Atuagagdliutit - 16.06.1994, Blaðsíða 7

Nr. 45 ■ 1994
7

GRØNLANDSPOSTEN
Sapaatiuppat Kristian Mørch, 64-inik ukiulik Kalaallit Nunaanni biskoppitut atorfinitsinneqassaaq
NUUK(KK) - Kalaallit Nu-
naanni Ilagiit nutarteriffigi-
neqartariaqarput.
Inuiaqatigiinni allanngo-
rartuartuni, inuuniarnik-
kullu annertuumik qjomar-
torsiuteqarflusumi Ilagiit
tunuarsimaarlutik inooqa-
taapput.
Palasit kalaaliusut akor-
nanni inuusunnerusunik
taarsersuinissaq pisariaqa-
leraluttuinnarpoq, kisianni-
li Ilisimatusarfimmi teologi-
mut tunngasunik ilinniar-
neq unittoors imammat
ataasiinnarmiUuunniit pa-
lasinngorniatut ilinniarto-
qanngilaq.
Upperisarsioqatigiit assi-
giinngitsut Kalaallit Nu-
naannut anngussimapput,
m alunnar porlu taakku
inuusuttorpassuarnik ilaa-
sortaqarlutik iluatsitsisima-
sut.
- Inuiaqatigiit kalaallit
akornanni ersarinneruler-
nissarput anguniarlugu pik-
korinnerulertariaqarpugut,
Kristian Mørch oqarpoq,
taannalu sapaatiuppat junip
19-iani Hans Egede-p Oqa-
luffiani Nuummiittumi bi-
skoppitut atorfinitsinneqar-
tussaavoq.
Nutarterineq
AG: - Ilagiit qanoq iliorlutik
iluminni nutarterisinnaap-
pat?
- Kalaallit Nunaanni ileq-
qunik maleruaaniartartoru-
jussuuvugut, Kristian
Mørch nassuerpoq. Naallu
Ilagiit kalaallit ileqqui Ila-
giit qallunaat ileqquinit al-
laanerugaluartut Hans Ege-
de-p tikinneraniilli palasit
qallunaat ileqqorisimasaat
kingornuttaassimasagut su-
li issuartarpagut.
- Pioreersunik oqaluffim-
milu ileqqulersuutaasartu-
nik allanngor titsinia laagin-
naraangatta Ilagiit Sinnii-
saat palasillu arlallit qisua-
riaateqareertarput. Naala-
giarnermut malittar is assat,
massakkut oqaluffinni misi-
ligutitut malinneqartut su-
liarileratsigit Ilagiit Sinnii-
saat palasillu arlallit suleqa-
tigiuminaaqaat. Ileqquusu-
nut qilersorsimagaaramik
killissaanngingajappulluun-
niit.
- Soorunami Ilagiit mali-
tassaasa ilaannik allanngui-
laarnissamut inissaqartitsi-
soqassaaq, siornalu aas ak-
ku t Kangerlussuarmi siul-
lermeerluta Kalaallit Nu-
naanni ilagiinnik ataatsi-
meersuartitsivugut. Taa-
mani ar lalin nik apeqqute-
qarfigineqarpugut, minne-
runngitsumik naalagiartit-
seriaatsimut tunngasunik
aammalu naalagiartitsinerit
saniatigut oqalufliit qanoq
atorneqarsinnaanerinut
tunngasunik.
- Naalagiartarneq qanoq
nutarteriffigisinnaavarput?
- Ullormiit ullormut akis-
summik naammaginartu-
mik saqqummiussinissaq
qjornakusoorpoq, apeqquUu
taanna ukiamut palasit ka-
tersuuteqqippata eqqartor-
tussaavarput. Allannguutis-
sanik, erngerluni soqutigi-
narunnaartussanik aallar-
titsinnginnissarput pillugu
ilagiit palasillu kissaateqar-
nerinut siutigut ammatillu-
arniartariaqarpagut. Oqa-
lufiinni ileqqulersuutit pi-
lersinniameqarnerini piffis-
saq sivisooq atorneqarsima-
voq, taamaammallu alian-
ngortitsisoqassappat piffis-
saq sivisooq aamma atorta-
riaqarluni.
