Tíminn - 11.12.1976, Síða 9

Laugardagur 11. desember 1976
i&ÍlMLU.
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. R/.stjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Hitstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Auglýsingastjóri:
Steingrímur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur I Edduhúsinu
viö Lindargötu, símar 18300 — 18306. Skrifstofur I Aöal-
stræti 7, simi 26500 — afgreiöslusimi 12323 — auglýsinga-
simi 19523. Verö I lausasölu kr. 60.00. Askriftargjald kr.
1.100.00 á mánuöi. Blaöaprenth.f.,
Á elleftu stundu
Blöðin birta tiðum fréttir um aflahæstu skipin og
bátana, og þess er einnig getið, hvaða bændur koma
með mest af mjólk i mjólkursamlögin. Hinu er siður
hampað, hverjir stunda útgerð sina eða búskap með
hagfelldustum hætti. Uppgripin hafa verið dáð og
vegsömuð, en aðgætni við tilkostnað og forsjálni um
nýtingu er minna getið. Þetta eru þó þættir, sem
einnig skipta meginmáli um afkomuna.
Þjóðverjar eru nafntogaðir fyrir nýtingu sina og
hagkvæmni, og eru þó—eða kannski öllu heldur þess
vegna—meðal þeirra þjóða, sem við beztan efnahag
búa. Þeir hirða úrgangsblöð, sem renna fyrst i gegn-
um prentvélarnar og aðeins hefur prentazt á öðrum
megin, skera þau i lengjur og nota til þess að lima
utan um blöð, sem send eru i pósti, svo að ekki þurfi
að eyða til þess ósnortnum pappir. Við hendum
ósköpunum öllum af aukaafurðum, sem til falla,
bæði við fiskveiðar og landbúskap, eða látum þær á
annan hátt fara til ónýtis, og við sendum sitthvað úr
landi óunnið, jafnvel þótt útlendingar, sem siðan
gera þessi hráefni að miklu verðmætari vöru, fylli
með henni markaði, sem við gætum sjálfir notið að
öðrum kosti.
Dæmi um bruðl okkar má viða finna. Kynstrum af
lifur og ýmsum fiskúrgangi er fleygt i sjóinn. Það er
smækkuð mynd af þvi, þegar brezku togarasjó-
mennirnir mokuðu útbyrðis öllu sem á þilfar kom,
nema flatfiski. f sláturhúsum landsins er ekki annað
metið til verðmætis en kjötið af sláturdýrunum, gær-
urnar eða húðirnar og nokkuð af innmatnum. Og
hausar, sem sviðnir verða. Þótt ullariðnaður sé i
senn orðinn atvinnugrein, sem veitir fjölda fólks i
þorpum og bæjum mikla og notadrjúga atvinnu og
þjóðinni allri milljarða i útflutningstekjur, má
sumar hvert sjá mergð sauðfjár um heiðar og
heimahaga i tveim reyfum, ef ekki fleiri, og auk þess
á sér stað mikil vanhirðing og vangeymsla ullar, er
þó hefur verið náð af fénu.
Fyrir ekki sérlega löngu var það nánast að verða
fræðigrein, hvernig ætti að láta húsdýraáburð fara
forgörðum með sem minnstri fyrirhöfn, og stórhöfð-
ingjar i bændastétt lögðu i kostnað við að veita vatni i
gegnum haughús til þess að bera mykjuna burt frá
túnum, sem svelt voru að lifrænum efnum.
Svo til nýtt af nálinni er það, að farið er að nota
svartoliu til brennslu á sumum togurum til sparn-
arðar, og aðeins fyrir harðvituga baráttu nokkurra
manna. Nemendur i einum skóla landsins urðu fyrir
fáum misserum til þess að sýna fram á, að komast
mætti af með mun minni oliu til húsahitunar en að
jafnaði gerðist. í þeim landshlutum, þar sem vot-
viðrasamt er og óþurrkasumur sjálfsagt náttúrulög-
mál með stuttu millibili, hefur mest verið streitzt
gegn þvi að taka upp votheysverkun, enda þótt það,
er helzt mælti gegn henni, sé yfirunnið, en eftir
standi vissan um betra fóður, minni vélaþörf og
minni ániðslu á túnum, ásamt ýmsum kostum öðr-
um.
