Tíminn - 04.06.1976, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
Föstudagur 4. júnl 1976.
SUF
Ósigur með sæmd
Bretar eiga sér hugtak, að tapa með sæmd.
Þeir hafa alltaf lagt á það áherzlu þegar þeir sjá
fram á ósigur, að ná samningum — þótt þeir
hljóti að verða þeim óhagstæðir — frekar en að
verða gjörsigraðir. Þetta gerðist i Osló 1. júni.
Framkoma Breta á Islandsmiðum ruddaleg og
fólskuleg gaf ekki tilefni til þess að við íslending-
ar gæfum þeim kost á þessari úrlausn.
Margir stóðu i þeirri trú, að samningar stæðu
um 200 milur. Nú hefur hins vegar verið samið
um veiðar Breta allt að 20 milum. Það kemur
okkur á óvart sem héldum að fyrir alllöngu hefði
verið fært út i 50 milur. Ekki verður aftur snúið
frá þvi sem nú hefur verið gert. Mjög liklegt er að
við hefðum getað náð miklu betri samningum ef
við hefðum þraukað lengur, þvi sigurinn var i
sjónmáli eins og allir stjórnmálamenn voru sam-
mála um. Algjör óþarfi og nánast óviðeigandi að
sniðganga Alþingi með þvi að leggja þessa
samninga ekki þar fyrir áður en þeir eru undir-
ritaðir. Að visu er það lögfræðilegt túlkunaratriði
hvort fiskveiðilögsaga er hluti af landi eins og
landhelgi er. Stjórnarskráin kveður á um að alla
samninga, sem gerðir eru um afsal á landi og þá
kvaðir á islenzku landi skuli leggja fyrir Alþingi.
Vissulega eykst virðing Alþingis eða völd ekki við
málsmeðferð af þessu tagi.
Allir sanngjarnir menn hljóta þó að viður-
kenna, að við höfum náð miklum áfanga með
viðurkenningu Breta á þvi að við ráðum hverjir
veiða og hvernig innan 200 milna landhelgi ef tir 1.
desember, ef Bretar lesa á sama hátt úr
samningnum og við.
Mest um vert er þó að mannslif eru ekki lengur
i hættu vegna átaka á miðunum og við getum nú
snúið okkur af alefli að fullkomnari nýtingu sifellt
minnkandi afla okkar. Með þessu samkomulagi
gangast Bretar undir að virða friðunarsvæði
okkar. Það er ef til vill merkilegasti þáttur þessa
samkomulags.
Erfitt er á þessu stigi að meta þessa samninga
til hlitar þar sem fylgiskjöl hafa ekki öll verið birt
þegar þetta er skrifað. En af þvi, sem fram er
komið má álykta svo, að við höfum gefið Bretum
hálfan sigur.
Vinur okkar Crosland er eflaust vænsti maður,
en hann er i þessu tilviki aðeins jafningi Einars
Ágústssonar rétt eins og Islendingar og Bretar
setjast sem jafningjar að samningaborði. Það
skortir alvarlega á það að forystumenn þessarar
þjóðar liti á sig sem fulltrúa sjálfstæðrar þjóðar
og komi fram sem slikir gagnvart erlendum rikj-
um. Það er ekki tilviljun að Morgunblaðið og
Visir hafa verið málgögn Breta i þessari deilu.
Þar koma fram kotungssjónarmið þau, sem áður
er lýst. Þau sjónarmið að við séum aðeins 200
þúsund manns og að enginn virði okkur viðlits á
alþjóðavettvangi, að álit.. okkar skipti engu máli.
