Tíminn - 04.06.1976, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
Föstudagur 4. júnl 1976.
Gísli Kristjánsson
Kvittun
r
Agústs
Þorvaldssonar
fyrir svar við opnu bréfi um tryggingamál
Vaka eða víma
Heill þér Agúst Þorvaldsson,
höldur á BrúnastöOum.
Þér sé ómæld þökk tjáö fyrir
svar þitt ITimanum þann 21. mal
viö opnu bréfi mlnu um trygg-
ingamál I sama málgagni. Já og
mlna þökk og margra fleiri átt þú
skiliö aö hljóta fyrir ágætar
greinar þinar um búskaparefni.
Einmitt úr rööum bænda þurfa aö
koma ádrepur um sitthvaö, er
snertir vandamál þeirra sjálfra
og þaö er vissulega þarft efni til
umræöu I blööunum.
Og nú verö ég aö kvitta fyrir
skrif þitt. Er þá fyrst aö vlkja aö
og endurtaka þá staöhæfingu
mlna, aö ég tel alþingismenn hafa
framiö glöp meö þvi aö lofa
bændum allt aö tvöfalt meiri
aöstoö til þess aö fjárfesta vegna
súgþurrkunar en vegna votheys-
verkunar.
Þér llkar miöur aö ég af þeim
sökum (raunar mörgum fleiri) tel
þá veriö hafa rangeygöa og liki
þeim viö bullustrokka. En Agúst,
voru ekki bullustrokkar gagnlegir
til vissra þarfa á meöan þeir voru
og hétu þótt nú séu safngripir?
Hefur þú virkilega ekki séö og
heyrt I ræöustól á Alþingi standa
stubb.semminnir áekkertfrekar
en sllkan grip, standandi þar og
„bulla” jafnvel tlmum saman,
um aUt og ekkert, svo aö alþjóö
fái tækifæri til aö sjá og heyra,
hvernig hægt er aö varpa rýrö á
viröulegustu samkomu þjóöar-
innar? Raunar er heitiö vindbelg-
urmeira réttnefni um þann, sem
stendur I stóU og þeytir fúlum
belgingi úr báöum endum út til
aUra hlustenda og sjáenda um
gjörvallar byggöir landsins. Eöa
aUt blaöriö ,,utan dagskrár”. Þaö
er ekki bara smánarblettur held-
ur háöungarflekkur á þeirri
viröulegu stofnun. Og svo slöast
að minnast Z-liösins, sem mak-
lega var auökennt meö teikningu
Halldórs Péturssonar I Morgun-
blaöinu á dögunum. Þetta sam-
anlagt og sitthvaö fleira gerir sitt
tU, aö ég fylli þann ört vaxandi
hóp kjósenda, sem telur svona at-
hafnir smánarblett á stofnuninni
innan múra hússins viö Aust-
urvöll.
— Og svo eru þaö JÓLA-
SVEINARNIR. -Já, hérna Agúst
Þorvaldsson. Er þaö ekki
einmitt þaö, sem þiö vilduö og
vUjiö allir vera?? Hefur þaö ekki
aUa tíö veriö ykkar keppikefli aö
En Agúst minn sæU:
Ég er nú þeirrar skoöunar, aö I
fyrstu röö beri bændum sjálfum
aö tryggja sig gegn vályndi verö-
urfarsins heima fyrir, svo sem
unnt er. Það er rétt, aö súg-
þurrkunin hefur miöaö aö þvl, en
hún ein hrekkur ekki tU og allra
slzt ef þú vilt láta hana fara fram
á kostnaö næringarefna hráefnis-
ins- grassins, meö þvl aö láta
hitna I og blása á vixl.
Aö hinu leytinu segir þú, „að
sem betur fer muni þaö ekki mjög
miklu sem hiö opinbera gefur
fyrirheit um” til þess aö verka
fóöur i vothey eða súrhey. Þetta
munar allt að tvöföldu framlagi
tU súgþurrkunarmanna ef þeir
nýta þau fyrirheit öll, sem lög og
reglur gera ráö fyrir, miöaö viö
framlagiö tU votheysumbúnaöar.
Þú mátt ekki miöa viö rýmiö eitt,
eins og flestum er farið. Þaö
veröur aö miöa viö verögUdiö,
sem veriö er aö varöveita, þaö
eitt er rétt og sanngjamt. Þú hlýt-
ur aö muna, aö súgþurrkunar-
búnaöur og viðeigandi blásarar
njótallka framlags hins opinbera.
