Tíminn - 04.12.1976, Blaðsíða 9

Laugardagur 4. desember 1976
9
fíiiini
Ctgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Auglýsingastjóri:
Steingrimur Gislason.Ritstjórnarskrifstofur I Edduhúsinu
við Lindargötu, símar 18300 —• 18306. Skrifstofur I Aðal-
stræti 7, simi 26500 — afgreiðslusími 12323 — auglýsinga-
simi 19523. Verð i iausasölu kr. 60.00. Askriftargjald kr.
1.100.00 á mánuði. Blaðaprent h .fv
Hvolsfundurinn
Það var ekki vonum fyrr, að bændur kæmu sam-
an til að halda almennan fund um hagsmunamál,
likt ogflestar aðrarstéttir gera um þessar mundin
Svo mjög er nú beint illvigum áróðri gegn bænda-
stéttinni og mál hennar fyrir borð borin af mikil-
vægum lánastofnunum. Rangæskir bændur hafa
riðið á vaðið með myndarlegum og f jölsóttum fundi,
sem haldinn var að Hvoli á Rangárvöllum siðastlip-
inn þriðjudag. Liklegt er, að bændafundir i öðrum
héruðum fylgi á eftir.
í itarlegri ályktun, sem fundurinn að Hvoli sam-
þykkti, er fyrst vikið að árásum á landbúnaðinn og
þær harðlega fordæmdar. Sérstaklega átelur fund-
urinn þá mistúlkun og rangfærslur, sem virðast
settar fram i þeim tilgangi einum að sanna neyt-
endum, að landbúnaðarframleiðslan sé baggi á
þjóðarbúinu. Siðan segir i ályktuninni: „Jafnframt
lýsir fundurinn yfir þvi, að heilbrigð gagnrýni,
byggð á þekkingu en án fordóma, getur aldrei skað-
að neinn atvinnuveg og fagnar hverjum þeim, sem
bent getur á leiðir til lausnar á þeim vanda, sem við
er að glima hverju sinni. Hún verður ætið til fram-
dráttar fyrir þjóðina i heild.”
í ályktuninni er siðan vikið að ýmsum sérmálum
bændastéttarinnar. Skorað er á fulltrúa bænda i
Framleiðsluráði að vinna að þvi, að afurðalán
hækki svo mikið, að sláturleyfishöfum verði gert
kleyft að greiða minnst 80% af skilaverði á haust-
nóttum og mjólkurbúum á neyzlumjólkursvæðum
að greiða 90% á framleiðsluárinu. Þá er þvi lýst
sem óviðunandi ástandi, að ekki skuli nú þegar vera
lokið uppgjöri liðins árs á sauðfjárafurðir, en þar
munu valda mestu vanskil rikissjóðs á útflutnings-
uppbótum. Fundurinn krafðist þess, að úr þessu
yrði bætt fyrir 20. þ.m. Þá bar fundurinn fram þá
ósk við fulltrúa bænda i Sexmannanefnd, að þeir
vinni að þvi, að f jármagnsliður visitölubúsins yrði
réttilegar metinn en nú er og vaxtaprósentan færð i
eðlilegt horf.
Fundurinn lýsti yfir þeirri skoðun sinni, ,,að i ljós
sé leitt, að verðlagskerfi það, sem bændur búa við,
tryggi þeim ekki þá afkomu, að við verði unað og
hætta sé á að landbúnaðarframleiðslan dragist
saman að óbreyttu skipulagi. Fundurinn telur þvi
koma til álita, að Stéttarsambandið taki upp beina
samninga við rikisstjórnina um verðlagsmálin.”
Það er tvimælalaust, að bændafundir i likingu við
Hvolsfundinn, eru bændum nú nauðsyn til að minna
enn betur en ella á hagsmunamál sin og styrkja
baráttuna fyrir þeim. Bændur þurfa einnig að ræða
um, hvernig bezt verður mætt ýmsum nýjum
vanda, eins og t.d. þeim, að mjólkurframleiðslan
virðist nú dragast óeðlilega saman, en sauðfjárbú-
skapurinn aukast að sama skapi. Þvi sterkari
verður málstaður bænda sem þeir halda betur á
skipulagsmálum landbúnaðarins, eins og þvi sem
hér um ræðir.
