Tíminn - 17.09.1975, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 17. septcmber 1975.
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gisla-
son. Ritstjórnarskrifstofur i Edduhúsinu við Lindargöty,
simar 18300 — 18306. Skrifstofur i Aðalstíæti 7, simi 26500
— afgreiðslusimi 12323 — auglýsingaslmi 19523. Verð I
lausasölu kr. 40.00. Áskriftargjald kr. 800.00 á mánuði.
Blaðaprenth.f.
Hækkun
kjötverðsins
Vafalaust hefur hin mikla hækkun á kjötinu,
sem tilkynnt var um helgina, orðið ýmsum um-
hugsunarefni og það ekkert siður bændum en
neytendum. Hækkun útsöluverðsins um þriðjung
er slikt stökk, að eftir þvi hlýtur að verða tekið.
Þó er þetta ekki tiltölulega meiri hækkun en orðið
hefur á öðrum sviðum, en þar hefur verðlagið
hækkað i fleiri en minni áföngum. Sama gildir um
kaupið. Með þessari hækkun er ekki verið að
hlynna neitt sérstaklega að bændum, heldur að
veita þeim eftir á það, sem aðrir eru búnir að fá.
Aðeins helmingur af hækkununum rennur lika
beint til þeirra. Hinn helmingurinn rennur til
sláturhúsa og verzlana, sökum hærri launa-
greiðslna hjá þessum aðilum.
Verðhækkunin á kjötinu er þannig ekki nein
undantekning, heldur aðeins einn þáttur
verðbólgunnar, sem hér hefur geisað tvö siðustu
árin. Hún rekur að talsverðu leyti rætur til er-
lendra verðhækkana, en innlendir aðilar eiga lika
sinn þátt i henni. Allir ota fram sinum tota og
stuðla að verðbólgunni. En til lengdar verður
ekki haldið áfram á þessari braut. Slik ganga
gæti ekki endað nema á einn veg.
Þess er eðlilega krafizt, að rikisstjórn og
Alþingi hafi forustu um aukna mótspyrnu gegn
verðbólgunni. Þetta er réttmæt krafa. En þessir
aðilar eru hins vegar ekki einfærir um að vinna
þetta verk, heldur verða fleiri að koma til, ef
árangur á að nást. Glöggt dæmi um það er að
finna i Bretlandi. Þar reynir rikisstjórnin að
framkvæma vissa kaupbindingu á verðlagi og
kaupgjaldi, en henni er ljóst, að hvorki hún eða
þingið geta gert þetta einhliða. Það, sem styður
þá von, að þessi stefna hennar muni heppnast er
yfirlýstur stuðningur verkalýðsfélaga og at-
vinnurekenda. Allir þeir, sem eitthvað geta,verða
að draga úr kröfum sinum, enda eru þessar kröf-
ur oft ekki nema blekking ein, og verða til hins
verra, ef þær nást fram.
Rikisstjórnin er um þessar mundir að ganga
frá fjárlagafrumvarpinu. Þar er gert ráð fyrir
margvislegum sparnaði. Ef fylgt hefði verið
venju, hefði fjárlagafrumvarpið hækkað um
30-40%. Sennilega hækkar það ekki mikið yfir
20%, sem er miklu minna en almennar hækkanir i
landinu. Þetta er óhjákvæmilegt, ef ekki á enn að
hækka skattana og auka þannig byrðar al-
mennings. Tvimælalaust er þetta spor i rétta átt.
En meira þarf til. Hér þarf að reyna að draga
sem mest úr verðhækkunum og kauphækkunum,
og hamla þannig gegn verðbólgunni.
Athyglisvert er það fordæmi vinstri stjórnar-
innar sumarið 1972 að fela sérfræðingum frá sem
flestum flokkum og stéttum að athuga þær að-
gerðir, sem helzt geta komið til greina i viðnám-
inu gegn verðbólgunni, án þess að til atvinnu-
leysis komi. Það gæti hjálpað almenningi til að
glöggva sig á þvi, hvernig ástatt er, og hvað er
helzt til ráða. Það væri eðlilegt, að rikisstjórnin
léti gera yfirlit um slíka valkosti nú.
-Þ.Þ.
TÍMINN
ERLENT YFIRLIT
Heldur Sorsa velli í
þingkosningunum ?
