Fréttablaðið - 18.07.2005, Blaðsíða 16

Þegar ég var yngri hélt ég að til
þess að skilja og skynja samtím-
ann væri nóg að lesa tilteknar
skáldsögur og nokkrar ljóðabæk-
ur, hlusta á tilteknar hljómplötur,
leggja mig eftir kenningum til-
tekinna heimspekinga og félags-
vísindamanna, og náttúrlega
þegja og hlusta þegar mér gáf-
aðra fólk væri að tala. Og um síð-
ir fengi ég innsýn í þá flóknu og
stórkostlegu tíma sem ég lifði.
Ég sé það nú að þetta var mis-
skilningur. Ég hefði átt að læra
bókfærslu.
Þjóðfélagið nötrar. Og maður
eins og ég, sem aldrei man hvað
er brúttó og hvað nettó, og botna
ekkert í virkilega þróuðum hug-
tökum á borð við debet og kredit,
ég fylgist utangátta með deilun-
um, úti á þekju, skilningsvana,
með litlar forsendur til að taka
afstöðu til málsins.
Ég er búinn að vera í útlönd-
um upp á síðkastið og hef ekki
nennt að ómaka mig á netkaffi til
að lesa íslensku blöðin þannig að
vel má vera að eitthvað hafi kom-
ið fram í Baugsmálinu sem skýr-
ir fyrir manni hvernig stendur á
því að íslenska lögreglan hefur
ekki einu sinni heldur tvisvar
komið með aðgerðum sínum í veg
fyrir að Baugur nái að ljúka
samningum um mjög ábatasöm
viðskipti í Bretlandi, að sögn til
að vernda fyrirtækið og standa
vörð um hagsmuni þess. Vont er
þeirra ranglæti o.s.frv.
Þegar ég fór til útlanda voru
ákærur enn ekki birtar en Jón
Ásgeir Jóhannesson hafði hins
vegar sent frá sér greinargerðir
þar sem fram kom að ég er ekki
einn um að eiga erfitt með að
muna hvort er debit og hvort
kredit. Af þessari greinargerð
mátti ráða að sakarefni væru
ekki stórvægileg.
En er ekki svolítið erfitt að
kyngja því líka að allur þessi
málarekstur sé hefndaraðgerð
Davíds Oddssonar og fylgisveina
hans vegna Orca-hópsins og sí-
felldra ögrana Jóns Ásgeirs, sem
meira að segja kaupir sér dag-
blað án þess að spyrja leyfis
fyrst hjá háttvirtri ríkisstjórn?
Ég veit það ekki. Og auðvitað
bíður maður átekta. Gallinn er
náttúrlega sá að á Íslandi gildir
sú regla ad hver maður sé sekur
uns sakleysi sé sannað.
En þótt maður kunni lítt skil á
þessum tveimur helstu fræði-
greinum okkar daga – lögfræði
og bókfærslu – þá rámar mann
vissulega í önnur mál sem óneit-
anlega eru kunnugleg í þessu
samhengi. Hafskip var á sínum
tíma fyriræki sem tók á taugar
valdamikilla manna og ógnaði
med starfsemi sinni hagsmunum
þess rammgerða ættarveldis sem
þá ríkti yfir atvinnulífi lands-
manna og leit á fyrirtæki sín sem
góss fremur en vettvang til að
eiga í viðskiptum, enda stóð ekki
steinn yfir steini í þessu veldi
þegar kapítalisma var þröngvað
upp á Íslendinga við inngönguna
í EES, en nýir höfðingjar hófust
upp. Allir muna þær sakagiftir
sem stjórnendur Hafskips voru
bornir og þá óskammfeilnu hörku
sem þeim var sýnd þegar þeir
voru leiddir eins og óbótamenn
til yfirheyrslu og jafnvel látnir
dúsa í gæsluvarðhaldi fyrir þær
sakir að vera vondir í bókfærslu
að mati ákæruvaldsins – sem
reyndist þá hafa rangt fyrir sér.
