Tíminn - 11.03.1977, Blaðsíða 11

WíliiSSllÍ
Föstudagur 11. marz 1977
11
tJtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulitrúi: Freysteinn Jóhannsson. Auglýsingastjóri:
Steingrimur GIslason.Ritstjórnarskrifstofur I Edduhúsinu
viö Lindargötu, simar 18300 — 18306: Skrifstofur i Aöal-
stræti 7, simi 26500 — afgreiösluslmi 12323 — auglýsingá-
' slmi 19523- Verö I lausasölu kr. 60.00. Askriftargjald kr.
1.100.00 á mánuöi. Blaöaprenth.f.,
■■^■■■■■■^"......................... .m.
K
Tvær
öndvegissúlur
Meðal þeirra, sem sendu sambandi islenzkra
samvinnufélaga kveðju i tilefni af 75 ára afmæli
þess, var Björn Jónsson, forseti Alþýðusambands
íslands. í kveðju hans sagði á þessa leið:
„Þegar islenzk alþýða tók að rétta úr kútnum á
ofanverðri 19. öld og leita leiða til að hefja sig úr
örbirgð og leysa sig úr viðjum frumstæðra fram-
leiðsluhátta, urðu straumar risandi jafnaðar-
stefnu og samvinnuhugsjóna erlendis henni lýs-
andi fordæmi og hvatning til dáða, og héldust i
hendur við þá þjóðfélagsþróun sem þá var i mótun.
Islendingar voru þó enn fyrst og fremst bændaþjóð
og þvi varð sú raunin að bændurnir riðu á vaðið og
ruddu samvinnustefnunni brautina.
Þegar Alþýðusambandið var stofnað fyrir 60 ár-
um, kom glöggt fram það álit forystumanna þess,
að „samvinnuhreyfingin hafi i mörg ár verið eina
ljósið, sem lýst hafi i náttmyrkri framfaraleysis-
ins hér á landi.” Verkalýðshreyfingin hefur þvi á-
vallt kunnað að meta gildi samvinnuverzlunar i
baráttunni við harðsnúið yfirstéttarauðvald og
sums staðar haft forgöngu um að koma henni á fót
en annars staðar stutt hana með ráðum og dáð.”
í niðurlagi kveðju Björns segir á þessa leið:
„Ekki leikur á tveimur tungum, að verkalýðs-
hreyfingin og samvinnuhreyfingin eru, og hafa
verið, þær tvær öndvegissúlur sem borið hafa uppi
það velferðarþjóðfélag, sem hér hefur þróazt á
þessari öld. Báðar hafa þessar voldugu mann-
félagshreyfingar orðið stórveldi hvor á sinu sviði,
og það svo, að þeim væri fátt það ómáttugt sem
með skynsemi mætti kalla mögulegt til að efla
hagsæld islenzks þjóðfélags, samfara jöfnuði og
útrýmingu fátæktar, bæru þær gæfu til þess að
renna i einum farvegi og virkja allt það reginafl
fjöldans, sem að baki þeim býr.
Fyrirrennari minn i starfi, Hannibal Valdimars-
son viðhafði þau ummæli fyrir áratug siðan, að
verkalýðshreyfingin og samvinnuhreyfingin væru
alsystur, sem ættu að styðja hvor aðra og styrkja.
Ég er þvi sammála og vona að sú verði skoðun for-
ustumanna Alþýðusambandsins um ókomin ár.
Yngri systirin óskar hinni eldri nú á þessu merkis-
afmæli hennar gifturikrar framtiðar og réttir
henni systurhönd til sameiginlegra átaka fyrir is-
lenzkar alþýðustéttir i átt að markinu: eflingu
þjóðfélags frjálsborinna manna sem skipuleggja
lif sitt og atvinnuvegi i samvinnu og bróðemi.”
