Tíminn - 31.01.1976, Blaðsíða 7

Laugardagur 31. janúar 1976.
TÍMINN
7
Útgefandi Framsúknarflokkurinn.
Framkvæmdastjöri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
í>órarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Heigason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:'
Heigi H. Jónsson. Augiýsingastjóri: Steingrimur Glsla-
son. Ritstjórnarskrifstofur i Edduhúsinu viO Lindargötu,
rsimar 18300 — 18306. Skrifstofur I Aðalslræti 7, simi 36500
— afgreiðsluslmi 12323 — auglýsingasimj 19523. Verö j
lausasölu ár. 40.00. Askriftargjald kr. 800.00 á mánuði.
"V ’ Blaðaprent FT.Iý
Tilraunaveiðar
Takmörkun þorskveiðanna gerir það óhjá-
kvæmilegt, að kappsamlega verði hafizt handa
um veiðar fisktegunda, sem áður hafa verið
látnar ónýttar. Þvi er þingsályktunartillaga,
sem Tómas Árnason hefur nýlega flutt á
Alþingi, orð I tima töluð. Samkvæmt henni
skorar Alþingi á ríkisstjórnina að beita sér
fyrir þvi, að skipuleg leit verði gerð á kol-
munna og spærlingi á þessu ári. Veiðiskip verði
tekin á leigu i þessu skyni, og hefji það jafn-
framt tilraunaveiðar. Enn fremur verði hert á
leit og tilraunaveiðum á loðnu siðari hluta
sumars og næsta haust.
í greinargerð tillögunnar er i upphafi bent á,
að aðkallandi sé að huga nieira að fisktegund-
um, sem ekki hafa verið fullnýttar, eða eru
ónýttar með öllu. Siðan segir:
„Loðnuveiðar íslendinga hófust ekki að ráði
fyrr en um og eftir 1965. Það var raunar ekki
fyrr en skipuleg loðnuleit hófst, sem veiðarnar
jukust til mikilla muna. Siðast liðin tvö ár
hefur loðnuaflinn verið á fimmta hundrað þús.
tonn. Hins vegar er talið, að stofninn þoli
a.m.k. 600-800 þús. tonna afla. Á skammri
loðnuvertið hefur afkastageta i landi hamlað
meiri veiðum. Talið er mögulegt að lengja
loðnuúthaldið með veiðum siðla sumars og
fram á haust.
Spærlingur hefur nokkuð verið veiddur hér
við land, en þó alls ekki i þeim mæli, sem talið
er að stofninn þoli, sem mun vera 60-70 þús.
tonn á ári hverju. Spærlingurinn, sem er mjög
smár fiskur, er eingöngu veiddur til bræðslu.
Þess er þó að vænta, að unnt muni reynast að
hagnýta hann til manneldis.
Kolmunninn er þorskfiskur á stærð við sild
og einn stærsti fiskstofn i Norður-Atlantshafi.
Hrygningarstöðvar kolmunnans eru einkum
við djúpkantinn vestur af Islands- og Skot-
landsströndum. Þó er talið hugsanlegt, að hluti
stofnsins hrygni nær Islandi, og þá sennilega út
af suðaustur- og suðurströndinni. Veiðar þessa
fisks hafa farið vaxandi á seinni árum, og er
þegar hafin vélflökun á kolmunna og fram-
leiddur úr honum frystur varningur. íslending-
ar hafa veitt svolitið af kolmunna, en alls ekki
leitað nægilega að honum, né gert nægar til-
raunir til veiða. Talið er iiklegt, að bjóða megi
stofninum hér i grennd við landið a.m.k. 100
þús. tonna veiðar á ári. Þó vita menn hvergi
nærri nóg um þennan fisk. Svo er raunar um
fleiri fiska.
Á þessari loðnuvertið er talið, að allt að 120
skipum verði haldið til veiða. Ætla má, að
meðalaldur þeirra sé eitthvað yfir 10 ár. Það er
ástæða til að ætla, að möguleikar væru á að
beita þessari gerð skipa til nóta- og vörpuveiða
allt árið um kring. Þau hefja loðnuveiðar upp
úr áramótum og fram á vor. Siðan koma til
sildveiðar i Norðursjó, spærlingsveiðar við
austur- og suðurströndina, og e.t.v. suðaustur i
hafi. Enn fremur kolmunnaveiðar á svipuðum
slóðum. Þá loðnuveiðar siðla sumars og fram á
haust. Og svo að lokum sildveiðar við suður-
ströndina.”
Vafalaust er umrædd tillaga Tómasar Árna-
sonar meðal merkustu mála, sem nú liggja
fyrir Alþingi.
Þ.Þ.
