Atuagagdliutit - 23.01.1997, Blaðsíða 12

12
Nr. 6-1997
ANARTAR-
FILERINEQ
ILUARUSUN-
NARTOQ
Jonathan Motzfeldt aamma Niels Henrik Lynge kisimik
niviarsiaqqat ineqarfiannut isersinnaatitaasimapput
- Qassimiuniinninni demo-
krati tamatumalu pissaaner-
sua annertussusersuualu ilisi-
malerpara. Tassa kommune-
rådimut qinigaasimasut natsa-
tik teqqiallit kuultitut qalipaa-
tilinnik allunaasartalit atorlu-
git nunaqarfiup »illorsuani«
mikisumi - maanna peqqis-
saasunut ikiortip najugaani -
atatsimiissallutik naapikkaa-
ngata. Ataataga kommune-
rådimut siulittaasuuvoq, ataa-
tsimiikkaangatalu persuarsi-
ortoqartaqaaq. Nunaqarfinni
qanittuni, tassa Qarmani,
Saqqarmiuni, Nalikkalinni
Kingittumi nunaqarfinnilu
inuerussimasuni allani ilaa-
sortat Qassimiunut tikittarput.
Ilaasa teqqialinnik nasaqar-
nissartik paqumigikujuttar-
paat, taamaattunik atomissar-
tik sungiusimannginnamikku,
taamaammallu unermillugit,
taamaakkaluartoq ataqqinar-
pasillutik ingerlasarput.
Sisamanngornermi apersui-
nitsinni uani Jonathan Motz-
feldt oqaluttuartipparput. Po-
litikimut KNI-mulluunniit,
Grønlandsfly-mut suliaanul-
lunniit allanut tunnganngilaq.
Junnummut tunngasorpiaa-
voq. Nalunaaquttap aappaa
avillugu oqaloqatigiippugut,
kisianni sapaatip akunnerata
naanera tamaat atorluarsin-
naagaluarparput. Nalunaaqut-
talli akunnerata aappaa avillu-
gu oqaloqatigiinnitsinni illa-
qaagut. Oqaluttuarisinnaan-
ngisai tusamaassallugit pisa-
riaqanngilaq. Misigisarsima-
sai inuillu eqqumiitsut naam-
mattoortarsimasai tupinnarlu-
innartarput. Qassimiut aallar-
niutigeriartigu, tassanimi
inunngorpoq, suullu tamar-
mik tassani aallamerput. Qa-
norlu angusaqartigisinnaaner-
luta takoriartigu.
- Ataataga kunngikkormi-
utut ataqqinassuseqangajallu-
ni kommunerådimi siulersui-
suuvoq, ataatsimiittamerinilu
pisartut aalajangersimalluin-
nartuupput. Assersuutigalugu
nereqatigiinnermi nerisassat
aalajangersimasuusarput, tas-
sa qaqorteqqasut kinertut ka-
nelilerlugit, unnukkullu uagut
sinnikuinik demokrati nalliut-
torsiutigisarparput. Nuanner-
taqaaq.
- Eqqaamasama siusinner-
saasa ilagaat amerikarmiunit
tiguaapajaarnerput. Taamani
sorsunnerup naligaa, ameri-
karmiullu nunatsinniinnerat
paasiartulerpara. Qassimiut
tamanit aqqutaasumi inissisi-
mavoq. Nunap iluatigoortut
aqqusaartarput, taamaammat
silarlutsillugu umiarsuarnik
sapemusoqartamera akuttun-
ngilaq. Taamaattoqartillugu
ataatama politiitut oqartus-
saasutut niviarsissat qallival-
laannginnissaat pisassallu al-
Iat isumagisassarai.
- Pingaartumik Qarmani
amerikarmiut qanitarineqa-
ngaatsiarput. Simiutamut Qa-
sigissanullu inissipput, eqqaa-
masarparalu pingaartumik
Daniel Barnabassen aamma
Mathæus Johansen taakku-
nunnga attaveqarluartuusut.
Daniel Qassimiuniikkaami
tuluttut oqaatsit ilikkarsima-
sani atorlugit oqaluttoq tusar-
naarlugu misigisaq imaan-
naanngilluinnarpoq. Angut
taanna piginnaanilissuusima-
voq.