- Taamaakkaluartorli qu-
larutigineqassanngilaq naa-
lagiartitseriaatsimik allatul-
luunniit ataatsimoortarner-
mik ullumikkornit inuusut-
tunut samminerusunik pi-
lersitsiniarsarigatta. Tussi-
utit oqaasertaat ilisimani-
kinnerulissanngippata
inuusuttagut ataatsimooqa-
tigisariaqarpagut tussiaqa-
tigisarlugillu. Inuusuttut
tussiaqatigissalluta piareer-
simassasut ilimagilluinnar-
para, kisiannili periarfissaq
taanna massakkumut qata-
giinnartittarsimavarput.
Aammami atuarfimmi
meeqqat inuusuttullu tussi-
amermik ilinniartinneqar-
tarunnaarsimammata ajo-
rusuutigiinnassallugu ilua-
qutaanngilaq. Nammineq
sammerusutatit s ammis as-
savaat, kisiannili erseqqis-
sartariaqarpoq Kalaallit
Nunaanni erinarsuutaater-
passuatta tussiutaaterpas-
suattalu nutartemeqarnis-
saat pingaartuummat.
Tusarnaarneq
- Ilagiit inuiaqatigiinni al-
lanngorartuarnertik pissu-
tigalugu inuttut annertuu-
nik ajornartorsiu teqart uni
ilagiit qanoq iliorlutik ersa-
rinn erulersinnaappa t ?
- Ilagiit inuit inuuneran-
nut attuumassuteqarnerat
eqqartomeqartillugu tul-
luusimaarutissaqanngila-
gut, Kristian Mørch nassu-
erpoq. Suliniuteqarnissar-
put pisariaqassaaq, kisian-
nili suliniutit suut aallartin-
neqarsinnaanersut ullumik-
kut oqaatigisinnaanngilak-
ka. Nammineq isumalluuti-
gut atornerusariaqassava-
gut, landskarsimummi saaf-
figinnilluta aningaasaqar-
nikkut ikiorseqqulluta qi-
nusinnaanerput naammat-
tumik aaqqiissutissaanngi-
laq.
- Taamaattorli kissassi-
maartarfinnik unnuisarfin-
nillu amigaateqaraluarluta
suffissaarutivinngilagut.
Erseqqissaatigerusuppara
Nuummi oqalufimmiit
ingerlanneqartumik tele-
fonikkut saaffiginnittarfe-
qarnerput. Telefonikkut
saafliginnittarfik taanna
annertusaavigisussaavar-
put, neriuppugullu ilagiin-
nit unnuakkut telefonip eq-
qaani pingaartuusarusuttu-
nit aammalu inunnik ajor-
nartorsiortunik oqaloqate-
qarusuttunik ikkiorneqaru-
maarluta.
AG: - Ilagiit ujartuiniar-
nerusariaqarpat?
- Aap, aammami aningaa-
sarpassuunngikkaluit ator-
lugit tamanna angusinnaa-
varput, Kristian Mørch
oqarpoq. Inoqammik ikiu-
nissaq akissaatit arlaanni
inissisimanermut tunngas-
suteqanngilaq. Inoqartar-
poq oqaloqateqarnissamin-
nut pisariaqartitsisunik,
Ilagiillu pisussaapput tusar-
naarsinnaasumik piareersi-
matitsissallutik.
AG: - Ilagiit inuiaqatigiin-
nut kalaallinut qanoq kiin-
nertarnissaat illit perusun-
neruviuk?
- Oqaluflik kikkunnut ta-
manut saaffiginnissinnaa-
sariaqarpoq, minnerunngit-
sumik inuusuttunut, Kristi-
an Mørch oqarpoq. Oqaluf-
fik suleqatiminut tamanut,
aammattaaq inuusuttunik
sullissinerup iluani, saafli-
ginnissinnaasariaqarpoq.
Taamaammallu Kalaallit
Nunaanni meeqqat inuu-
suttullu kattufHi arlallit,
soorlu Kalaallit Nunaani
Spejderit, inuusuttut kat-
tuffiat Sorlak Sukorserlu
sapaatiuppat biskoppitut
atorfinitsinneqarnissannut
qaaqquakka.