Hitt er alveg rétt hjá þér, að
arösamari fjárfestingu en 200
rúmmetra votheysturn er vafa-
samt hvort nokkur bóndi geti
fundiö, þurfi hann annars á sllkri
fóöurgeymslu aö halda. í sllku
eða állka er ekki nokkur vafi, aö
fólgiö er hiö arösamasta framtak,
sem nokkur bóndi getur viöhaft á
búi sinu. Þar er trygging af þvl
tagi, sem öllum öörum er fremri.
En hún nær ekki tU þess aö
tryggja tilveru þeirra bænda,
sem lifa af ræktun rótarávaxta.
Vegna þeirra þarf einhverjar
aðrar aögeröir, en hverjar?
Bjargráöasjóö?
Mála sannast er þaö aö afdrif
um eftirtekju siöasta sumars
voru átakanleg, fy rst og fremst af
þvl, aö ekki var viöbúnaöur tU aö
verka fóöriö á viðeigandi hátt.
Þaö vantaði ekki gras, enda var
þurrhey á Suöurlandi 970 þúsund
rúmmetrar á móti 918 þúsund
rúmmetrum áriö áöur, og vothey-
iö á Suöurlandi 43 þúsund rúm-
metrar á móti 31 þúsund áriö
1974. A Suöur- og Vesturlandi, þar
sem afföllin var um aö ræöa, hef-
ur fóöurgUdisrýrnun veriö um
20% undir meöallagi ef til vUl
22%, en þaö nemur aö verögildi
um 800 mUljónum króna, en ekki
hálfum öðrum mUljaröi, eins og
lausafregnir hafa tjáð. En þetta
er llka peningur, þungur baggi á
búendum, sem horfa á eftir fjár-
munum, er þeir vöröu tU á-
buröarkaupa i fyrra, renna beint I
Atlantshafiö.
Hitt er satt og rétt hjá þér A-
gúst, aö þau sumur koma fyrir,
sem varla eöa ekki er akandi um
lönd og lendur, jafnvel ekki þótt
öU tæki tU aksturs væru á tvöföld-
um hjólum. Þá er llka torvelt aö
verka vothey aö ekki skal sagt ó-
mögulegt, en allt er hægt aö gera,
jafnvel aö fylla túpuna meö tann-
kremi eftir aö hún er tæmd.
Mál er aö linni þessu skrifi.
Liföu heiU höldur og hafiö fram-
vegis á Brúnastööum forgöngu I
framfaramálum, öörum tU eftir-
breytni.
J 29.5.1976.
DOMUS Laugavegi 91
Greiöslusloppurinn kost-
ar kr. 7.350.00. Efnið er
velour, stærðir 10-14.
Rúllukragapeysan kostar
kr. 1.590, en bolurinn með
þrykkimyndunum kostar
kr. 950.00: margir litir,
mynstur og stærðir.
stór pakki heföi komiö úr pok-
anum þlnum. En sleppum nú öllu
um þessi efni og vUtjum aö trygg-
ingamálum og ööum skyldum
efnum.
Eins og ég gat um I bréfi mbiu
tU þín iupphafi orðaskipta okkar,
þykist ég viss um, aö sú leið tU
tryggingafyrirkomulags, er valin
hefur veriö, sé hin hagkvæmasta,
fyrst um sinn aö minnsta kosti.
Framtal foröagæzlumanna um
fóöurbirgöir og vissar aörar teg-
undir jaröargróöurs eiga aö vera
góö og gild sönnun fyrir þvl hver
eftirtekja hvers árs hefur verið á
hverju býli og er vissulega
mikilsvert aö bóndi og foröa-
gæzlumaöur leggi sig fram um aö
sýnasvartáhvituhve mikUs hef-
ur veriö aflaö á hverju ári, en á
þeim tölum byggjast þær meöal-
talstölur, sem meta veröur eftir
þegar afföll veröa veruleg og
aöstoðar er leitaö þess vegna.
Þetta viröist áhugaefni vaxandi
hóps foröagæzlumanna, sem aUir
eru starfsmenn sveitastjórnanna,
en sveitastjórnirnar aftur ábyrg-
ar út á viö þegar leita þarf aö-
stoöar, og þá um leiö inn á viö
einnig, þegar litiö er tU einstak-
linganna. Og þvi má bæta við hér,
aö I þinni’sýslu er starfandi foröa
gæzlumaöur, sem aö öörum ó-
löstuöum, ber langt af öörum um
aUar athafnir I öllu, er lýtur að
máli, mælingu og mati eftirtekj-
unnar árlega, aö ekki sé talað um
skýrslufærslu hans. En ekki getur
hann aö þvl gert, aö allt of mikiö
magn verömætanna I eftirtekj-
unni „fór út I veöur og vind” á
siöasta ári, eöa vex ekki I mold I
kalárum, eöa þegar kartöflukáUC
eyöileggst af frostum og eftir
tekja þar veröur smámunir.