Nunatta Washington-ia
- Illora maanna toqusimaler-
soq, palasi Otto Motzfeldt
oqartuartarpoq Qassimiut Ka-
laallit Nunaata Washington-
erigaa. Tamannalu salluuin-
ngilaq. Nunap iluatigut aq-
qummi qitiusumik inissisi-
maffeqarami sinerissami ino-
qarfinnik allanik sanileqarpu-
gut, Qassimiullu nunap im-
mikkoortuani tassani qitiusu-
mik inissisimalluinnarnera,
1970-ikkut naalemerini taa-
mani grønlandsministeriusoq
Jørgen Peder Hansen ilagalu-
gu Calgory-mi ilagiinnik qal-
lunaanik oqaluussiartorama
uppemarsivara. Naalagiareer-
nerup kingorna inuit omip-
paannga, aperalungalu Klaus
Poulsen Saqqarmiuni naju-
galik qanoq innersoq. Tupaal-
laqaanga, pingaartumik paa-
sigakku angajoqqaakka ilisa-
risimagaat. Galgory-mi...
- Paasinarsivorlu sorsun-
nersuup nalaani Ivittuuniissi-
masut, Tyskland-ili tunniu-
tiinnarmat Calgory-mut nuna-
sisimallutik, aammalu Rocky
Mountains-imi aamaruutis-
sarsiorfmni sulilersimallutik.
Arlaleriarlutik Qassimiuniit-
tarsimapput eqqaanilu nuna-
qarfinniittarsimallutik, tamaa-
nilu najugallit ilisarisimallu-
arsimallugit.
Efterskoli
- Suli 13-inik ukioqarlunga
efterskolimi ilinnialerpunga.
Taamani unnuarsuaq aalisai-
sinnarluta saarullinnik am-
martiterivugut. Taamani suli-
arisartakkagut pitsassuupput,
saarulliillu erlaviiaannamagit
kumigutinik kumittarpagut.
Sumilluunniit mingoqartus-
saanngillat, ulapittaqaagullu.
- Atuarfimmiillu kalerrin-
neqarpunga Faré-p - Frederik
Nielsen-ip - taamani Qaqortu-
mi efterskolimi forstandiusup
takorusukkaanga, paaseru-
suppaagooq efterkolimi ilin-
nialernissannut piginnaane-
qarnersunga. Uangali ulape-
qaanga, ilakkalu arlallit isu-
maqarput suliakka isumagiin-
nartariaqarikka. Anaanagali
siumut takorluuisinnaagami
inuiaqatigiit ineriartomermin-
ni iluseriligassaat paasisima-
vaa, oqarfigaangalu: - Maju-
amiarit!
- Taamaaliorpunga, sulias-
sallu allattariarsorissat oqalut-
tariarsorissallu assigiinngitsut
naammassigakkit Frederik
Nielsen-ip oqarfigaanga a-
ngusisunga, aammalu efter-
skoliliarsinnaalersunga. Taa-
maalillunilu inuunerma im-
mikkoortua nutaarluinnaq
aallartippoq.
- Saarullinnik ammaatiteri-
nera nangikkiartorlugu am-
mukarama oqaluttuarpunga
efterskoliliartussanngorlunga.
Ataataga qatimaluppoq, anaa-
nagali Hurraartorluni nillia-
voq.
- Eqqarsaatigineqassaaq
ataataga piniartorsuummat,
taamaammallu ileqqut malil-
lugit emermi angajulliup ma-
lissagaani kissaatigalugu. Ua-
ngalu emermini angajullequ-
tigaanga. 1040-mi aprilip qu-
lingiluaani - Danmark tyski-
nik tiguangaammat - angajora
uummalluutilik toquvoq.
Angajoqqaannut tusakkat ali-
anartut marluk, kisiannili
uannut isumalluarnerminni
aappaannaata isummani eq-
qorpaa.
