Atuagagdliutit - 04.05.1999, Qupperneq 14

14 • TIRSDAG 4. MAJ 1999
ATUAGAGDLIUTIT
Eskimologi-mut
ilinniut siulleq
Allattoq Aqqaluk Petersen
Jørgen Lorentzen, Einar
Lund Jensen aamma Hans
Christian Gulløv (aaqq.)
Inuit, Kulturi Inuiaqatigiillu
- eskimologi-mik paasiniaa-
nermi tunngavittut atuagaq,
quppemerit 256,
Atuakkanik saqqummersitsi-
sarfik Systime A/S,
Aarhus 1999
Inuit, Kulturi Inuiaqatigiillu -
eskimologi-mik paasiniaa-
nermi tunngavittut atuagaq,
atuakkiortut ilaata oqamera
malillugu tassaasoq inuit
oqaasiinik, kulturiannik, inu-
iaqatigiissutsimik oqaluttua-
risaanermillu ilinniutissaq.
Oqaluttuat pitsaanersiorlu-
git ataatsimut katersugaap-
put, 28-nik immikkoortorta-
qarlutik, atuakkioqatigiinnit
25-nit allanneqarsimasut, im-
mikkoortullu ataasiakkaarlu-
git saqqummiunnissaat ajor-
narpoq. Atuakkamik atuar-
tussatut anguniarneqarput
kalaallit qallunaallu ilinniar-
nertuunngorniarfinni/HF-imi
atuartut, kultureqarnermut
tunngasunik ilinniagaqartut.
Kalaallit Nunaat
Atuakkiortunit qallunaanit
kalaallinillu atuagaq suliari-
neqarsimammat soorunami
Kalaallit Nunaat Kalaallit
Nunaannullu tunngassute-
qartut pingaarnertut allaase-
rineqarsimapput.
Taamaattumik naggueqa-
titta inuit allat atugaat anni-
kitsuinnarmik paasissutis-
siissutigineqarput, taamaat-
tumik atuakkap atsemeqarsi-
manera aappaatigut paasiu-
minaakuluppoq. Aallaqqaa-
siummili allalluarneqarsima-
sumi »Nunarput - Ultima
Thule«-mi Jens Dahl-imit al-
lanneqarsimasumi tamanna
aaqqinneqapajaarpoq. Tassa-
ni allaaserineqarput ataatsi-
mut ilisarnaatit aammali as-
sigiinngissutit inuit nunani
najugaqarfiini assigiinngitsu-
ni naapinneqarsinnaasut.
Tamatumunnga atatillugu
- paasisitsiniaanermi eqqor-
tuliomertut - inuit imminnut
paasisarnerat/isiginerat na-
leqqersuunneqarpoq europa-
miut inunnik najugaqarflan-
nillu paasinnittamerannut.
Knud Rasmussen
Atuakkap ajunngequtaanut
ilaavoq Knud Rasmussen-ip
atuakkiaa »Fra Grønland til
Stillehavet - Rejser og Men-
nesker« issuaavigineqarsi-
mammat, tassanilu oqalut-
tuaraa naapitani »Takomaoq
- inunnit nigorsimaniartoq«,
Inge Kleivan-illu naatsumik
allaaseralugu Knud Rasmus-
sen-ip ilisaritinneqamera.
Atuakkap aallaqqaataani
upperisanut tunngasut pi-
ngaarnertut eqqartorneqar-
put, oqaluttuatoqqat aamma
Inge Kleivan-ip »Habakuk -
kitaanilu profiitioqqusersut
allat« pillugit allaaserisaa.
Habakuk, ullumikkut ame-
rikarmiunut eqeersaallutik
nassuiaasartunut assingune-
rusoq, soorunami oqaluttua-
risaaneq eqqarsaatigalugu
soqutiginaateqarpoq, atuak-
kalli immikkoortuani tassani
amigaataavoq kalaallit ilagiit
oqaluttuarisaanerallu pillugit
takussutissaq.
Atuakkap immikkoortuata
aappaani eqqartorneqarne-
rupput Kalaallit Nunaanni
kulturi oqaatsillu. Kalaallit
atuakkiortamerat eqqartorne-
qarpoq, Katuaq sammineqar-
luni aamma oqaatsit pillugit
oqallinneq eqqartomeqarluni.
Sven Kolte-p ilanngussaa
»Kalaallit oqaasii« ersersin-
niarpara, tassani eqqartorma-
git kalaallit oqaasiisa sumit
pisimanerat, tamatumunnga-
lu ilanngullugu oqaatsit ine-
riartornerisa sukkassusiat er-
seqqissaatigineqarluni.
