Tíminn - 04.10.1975, Qupperneq 7

Laugardagur 4. október 1975
TÉMINN
7
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-'
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Glsla-
son. Ritstjórnarskrifstofur I Edduhúsinu viö Lindargöty,
simar 18300 — 18306. Skrifstofur f Aðalstræti 7, slmi 26500
— afgreiðslusimi 12323 — auglýsingaslmi 19523. Verð í
lausasölu kr. 40.00. Askriftargjald kr. 800.00 á mánuði.
Blaöaprent h.f.
Hví þegir Þjóðviljínn um
Guðmund og Inga?
Þjóðviljinn reynir að gera sér mat úr þeim um-
mælum Ólafs Jóhannessonar viðskiptamálaráð-
herra, , að fleira hefði orsakað verðbólguvöxtinn
á þessu ári en verðhækkanir á innfluttum vörum.
M.a. nefndi ráðherra i þvi sambandi gengisfell-
ingarnar og hækkanir á opinberri þjónustu.
Eins og að vanda lætur, reynir Þjóðviljinn að
skrifa umræddar hækkanir, sem segja má að séu
að nokkru leyti af innlendum rótum runnar, á
reikning núverandi rikisstjórnar. Þjöðviljinn
gleymir að sjálfsögðu að getá þess, að þeir samn-
ingamenn Alþýðubandalagsins, sem tóku þátt i
stjórnarviðræðum i ágústmánuði i fyrra, viður-
kenndu þá nauðsyn þess, að gengi islenzkrar krónu
þyrfti að lækka um 15%, ef sjávarútvegurinn ætti
ekki að stöðvast. Heimildir fyrir þessu geta rit-
stjórar Þjóðviljans fundið i sjálfum Þjóðviljanum i
grein eftir Lúðvik Jósefsson. Þannig var ástand
efnahagsmálanna orðið, þegar vinstri stjórnin lét
af völdum, að foringjar Alþýðubandalagsins við-
urkenndu, að 15% gengisfelling væri óhjákvæmi-
leg. Þetta var ekki sök vinstri stjórnarinnar eða
stefnu hennar, heldur óhagstæðrar viðskiptaþró-
unar, ásamt óraunhæfum kjarasamningum, sem
voru gerðir i febrúarmánuði 1974. Gengislækkun-
in, sem framkvæmd var siðastl. sumar, var þvi
ekki siður talin nauðsynleg af Alþýðubandalaginu
en núv. stjórnarflokkum. Eftir þetta héldu við-
skiptakjörin áfram að stórversna og voru orðin um
30% verri i ársbyrjun 1975 en i ársbyrjun 1974. Þá
vofði enn stöðvun yfir sjávarútveginum. Óhjá-
kvæmilegt var að gera skjóta aðgerð til að hindra
stöðvun hans og þá margvislegu erfiðleika, sem
myndu hljótast af þvi. Rikisstjórnin taldi, að við
þessu yrði ekki snúizt nógu fljótt, nema með
gengisfellingu. Fulltrúar Alþýðubandalagsins
fengu þetta mál til meðferðar á tveimur stöðum, i
bankastjórn Seðlabankans og i bankaráði Seðla-
bankans. í bankastjórn Seðlabankans greiddi
Guðmundur Hjartarson atkvæði með gengislækk-
uninni, en hann hefur yfirleitt verið talinn gleggsti
fjármálamaður Alþýðubandalagsins, enda valinn
af Lúðvik Jósefssyni til að gegna ábyrgðarmesta
fjármálaembætti, sem Alþýðubandalagið hefur átt
kost á að velja mann i. í bankaráði Seðlabankans
sat Ingi R. Helgason hjá við atkvæðagreiðsluna, en
hann hefur yfirleitt verið talinn annar gleggsti
fjármálamaður Alþýðubandalagsins, næst á eftir
Guðmundi. Það getur hver og einn sagt sér það
sjálfur, að Ingi R. hefði greitt atkvæði gegn
gengisfellingunni, ef hann hefði verið mótfallinn
henni. Yfirleitt er lika litið á hjásetu sem óbeint
samþykki.
