitsinngimma-
ta. Taakkua illoqarfimminni sulif-
fissuaqarfiusuni piniartukkormiu-
nut aalisartunngorsagaasunut nale-
qiussassaanngillat. Oqaannartaria-
qarpugut ajornartorsiuteqanngil-
lat. Suliffissuartimmi millioninik
taamannanik amigartooraangat
naalakkersuisut nunaqqatitik uppi-
tissamaarlugit siorasaaginnartar-
paat.
Avinngarusimasukkormiut nu-
natta inuisa sisamararterutigaat
(nunatta inui sisamanngorlugit ag-
goraanni) aggorneq ataaseq 12-
13.000-it missiliorlugit amerlassu-
seqarpoq. Taakkua inuuniarnikkut
ajornartorsiutaat ingasaassilluni-
luunniit oqaatigineqarsinnaanngi-
laq. Avinngarusimasumi inuunerat
pissutigalugu pillarneqartaria-
qanngillat, tassami kalaalinngor-
saanerup najugaqarfitsinneeqqu-
vaatigut, ajunngitsorsiassaqartin-
natali.
Suna tamarmi nunatsinni aallar-
nerniagaq KITAANI ILLOQAR-
FISSUARMIUT kisimik aalajangi-
gassarinngilaat, aperineqartaria-
qanngillat. Inatsisartuni issiatita-
qartariaqarpugut, tunuliaqutassa-
qarpoq naammattunik. Arnanuin-
naanerusut kisimik akikillilerne-
qarsinnaanngillat, angutinuinnaa-
nerusummi? Piniartut atortorisar-
tagaat akitsoriartuinnarput. Nuna
tamakkerlugu qinersivinngorli, pi-
niartukkiormiut kommunekkaar-
tunik qinersiviunerat atorunnaarli!
Nikassaaneruvoq, asugooq su-
miorpaluutaat tusaaneqartarnias-
sammata. Inatsisartuni ilinniarto-
qarneq atorunnaarli, tatigineruler-
niartigut!
»Avanersuarmut
ikinngutaasut?«
Allattoq: Otto Sandgreen
^aasuiarsinnaanngisannik ukiut
■ngerlanerini Avanersuarmik (nu-
namik inuinillu) nuannarinninnera
aHiartuinnarpoq, asannittorlu qa-
noq-iliuuseqarumasarmat uangat-
Af Otto Sandgreen
Eden at kunne forklare det, bliver
niin glæde for Thule-området (lan-
og befolkningen) større og stør-
re, og da et kærligt menneske vil
8erne gøre noget, da vil jeg også
v*re med til at gøre noget for Thu-
le.
Og da det er mere morsomt at
Vasre flere om det, søger jeg efter
eventuelle deltagere.
Jeg tror, at der her i Godthåb (og
vel andre steder udenfor Thule) fin-
des flere, som har været glade for
deres ophold i Thule-distrikt og ger-
taaq Avanersuaq pillugu sulialoru-
sukkaluarpunga. Ilaqarlunili nuan-
nersuatsiaasarmat ilassarsiorpu-
nga. Isumaqarpunga maani Nuum-
mi (nunatsinnilumi allani Avaner-
ne vil gøre noget for det, men tror,
at de er alene og derfor føler sig rin-
ge.
Måske kan vi blive en arbejds-
gruppe, danne en forening eller en
anden form for samarbejde. Når vi
starter, er det sikkert, at der kom-
mer ideer frem om forskelligt gøre-
mål — måske kulturelt. Måske kan
man gøre det samme for Illoqqor-
toormiut og Tasiilaq.
Interesserede kan kontakte un-
dertegnede.
suup avataani) arlaqangaatsiarto-
qartoq Avanersuarmiissimaner-
minnik nuannarinnillutik qanoq-i-
liuuseqarusukkaluarlutillu kisi-
miissoralutik annikigiinnalersunik.
Immaqa suleqatigiinngorsinnaa-
vugut peqatigiiffinngorluta allatul-
luunniit »ilusilerluta«. Aallarner-
sariarutta nalunarunnaariartussa-
voq sunik suliaqarsinnaaneq, pi-
ngaarnerusumik kultureqarnermut
tunngasuussasimasunik.
Immaqa aamma Tunumut (II-
loqqortoormiut Tasiilarlu) taamaa-
liortoqarsinnaavoq.
Soqutiginnittut allattumut atas-
suteqarsinnaapput.
Ryge-forbud i Ilulissat
Kommunalbestyrelsen i Ilulissat
har eenstemmigt vedtaget, at deres
mødesal fremover skal være røg- og
nikotinfri. Fra 1. januar 1987 må
der nemlig ikke ryges i salen under
afholdelse af møder.