Kosningabaráttunni í Finnlandi er að Ijúka
NÆSTKOMANDI sunnu-
dag og mánudag fara fram
þingkosningar i Finnlandi.
Þing var rofið og efnt til kosn-
inga á siðastl. vori, þótt tals-
vert væri eftir af kjörtimabil-
inu. Astæðan var ekki fyrst og
fremst ágreiningur milli
stjómarflokkanna, þótt hann
væri verulegur, heldur bein
Ihlutun Kekkonens forseta.
Kekkonen sendi stjórninni
bréf, þar sem hann veitti þing-
inu ýmsar ákúrur, og varð það
tilefni kosninganna. Ástæðan
til þess, að Kekkonen knúði
þannig fram kosningar hefur
sennilega verið sú, að hann
hafi þótzt sjá fram á vaxandi
ágreining stjórnarflokkanna,
þegar kosningar nálguðust, og
þvi talið heppilegt að flýta
kosningunum og reyna að
tiyggja þannig, að fyrr væri
tekið rösklega á vandamálun-
um en ella, en efnahagsvand-
inn er öllu meiri i Finnlandi en
vfðast hvar annars staðar.
Fjórir flokkar stóðu að
rikisstjórninni, þegar Kekkon-
en ritaði henni hið fræga bréf
sitt. Þessir flokkar voru
sosialdemokratar, Mið-
flokkurinn, Sænski þjóð-
flokkurinn og Frjálslyndi
flokkurinn. Samkomulag hafði
einkum verið erfitt milli
sosialdemokrata og Mið-
flokksins, sem er hinn gamli
flokkur Kekkonens. Það hefur
átt sinn þátt f þessu, að sosial-
demokratar hafa verið vax-
andi flokkur að undanförnu,
og hafa aðrir flokkar því haft
meira horn i siðu hans en ella.
Miðflokkurinn hefur einnig
haft örðuga aðstöðu sökum
þess, að fyrir nokkrpm árum
klofnaði allstór hluti úr honum
og stofnaði nýjan flokk,
Landsbyggðarflokkinn, sem
hlaut allmikið fylgi um skeið,
en hefur nú margklofnað og
mun sennilega lfða undir lok
að mestu eða öllu i kosningun-
um nú. Ef til vill hefur
Kekkonen talið það heppilegt
að flýta kosningunum m.a.
með tilliti til þess að losna sem
mest við leifarnar af Lands-
byggðarflokknum.
Um líkt leyti og þingið var
rofið, sagði rikisstjórnin af sér
og var þá mynduð embættis-
mannaþingstjórn undir for-
ustu Keijo Liinamaa ráðu-
neytisstjóra i félagsmálaráðu-
neytinu. Hún mun fara með
völd fram yfir kosningar og
sennilega lengur, þvi að búizt
er við, að st jórnarmyndun geti
tekið talsverðan tima. Þannig
er talið liklegt, að sosialdemo-
kratar vilji ekki taka þátt i
rikisstjórn fyrr en lokið er
stjórnarkosningu á Alþýðu-
sambandinu, en hún fer ekki
fram fyrr en i nóvember.
Sos i a 1 d e m ok ra t a r og
kommúnistar berjast þar um
forustuna, og þykir tvisýnt um
úrslitin. Það getur haft veru-
leg áhrif á framvinduna hver
þessi úrslit verða.
SAMKVÆMT siðustu
skoðanakönnunum um fylgi
flokkanna, munu sosialdemo-
kratar tæplega halda velli.
Þeir fengu 25.8% greiddra at-
kvæða i siðustu þingkosning-
um, en er nú spáð 24.4%
greiddra atkvæða. Þetta yrði
ekki mikið tap, þegar þess er
gætt, að flokkurinn hefur unn-
ið mikið á i tvennum siðustu
kosningunum. Þetta yrði þó
nokkurt áfall fyrir Kalevi
Sorsa, sem tók við flokksfor-
ustu á þessu ári. Sosialdemo-
kratar hafa reynt að afla hon-
um fylgis sem eins konar
Kalevi Sorsa
undramanns i finnskum
stjórnmálum. Sorsa er 45 ára
gamall, en á þó orðið furðu-
langan starfsferil að baki. Af
fjárhagslegum ástæðum varð
hann að hætta námi, þegar
hann hafði lokið gagnfræða-
prófi, og gerðist hann þá
blaðamaður. Hann vann sér
gott orð, sem blaðamaður,
þótt hann stundaði nám jafn-
hliða blaðamannsstarfinu. Ar-
ið 1959 fékk hann starf hjá
Menningarstofnun Sameinuðu
þjóðanna i Paris (Unesco) og
vann þar i sjö ár. Eftir heim-
komuna til Helsingfors vann
þar um skeið á vegum Unesco,
en 1969 var hann kosinn fram-
kvæmdastjóri flokksstjórnar
sosialdemokrata, en það er ein
mesta valdastaðan innan
flokksins. Ýmsum kom þetta
val þá á óvart, þvi að Sorsa
var litið þekktur þá, en for-
ustumenn flokksins höfðu
kynnzt honum sem blaða-
manni og höfðu trú á honum.