Valddreifing
Nokkrar umræður hafa orðið um það á Alþingi,
hvort rétt sé að draga úr hinum sivaxandi umsvif-
um rikisins, en auka i staðinn verksvið sveitar- og
bæjarfélaga. Tilefnið er það, að i fyrra var sú
breyting gerð á lögunum um dvalarheimili aldr-
aðra, að sveitarfélögum var alveg falið að sjá um
byggingu þeirra og fengu til þess sérstakan tekju-
stofn frá rikinu, en áður átti rikissjóður að greiða
1/3 hluta byggingarkostnaðar. Þeir, sem telja sig
vilja draga úr miklu miðstöðvarvaldi og auka
valddreifingu, ættu ekki að telja þessa breytingu
óeðlilega.
Annars er það höfuðatriðið varðandi dvalar-
heimili aldraðra, að tryggt sé nægilegt fjármagn
til byggingar þeirra og gæti komið til athugunar,
að lifeyrissjóðir sinntu þvi verkefni sérstaklega.
Þ.Þ.
Spartak Beglov:
Viðtal Carters
við Bukovski
Hvernig gat hann gert þetta,
spyrja Bússar
Carter hefur rætt viö andófsmanninn Bukovski
Rússneskir fjölmiölar
deila nú allharölega á Carter
forseta fyrir aöhafa rætt viö
rússneska andófsmanninn og
útlagann Bukovski. Gefa þau
jafnvel til kynna, aö þetta
geti torveldaö samninga um
afvopnunarmálin. 1 Vest-
ur-Evrópu ber á nokkrum
ugg vegna þessara hótana,
en Carter lætur þær ekki á
sig fá. Þaö væri lika óeöli-
legt, ef umræöur um mann-
réttindamál, hvort heldur ér
i Sovétrikjunum eöa annars
staöar, torvelduöu samninga
um afvopnun. Meöfylgjandi
grein eins af stjórnmála-
fréttaskýrendum APN mun
sýna allvel, hvernig rúss-
neskir fjölmiölar ræöa nú
um þessi mál.
„HVERNIG gat hann gert
þetta?” spuröi gömul frænka
mln mig, er ég kom seint
heim kvöld eitt I marz. Hún
haföi veriö aö fá fréttirnar af
fundi húsbóndans I Hvlta hús-
inu og Bukovskfs. Eg held mér
skjátlist ekki þótt ég segi, aö
þessarar spurningar hafi ver-
iö spurt á hverju sovézku
heimili þetta kvöld. Og því er
ekki aö neita, aö stjórnmála-
fréttaskýrendur I Bandarikj-
unum og annars staðar sem
strax töldu þaö skref, sem
bandarfsk stjórnvöld höföu
stigiö, mistök, er haft gætu ó-
viðráðanlegar afleiöingar,
hafa einmitt vísaö til þessa.
1 sannleika sagt, hvernig
geta menn sem segjast vilja
stuöla aö friöi og alvarlegum
viðræöum aöila, samtlmis
manaö gegn sér aímenningsá-
lit stórþjóöar í þvf skyni aö
þóknast fáeinum sérgóöum
einstaklingum sem eru óvin-
sælir f heimalandi sinu og
hæöa lögin?
t opnu bréfi andófsmanns
sem augun hafa opnazt á, er
birt var i Moskvublaöinu
Izvestfu, og m.a. er beint til
Bandarfkjaþings, segir aö
maöurinn hafi verið meöfæri-
legt efni L höndum „sálna
veiðara” og afhjúpar þaö hin-
ar alvarlegu fyrirætlanir, er
búa aö baki aögeröum vest-
rænna leyniþjónusta og „skoö-
anamótenda”. Ræktun „and-
ófsmanna” fylgir heföbundinni
forskrift viö ráöningu útsend-
ara leyniþjónustustofnana.
Menn, sem þjóöfélagiö hefur
hafnaö, eru sagöir frumkvööl-
Giscard forseti hefur ekki viljað
Amalrik viötal.
ar heilags málstaöar og „pisl-
arvottar” hans. Þegar stjórn-
völd gera sér grein fyrir þeirri
staöreynd aö með þvi aö gera
þaö hrinda þau frá sér
milljónum manna meö áber-
andi lftilsviröing, er þeir sýna
stjórnarfarsreglum annarra
þjóöa.