Áralöngu jafnvægi hefur ver-
id raskað en ríkisvaldið er í hönd-
um þeirrar valdastéttar sem allt
annað hefur misst til ættlausra
stráka. Það stefnir í voldug um-
brot í íslensku þjóðfélagi svo að
óneitanlega minnir á fyrri aldir
þegar hinir fáu stórhöfðingjar
landsins lágu í endalausum mála-
rekstri á hendur hver öðrum,
pappírar og bréf, úrskurðir og ut-
anstefnur flugu um héruð. Ís-
lendingar hafa alltaf verið papp-
írsvíkingar umfram allt; þeir
hafa frá fyrstu tíð barist med
þjarki fyrir dómstólum, útúr-
snúningum, skætingi og afbökun-
um, þvættingi, áfrýjunum og
gagnstefnum. Ég minni á Njálu,
þar sem kapparnir eru síðu upp
og niður ad lýsa lýriti og lögriti
og ljósriti... sumir halda ad bókin
sé um Hallgerði og Gunnar. Ég
held hún sé um Njál og Mörð Val-
garðsson.
Við siglum inn í óöld málaferl-
anna, lagarefjanna, sem er kunn-
uglegt ástand þeim sem hafa
nasasjón af Íslandssögunni. Dav-
íð Oddsson hefur framsýnastur
manna plantað tveimur vildar-
mönnum í Hæstarétt og því
munu utanstefnur aukast. Davíð
er þegar tekinn að búa sig undir
það með því að beita sér á al-
þjóðavettvangi fyrir því að
Mannréttindadómstóll Evrópu
verði lagður niður - en slíkar nið-
urlagningar á stofnunum eru Ís-
lendingum að vondu kunnar.
Til að skilja og skynja samtím-
ann dugði ekki að lesa Dymbil-
vöku og Ulysses, Sartre og Marx,
hlusta á Dylan og Coltrane eða
allt hitt. Ég hefði átt að læra bók-
færslu. Eða kannski maður eigi
bara að teygja sig upp í hillu eft-
ir Sturlungu? ■
Síðasta laugardag ákváðu forsvarsmenn Nóatúnsverslan-
anna að verða við tilmælum lögreglunnar í Reykjavík og
hætta að gefa viðskiptavinum sínum fimm lítra af bjór með
hverju seldu gasgrilli.
Reyndar var ekki á hreinu hvort framtakið stangaðist á
við lög en Nóatúnsmenn töldu ekki ástæðu til að halda mál-
inu til streitu, enda tilgangi uppátækisins náð. Annars vegar
höfðu gasgrillin og bjórinn rokið út, og hins vegar hafði
kaupmönnunum tekist að vekja athygli á því baráttumáli
sínu að fá að selja bjór og léttvín í verslunum sínum, sem
væntanlega hefur verið megin hugmyndin að baki gjafmildi
Nóatúnsmanna á mjöðinn.
Afnám einkasölu hins opinbera á áfengi er að verða nokk-
uð gamalkunnugt mál, sem gengur þó furðu hægt að fá botn
í. Á síðasta þingi lögðu tólf þingmenn fram á Alþingi frum-
varp um að einkasala Áfengis- og tóbaksverslunar ríkisins,
með annað en sterkt áfengi, verði aflögð. Sem sagt að bjór
og léttvín verði selt í verslunum eins og önnur almenn
neysluvara en ÁTVR haldi áfram einkaleyfi sínu á að höndla
með sterk vín.
Fyrsti flutningsmaður frumvarpsins var Guðlaugur Þór
Þórðarson, þingmaður Sjálfstæðisflokks og komu meðflutn-
ingsmenn hans úr öllum flokkum nema þingflokki Vinstri-
grænna, enda leitun að harðsnúnari hóp af íhalds- og for-
sjárhyggjufólki en á þeim bæ.
Í greinargerð sem fylgdi frumvarpinu var bent á þá aug-
ljósu þversögn að á sama tíma og ríkið hefur dregið sig úr
atvinnurekstri á mörgum sviðum á undanförnum árum og
áratugum hefur ekkert verið haggað við einkasölu þess á
áfengi og tóbaki.
Samvarandi frumvörp hafa margsinnis verið lögð fram á
fyrri þingum án þess að hljóta afgreiðslu eins og urðu
reyndar líka örlög þessa nýjasta frumvarps Guðlaugs Þórs
og félaga.