- Kikkunnut tamanut
inissaqartitsisumik oqaluf-
feqartariaqarpugut, taa-
maalillutalu Kalaallit Nu-
naanni suliassat ar tornar-
sinnaasut aaqqinniarnerini
sanileriilluta aaqqiiniarsin-
naahssalluta. Ataatsoorluta
inuit artorsartut kikkul-
luunniit, aammami inuu-
suttut ilaanneeriarlu tik pa-
katsinertik pissutigalugu
imminortartut eqqarsaati-
galugit ikiorniartariaqarpa-
gut. Oqaluffeqamitsigut ta-
matta inuunerput nuannaa-
rutigisinnaas ar iaqar parput.
Oqalufliup ullumikkut suli-
assaasa annersaat tassa-
niinnguatsiarpoq.
Upperisarsioqatigiit
- Ilagiit kalaallit upperisar-
sioqatigiinnit allanit qaller-
simaneqartutut misigisi-
mappat?
- Naamik, qallersimane-
qartutut misigimanngillat,
Kristian Mørch oqarpoq.
Inuusuttorpaaluit upperi-
sarsioqatigiinnut taakku-
nunnga ilaanissaminnut pi-
lerisuttarput, kisiannili
amerlasoorsuit upperisarsi-
Biskop Kristian Mørch.
(Ass./Foto: Knud Josefsen).
oqatigiinni taakkunani toq-
qissinermik nassaarsinnaa-
junnaaraangamik ilagiinnut
uteqqittarput. Upperisarsi-
oqatigiit tam akku tammar-
tussaajunnaarlutik Kalaal-
lit Nunaannut pisimapput,
taamaammallu qaangiun-
nissaasa eqqarsaatiginis-
saat pis ar iaqar ani. Inuusut-
tut ilaat tarnimikkut eqqis-
sinermik nassaarsinnaallu-
tik upperisarsioqatigiinni
taakkunaniiginnassappata
ajorinngilara. Kisiannili
ilaat nuanniitsunik naqisi-
maneqartutullu aammalu
kiiTaanngissusiiagaasutut
misigisimasalersimappata
isumanerlunnissatsinnut
tungavis saqarluassaagut.
Killissaanngitsut
1. november 1993-imi Kristi-
an Mørch nunatsinni bi-
skoppinngorpoq, tamatu-
munngalu peqatigitillugu
Annaassisitta OqalulTia,
Nuummiittoq Kalaallit Nu-
naanni oqaluffinni pingaar-
nersanngorluni.
Kristian Mørch 1984-
imiit 1993-imut Kalaallit
Nunaanni vicebiskoppiu-
voq, taamanikkullu Kalaal-
lit Nunaat Københavnimi
ilagiinnut atasuulluni.
Aammattaaq Kalaallit Nu-
naanni Ilagiit namminer-
sortunngortinneqarnerinut
atatillugu biskoppip suleri-
aasini allanngortippaa. Sior-
natigut allaffissornerujus-
suaq atorfimmut tassunga
atasimavoq, Kristian
Mørch-illu allakkat tigusi-
sussamit atorneqarsinnaan-
ngitsut nassiunneqartarnis-
saat akerlerigamiuk ator-
fimmi saniatigut annertuu-
mik nutserisarsimavoq.
Ullumikkulli biskoppip
suliassai tarnimut tunnga-
nerupput, Kalaallit Nu-
naanni palasinut 30-iusu-
nut siunnersuisuusarluni.
- Tamatta sulinitsinni si-
unnersorneqarnissarput ka-
jumissaarneqamissarpullu
atorfissaqartipparput, aam-
mattaarmi nutarterinissat-
sinnut - annerusumik min-
nerusumilluunniit nam-
minneq pisuussutigisatsin-
nik - Kalaallit Nunaanni pe-
riarfissagut annertuallaan-
ngimmata, Kristian Mørch
oqarpoq.