TVÖFELDNI er þaö hugtak
sem æ meir er notaö um heim
allan til aö lýsa slikum bráö-
ræöisverkum og aögerðum.
Þaö er ekkert undarlegt þvf
aö hrokafull vandlæting-
ar-boomerangköst hitta fyrir
þær rikisstjórnir sem eins og
júgóslavneska fréttastofan
Tanjug oröar þaö, „gagnrýna
ekki lönd sem fremja sviviröi-
legustu mannréttindabrotin,
vegna þess aö þau eru annaö
hvort bandamenn Bandarfkj-
anna eöa hernaöarlega mikil-
væg.”
Rétt viö bæjardyr Banda
rikjanna er Nicaragua, en þar
hafa hersveitir einræöisherr-
ans Somoza drekkt landinu I
blóði. Fyrir botni Miðjaröar-
hafs er heil þjóö, sem I 30 ár
hefur veriö neitaö um eigiö
land, frelsi og tilverurétt.
Bandarikin viöurkenna ekki
löglega fulltrúa Palestinuar-
aba. Suöur-Kórea, Chile,
Paraguay, Rhódesia og Suö-
ur-Afrika bera vitni um rétt-
indabrot þjóöar, sem hefur
veita andófsmanninum
tekið sér rétt til þess að dæma
um þjóöskipulag i öörum
löndum. A allt þetta er lögð á-
herzla I löndum Araba, og I
Asiu og Afriku. Boomerang of-
metnaöarins hittir þann fyrir,
sem kastaöi þvf, en hiö alþjóö-
lega samfélag hefur aöra á-
stæöu til áhyggju. Þaö hefur
áhyggjur af hversu fer um
spennuslökunina. Sálfræöileg-
ur hernaöur gegn sóslalista-
rlkjunum I Evrópu og
Indókina hófst mörgum mán-
uðum fyrir stjórnarskiptin I
Washington. Þá varö ljóst aö
tilraunirnar til þess aö snúa
heiminum aftur til kalda
striösástandsins þjónar hags-
munum þeirra, sem mestu
kunna aö tapa á spennuslökun.
Spennuslökun ógnar ekki aö-
eins þeim hagnaöi sem hrifsa
má til sin af gifurlegum upp-
hæöum, sem variö er til striös-
undirbúnings, heldur og pólit-
iskum innistæöum, sem 130 ár
hafa ávaxtast á þvi aö viöur-
kenna ekki þjóöfélagsbreyt-
ingar á viölendum svæöum
jarökringlunnar og á andstööu
viö heim óaftursnúanlegra
breytinga.
TVÖFELDNI bæöi I innanrik-
ismálum og gagnvart öörum
löndum, getur leitt til hættu-
legs tviskinnungs utanrikis-
stefnunnar i heild, þvi aö
spennuslökun felur I sér aö
ekki sé hlutazt til um innan-
rikismál annarra rikja.
Spennuslökunin hefur gert þaö
mikilsveröasta máliö I dag,
aö samningaviöræöur fari
fram um alvarlegustu vanda-
málin, er varöa striö og friö og
snerta heiminn allan. Meöal
'þeirra eru mikilsháttar
■ samningaviöræöur milli Sov-
étrikjanna og Bandarlkjanna
um' ráöstafanir til aö tak-
marka árásarvopnabúnaö.
Allur heimurinn'Jbindur mikl-
ar vonir við þessar-viöræöur.
Þeir sem er_ þetta hugleikiö,
kunna að meta afstööu Sovét-
rikjanna, sem trúa þvi, M I
heilbrigö skynsemi eigi áð
ráöa meir en tilfinningar.
Frá ýmsum löndum i Vest-
ur-Evrópu berast eindregnar
áskoranir um aö allt veröi gert
sem unnt er til aö gera
spennuslökunina óaftursnúan-
lega, má þar nefna Raymond
Barre forsætisráöherra I Par-
Is, David Owen, utanrikisráö-
herra Bretlands I London og
Helmut Schmidt kanslara I
Bonn. Við vonum aö stjórn-
völd I Washington hafi ekki
glatað heilbrigöri skynsemi
sinni.