Assersuutigalugu kia ilisi-
mavaa oqaatsit kuanneq, nii-
sa aamma puuluki nunani
avannarlermiutoqqat oqaasii-
nit pinngorsimammata, taa-
malu takussutissaallutik qal-
lunaatsiatoqqanit kingomus-
saasimasut.
Malunnaatilittullu eqqar-
torneqarput inunnik allami
najugaqartunik naggueqate-
qarneq, ilimanarluni eski-
muut oqaasii nunarsuarmi
allanit oqaaserineqaratik ki-
siartaasut. Sven Kole-p ilan-
ngussaa paasisitsilluarpoq,
kalaallilli oqaasii pingaarner-
tut eqqartorneqarlutik, atuak-
kamilu amigaataavoq eski-
muut oqaaseqaqatigiit oqaa-
siisa annertunerusumik eq-
qartorneqarnissaat, atuagaq
pineqartoq eskimologi-mut
tunngaviusumik ilinniutaas-
sappat.
Atuakkap immikkoortuisa
pingajuanni eqqartorneqar-
put Kalaallit Nunaanni inoo-
qatigiinnermut inuiaqatigiin-
nullu tunngasut. Immikkoor-
tumi allaaserisat pitsaassu-
saat assigiinngiiaarpoq, sam-
mineqarlutik inooqatigiin-
nermut tunngasut, kalaallit
Danmark-imi najugaqartut,
eqqartuussiveqarneq, peq-
qinnissaq nappaatillu.
Oqaluttuarisaaneq
Immikkoortut sisamaanni
eqqartorneqarput nunani is-
sittuni inuit pinngortitallu
akornanni pissutsit, ilanngul-
lugu Helge Kleivan-ip Lab-
rador-imi inuit kultureqarne-
rat aamma inuit pinngortital-
lu akornanni pissuseqarnerat
pillugu torrallataasumik alla-
gaa (1962-imi saqqummeq-
qaartoq).
Immikkoortut tallimaanni
eqqartorneqarpoq Kalaallit
Nunaanni aningaasarsiorneq,
pingaarnertut pineqarlutik
aalisarneq, aatsitassarsiorneq
takornariartitsinerlu (tassani-
lu Greenland Tourism eqqaa-
neqanngilaq). Pingaartumik
Peter Friis-ip Kalaallit Nu-
naanni aalisarneq pillugu
ilanngussaa allalluarneqarsi-
mavoq, paasinarluarluni an-
nertuumillu imaqarluni, aali-
sarneq ineriartorneralu oqa-
luttuarisaanermut sanilliullu-
git allaaserineqarlutik. Aali-
sakkat pingaarnerit aalisar-
nerullu aaqqissuunneqarnera
immikkut eqqartorneqarput.
Immikkoortumi kinguller-
mi oqaluttuarisaaneq sammi-
neqameruvoq, naak aamma
inuit nunani issittuni najuga-
qartut atugaat pineqaraluar-
tut, pinngortitamik illersui-
niaqatigiinnut pissusilersuu-
tit nunallu inoqqaavisa pigin-
naatitaaffii aamma sammine-
qarlutik.
Jørgen Fleischer-ip oqalut-
tuatut ilillugu allaaseraa nu-
nasiaanerup nalaa, kiisalu an-
nikitsumik eqqartorlugu nam-
minersorneruneq Kalaallit
Nunaatalu oqaluttuassartaa
nutaanerusoq - nammineq
naapittakkani tunngavigine-
rullugit. Hans Christian Gul-
løv-ip allaaseraa »Fra Grøn-
land til Bering Strædet; en
rejse i forhistorien«, kangi-
mut arlaleriarluni ingerlaar-
tameq pingaartumik eqqartor-
neqarluni qanganitsanik nas-
saat tunngaviginerullugit.
Bo Lidegaard-ip pitsaasu-
mik naatsumillu nassuiaati-
gaa »Amerikarmiut Kalaallit
Nunaanni«, Pituffimmi sak-
kutooqarfiup amerikarmiu-
nut ullumikkumut allaat pi-
ngaaruteqarnera sammillugu.
Eskimologi
Eskimologi ilinniagassaavoq
annertooq, taamaattumik i-
linniarnertuunut ilinniaga-
qartunullu paasissutissat tun-
ngavissaqamerusut atuakka-
mi ilanngunneqartariaqarlu-
tik. Immikkoortut arlallit ta-
matuminnga naammassin-
nipput, isumaqarpungali al-
laaserisat amerlavallaartut
oqaluttuarnerinnarmik ima-
qartut imaluunniit amigaate-
qartut.