Með þessum hugsunarhætti náum við aldrei
bezta árangri i samskiptum okkar við aðrar þjóð-
ir, en mótaðilar okkar ná bezta árangri i viðskipt-
um sinum við okkur. Vissulega hefur orðið breyt-
ing á þessu sjónarmiði i ráðherratið Einars
Ágústssonar, en það var aðallega á tima vinstri-
stjórnarinnar. Nú virðast sjálfstæðismenn þrýsta
fram undirlægjuhætti sinum gagnvart útlending-
um. Framsóknarmenn verða að vera vel á verði
fy rir þessu ósjálfstæði s jálfstæðismanna þvi verði
þau leiðandi, þá verður það þjóðinni til ómælan-
legs og ófyrirsjáanlegs tjóns.
Islendingar geta fagnað 1. júni 1976. Þeir unnu
þar orrustu i baráttunni um yfirráð yfir auðlind-
um sinum. íslendingar geta lika glaðzt yfir gjaf-
mildi sinni,þeir gáfu Bretum hálfan sigur. PE
Umsjónarmaður: Pétur Einarsson
Sextíu og fimm
þúsund þrjú
hundruð tuttugu
og fimm þúsund
Nýlega var haldin ein af mörg-
um fróölegum ráöstefnum
Sambands islenzkra sveitafélaga
og var sú ráöstefna um dag-
vistunarmál. Logi Kristjánsson
bæjarstjóri á Neskaupstaö vakti
þar athygli á hagnaöi þjóöfélags-
ins af rekstri dagheimila. Ekki
skal fullyrt um réttmæti útreikn-
inga hans, en röksemdin er
skemmtileg og til þess fallin aö
vekja athygli.
Istuttu máli eru skoöanir hans
þær, aö beinn skatthagnaöur rlkis
og sveitafélags af barni vistuöu á
leikskóla, og móöir þess vinnur
hálfan dag — sé 65.325.- Hann tók
einnig annaö dæmi um hjón meö
tvö bó'm og konan vinnur allan
daginn. Þar telur hann beinan
skatthagnað rikis og sveitar-
félags vera 74.950.-
Alltaf er gaman af frjórri hugs-
un af henni er ekki of mikið i
islenzku stjórnmálallfi, Rök af
þessu tægi og I þessu sambandi,
benda til þess aö manninum sé
umhugaö um að koma skoöunum
sínum á framfæri og leita áhrifa-
mikilla leiöatil þess. Umræöa um
dagheimilismál hefur veriö mikil
hér á landi upp á siðkastiö. Allir
flokkar nema Sjálfstæöisflokkur-
inn hafa veriö sammála um nauö-
syn og gagnsemi dagheimilanna.
Þaö er reyndar eölilegt þar sem
hann er ekki framfarasinnaöur
flokkur né heldur félagslega.
önnur mál sitja I fyrirrúmi i
þeirri verbúð.
Rökin fyrir dagheimilum voru I
upphafi þau, aö húsmæöur þyrftu
eöa vildu vinna utan heimilis og
þörfnuöust gæzlu fyrir börn sin.
En ástæöurnar eru margþættaíi
en þaö. Aöalástæöan er þróun
þjófélaga á seinni timum, breytt-
ir sambýlishættir. Þessari þróun
má ef til vill skipta i þrjá þætti.
Konur taka meiri þátt í
þjóðlifinu.
Staöa konunnar hefur breytzt
gríöarlega á Noröurlöndum hin
siöari ár. Þaö er viöurkennt, aö
hún á rétt á þeirri fjölbreytni,
sem fólgin er i starfi utan heimil-
is, aö hún á rétt á að þroska
hæfileika sina meö starfi og rétt á
að nota hæfileika sina til starfs.
Þetta þýöir þó ekki aö börn þurfi
ekki lengur mæöur eöa heimili.
Þær stundir, sem fjölskyldan er
samvistum hafa þó mikið stytzt
frá því sem áöur var. Vonandi
veröur aldrei sú þróun aö for-
eldrar sinni ekki börnum sinum
náiö á viökvæmasta uppvaxtar-
skeiðinu.