Vegna fjarveru sinnar hafði
hann ekki heldur tekið þátt i
deilum i flokknum og þótti það
kostur, eins og á stóð. Sorsa
gegndi þessu starfi með slik-
um ágætum, að flokkurinn
valdi hann til að verða for-
sætisráðherra i árslok 1972.
Hann gegndi þvi starfi óslitið
þangað til á siðastl. vori.
Kosningabaráttan nú hefur
mjög mætt á Sorsa, þvi að hart
hefur verið sótt að sosial-
demokrötum frá báöum hlið-
um, eða kommúnistar annars
vegar og Miðflokkurinn hins
vegar.
SAMKVÆMT siðustu
skoðanakönnunum, virðast
bæði Miðflokkurinn og
kommúnistar bæta fylgi sitt
og stafar það sennilega helzt
af þvi, að leifar Landsbyggða-
flokksins skiptast að verulegu
leyti milli þeirra. Miðflokkn-
um er spáð þvi, að fylgi hans
aukist úr 16.4% i 18.1%.
Kommúnistum er spáð enn
meiri aukningu eða að fylgi
þeirra aukist úr 17% i 20.1%.
Þá er tiltöluiega nýjum flokki,
Kristilega sambandinu, spáð
talsverðri fylgisaukningu eða
úr 2.5% i 3.8%. Talið er, að
Sænski þjóðflokkurinn og
frjálslyndi flokkurinn muni
standa i stað eða tæpast það,
en þeir fengu hvor um sig rúm
5% i siðustu þingkosningum.
thaldsflokknum (Nationella
Samlingspartiet) er spáð
fylgisaukningu. Þessi flokkur
þótti áðurfyrr standa langt til
hægri og höfðu Rússar þá
mjög horn i siðu hans. Hann
hefur hins vegar færzt heldur
til vinstri að undanförnu.
Þannig styður hann hina hefð-
bundnu utanrikisstefnu Finn-
lands og hann studdi að endur-
kjöri Kekkonens. Þvi þykir
liklegt, að Rússar muni láta
þvi ómótmælt, þótt hann yrði
með i stjórn eftir kosningar.
Það verður Landsbyggðar-
flokkurinn, sem mun tapa
mestu, en hann fékk 9% at-
kvæðanna i siðustu kosning-
um. Núgengurhann klofinn til
kosninganna og þykir hvorugt
flokksbrotið vænlegt til fylgis.
YFIRLEITT er þvi spáð, að
stjórnarmyndunin geti orðið
örðug eftir kosningar. Þannig
munu sosialdemokratar
sennilega ógjarnan vilja vera i
stjórn, ef þeir tapa i þing-
kosningunum, og tapa svo
einnig stjórnarkosningunni i
Aiþýðusambandinu. Færi svo,
að þeir og kommúnistar verði
I minnihluta á þingi, kunna
þeir að krefjast þess, að
borgaralegu flokkarnir myndi
stjórn saman. Kommúnistar
hafa ekki viljað taka þátt i
stjórn að undanförnu, þvi að
þeir vilja ekki eiga aðild að
óvinsælum ráðstöfunum á
erfiðleikatimum. Það getur
orðið erfitt að mynda stjórn i
Finnlandi, ef bæði sosial-
demokratar og kommúnistar
skerast úr leik. Sennilegast er
þá, að utanþingsstjórnin sitji
áfram og hinn aldraði
Kekkonen stjórni mestu bak
við tjöidin. Slikt munu þó
flokkamir ekki telja æskilegt,
og gæti það orðið til að þrýsta
þeim saman.
Þ.Þ.