Spartak Beglov, APN:
Samskipti Rússa og
Bandaríkjamanna
Friðsamleg sambúð er eini vaikosturinn
Móttökur þær, sem Kissing-
er fékk nýlega I Moskvu,
benda til þess, að valdhafar
Sovétrikjanna stefni að nán-
ara samstarfi við Bandarik-
in. Þannig virðist hafa þokað
verulega I áttina tii sam-
komulags um takmörkun
kjarnorkuvopna. Hins vegar
varð Kissinger minna ágengt
varðandi Angólamálið, enda
eru Bandarlkjamenn klofnir
I þvl. Báðar deildir Banda-
rikjaþings hafa samþykkt
með miklum meirihluta, að
Bandarikin skerist ekki I
leikinn i Angóla. Skoðun
meirihluta þingsins er sú, að
Rússar muni ekki ná tökum
á Angóla, frekar en öðrum
löndum i Afriku, sem þeir
hafa stutt á svipaöan hátt.
Siðustu fréttir frá Moskvu
benda til þess aö Rússar séu
að gera sér þetta ljóst, og
vilji þvi stuöla að samkomu-
lagi i Angóiamálinu. t eftir-
farandi grein kemur fram,
hvernig Rússar túlka nú
afstöðuna til Bandarikjanna.
SOVÉTRIKIN eru eindregið
fylgjandi þeirri stefnu sovézk-
bandarlskra samskipta, sem
verið hefur að mótast slðustu
árin. Var afstaða Sovétrlkj-
anna skilmerkilega skilgreind
af Leonid Brésjnéf, aðalritara
miðstjórnar Kommúnista-
flokks Sovétrikjanna, i við-
ræðunum I Moskvu við Henry
Kissinger, utanrikisráðherra
Bandarikjanna.
Þróun sovézk-bandariskra
samskipta er óaðskiljanleg frá
þeim jákvæðu alþjóölegu
breytingu, sem orðiö hafa sið-
ustu árin. Þótt enn séu hindr-
anir á veginum, m.a. þær, sem
óvinir spennuslökunar hafa
sett upp, þá eru sovézkir leið-
togar og allur almenningur i
landi okkar þeirrar skoðunar,
að engin ástæða sé til að efast
um grundvöll framvindu sam-
skipta Sovétríkjanna og
Bandarikjanna.
Sovézk-bandariskar tvi-
hliðaviðræður byggjast á
gagnkvæmum skilningi og
þeirri staðreynd, að friðsam-
leg sambúð er eini valkostur-
inn gagnvart kjarnorkustyrj-
öld, og að það er nauösynlegt
að sameina kraftana til þess
að stöðva og binda enda á vig-
búnaðarkapphlaupið og koma
á árangursrikri samvinnu i
þágu beggja þjóðanna og alls
heimsins.
BÆTT SAMBÚÐ landanna
tveggja stendur nú þegar á
traustum lagalegum grunni:
Yfir 40 samningar hafa verið
gerðir um ýmsa þætti sam-
starfs á hagnýtum sviðum.
Sovézkir leiðtogar álita, að
sýna eigi festu til þess aö
koma i veg fyrir að undan
þessum samningum verði
grafið, eins og Andrei
Gromiko, utanrikisráðherra
Sovétrikjanna, lagði áherzlu á
i hádegisverðarboði, sem
haldiö var Henry Kissinger til
heiðurs. Samningana ber
einnig að hafa i heiðri i fram-
tiðinni, og það munu Sovétrlk-
in gera.
Breytingarnar á sambúð
Sovétrikjanna og Bandarikj-
anna frá köldu striði til
spennuslökunar og viðræöna
hafa gert það kleift, sem virt-
ist óhugsandi á timum kalda
striðsins: Báöir aðilar gátu
hafið samningaviöræður um
vandamál, sem áður voru tal-
in „óleysanleg”, þ.e. um tak-
mörkun árásarvopnabúnaðar.
Fyrstu samningarnir, sem
náðust á þessu sviði 1972-1973,
Kissinger og Brésjnéf
eru alkunnir. 1 kjölfar þeirra
kom Vladivostoksamkomu-
lagið, sem náðist á fundi Leo-
nids Brésjnef og Geralds
Ford. Það skapaði möguleika
á að gera nýjan og virkari
langtimasamning, er geri það
kleift að takmarka smiöi árás-
arvopna, bæði að þvi er varðar
magn og eðli, og tryggja að
dregið verði úr vopnasöfnun.
1 viðræðunum I Moskvu við
utanrikisráðherra Bandarikj-
anna, Henry Kissinger, var
einkum fjallað um þetta mál.
Alþjóðlegir fréttaskýrendur
gátu ekki annað en veitt þvi
athygli, á hvaða atriði var
lögð mest áherzla af sovézkri
hálfu, en það sýnir, að Sovét-
rikin hafa eindregið verið
fylgjandi og eru fylgjandi
framkvæmd Vladivostoksam-
komulagsins.
