Tíminn - 30.10.1975, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
Fimmtudagur 30. október 1975.
—I
■
Frumvarp um breytingar
á hegningarlögum
Dómsmdlardðherra mælti fyrir frumvarpinu í gær
A FUNDI neöri deildar i gær
mælti ölafur Jóhannesson dóms-
málaráðherra fyrir frumvarpi til
breytinga á hegningarlögunum.
i ræöu sinni sagði dómsmála-
ráöherra:
„Frumvarp það til breytinga á
almennum hegningarlögum, sem
hér er lagt fyrir háttvirta neðri
deild, fjallar um tvo þætti al-
mennra hegningarlaga, annars
vegar ákvæði 40.-42. gr. um
reynslulausn fanga, og hins veg-
ar um ákvæði 232. gr., sem fjallár
um röskun á friði einstaklinga.
Akvæði hegningarlaganna um
reynslulausn fanga hafa staðið aö
mestu óbreytt frá þvi hegningar-
lögin voru sett 1940. Þær tillögur,
sem hér eru settar fram, eru að
meginstefnu til byggðar á tillög-
um norrænu refsilaganefndarinn-
ar, sem skilaði álitsgerð um
reynslulausn 1970.
Helztu breytingarnar, sem lagt
er til i frumvarpinu, að gerðar
verði á ákvæðunum um reynslu
lausn, eru þær, að lagt er til að
lágmarkstimi, sem fangi hafi af-
plánað áður en hann fær reynslu-
lausn, skuli vera 4 mánuðir i stað
8 mánaða eins og nú er, sem þýðir
að fangi, sem dæmdur er i 6
mánaða fangelsi, getur átt kost á
að fá reynslulausn, þegar hann
hefur afplánað 2/3 hluta refsitim-
ans, eða 4 mánuði, en núgildandi
ákvæði gera ráð fyrir, að fangi
hafi afplánað 8 mánuði af eins árs
refsivist áður en hann á kost á
reynslulausn. Ef sérstaklega
stendur á er einnig heimilt skv, 2.
mgr. 1. gr. frumvarpsins að veita
fanga reynslulausn, þegar liðinn
er helmingur refsitimans. Ekki er
reynslulausn samkv. þessu
ákvæði bundin við að ákveðinn
lágmarkstimi hafi verið afplán-
aður.
I 2. gr. frumvarpsins er gert ráð
fyrir, að reynslutimi skuli vera
allt að 3 árum, þó i vissum tilvik-
um allt að 5 árum. Samkv. nú-
gildandi ákvæði 42. gr. er heimilt
að ákveða refsitima allt að 2 ár-
um, en þó ekki lengri en til loka
refsitima. Þetta ákvæði var sett
með lögum nr. 31 frá 1961, en
samkvæmt eldra ákvæði hélzt
reynslutimi þar til refsitiminn
væri liðinn, en þó aldrei skemur
en 2 ár. Hér er þvi i frumvarpinu
horfið að nokkru aftur til eldri
ákvæða hegningarlaganna.
Reynslan hefur sýnt, að æskilegt
er að geta beitt eftirliti lengur en
þann tima, sem eftir stendur óaf-
plánaður af refsingunni, þegar
reynslulausn er veitt. Hefur nú-
giidandi ákvæði um reynslutim-
ann m.a. haft þau áhrif, að
reynslulausn hefur mun minna
verið beitt en ella hefði verið.
Hefur i þess stað verið beitt náð-
unum i mun meira mæli en verið
hefði, ef ákvæðin um reynslu-
lausn hefðu kveðið á um mögu-
leika á lengri reynslutima.
I 3. gr. frumvarpsins eru
ákvæði um, hvernig skuli brugð-
izt við, ef aðili rýfur þau skilorð,
sem honum voru sett við reynslu-
lausnina. Er þar lagt til, að sett
verði fyllri ákvæði en nú eru um
meðferð slikra mála. Er þar i
fyrsta lagi sett fram sú megin-
regla, að fremji aðili nýtt brot
eftir að hann hlaut reynslulausn,
þá ákveði dómstóll, sem fjallar
um nýja brotið, refsingu i einu
lagi fyrir nýja brotið og eftir-
stöðvar af eldri refsivist, og skal
þá beitt sömu meginreglum og
við skilorðsrof samkv. skilorðs-
bundnum dómi.