- Ventilations-forholdene i salen
er ikke så gode, så det kan være ube-
hageligt for ikke-rygerne, når ry-
gerne (over halvdelen af kommu-
nalbestyrelsesmedlemmerne) be-
gynder at dampe løs, siger viceborg-
mester Hans R. Nielsen.
Men rygerne indvilgede altså i
tage hensyn. AG gætter på, at forå-
rets radioomtaler af problematik-
ken omkring »passiv rygning« har
haft en vis indflydelse i beslutnin-
gen.
»Venner til Thule«
Qujanaq ateera naq-
qiutinnut eqqortumut
»Palak« palaamut paarlaakkakku
una pissutaavoq:
1947-imi nunaqarfinnguami
Naajaani ajoqiata illuanut iserpu-
nga illunnguat torersarsimasoq i-
nuttaasalu atisatik pitsaanerit ate-
reersimagaat. Taava ajoqeqatima
Enok Petersenip nulii asukker-
sorsimasoq tikkuarlugu oqarfi-
gaanga:
»Nuliara palaanaarpiuk?«
Ima oqanngilaq nuliara pala-
naarpiuk? Tassalu paalaasinera
aamma ilaanni inuk nersornartu-
lippat ajasoortitsippalluunniit ner-
sorlugu ima eqqaassavaat: »Asulu
palaakkuloqaluni«., ima oqarnatik
asulu palakkuloqaluni.
Ilami tusarneriniit ukiut 45-ut
qaangiummata tupinnanngilaq
paarlaassisimasinnaagama.
Karl Møller, Maniitsoq.
Kalaallisut oqaat-
sivut hormonillu
All. Karl Møller, Qaarsut
Taama qulequtserlugu oqaase-
qarfigilaarniarpara junip quli-
nganni unnukkut oqaatsivut
pillugit aallakaatitaq tusarnaa-
garput. Imaapporli naggataata
tungaa kisiat immaqa minuttit
qulit sinnilaarlugit uanga tusar-
naariga, allamiillunga inortu-
ngajakkakku. Sivikikkaluartor-
ii isumaliutersorfiginissaa ajor-
nassasimanngilaq.
Aallakaatitseqataasut oqaat-
sit »inuutissarsiutit« aamma i-
nuussutissarsiutit« uninngavi-
gingaatsiarpaat, pingaartumik
siulleq. Taannalu pinerullugu
allagaq una allappara.
Ilumoorpoq inuut isumaqar-
mat ikinngut. Taamaattumik o-
qaliiseqataasunut ussernartorsi-
ornangaatsiarsimagunarpoq »i-
nuutissarsiutip« isumalersor-
nissaa soorlu makkuninnga:
Kammalaatissarsiorneq, inun-
nik pigisassarsiorneq, immaqa-
lu isummersuillutik ikuunnaan-
naleriarunik naggataagut inus-
siaatissarsiorninngortissagalu-
arpaat. Tusaallugit quianaan-
narput oqaasilerisorpalaan-
ngivissorsuarmik oqaaseq sam-
misartik nassuiarniarsarerpa-
lummassuk.
Tassungali killiinnassanngil-
lat. Oqaasilerisorsuatta Jona-
than Petersenip ordbogeeqqa-
mini ima oqaatigaa: Inuut =
Inuussut; (Ikinngut). (Uanga al-
lattaasitaamut allappakka
K.M.)
Taanna qaangiinnarneqar-
sinnaanngilaq. Oqaatsitsinni
qaqutigoortuunngilluinnarpoq
oqaatsit assigiinngitsut sammi-
vimmik ataatsimik sammive-
qartillugit atorneqartarnerat.
Inuutissarsiutit inuussutissarsi-
utillu taakkununnga ilaapput.
Tamarmik (arlaannaalluunniit
kisimiitillugu atoraluaraanni)
paatsoorneqarsinnaanngillat.
Taamatut assigiinngissuteqa-
laartunik oqartarneq — sooru-
nami assigiimmik isumalimmik
— isumaqarpunga qangarujus-
suarli atorneqalersimasoq kuk-
kunerunngivillunilu.
Naggataagut oqaaserisassak-
ka immaqa toqqartaarinertut i-
sumaqarfigineqarsinnaagaluar-
put piffissaq iluatsillugu aninni-
arpakka:
Maluginiartarigaana kalaalli-
sut oqaatsitsinnik radiomi oqal-
liseqataasartut inuit aalajanger-
simasut oqaatsit oqariartaatsil-
luunniit namminneq isumaqati-
gilluinnakkatik sammineqale-
raangata oqaatsitta »eqaassusi-
at« illersuutiginiartaraat. Ajo-
raluartumilli akerlimik isu-
maannut taanna tunngatikku-
maneq ajorpaat.