Það er undarlegt þrekleysi hjá alþingismönnum okkar að
hafa sig ekki í að klára þetta mál.
Í skoðanakönnunum hefur ítrekað komið fram að meiri-
hluti landsmanna vill geta sótt sér rauðvínsflösku í hillur
stórmarkaðanna í sömu verslunarferð og steikin er valin úr
kjötborðinu. Ef eitthvað er að marka þann vilja er staðan
núna því í raun spurningin um hvenær einkaleyfinu verði
aflétt en ekki hvort. Og þótt hávær minnihlutahópur muni
eflaust mótmæla kröftuglega auknu frjálsræði í sölu á
áfengi er ljóst að miklu fleiri munu fagna. ■
18. júlí 2005 MÁNUDAGUR
SJÓNARMIÐ
JÓN KALDAL
Ef eitthvað er að marka vilja þjóðarinnar er ekki
spurning hvort bjór og léttvín verði selt í
stórmörkuðum heldur hvenær.
Bjórinn
í bú›irnar
FRÁ DEGI TIL DAGS
Í sko›anakönnunum hefur ítreka› komi› fram a› meirihluti
landsmanna vill geta sótt sér rau›vínsflösku í hillur stórmarka›-
anna í sömu verslunarfer› og steikin er valin úr kjötbor›inu.
Í DAG
BAUGSMÁLIÐ
GUÐMUNDUR
ANDRI
THORSSON
En flótt ma›ur kunni lítt skil á
flessum tveimur helstu fræ›i-
greinum okkar daga – lögfræ›i
og bókfærslu – flá rámar
mann vissulega í önnur mál
sem óneitanlega eru
kunnugleg: Hafskip ...
Ég hef›i átt a› læra bókfærslu
Leiðir á samstarfi
Samfylkingin er í vanda með borgar-
stjórnina. Flokkurinn vill náttúrulega
halda völdum í ráðhúsinu en æ fleiri
innan hans eru orðnir leiðir á samstarf-
inu við Framsókn og Vinstri græna.
Þessir menn geta hins vegar vel hugs-
að sér að eiga samstarf við Sjálfstæðis-
flokkinn um stjórn borgarinnar.
Hrannar Arnarson, sem var
einn af arkitektum R-listans
1994, sagði þetta nánast
berum orðum í Kastljósi Sjón-
varpsins fyrir helgina. Það eru
ekki síst hinar nýju skipulagstil-
lögur sem hafa gert sjálf-
stæðismenn svona
spennandi.
Hættu boðið heim
Vandinn er sá að ef þetta á að gerast
verður Samfylkingin að bjóða fram
sjálfstæðan lista. Og þá munu allir
flokkarnir gera hið sama sem býður
þeirri hættu heim – von mundu sumir
segja – að Sjálfstæðisflokkurinn næði
á ný meirihluta í borgarstjórn, jafnvel
þótt hann hefði ekki meihluta at-
kvæða á bak við sig. Þyrfti hann þá
ekkert á Samfylkingunni að halda.
Nýjasta könnun Gallups, sem
sjálfstæðismenn spiluðu út
af dæmafáu dómgreindar-
leysi, bendir í þessa átt.
Þarna er efinn – og
hann nagar Sam-
fylkingarmenn
þessa dagana.
Gísli Marteinn?
Sagt er að í könnun Gallups um dag-
inn hafi einnig verið spurt um afstöðu
manna til þess hver ætti að leiða borg-
arstjórnarflokk sjálfstæðismanna í
næstu kosningum. Þar hafi stuðnings-
menn eins hinna væntanlegu
frambjóðenda í prófkjöri flokks-
ins verið að verki. Athyglisvert er
að niðurstaðan hefur ekki verið
gerð opinber og ekki hefur verið
upplýst hverjir voru á ferð. Á
kaffihúsum bæjarins er
sagt að þarna hafi Gísli
Marteinn Baldursson
borgarfulltrúi átt hlut að
máli. Kannski hafa töl-
urnar ekki verið nógu
uppörvandi?
gm@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐAL-
SÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA:
Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
LESTU GREININA Á VISIR.IS
OG SEGÐU SKOÐUN ÞÍNA