Tamatuma atuagaq atuaru-
minaallisippaa. Tamatumanili
ilanngussisut isomartorsiome-
qassanngillat, atuakkamik aaq-
qissuussisut tamanna isumagi-
sassarimmassuk, tullianik
saqqummersitsinissami im-
maqa iluarsineqarsinnaasoq.
Amigaatigaaralu Kalaallit
Nunaata oqaluttuassartaata
nutaanerusup annertunerusu-
mik eqqartorneqarnissaa, o-
qaluttuarisaaneq eqqarsaati-
galugu, nunarsuarmi tamar-
mi nunamik pingaartitsine-
rup annertusiartomeranut nu-
nasiaanermillu kaanngarniar-
nemp oqaluttuassartaanut sa-
nilliullugit.
Nalunngilara eskimologi-
mi sammineqartarmata kul-
turi inuiaqatigiillu, soqutigi-
nassaarli ilanngunneqartuup-
pata oqaatsinut, kultureqar-
nermut qanganitsanullu tun-
ngasut, inuit naggueqatigiit
assigiinngitsut DNA-tekno-
logi atorlugu misissuiffigine-
qarnerat, qanoq imminnut
qanitsiginersut paasiniarlu-
gu. Pingaartumik eqqarsaati-
galugu taamatut suliaqarto-
qareersimanera.
Eqqaaneqareersut tunnga-
vigalugit isumaqarnarpoq
atuagaq eskimologi-mik ilin-
niarnissami aallarniutaalluar-
sinnaasoq, pingaartumik Ka-
laallit Nunaanni eskimologi-
mik sammisaqarneq eqqar-
saatigalugu.
t
Qujassut
Asasatta qatanngutitta Anthon Siegstad-ip
toqunerani misiginneqataallutik allakkati-
gut, fax-ikkut, oqarasuaatikkut, kissaatitigut
radiukkullu tutsiuttorpassuamut qujavugut.
Taamatullu ilisaanerani avataaniit najukki-
artortunut, qaniuisorpassuarnut naasorpas-
suarnullu, kiisalu oqaluffimmi iliveqarfim-
milu tussiartut uummammit pisumik qutsa-
vigingaarlusi tamassinnut inuulluaqqusivu-
gut.
Qatanngutai ilaqutaalu
Naatsorsuuserivimmi
ikiorti
Narsap Kommunia ikiortitut atorfik kommunip
naatsorsuuserivianut inuttassarsiorneqarpoq.
Atorfik 1. juni 1999 isumaqatigiissuteqarnikkullu-
unniit inuttalerneqassaaq.
Ikiortip suliassaasa annersaraat
• aningaaserimmi taartaasarneq
• naqiterineq (bogføring)
• nalunaarsukkanik inissitsiterineq
• nalunaarsukkanik misissuineq
• kontit assigiinngitsut nikingasoortinnginnissai
(afstemning) il.il..
Naatsorsuutigaarput:
• allaffimmiutut ilinniarsimasuunissat
• qarasaasiamik atuinissamut
ilisimasaqarluarnissat
• pikkorissumik, ammasumik, qanilaartumik,
aalajaatsumik, kalaallisut qallunaatullu
oqalussinnaasumik.
Neqeroorutigaavut:
• sullivik pissanganartoq, sullivikkuminartuunissamik
salliutitsisoq
• sullivik sullivikkuminartuulluni sulisullu
suleqatikkuminartut.
Atorfeqarnermut tunngasut:
• Kalaallit Nunaanni naalakkersuisut,
Finansministeriap aammalu SIK-p niuernermi
allaffinnilu sulisumut akissarsiat pillugit
isumaqatigiissutaanni § 5 malillugu
akissarsiaqartitsisoqassaaq.
• llloqarfiup avataaneersumik atorfinitsitsinermi
kommune naleqquttumik inissarsiornermi
ikiuussinnaavoq. Atorfinikkiartorluni
angalanermi pequtillu nassiunneranni
maleruagassat atuuttut malillugit
akiliussisoqassaaq.
Atorfik pillugu erseqqinnerusumik paasiniaavigine-
qarsinnaapput naatsorsuuserisoq Filippus Tittus-
sen imaluunniit økonomichef Bjarne Egede oqara-
suaat 66 12 77.
Qinnuteqaat paasissutissanik uppernarsaatitalik
kommunip tigoreersimassavaa kingusinnerpaamik
18. maj 1999.
NARSAP KOMMUNIA
SULISOQARNERMI IMMIKKOORTORTAQARFIK
POSTBOKS 37 • 3921 NARSAQ
TLF.: 66 12 77- FAX: 66 11 77