Þá er það bændum tvimælalaust mikil nauðsyn,
að af hálfu þeirra og samtaka þeirra sé haldið uppi
upplýsingaþjónustu, sem hnekkir þeim blekking-
um, sem nú er þyrlað upp um landbúnaðinn af ýms-
um aðilum, sem hyggjast vinna sér fylgi á þann hátt
meðal bæjarbúa. Með hlutlausum og fræðandi mál-
flutningi mætti vafalaust eyða þannig margvisleg-
um misskilningi, sem nú torveldar sambúð fram-
leiðenda og neytenda. Þegar nánar er að gætt, eiga
þessir aðilar meira sameiginlegt en hið gagnstæða,
þótt sumir áróðursmeistarar leggi megináherzlu á
hið siðarnefnda. Eins og það er hagsmunamál
bænda, að góð kaupgeta sé i bæjunum, þá er það
hagsmunamál neytenda, að landbúnaðurinn sé
blómlegur og fær um að bæta rekstur sinn, öllum til
hags. Þ.Þ.
Forustugrein úr Christian Science AAonitor:
Heimurinn getur
brauðfætt sig
hvílir a tæknivæddu þjóðunum
Miklu getur skipt hvernig forusta Carters reynist á sviöi
landbúnaöarmála.
AAikil úbyrgð
ÞAÐ ERU gleðifréttir, að
hinar svartsýnu framtiðar-
spár um fólksfjölgunarvanda-
málið ætla að reynast rangar.
Hinn viðkunni matvælasér-
fræðingur, Lester Brown, við
Worldmatch-stofnunina, er
nú að endurskoða sinar fyrri
ógnarspár. Hann segir mjög
hafa dregið úr fólksfjölg-
uninni, og telur jafnvel, að
ibúafjöldi jarðarinnar muni
aldrei ná þvi að tvöfaldast frá
þvi sem nú er.
Þótt helztu sérfræðingar
Sameinuðu þjóðanna efist um
gildi skýrslu Browns, telja
þeir sig sjálfa sjá merki þess,
að þróunarlöndin séu að ná
tökum á baráttunni við of-
fjölgun.
Engu að siður er það mat
S.Þ.,að ibúafjöldi jarðar muni
vissulega tvöfaldast, likast til
snemma á 21. öldinni og ná
jafnvægi með um 12 milljarða
ibúa kringum miðja öldina,
um 2045. Jafnvel þótt þessi spá
reynist röng, munu kröfurnar
um aukna matvælafram-
leiðslu fara vaxandi. Þróunar-
löndin verða nú með degi
hverjum háðari innflutningi á
matvælum, og þvi hefur verið
spáð að innflutningur þeirra,
sem nú nemur 25 milljónum
tonna, verði orðinn 100 milljón
tonn árið 1985.
Hinn nýkjörni forseti
Bandarikjanna, Jimmy
Carter, mun brátt komast að
þvi m.a., að talsvert skortir á
það að nægilega hafi verið
fylgt eftir ákvörðunum
Alþjóða matvælaráðstefnunn-
ar 1974 um að tryggja nauð-
synlegan matvælaforða til
Iangframa. Þótt áfram þokist
með áætlanir um að Alþjóða-
landbúnaðarsjóðurinn styrki
framkvæmdir i landbúnaði i
þeim löndum, sem verst eru
stödd, vantar samt talsvert á,
að hann taki til starfa. Og enn
hefur korn-banka allra þjóða
ekki verið komið á laggirnar,
enda eru kornbirgðir heimsins
nú minni en þær voru i lok sið-
asta áratugar.