Iliimiartitaaneq nutaaq
Palasit 30-it ukiumikkut ag-
guaqatigiissinnerini kisitsit
annertoorsuuvoq, taa-
maammallu inuusunneru-
sunik taarsersuinissaq pisa-
riaqalersimalluni. Palasis-
satut ilinniartitaaneq ullu-
mikkut atorneqartoq inuu-
suttunit piumaneqarpal-
laanngilaq.
1980-ikkut aallartiimeri-
ni Nuummi palasissatut
ilinniartitaaneq Henrik Wil-
helm pisortaralugu aallar-
tinneqarpoq, taassumalu ki-
ngornagut ilinniartut arfi-
nillitcand. theol.-inngorput.
Ilinniarfissuaq aallartim-
mat ilinniartitaanermik teo-
logimut sammisumik aallar-
titsisoqarpoq, kisiannili ilin-
niarnertuunngorniat arlaal-
luunniit fagimut tassunga
peqataaniarluni nalunaan-
ngUaq.
1990-ikkut aallartinnera-
ni Kujataata provstia Mag-
nus Larsen palasissanik
ilinniartitsinermik allatoor-
tumik Sisimiuni aallartitsi-
voq, 1992-illu naanerani ila-
giinni kalaallini palas is sat
aqqanillit naammassillutik.
Ullumikkut Ilinniarfissu-
armi teologimut sammisu-
mik ilinniartitsineq unin-
ngaannarpoq, kisiannili
upemaaq manna ataatsimii-
titaliaq ataaseq ilageeqar-
nermut naalakkersuisumut
Marianne Jensen-imut isu-
maliutissiissummik nassi-
ussivoq. Isumaliutissiis-
summi siunnersuutigine-
qarpoq ilinniartitaanermik
ukiunik pingasunik sisama-
nilluunniit sivisussuseqar-
Biskoppi nutaaq
NUUK(KK) - Sapaammi junip 19-iani Kristian Mørch
Kalaallit Nunaanni ilagiinni biskoppitut atorfinitsin-
neqartussaavoq.
Kristian Mørch 5. april 1930-imi Uummannap
kommuniani Ukkusissap eqqaani Ujukkuammi
inunngorsimavoq. Aasianni 1944-imiit 1946-imut ef-
terskolimiippoq, Nuummilu 1946-imiit 1950-imut
højskolimiissimalluni ilinniarfissuarmilu ilinniartuu-
simalluni.
Taava Danmarkiliarpoq. Siullermik Haslev-imi
ilinniarfissuarmi 1950-1955-imi ilinniartuulluni ta-
matumalu kingornagut 1958-imi København-imi Da-
vidskirken-imi palasinngortinneqamissami tungaa-
nut 1955-58-imi Københavns Universitet-imi aamma
Pastoralseminariami ilinniartuulluni.
- Indre Mission-ip ilinniarfissuisa ilaanni iliniar-
tuusimagaluarlunga aalajangersimasunut ilanngu-
tinngilanga, Kristian Mørch oqarpoq.
Tamatuma kingornagut Kristian Mørch illoqarfin-
ni assigiinngitsuni palasiuvoq; 1958-59-imi Qaqortu-
mi, 1959-65-imi Qaanaami, 1965-66-imi Paamiuni,
1966-68-imi Upernavimmi, 1968-75-imi Qaanaame-
eqqilluni, 1975-78-imi Uummannami, 1978-84-imi
Ilulissani, 1984-imilu septemberimi Nuummi vicebi-
skoppinngorluni.
Kristian Mørch Qaanaami, Upernavimmi, Uum-
mannami Ilulissanilu sulinermi nalaani illoqarfiup
aviisiini aaqqisuisooqataasarsimavoq, Ilulissaniin-
nerminilu oqaluussissutit katersorneqarnerini aaq-
qissuisuusimalluni.
Elisabeth Mørch Kristian Mørch-ip nuliaraa. Kri-
stian Mørch-ilu piffissami sivikitsumi Kalaallit Nu-
naannut biskoppitut atorfeqartussaavoq. Naalagaaf-
fimmi atorfeqartutut 65-inik ukioqaleruni pensioner-
tussaavoq, taamaammallu upernaap tulliani biskop-
pissamik nutaamik toqqaasoqartussaalluni. Kristian
Mørch suleqatimisulli qalunaatut 70-inik ukioqaler-
nissami tungaanut sulerusukkaluarpoq, kisiannili ul-
lumikkut taamaaliortoqarsinnaanngilaq.