Þegar viö á sinum tlma unnum
I nefnd þeirri, sem undirbjó lög
gjöf þá, er gildir og Bjargráöa
sjóöur vinnur eftir, fór ég á fund
gamals kunningja mins f Málmey
ISviarlki, Sture Kristiansen.sem
þá var búnaðarmálastjóri
Málmeyjarfylkis, til aö leita álits
hans um mótun löggjafar hjá
okkur eftir fyrirmynd uppskeru
trygginga Svia, sem þá var i
gangi.
„Látiö ykkur ekki detta I hug aö
skapa grundvöU né skipulag I
sniöum eins og hér hafa veriö
mótuö” sagöi hann. „Þetta er
gert svo kostnaðarsamt og óraun
hæft að ekkert vit er I”.
Þetta ráö létum viö okkur aö
kenningu veröa. Hitt er svo annaö
mál, aö grundvaUaratriöi voru
ekki og eru ekki tU hér hliöstæð
þeim, sem þar var byggt á. Þess
vegna er meðalvegurinn I eftir-
tekjumagni hér einn lagöur til
grundvallar, þegar meta skal
tjónin af völdum veöurfars. Auö-
vitaö kemur þar fleira inn I svo
sem hiröuleysi, vangá og sitthvað
fleira, svo sem hestamannamót
og álika truflanir, sem sannan-
lega hafavaldiö og Uklega munu
valda afföllum á eftirtekju I við-
sjálli heyskapartiö.
Þetta um forsendurnar, og svo
tU viöbótar það, aö s jálfsábyrgöin
I afföllum frá meöaltalinu hlýtur
aUtaf að vera álitamál. í þvl
sambancú má nefna, aö nýlega
las ég i finnska blaöinu LANDS-
BYGDENS FOLK, sem er viku-
blaö finnskra bænda, aö eölUegt
værinú aö hækka sjálfsábyrgöina
i uppskerutryggingum þeirra úr
15% I 25%, af þvi aö á annan hátt
væri ekki unnt að greiöa bætur
fyrir tjón á uppskerubresti slö-
asta árs. Þar I landi geta ofþurrk-
ar valdið uppskerutjóni, stundum
eru þar vlölendir akrar eins og
stööuvötn I votviörasumrum og
kornuppskera hefur oröið alveg
úti af þeirri ástæöu, og svo koma
þar oft næturfrost á sumrum, sem
valda stórtjóni á kartöfluökrum,
rétt eins og hér.
Viö hvaö eigum viö aö miða
þegar meta skal tjón af völd-
um eins eöa annars, svo aö veita
skal aöstoð? Akveöin llna er
vandfundin. Þaö má rétt vera
sem þú segir Agúst I svari þinu,
aö Bjargráöasjóöur sé lltils
megnugur ef stór áföll dynja yfir.
Þetta er alveg rétt, aö minnsta
kosti ef þau henda áöur en hann
eflist aö mun, en eigum viö ekki
aö reikna meö aö góö ár komi inn
á milli svo aö fáa styrki og fá lán
þurfi aö veita. Nú og lánin eiga þó
aö endurgreiöast þóttaövisu gildi
þeirra rýrni ef verögildi krón-
unnar heldur áfram aö minnka
eins og veriö hefur, en það er nú
annaö mál, og raunar ekkert vit I
að láta slikt viögangast eins og
verið hefur, að lán séu greidd meö
aurum I staö króna, fyrst og
fremst á kostnað þeirra, sem
kunna aö spara og hyggja aö sjá
sér og öörum farboröa I framtlö-
inni, en er hegnt meö þvl aö gera
gildi geymslueyris slminnkandi.
Þaö má máske segja, aö bænd-
ur ættu aö greiöa hærra gjald af
framleiöslu sinni i tryggingu þá,
sem Bjárgráðasjóður tekur á
móti, þaö er i rauninni hliöstæöa
þess, aö auka sjálfsábyrgöina, og
á móti kæmi svo af hálfu hins
opinbera hliðstætt framlag.