SKOÐANIR manna eru mjög
skiptar um það, hversu
Bandarikjunum hefur farizt
ábyrgðarhlutur sinn i þessu
máli. Dan Morgan, frétta-
ritari Washington Post, bendir
á það i grein i Saturday
Review, að Bandarikin beri
höfuð og herðar yfir aðrar
þjóðir heims i landbúnaðar-
framleiðslu, og einoki i
rauninni heimsmarkaðinn á
þessu sviði. Fjöldi þjóða um
heim allan er algjörlega háður
innflutningi korns frá Banda-
rikjunum.
Engu að siður, segir
Morgan, er það ekki opinber-
lega viðurkennt af neinum, aö
Bandarikjastjórn beri skylda
til að dreifa þeim mat-
vælabirgðum, sem fyrir hendi
eru, á réttlátan hátt meðal
þjóðanna, né að stefna þeirra
kunni að skaða þau lönd, sem
sizt mega við þvi. Vegna
þeirrar áherzlu, sem lögð er á
frjálsan markað, er litið
eftirlit haft með kornveröi, og
fátæku löndin greiða kornið
jafnháu verði og hin riku — og
» stundum jafnvel hærra veröi,
þegar þær þjóðir, sem kaupa
gifurlegt magn, svo sem
Sovétrikin, hafa gengið frá
kaupum sinum. Margir sér-
fræðingar halda þvi þó fram,
og með réttu, að Bandarikin
hafi unnið kraftaverk i þvi að
bæta við matvælabirgðir
heimsins. Framleiðsla Banda-
rikjanna miðast einmitt við
það að uppfylla heimsþörfina.
I ár munu Bandaríkin
framleiða u.þ.b. 80 af þeim 139
milljónum tonna af korni, sem
flutt er milli landa i heiminum
á ári hverju. Þar af eru 6
milljón tonn af korni flutt út á
vegum PL 480 — áætlunar-
innarum matvælaaðstoð, sem
er veruleg aukning frá undan-
förnum árum.
En mörgum veigamiklum
spurningum er ennþá ósvarað,
á rikið að hafa eftirlit með
ráðstöfun kornbirgðanna?
Eða ætti það fremur að stofna
alþjóðlega nefnd, sem sæi um
jafnvægi i kornverði og
tryggði það, að fátækustu
löndin ættu þess kost að kaupa
birgðir við vægara verði?
Hvernig geta Bandarikin
bætt eftirlit með framleiðslu
og dreifingu landbúnaðar-
afurða? Hve langt skal gengið
i þvi að nota matvæli sem peð I
stjórnmálataflinu?
SIÐAST en ekki sizt, hvað
er hægt að gera til þess að
örva ræktunarframkvæmdir i
þróunarlöndunum, þannig að
þeirra eigin matvælafram-
leiðsla, og þar með þjóðar-
tekjur, aukist? Hér er komið
að kjarna málsins. Fram-
leiðslulönd á borð við Banda-
rikin, Kanada og önnur ámóta
framleiðslulönd, geta annaö
nauðþurftum heimsins, en þau
geta ekki leyst úr vandanum
til langframa með útflutningi
sinum. Þau lönd, sem farin
eru að treysta algerlega á
skyndihjálp, hafa vanrækt
eigin framleiðslu. Einungis
með framleiðsluaukningu I
þróunarlöndunum — og i þeim
efnum eru gifurlegir mögu-
leikar fyrir hendi — er hægt að
sigrast á hungursneyðinni og
koma á varanlegum efnahags-
og þjóðfélagsumbótum.
Þessi vandamál eru meðal
þeirra, sem rikisstjórn
Carters fær við að glíma. For-
setinn tilvonandi hefur sýnt
skilning á þvi, að rikisstjórnin
verður að standa saman um
stefnumótun varðandi mat-
vælaframleiðslu,
orkumál, landnýtingu, utan-
rikismál og iðnað. Vonandi
mun hann láta fyrstnefnda
málefnið sitja i fyrirrúmi i
upphafi kjörtimabils sins.
Heimurinn getur brauðfætt
sig — en þvi aðeins, að Banda-
rikin og aðrar tæknivæddar
þjóðir gefist ekki upp á þeirri
ákvörðun sinni að fylgja þessu
málefni til sigurs.
(H.Þ. þýddi)