- Pensionistinngornissara? Aap, suli allaaseqarlun-
galu pappiaraaterpassuaqarpunga. Imaassinnaavoq
palasinngornianut kalaallisut ilirmiusiortunga, iliun-
niutimmi taamaattut atorfissaqartinneqaqaat.
tumik GU-p kingomatigut
iserfigineqarsinnaasumik
aallartitsisoqassasoq. Ilinni-
artitaanermi tassani ilagiin-
ni Wnlnallini palasinngorsin-
naanermik periarfissiiso-
qassaaq, kisiannili ilinniar-
titaanerup ilaneqamerati-
gut cand. theol.-itut soraa-
rumeertoqarsinnaassalluni.
Tamatumalu saniatugut
Kalaallit Nunaanni Naat-
sorsueqqissaartarfiup Aasi-
anni, Nuummi Qaqortumilu
©onnasiat pingasut apeqqu-
tinik akisassanik immersui-
vinnik nassiussivigisimavai,
immersugassatigullu taak-
kunuunatigut inuusuttut
ilagiinnut isumaat pillugit
aammalu palasissatut ilin-
niarnissamut periarfissat
piUugit apersorneqarput.
- Palasissatut ilmniarnis-
samut soqutiginnittoqarpi-
annginnera pakatsinarpoq,
Kristian Mørch nassuerpoq,
neriuppugulli ilinniartitaa-
nermik nutaamik inuusut-
tunut kqjungemamerusu-
mik aallartitsisinnaassallu-
ta.
1980-ikkunni 1990-ikkun-
nilu ilinniartitaanerit nu-
taat ingerlanneqalernerisi-
gut arnat arlallit palasitut
naammassisimapput.
AG: - Sooq palasit arnat
ukiuni makkunani aatsaat
Kalaallit Nunaanni takus-
saalerpat?
Qatanngu tigiinnianit
mianernartorujussuarmik
kingiornussaqarpugut, ki-
ngornussarlu taanna ukiuni
makkunani aatsaat qimak-
kiartulersimagunarparput,
Kristian Mørch oqarpoq. Ul-
lumikkut ilagiit kalaallit
kikkunnuUuunniit palasi-
nut suliakkiissutaasim asu-
nik malinnaaqataanissa-
minnut kajungertunut, piu-
massuseqartunut piginnaa-
neqartunullu tamanut inis-
saqartitsivoq. Palasissatut
ilinniarsimasut tamaasa qu-
jamasuutigisorujussuuagut.
Qularneq
Kristian Mørch novemberi-
mili Kalaallit Nunaanni bi-
skoppitut atorfinitsinneqar-
tussaagaluarpoq. Puammi-
gut qjor tumik nappaateqa-
lersimavoq, taamaammallu
Dronning Ingrids Hospital-
imi annilaangaleraluarsi-
mallutik, qujanartumilli
Rigshospital-i nuannersu-
nik nutaarsiassaqarpoq.
AG: - Aamma biskoppi
pinngortitsisini inuuninilu
pillugit qulalersinnaa va ?
- Kinaagaluartorluunniit
qularuteqalersinnaavoq.
Taamaanngippammi inuiu-
simassanngilagut maskii-
naannasimassallutali, Kri-
stian Mørch oqarpoq. Bi-
skoppi, provsti palasduun-
niit soorunami inuttulli al-
latut misigissuseqarpoq.
Taamaanngippammi inoqa-
tigut tar nikku t artorsaate-
qartut ikiorsinneiassanngi-
lagut. Uagut nammineq
qjornartorsiortarata eqqar-
sartaraluarutta inuit ajor-
nartorsiutitut pigisaat eqqo-
riarsinnaassanngilagut. Ta-
manna inuit ilaannit san-
ngiissutsitut isigineqarsin-
naavoq, ilaannilli nakooqu-
titut isigineqarsinnaalluni.
Uumoorussisariaqarpugut
sanngiissutsigullu nassue-
rutigalugit • immaqalu ilin-
niarfigalugit.