Samanboriö viö þær fjárhæöir,
sem Atvinnuleysistryggingasjóö-
ur og Aflatryggingasjóöur fá,
samkvæmt fjárlögum væri sllkt
ekki ósanngjarnt. En mig grunar,
aö úr einhverri átt mundi þá gert
hrópaö bændastéttinni og taliö aö
hún liföi á kostnaö almennings.
Um þetta má margt segja og
kanna, og llklegt er aö núverandi
skipulag veröi ekkert eiliföarmál,
heldur þróist málin öll.
Aukið fata- og skóúrval í verzluninni
DOMUS vekur athygli almennings um
þessar mundir, og hafa sumar vöru-
tegundir selzt skjótt upp. Hér eru tvö
dæmi um góða vöru ó góðu verði:
koma heim til kjósenda meö fulla
poka af fyrirheitum og fjárveit-
ingum til framdráttar einu og
ööru I umdæminu, fjármagn til
brúageröa, vegabóta, hafnafram-
kvæmda, hækkandi framlag til
ræktunar og ýmissa annarra
gagnlegra hluta???
Allt þetta held ég aö þið hafiö
hrist úr pokunum á hverju leiöar-
þingi rétt eins og gömlu jóla-
sveinarnir tæmdu góögætispok-
ana slna forðum. þegar þeir
heimsóttu krakkana isveitog bæ.
Þaö voru svo sem ekki alltaf
fyrirfram gefin loforö, sem þar
voru uppfyllt, og ekki er ég viss
um aö þú hafir árlega fariö aö
heiman til Alþingis meö langan
lista fyrirheita um hvaö gert yröi
til eflingar þinu kjördæmi og aö
skapi ..háttvirtra kjósenda”. Mér
segir svo hugur, aö þú hafir aldrei
haft meöferöis lista sem „skrif-
aöu flugvöll” var tilfært meö
fyrirheiti til veröandi kjósenda.
Hitt er annaö mál, aö gott heföi
veriö og gagnlegt aö geta hrist úr
pokanum á leiöarþingi fyrirheit
um brú á Óseyri auk annarra
góöra jólagjafa aö lokinni
samþykkt fjárlaga einhverju
sinni, og áeiiðanlega heföi sllkur
jólapakki glatt öll góöu börnin,
sem kusu þig til setu á Alþingi og
llklega heföi þeim fjölgaö ef svo
Gáfnapróf fyrir
íslendinga
Nú leyfa Svlar ekki lengur
milliöliö svokallaöa. Þessi létti
„meinlausi” bjór átti að laga
áfengismálin. Hann átti aö vera
tiltækur og nálægur svo viða aö
enginn þyrfti aö gera sér veru-
legt ómak til aö nálgast hann.
Og hann átti aö svala og
fullnægja svo vel aö neyzla
sterkra drykkja minnkaöi.
Nú er reynslan fengin og hún
er sú aö Sviar telja milUöliö
hafa verið sérstakan ógæfuvald
og átt mikinn þátt I vaxandi
drykkjuskap og áfengisböli i
landinu. Þvl hafa Sviar nú
bannað sölu þess I landi slnu.
Á sama tima segir Alþýöu-
blaöið aö tveir af hverjum
þremur Islendingum vUji fá á-
fengan bjór á markaö hér.
Þetta heitir vist að fylgjast
með, vita skil á hlutunum og
kunna aö draga ályktanir.
Reynsla Finna af öUnu er þó
jafnvel enn verri en Svlanna.
Þeir rýmkuöu um og fóru að
selja öl á flestum veitingastöö-
um og ýmsum matvöruverzlun-
um i ársbyrjun 1969.
Afengisneyzla i heild jókst um
meira en 40% strax á þvl sama
árien á fimm árum tvöfaldaðist
hún. Hlutur brennivinsins i
þeirri aukningu er 1.32 litrar af
hreinum vinanda á mann ár-
lega.
Hverjir óska eftir ööru eins
hér?
Nú er svo komið aö áriö 1975
vöröu Finnar 7,6% af þvl sem
fór tU einkaneyzlu til áfengis-
kaupa. Þaö þýöir aötU jafnaöar
eru finnskir menn tæpan mánuö
aö vinna fyrir þvi áf engi sem
þeir drekka yfir áriö, þegar frá
eru talin opinber gjöld.
Nákvæmlega reiknaö fer
þriggja vikna kaup I áfengiö og
85% af kaupi fjóröu vikunnar.
Fjögurra vikna kaup hverfur I
áfengið.
Þaö er meöaltaUö.
Ekki skal það efað aö viö sé-
um gáfuö þjóö. En skyldum viö
vera svo gáfaöir aö viö gætum
nokkuö lært af þessu? H.Kr.