Aninngukasik
- 1952-imi, ukiumi kunngip
nuliatalu Kalaallit Nunaan-
niiffigisaanni iporujussua-
reerlunga efterskolimi ilinnia-
lissallunga Qaqortumut pivu-
nga. Illoqarfimmi allaffigisar-
tagaqarpunga, qulit missaanni
ukioqarlunga kajumissaame-
qamikkut pissarsiarisimasan-
nik. Taamanilu kina allaffi-
gissaneriga ilanngullugu o-
qaatigineqarpoq. 1940-kkut
naalersut Qaqortumi atuar-
fimmut allakkamik tikittoqar-
poq, allakkamillu inuttassar-
siuussisoq imatut suaarpoq: -
Herr atuartoq Henrik Fund-
imut... Tamanna puigunngis-
aannarpaa, tamatumalu ki-
ngorna attaveqatigiittuarpu-
gut. Allakkanni oqaatigaara
akissuteqarpat mitit qaterpas-
suinik nassikkumaarlugu.
Aammalu taakku pissarsiarai.
- Siornatigut illoqarfimmi-
issimanngisaannarpunga. II-
loqarfissuuvoq. Suut tamar-
mik angisoorsuupput tupin-
narlutillu. Aasaavoq unnuk-
kut qaamasarluni silageqalu-
nilu, nukappissallu takomar-
tanik tamanik misissuiniarlu-
ta angalaarpugut. Tupigusule-
ruttorluta illoqarfissuarmi
tupannartorsuarmik misigisa-
qarpunga qaangersinnaanngi-
sannik...
- Angutip mikisup teqqia-
limmik nasallip, natsamigut
saqqarmiullip suaarpaatigut
aperalutalu sulerinersugut.
Oqaluttuuppara efterskoler-
tussaallunga, kisiannili suka-
ngallunilu inussiarniippoq,
angerlaqqullutalu oqarluni.
Unnukkut nalunaaqutaq arfi-
neq pingasup kingorna meeq-
qat aneeqqusaanngimmata.
Kingornatigut paasivara kom-
munimi sulisuusoq »Anin-
ngukasik« - taassumalu nalu-
naaqutaq arfineq pingasunut
meeqqat angerlakaatittarai.
Illoqarfimmi sumi tamaniit-
tut. Kommunip meeqqanut
unguuisua, avatsitsinni silar-
suaq uummaruttortoq naalak-
kerluta angerlakaatitsisinnaa-
soq.
- Angerlarsilerpunga. Nu-
kappissamut nunaqarfimmiu-
mut, pinngortitaq qanilluin-
narlugu naalakkersomeqarani
inuusumut, pisullu sukkassu-
saannut pinngortitamik apeq-
qutaatitsisumut ersiomarpoq.
Aninngukasiup naapinnerani
pissusiviusut upperisinnaan-
ngisakka naammattoorpakka.
Kisianni illoqarfimmiiginnar-
punga. Allaqatigisartagara
Henrik Lund siunnersortigiler-
para, aallaqqaammut taa-
maattumik atorfissaqartitsiga-
ma, silarsuarmi tikitara inuin-
namut najugassaanngimmat.
- Taamaakkaluartoq ukiut
efterskolimiiffigisakka nuan-
neqaat, inuunera tamaat ikin-
ngutissannik nassaartorpunga
ilikkangaqangaatsiaqalunga-
lu. Aamma nuannisamissat-
sinnut piffissaqartarpugut,
maannakkullu eqqartuileria-
ratta quianartorpassuit eqqaa-
jortulerpakka.
Oqaluttartoq
angallattagaq
- Nerisaqarfigiutigalugu ine-
qarfitsinniinnitsinni eqqaa-
masama ilagaat Kaaleeraq
Joelsen, Narsameersoq. Itsar-
nisamik amoortakkamik oqa-
luttartortaqarpoq aammalu
tallimanik-arfinilinnik uteqat-
taartuartakkatsinnik nuutaa-
teqarluni. Amerikarmiut nipi-
lersugarigunarpaat, taamani-
mi taamaattut tusamaameqar-
tarput, oqaluttartorlu taanna
nuutinik atuiinnarani nooqat-
taartaqaaq.
- Ilaanni sinittarfissuatsin-
niittut tamatta nuallulluta si-
niffitsinnit makissinnaanata
innagaannarpugut, taamanilu
Joel-ip oqaluttartuni amoori-
arlugu natikkut siniffiup tulli-
up tungaanut sisoortippaa,
siniffinni tullemiittut nipiler-
suut tusarnaarniassammas-
suk. Amoomera naaleraangat
tulliuttup amooqqittarpaa,
oqaluttartorlu tullerminut
ajattarlugu.