Þannig var gengisfellingin i fyrrasumar viður-
kennd nauðsynleg af ráðamönnum Alþýðubanda-
lagsins og gengisfellingin á síðastl. vetri var sam-
þykkt beint og óbeint af þeim fulltrúum Alþýðu-
bandalagsins, sem um það mál fjölluðu, og al-
mennt eru viðurkenndir mestu fjármálamenn
þess. Svo þykist Þjóðviljinn geta þvegið Alþýðu-
bandalagið hreint af umræddum gengisfellingum!
Svipað er að segja um ýmsar hækkanir á verði
opinberrar þjónustu. T.d. ætti Þjóðviljinn að
minnast þess, þegar einn af ritstjórum hans lýsti
beiðni hitaveitunnar um hækkun á hitaveitugjöld-
um sem hreinu siðleysi. Rétt á eftir gekk borgar-
ráðsmaður Alþýðubandalagsins, Sigurjón Péturs-
son, i lið með Sjálfstæðismönnum til að knýja
þessa hækkun fram. Þ.Þ.
Eiríkur Tómasson skrifar fró Lundi
Nýir kjósendurgeta
róðið úrslitum
Þingkosningar í Svíþjóð að óri liðnu
Andstæðingar: Fálldin (t.h.) heilsar Palme.
t september 1976 — eða að ári
liðnu — ganga Sviar til þing-
kosninga. Kjörtimabil
sænskra þing.manna er þrjú
ár, en siðustu þingkosningar
fóru sem kunnugt er fram i
september 1973. Orslit þeirra
urðu óvenjuleg — nefnilega
þau, að hin andstæðu stjóm-
málaöfl í landinu — borgara-
nokkamir og þgir sósiölsku —
fengu nákvæmlega jafn
marga menn kjörna, þ.e. 175.
Til að forða frá þvi, að sama
staða komi upp að nýju, hefur
sænsku stjórnlögunum verið
breytt á þann veg, að nú skulu
kjörnir 349 þingmenn i stað 350
áður.
Fimm árgangar kjós-
enda greiða atkvæði i
fyrsta sinn
U.þ.b. 535 þúsundir ungs
fólks bætast i hóp sænskra
kjósenda i komandi þingkosn-
ingum. Nýir kjósendur hafa
aldrei verið svo margir.
Astæðan er sú, að kosninga-
aldur hefur verið lækkaður úr
20 árum niður i 18 ár, þannig
að fimm árgangarungsfólks á
aldrinum 18-22 ára greiða nú i
fyrsta sinn atkvæði.
1 siðustu þingkosningum
léðu óvenju margir þeirra, er
þá kusu i fyrsta sinn, mið-
flokknum atkvæði sitt. Sá
flokkur varð og ótviræður sig-
urvegari kosninganna. Sósial-
demókrafar fengu aftur á móti
hlutfallslega fá atkvæði ungs
fólks, enda töpuðu þeir i heild
nokkru fylgi. Það er þvi engin
furða, þótt áróðursmeistarar
flokkanna geri allt til þess að
laða unga fólkið til fylgis við
sig — nú, þegar nýir kjósendur
eru fleiri en nokkru sinni.
Og yfir 200 þúsund út-
lendingar
Erlendir rikisborgarar, sem
búsettir hafa verið i Sviþjóð
s.l. þrjú ár eða lengur, munu
að likindum njóta atkvæðis-
réttar i fyrsta sinn í þingkosn-
ingunum 1976 — þ.e. ef tillaga
þess efnis nær fram að ganga I
sænska þinginu. Búizt er við,
að u.þ.b. 220 þúsundir útlend-
inga fái þar með kosningarétt,
en aftur á móti er eins vist, að
kosningaþátttaka af þeirra
hálfu verði lltil.
Flestir útlendinganna búa i
stórborgunum og starfa sem
lágt launaðir iðnverkamenn.
Þvl er við búið, að mikill
meirihluti þeirra greiði sósi-
ölsku flokkunum atkvæði.