Fréttamenn hafa með réttu
bent á það, að bein þátttaka
Leonids Brésjnéf, aðalritara
miðstjórnar KFS, i viðræðun-
um var i sjálfu sér staðfesting
á áhuga Sovétrikjanna á þvi
að ná árangri. Að viðræður
fara fram og er haldið áfram,
þýðir, að málið stendur ekki i
stað. Þess vegna er full ástæöa
til að tala um að stefnt sé fram
á við á leið til nýrra samninga
um takmarkanir árásar-
vopnabúnaðar.
AUGLJÖST er, að þar sem
vilja, festu og þolinmæði þarf
að sýna I afstöðunni til vanda-
mála er varða þróun sovézk-
bandariskrar sambúðar, þá
eru slikir eiginleikar ekki
siður nauðsynlegir, þegar
fjallað er um jafn flókin og
viðkvæm vandamál og hér um
ræðir. Það verður að muna, að
með hverju nýju stigi sovézk-
bandariskra samskipta
stækka þau verkefni, sem lifið
leggur fyrir til gagnkvæmrar
ákvörðunar, og þar af leiðandi
er þörf meiri viðleitni og kost-
gæfni til þess að komast að
samkomulagi um þau.
Það sem einkennir sovézk-
bandarisk samskipti er ekki
aðeins sú staðreynd, að þau
hafa ákveðið inntak, heldur og
þau áhrif, sem ríkjandi póli-
tiskt andrúmsloft hefur á þau.
Við vitum, að það gengur ekki
hindranalaust að skapa þetta
andrúmsloft, m.a. fyrir áhrif
áróöurs stjórnmálaafla, sem
aðhyllast kenningar, áhuga-
mál og fordóma kalda striðs-
ins.
Sovézkur almenningur
hafnar eindregið tilraunum til
að túlka aðstöðu Sovétrikj-
anna til Angólamálsins sem
ósamrýmanlega spennuslök-
un. Hér er staðreyndum gróf-
lega brenglað i þvi skyni aö
vekja upp sovétfjandskap, og
jafnframt að koma i veg fyrir
að angólska þjóðin verði sjálf-
ráður húsbóndi á eigin heimili.
Sovétrikin studdu frá upphafi
þá, sem hófu á loft fyrir mörg-
um árum fána þjóðfrelsis-
baráttunnar i Afriku gegn ný-
lendustefnunni, hvort heldur
var i Angóla eða annars
staðar. Og þau hafa alltaf stutt
innlend öfl baráttuhreyfingar-
innar gegn nýlendustefnu, en
ekki leikbrúður eða málaliða.
Sovétrikin voru meöal frum-
kvöðla hinnar alkunnu álykt-
unar, þar sem lýst er stuðningi
við algert afnám nýlendu-
skipulags. Það eru ekki Sovét-
rikin, sem þurfa að endur-
skoða afstöðu sina, sem ein-
kennist af festu og þolgæði,
heldur þeir, sem I augum Af-
riku og alls heimsins eru I vit-
orði um opinbera erlenda
ihlutun um mál Alþýðulýð-
veldisins Angóla og eru
bandamenn kynþáttakúgun-
arstjórnarinnar i Suður-Af-
riku.
SOVÉZKUR almenningur
lætur sér ekki á sama standa
um þær umræður, sem fram
fara i Bandarikjunum milli
stuðningsmanna og and-
stæöinga friðarþróunarinnar.
Raunsætt fólk i Bandarikjun-
um sjálfum spyr réttilega þá,
sem ekki þreytast á að sá sæði
efasemda og knýja áfram af
endurnýjuðum ákafa tréhesta
„sovétfjandskapar” i þeirri
von að vinna sér með þvi inn-
anlandsfylgi fyrir kosningarn-
ar: Hvaða valkost hefur hinn
hávaðasami „fjandaflokkur”
friðarþróunarinnar fram að
bjóða? Skoðanakönnun Harr-
isstofnunarinnar hefur nýver-
ið leitt i ljós, að verulegur
meirihluti Bandarikjamanna
— 62% (15% á móti) — heldur
áfram stuðningi við spennu-
slökun. Að áliti meirihlutans
felur sá valkostur, að hverfa
aftur til kalda striðsins, i sér
hættu á kjarnorkustyrjöld,
segir i niðurstöðum skoðana-
könnunar Louis Harris.
Þannig hafa Bandarikjamenn
sjálfir gefið afdráttarlaust
svar við lykilspurningu
heimsstjórnmálanna.
Sovézka þjóðin trúir stað-
fastlega á mátt friðarþróunar-
innar og á það, að Sovétrikin
og Bandarikin muni, i sam-
ræmi við það sem bezt þjónar
hagsmunum þjóðanna tveggja
og allra þjóða heims, halda
áfram á þeirri braut að efla
friösamlega sambúð og sam-
vinnu, halda áfram á braut
viðræðna og samningaum-
léitana.