í öðru lagi er lagt til i 2. mgr. 3.
gr. að það sé háð ákvörðun dóms-
málaráðherra hvort eftirstöðvar
refsingar séu teknar út ef önnur
skilyrði eru rofin, eða hvort
einungis sé breytt skilyrðum, svo
sem reynslu- eða tilsjónartimi
lengdur.
Þá er i þriðja lagi lagt til að
heimilt sé að láta hefja þegar i
stað afplánun eftirstöðva, ef um
er að ræða skilorðsrof, sem fólgin
eru i ótviræðu broti á alm. hegn-
ingarlögum, enda þótt dómstóll
hafi ekki enn fjallað um nýja
brotið. Á það við þegar aðili hefur
játað brot sitt, eða óyggjandi
gögn benda til, að hann hafi fram-
ið það, svo sem þegar hann er
staðinn að verki.
Samkvæmt núgildandi ákvæði i
41. gr. skal sá, sem brýtur gegn
skilyrðum þeim, sem honum voru
sett, taka út refsingu þá, sem eftir
stendur, sem nýja refsingu.
Samkv. 3. mgr. 3. gr. er lagt til,
að refsingu teljist fullnægt á þvi
timamarki, sem aðili fékk
reynslulausn, ef ekki er tekin
ákvörðun um, að hann taki út
refsivist við lok reynslutimabils,
en samkv. núgildandi ákvæði
telst refsingu ekki fullnægt fyrr
en við lok reynslutimabilsins.
Getur þetta haft þýðingu þegar
meta skal þau réttaráhrif, sem
tengd eru við lok refsifullnustu,
svo sem við mat á itrekunaráhrif-
um, og við ákvörðun æruuppreist-
ar. Regla sú, sem hér er lagt til,
að tekin verði upp, er mun hag-
stæðari fyrir aðila en núgildandi
regla.
I niðurlagi 3. gr. er tekið upp
ákvæði þess efnis, að beita megi
reglupi um reynslulausn, þegar
veitt er skilorðsbundin náðun á
hluta refsivistar, en slikt ákvæði
hefur ekki verið i lögum fyrr.
t 4. gr. frumvarpsins, sem fjall-
ar um breytingu á 1. mgr. 232 . gr.
almennra hegningarlaga, er lagt
til, að refsimörk við röskun á friði
annars manns á þann hátt, sem i
greininni er lýst, verði hækkuð og
geti verknaður varðað allt að 6
mánaða fangelsi. Samkvæmt nú-
gildandi ákvæði er hámarksrefs-
ing varðhald allt að 6 mánuðum.
Þau refsimörk, sem hér er lagt til
að tekin verði upp, eru i samræmi
við ákvæði i hegningarlögum
Norðurlandaþjóða, sem fjalla um
þessi brot.
Það er lagt til, að gildistimi lög-
regluáminningar verði markaður
og áminningin gildi i 5 ár, en i nú-
gildandi ákvæði er ekki tiltekinn
gildistimi slikrar lögregluáminn-
ingar.
Samkv núgildandi ákvæði er
ekki unnt að beita mann gæzlu-
varðhaldi meðan á rannsókn
stendur vegna brots á þessu
ákvæði, en oft getur verið þörf á
þvi. Hin hækkuðu refsiviðurlög,
sem hér er lagt til að tekin verði
upp, veita hins vegar möguleika
til beitingar gæzluvarðhalds.”
Skiptar
skoðanir um
Framkvæmda-
stofnunina
FRAMHALDSUMRÆÐUR um
Framkvæmdastofnun rikisins
urðu i neðri deild Alþingis i gær.
Tóku þingmennirnir Tómas
Árnason (F) og Jón Skaftason
(F) til máls, en að þvi búnu var
umræðu frestað til kvöldfundar.
Voru allmargir á mælendaskrá.
í ræðu sinni gerði Tómas Arna-
son grein fyrir þvi, hvernig störf-
um Framkvæmdastofnunarinnar
væri háttað. M.a. gerði hann
grein fyrir landshlutaáætlunum
og fl. Þá svaraði þingmaðurinn
gagnrýni, sem fram hefur komið
á störf stofnunarinnar.
Jón Skaftason gagnrýndi harð-
lega uppbyggingu Framkvæmda-
stofnunarinnar og sagðist ekki
fara dult með það, að fram-
kvæmdaráðið væri sér þyrnir i
augum. Lagði þingmaðurinn
áherzlu á, að Framkvæmdastofm
unin ætti að starfa serh mest óháð
flokkavaldi i landinu.