Fyrir fáum dögum kvað Alþýðusambandsþing upp
úr með það, að lægstu laun i landinu mættu ekki vera
undir hundrað þúsund krónum á mánuði. Næstu daga
á eftir tiundaði forsvarsmaður útvegsmannasam-
takanna tapið á fiskveiðunum og bændur, hversu
hlutur þeirra er slakur. Af þvi má álykta, að að ell-
eftu stundu sé komið, að taka búskaparhætti og
starfsvenjur til lands og sjávar, þar með rikisins
sjálfs og stéttaskiptinguna, til nokkuð gagngers
endurmats.
— JH
9 -
ERLENT YFIRLIT
Heath lætur ekki
Thatcher beygja sig
Hann styður frumvarpið um heimastjórn Skota
1 ÞESSARI viku mun fara
fram atkvæðagreiðsla i
brezka þinginu, sem beðið er
með eftirvæntingu, þvi að hún
getur leitt i ljós hversu mikil
eru áhrif Margaret Thatchers
meðal þingmanna Ihalds-
flokksins. Thatcher gaf nýlega
þau fyrirmæli, að þingmenn
flokksins skyldu greiða at-
kvæði gegn frumvarpi rikis-
stjórnarinnar um heimastjórn
Skota og Walesbúa. Frumvarp
þetta mælist misjafnlega fyrir
meðal Englendinga, sem ótt-
ast, að það geti leitt siðar til
fulls aðskilnaðar milli Eng-
lands annars vegar og Skot-
lands og Wales hins vegar, ef
það verður að lögum. Ihalds-
flokkurinn á mun minna fylgi i
Skotlandi en Verkamanna-
flokkurinn, og þvi lætur
Thatcher sig litlu varða þótt
hann tapi fylgi þar ef hann
getur unnið það upp og jafnvel
meira til i Englandi, þar sem
andstaða er gegn frumvarpinu
eins og áður segir. Frá þröngu
flokkslegu sjónarmiði er af-
staða Thatchers þvi skiljan-
leg, en samt er vafasamt, að
allir þingmenn flokksins hlýði
fyrirmælum hennar. Þetta
gildir þó einkum um þá þing-
menn flokksins, sem eru frá
Skotlandi, og svo nokkra
enska þingmenn, sem láta
hugsjónalegar ástæður ráða.
Fremstur i þeim flokki er
Heath, fyrrverandi forsætis-
ráðherra, en hann hefur lengi
verið fylgjandi þvi, að Skotar
og Walesmenn fengu heima-
stjórn. Heath hélt ræðu i
Glasgow siöastl. mánudag,
sem helzt mátti skilja á þann
veg, að hann myndi greiða at-
kvæði með frumvarpinu, eða
a.m.k. sitja hjá við atkvæða-
greiðslu um það. Það er þessi
afstaða Heaths, sem veldur
þvi ekki sizt, að atkvæða-
greiðslunnar er beðið með
eftirvæntingu.
EF FRUMVARP rikisstjórn-
arinnar verður að lögum, fer
fram einhvern tima á árinu
1978 kosning til þings i Skot-
landi, sem skipað verður 150
þingmönnum. Aðsetur þess
verður i Edinborg. A svipuð-
um tíma fer fram kosning til
þings i Wales, sem verður
skipað 80 fulltrúum. Aöseturs-
staður þess verður Cardiff.
Þing þessi fá allviðtæka
heimastjórn en skozka þingið
þó meira. Ýmis mál verða
áfram sameiginleg, eins og
utanrikismál og varnarmál,
ogSkotar og Walesbúar munu
halda áfram að eiga fulltrúa á
þinginu i London. Hvorki þjóð-
emissinnar' i Skotlandi eða
Wales telja sig ánægða með
frumvarpið, en munu þó
sennilega kjósa frekar að
fylgja þvi en að eiga á hættu,
aðmálþessidragist á langinn.