Sósialdemókratar eru
kviðnir, en samt sem
áður bjartsýnir
Það fer ekki á milli mála, að
leiðtogar sósia I demókrata
Hta á komandi þingkosningar
sem einhverjar þær hörðustu I
sögu sænsks lýðræðis. Aftur á
móti eru þeir á vissan hátt
bjartsýnni en áður. Stjórnar-
andstaða borgaraflokkanna
hefur hvorki verið markviss
né samstæð. Og skoðanakann-
anir gefa ótvirætt til kynna —
e.t.v. af áðurgreindri ástæðu,
að sósialdemókratar hafa
heldur styrkt stöðu sina frá
siðustu kosningum.
Gæfan getur þó snúið baki
við Olof Palme og flokki hans
hvenær sem er. Til þessa hef-
ur áhrifa „efnahagskreppunn-
ar” i vestrænum rikjum
aðeins gætt li'tillega i Sviþjóð,
en talið er vist, að þau eigi
eftir að koma fram — og þá
væntanlega i byrjun næsta
árs. Þá standa miklar deilur
innan flokks sósialdemókrata
um afstöðu til breytinga á
sænsku skattalöggjöfinni.
Róttækari armur flokksins
krefst þess, að löggjöfinni
verði gerbreytt og þyngri
skattar lagðir á atvinnurek-
endur. Hinir hófsamari
flokksleiðtogar með Gunnar
Strang fjármálaráðherra i
broddi fylkingar eru aftur á
móti hlynntir skattalöggjöf-
inni, eins og hún litur út i dag,
og vilja aðeins gera smávægi-
legar lagfæringar á henni, til
að koma I veg fyrir lögmæt
„skattsvik”, eins og það er
orðað.
Efnahagsörðugleikar og
innbyrðis sundurlyndi geta
þannig hugsanlega veikt mjög
stöðu sósialdemókrata, þegar
gengið verður til kosninga.
Vinsældir Falldins
hafa dvinað
Nafn Thorbjörns Falldins —
leiðtoga Miðflokksins — var á
allra vörum fyrir þingkosn-
ingarnar 1973. Siðan hefur
fremur litið borið á Fálldin.
Sem foringi stærsta stjórnar-
andstöðuflokksins kom það i
hans hlut að vera i forsvari
fyrir stjórnarandstöðunni á
þingi. Þykir mörgum — eink-
um þeim, er standa lengst til
hægri i sænskum stjórnmálum
— að hann hafi skort einbeitni
og hörku í þvi hlutverki.
Fálldin hefur svarað gagn-
rýninni svo til, að hann hafi
gertsér far um að taka ábyrga
afstöðu — afstöðu, erhann geti
staðið við, ef svo fari, að hann
taki við stjórnarforystu að
kosningunum loknum.
Eins og áður sagði, jók Mið-
flokkurinn mjög fylgi sitt i sið-
ustu þingkosningum og hlaut
þá stuðning fjórðungs sænskra
kjósenda. Spurning er, hvort
flokknum helzt á þessu fylgi i
komandi kosningum. Skoð-
anakannanir, er gerðar voru
fyrr á þessu ári, leiddu i ljós
þó nokkurt fylgistap Mið-
flokksins. En að undanförnu
hefurhagur flokksins I slikum
könnunum vænkazt á ný —
aðallega vegna harðnandi
andstöðu hans gegn áfram-
haldandi byggingu kjarnorku-
vera i Sviþjóð.
Þegar hafa verið reist fimm
kjamorkuver til framleiðslu á
raforku, en stjórn sósialdemó-
krata hefur — með dyggum
stuðningi ihaldsmanna —
ákveðið að byggja fleiri kjarn-
orkuver, til að sjá sænskum
iðnaði fyrir nægilegri orku i
framtiðinni. Leiðtogar mið-
flokksins telja aftur á móti
ónauðsynlegt að reisa fleiri
kjarnorkuver , auk þess sem
þau geti haft i för með sér
ófyrirsjáanlegar afleiðingar.
Að likindum mun þessi af-
staða Miðflokksins setja mik-
inn svip á þá kosningabaráttu,
sem fram undan er I Sviþjóð.
Auk þeirra tveggja flokka,
er sérstaklega hafa verið
gerðir að umtalsefni, eiga þrir
aðrir stjórnmálaflokkar full-
trúa á sænska þinginu.
Frásögn af stöðu þeirra verð-
ur aftur á móti — rúmsins
vegna — að biða annarrar
greinar.