Nánar verður sagt frá þessum
umræðum i blaðinu siðar, og þá
birtir kaflar úr ræðum þeirra
Tómasar Arnasonar og Jóns
Skaftasonar.
Síðari hluti
ræðu fjármála-
ráðherra birt-
ist á morgun
Siðari hluti ræðu Matthiasar A.
Mathiesen fjármálaráðherra
mun birtast i blaðinu á morgun.
Mó—Iteykjavik.— Á fundi neðri
deildar Alþingis mælti Vil-
hjálmur Hjálmarsson fyrir
frumvarpi um Námsgagna-
stofnun. Um hlutverk og skipu-
lag stofnunarinnar segir svo i
frumvarpinu:
„Námsgagnastofnun vinnur
að þvi, að islenzkir skólar hafi
sem bezt og fullkomnust náms-
og kennslugögn, þar á meðal
prentað mál, hljóð- og myndrit-
að efni, tæki og hluti.
Undir Námsgagnastofnun
heyra þessar deildir:
a) Rikisútgáfa námsbóka, er
annast útgáfu náms- og
kennslubóka, sbr. II. kafla
laganna.
b) Fræðslumyndasafn rikisins,
er annast útgáfu, söfnun og
útlán nýsiefnis og aflar sér
nýsitækja, sbr. III. kafla
laganna.
c) Námsgagnagerð, er annast
framleiðslu náms- og
kennsluefnis, sbr. IV. kafla
laganna.
d) Skólavöruhús, er annast út-
hlutun, sölu, geymslu, inn-
kaup og innflutning hvers
konar náms- og kennslu-
ganga, sbr. V. kafla lag-
anna.
Yfjr hverri þessara deilda
skal vera forstöðumaður,
skipaður af ráðherra að fengn-
um tiilögum Námsgagnastjórn-
ar. Forstöðumenn skulu að
jafnaði sitja fundi Námsgagna-
stjórnar með málfrelsi og til-
lögurétti.
Ofangreindar deildir skulu
halda sjálfstæðum heitum og
koma fram út á við undir þeim
samkvæmt nánari ákvörðun
Námsgagnastjórnar.”
Samhljóða frumvarp var lagt
fyrir siðasta alþingi, en varð
ekki útrætt.
Nokkrar umræður urðu um
varpið að lokinni ræðu ráð-
herra, og tóku þessir þingmenn
þátt i þeim:
Jónas Árnason, Gylfi Þ.
Gislason, Sighvatur Björgvins-
son og Karvel Pálmason. Siðan
var frumvarpinu visað til
menntamálanefndar, og ann-
arrar umræðu.
„Ef sundur sl< cipt er lögunum.
þá mun sund ur skipt friðnum
i útvarpsumræðunum i sið-
ustu viku var Vilhjálmur
Hjálmarsson menntamála-
ráðherra annar ræðumanna af
hálfu Framsóknarflokksins. i
upphafi máls sins gerði
menntamálaráðherra grein
fyrir þeim lagafrumvörpum á
sviði mcnntamála, sem sam-
þykkt voru á siðasta þingi, og
þeim Irumvörpum, sem vænt-
anleg eru á þessu þingi.
Menntamálaráðherra sagði
m.a.:
„A siðasta
Alþingi voru
sett lög um
tónlistar-
fræðslu, um
launasjóð rit-
höfunda, hús-
friðunarsjóð,
leiklistarskóla
og hússtjórn-
arfræðslu
Frumvarp um bókasöfn, leik-
listarstarfsemi, þjóðleikhús,
brfeytingu á háskólalögúnum
og lögum um Lánasjóð isl.
námsmanna verða meðal
þeirra, sem fram koma á
fyrra fallinu i vetur. Endur-
skoðun laga um iðnfræðslu,
viðskiptamenntun, Myndlista-
og handiðaskóla og fleiri þætti
skólalöggjafarinnar er nú i
gangi, og vinnuhópur innan
ráðuneytisins hefur fyrir
nokkru hafið undirbúning að
heildarendurskoðun fram-
haldsskólaátigsins. A grunn-
skólastiginu er stöðugt unnið
að endurskoðun og endurnýj-
un námsefnis, og sett hefur
verið af stað námsskrárgerð
iðnfræðslunnar. Jafnframt er
unnið að samræmingu, og þar
með eflingu verkkennslu á
ýmsum stöðum á landinu.