Framhjá þvi veröur ekki geng-
iö að konan þarf á vissu æviskeiöi
I flestum tilfellum, aö vera á
heimilinu og sinna börnum sln-
um, en fyrir þann tima og eftir á
hún rétt á ööru starfi. Þjóöfélagiö
veröur aö gera ráö fyrir þessu og
búa allt I haginn svo aö konan geti
nýtt þessa kosti, sem I dag standa
henni opnir aö nafninu til. Skortur
á dagheimilum veldur þvi hins
vegar aö aöeins litiö brot þeirra
kvenna, sem þurfa eða vilja vinna
utan heimilis geti það. Fjölgun
dagheimila er þvi tvlmælalaust
ein mikilvægasta forsenda jafn-
réttis kynjanna.
Menntun barnanna.
Dagheimilin voru I upphafi álit-
in einhvers konar geymslur fyrir
börn. Nú blasir þjóöfélag viö okk-
ur sem gerir kröfur til allt
annars. Tæknivædda þjóöfélagiö,
sem er oröiö svo yfirfuUt af þekk-
ingu aö enginn einn maöur er fær
um aö innbyröa hana alla, krefst
miklu lengri og nákvæmari þjálf-
unaraf einstaklingnum heldur en
áöur var. 1 framtiöinni veröur
ekki áherzlan lögö á minnisatriöi
heldur vitneskju um hvar á aö
finna þekkingu og hvernig á aö
nota hana. Þjálfun I rökhugsun og
beiting hennar veröur verkefni
framtiðarmenntunarinnar.
Þvi fyrr sem þjálfun af þessu
tagi byrjar, fyrir einstakling, þvi
betra. Börn geta átt erfitt meö
minnisatriöi, en eiga auöveldara
meö aö tileinka sér skilning, svo
notaö sé ónákvæmt oröalag.
Þetta er aö gerast i dag. Dag-
heimilin og leikskólarnir eru
fyrsta skref barnsins innan
menntakerfis rlkisins. Aldur
barna, þegar þau byrja að njóta
opinberrar menntunar er alltaf
aö lækka. Þessi staöreynd sýnir
ljóslega mikilvægi þess aöbúa vel
að þessum stofnunum,
sambærilega eða betur en ætti aö
gera við hina hefðbundnu skóla
okkar.
Ekki verður heldur gert of lltið
úr gagnsemi þess aö barniö byrji
snemma að umgangast samborg-
ara sina og taka tillit til þeirra. I
þessutilliti eru allt aörar aöstæö-
ur I þéttbýlújþjóöfélagi nútfmans
heldur en var I gamla sveita-
þjóðfélaginu. Hættan á einangrun
einstaklingsins er meiri i þétt
býlissamfélaginu heldur en áöur
var.
Þátttaka i framleiðsl-
unni.
Þaö er óþarfi aö rökstyöja þá
skoöun aö Islendinga vantar til-
finnanlega vinnuafl. Alls staöar
erulitiö eða ekkinýttar auölindir.
Betrinýting sjávarafuröa, aukinn
iönaöur og aukin framleiöni i
landbúnaði. Reikningar Loga,
sem nefndir voru I upphafi gefa
okkur visbendingu um hagnaö-
inn, sem þjóðfélagiö hefur af þvi
að fá sem flestar konur út á
vinnumarkaöinn. Þær þýöa aukiö
vinnuafl, aukna framleiöni, aukiö
fé til samfélagsþarfa. Þvl er
haldið fram aö i þjóöfélögum,
sem teljast þróuö og hafa mikla
framleiöni séu skilyröi bezt fyrir
velferöarþjóöfélag. Ef Islend-
ingum tekst einhverntima aö
hysja upp um sig og stýra efna-
hagskerfi þessa lands eftir einni
aöferö i einu, I staö þess fádæma
stjórnleysis, sem hefur tíökast,
þá veröur eftirleikurinn auöveld-
ari meöhverja verkfúsa hendi við
vinnu. Dagvistunarheimili eru
þannig ekki geymslur heldur
nauösynlegar stofnanir samfél-
agsins.
PE