Hvorugt þingið fær fullt fjár-
lagavald, en fá hins vegar að
Bretlandseyjar og fólksfjöldi þar.
skipta framlagi, sem þingið i
London skammtar þeim.
Þetta veldur ekki sizt gagn-
rýni. Eitthvað bætir það úr
skák, að þingin fá að heimila
sveitarstjórnum og héraðs-
stjórnum vissa skattheimtu.
Það hefur lengi verið krafa
Skota og Walesbúa að fá vissa
heimastjórn. Þessi krafa
hefur einkum orðið almenn I
Skotlandi á siðari árum, eins
og vöxtur skozka þjóðernis-
flokksins er nokkurt dæmi um.
Ef marka má skoðanakannan-
ir virðist þó ekki meirihluta-
fylgi i Skotlandi fyrir algerum
aðskilnaði frá Englandi, og
enn minni vilji viröist vera
fyrir þvi i Wales. Margaret
Thatcher og skoðanafélagar
hennar halda þvi hins vegar
fram, aösú krafa muni fylgja i
kjölfar heimastjórnarinnar og
fá aukinn hljómgrunn einkum
þó i Skotlandi.
EINS OG AÐUR segir, hefur
Edward Heath verið þvi fylgj-
andi um alllangt skeiö, að
Skotar og Walesbúar fengu
heimastjórn. 1 ræöunni, sem
hann hélt i Glasgow á mánu-
daginn, minnti hann á þetta og
sagðist m.a. byggja þessa
skoðun sina á þvi, að þetta
væri vænlegasta leiðin til að
tryggja áfram einingu Bret-
lands. Hann sagðist vita, að
Skotar vildu áfram vera innan
Bretlands, en yrði ekki gengið
til móts við óskir þeirra um
heimastjórn, gæti það orðið
vatn á myllu aðskilnaðar-
stefnunnar. Nokkur sönnun
um þetta væri það, að sú
heimastjórn, sem Skotar
myndu hafa sætt sig við 1969,
fullnægöi ekki óskum þeirra
nú. Slik þróun myndi haldast
áfram, ef ekki yrði i tæka tið
brugðist við óskum þeirra.
Með frumvarpi rikisstjórnar-
innar væri stefnt i rétta átt,
þótt sitthvað mætti finna að
þvi. Af þeim ástæðum væri
útilokaö fyrir mann, eins og
hann, sem heföi verið fylgj-
andi heimastjórn Skota og
Walesmanna, að greiða at-
kvæöi gegn þvi. Meðal þess,
sem Heath gagnrýndi i frum-
varpinu, var það, að það veitti
Skotum ekki nægilegt fjár-
málalegt vald. Hann lýsti sig
fylgjandi þvi, að fram færi
þjóðaratkvæðagreiösla i Skot-
landi um þessi mál og væri
hann sannfærður um að þá
kæmi i ljós, að Skotar væru
mótfallnir fullum aðskilnaði,
en vildu fá heimastjórn.
Af framangreindum um-
mælum Heaths er ljóst, að
hann muni ekki fara eftir
fyrirmælum Thatchers um að
greiða atkvæði gegn frum-
varpinu. Sennilegt þykir, að
fleiri þingmenn thaldsflokks-
ins fylgi i fótspor hans. Siðan
Heath féll fyrir Thatcher i for-
mannskjörinu, hefur hann
mjög styrkt álit sitt sem sjálf-
stæður og framsýnn stjórn-
málamaður, er léti meira
stjórnast af þjóðarhag en
flokkshagsmunum. Þeim
ihaldsmönnum fjölgar nú óð-
um, sem sakna þess, að hann
er ekki lengur formaður
flokksins, en fyrir næstu
kosningar er ekki hægt að
skipta um formann án átaka,
sem gætu sundrað flokknum.
Þ.Þ.