Skipulagning sérkennslunnar
er undirbúin, Höfðaskólinn
hefur fengið nýtt húsnæði i
Fossvogi, og hafizt hefur verið
handa um aðgerðir á þessu
sviði utan Reykjavikur. Til-
finnanlegur skortur er á sér-
hæfðu fólki, en það stendur til
bóta, þvi að allmargir kennar-
ar eru i framhaldsnámi á
þessu sviði. Þrátt fyrir aukið
aðhald og beinan niðurskurð i
fjárlögum, hefur - i ár verið
byrjað á nokkrum skólamann-
virkjum, og auðvitað haldið á-
fram byggingu annarra. En
hér er of langt upp að telja, þvi
að fjölmörg verkefni eru ætið i
vinnslu, sum seinunnin lang-
timaviðfangsefni. En mér ber
að þakka umburðarlyndi og
atbeina fjölda fólks, sem
starfar að skólamálum, list-
um, iþróttamálum og skyldum
verkefnum.
Menntamálin eru umfangs-
mikil, og þykja enda rúmfrek i
fjárlögum. 1 hagtölum ágúst-
mánaðar segir þó, að íslend-
ingar verji til menntamála
4,30% af þjóðarframleiðslu, á
sama tima og Norðmenn nota
5,90%. Þegar að þrengir, er
gjarna horft eftir möguleikum
til sparnaðar á stærstu fjár-
lagaliðunum. Á sumum svið-
um þessa málaflokks er erfitt
að spara án tjóns. Svo er t.d.
um aðstoð vegna barna með
sérþarfir og ýmsa þætti verk-
menntunár, sem þurfa örvun-
ar. En menntamálaráðuneytið
mun á skipulegan hátt leita
leiða til aðhalds og aukinnar
hagkvæmni i menntakerfinu
og væntir góðs samstarfs við
alla þá, sem þar eiga hlut að
máli.”
Þessu næst svaraði Vil-
hjálmur Hjálmarsson
menntamálaráðherra ýmsu,
sem fram kom i ræðum þeirra
Ragnars Arndals og Bene-
dikts Gröndal, en sagði siðan:
„Ég vil þó að lokum, góðir
hlustendur, bera fram örfá að-
vörunarorð. Stórfelldur halla-
rekstur rikissjóðs, 30—40
milljarða viðskiptahalli á
tveimur árum, samróma spár
visindamanna um hrun þorsk-
stofnsins með sömu sókn og
nú, eru sem aðvörunarmerki á
erfiðri leið. Harðar kröfur vel-
flestra hagsmunahópa um
stórbætt kjör þeim til handa
breyta þessum aðvörunar-
merkjum i uggvænleg tákn
um aðsteðjandi hættu.
Efnahagslegt sjálfstæði
þjóðarinnar er einn af hyrn- '
ingarsteinum stjórnarfarslegs
sjálfstæðis.
„Ef frelsið glatast við
Festarklett,
er fjötranna skammt að biða.”
Og hér er að fleiru að
hyggja- Islendingar setja sér
lög samkvæmt stjórnarskrá
sinni, með þingbundnum
hætti, breyta þeim og setja ný,
þegar löglega kjörnu Alþingi
býður svo við að horfa. Til Al-
þingis er kosið á fjögurra ára
fresti, og veltur á ýmsu um
valdahlutföllin þar. Fram-
kvæmdavaldið er og skipað
samkv. stjórnarskrá. Ég sé á-
stæðu til þess að rifja þetta
upp hér og nú — og visa þá
jafnframt til þúsund ára gam-
allar umsagnar:
„Svo list mér sem málum
vorum sé komið i ónýtt efni ef
vér skulum eigi hafa ein lög
allir. En ef sundur skipt er
lögunum, þá mun sundur skipt
friönum og mun eigi mega við
það búa”.
Herra forseti, góðir hlust-
endur. Enn eiga Islendingar
leikinn. Enn höfum við haft
nóg að starfa, og raunar staðið
i stórræðum við aðdrætti og
uppbyggingu i okkar stóra og
góða landi, á meðan margar
nálægar þjóðir hafa stritt við
bölvald allrar alþýðu, at-
vinnuleysið. Við skulum
leggja metnað okkar i það að
halda þessu forskoti.”