Mánudagsblaðið - 21.12.1970, Side 3

Mánudagur 21. desember 1970
Mánudagsblaðið
3
Tvær sjóferðabækar
Jónasar St. Lúðvíkssonar
Líkilega er það rétt, sem pró-
fessor Ólafiur Hansson og fleiri
fræðimenn hafa haldið fram, að
vjð ísQendingar eigium aðeins einn
sérflræðing í sjóslysasö-gu, hrakn-
ingum á sjó og hetjudáðum sæ-
farenda, bæði erlendra og inn-
lendra. Vita þá sennilega flestir
að hér er átt við Jónas St. Lúð-
víksson.
Jónas St. Lúðvíksson er borinn
og bamfæddur Vestmannaeying-
ur, og þar óllst hainn upp, við
brimrót og veðragný, þar sem
sjómennslkan er snarasti þáttur-
inn í iífi og starfi fólksins. Það
þarf því engan að furða á því,
að með litlum dreng, sem steig
sVo að segja fyrstu sporin um
borð í vélbát, togara eða milli-
lándaskipi, hafi vaiknað áhugi á
sjómennsku og að hugurinn hafi
staðið til þess að atfla sér þekk-
ingar um sjómenn og sæfarend-
ur, lif þeirra og starf í stríðd og
friði. Raunsærrar þekkingar á
kjarfoi og karlmennskuþreki
mannannai, sem lifa lífi sínu á
öildum hafs'ins, oft í baráttu við
æðandi stórsjó, storma, náttmyrk-
ur og aðrar hættur, sem ætíð
verða á vegi hafsins hetja. Jón-
as lét sér ekki nægja það eitt,
að láta hugann reika til þessar-
ar löngunar, heldur gerði hana
aö veruleika, með nærri 40 ára
þrotlausri leit í erlendum og ís-
lenzikum bókum og skjölum, og
með viðtölum við þúsundir
manna, sem hafa hildi háð við
Ránardætur. Það má því fullvíst
telja, aö enginn núlifandi ís-
lendingur sé honum fróðari um
BLESI
Prentrún.
Hestaáhugi er nú orðinn mjög
almennur hjá ungum og gömlum
í borg og sveit. Bókaútgáfan Prent-
rún hefur gefið út „BLESA", sögu
af ungum fola og samskiptum hans
við mennina.
Höfundur er Þorsteinn Matthías-
son, og er þetta vissulega skemmti-
leg lesning ungum, sem finna á-
nægju í frásögn af hestum.
Jónas St. Lúðvíksson
þessi efni, hvort heldur er á inn-
lendum eða erlendum vettvangi.
Allir sjómenn haÆa siglt krapp-
ann sjó, og hætt lífi sínu og
starfi fyrir land sitt og þjóð.
Hetjuieg eru viðbröigð þeirra á
hættunnar stund, vlðsvegar á
hinum breiðu slóðum hafsins, þar
sem skyldan við störfin sdtur í
fyri'rrúmi,' á hverju sem gengur.
Þessir menn eru lífæð margra
þjóöa, m.a. okkar IsHendinga, og
það er því ánægjulegt til þess aö
vita, að til skuHi vera maður,
sem lagt hefuir svo mikið á sig,
til að kynna sér sögu sijölferðánna,
sem Jónas hefur gert.
Nú nýlega eru komnar út tvær
bækur, sem Jónas hefur- tekið
saman, þýtt eða endursagt. Þess-
ar bækur eru Sölt er sævar
clrífa, sem Ægisútgiáfan gefur út-
og Hetjur í hafsnauð, sem Skugg-
sjá gefur út.
Sölt er sævar tlrífa heflur að
geyma fjórar frásagnir af æfin-
týralegum hraknimgaisögum. Sú
fjrrsta greinir frá atburði, sem
var á bvers manns vörum hér á
landi um áramótin 1951-1952,
þegair danski skipstjórinn Kurt
'Carlsen dvaldist aleinn um borð
í sökkvandi sk'ipi sínu, „FHying
Enterprise“, í kulda og vosibúð, til
að reyna að bjarga skipinu t:.l ,
hafmar, sem þó ekki tókst, enda
þótt litlu munaði. Sikipið hafði
hreppt ægilegt fárveður á Norð-
ur-Atlanzsihafi og aJHir skipverj-
Malta
Malta súkkulaðikexið er sjájfkjörið í hópi kátra félaga. Ánægjan
fylgir Malta jafnt á ferö sem flugi, — hvert sem eri
Það leynir sér aldrei,— Malta bragðast miklu betur.
/
amir yfirgáfu það, nema Cairlsen
einn. Ef til vill hefur þetta sjó-
slys vaikáð meiri athygli hér á
landi, en annars hefði orðið, fyr-
ir þær sakir að bróðir Kurt Carl-
sens hefur verið búsettur hér á
landi um áratuga skeið, og ail-
kunnur sem Carlsen minkaibani.
Onnur frásögnin segir frá mikl-
um harmleik, þegair , „Trevessa“
lenti í ægilegum hrakningum á
Indlandshafi, , og ekkert virtist
blasa við annað en dauðinn, í
hinni votu gröf. Þriðja frásögn-
in etr frá árum síðari heimsstyrj-
aldarinnar, þegar ógnvekjandi
harmleikir áttu sér stað um öHl
heimsins höf, og sjómenn voní
leikföng byssukúlna. Fjórðá og
síðasta frásögnin segir frá sjó-
slysi á Norður-Atlanzbafi, árið
1953, hetjulegri baráttu skips-
hafnarinnar til að halda skipinu
ofan sjávar, og löks einstaklega
ævintýralegri bjöngiun mannanna.
Hetjur í Hafsnauð er hrakn-
ingasaga 14 sjómanna, sem kom-
ust lífs af, þegar skip þeirra var |
I skotið í tætlur á Suður-Atlanz- I
hafi, í síðari heimsstyrjöldinni.
Þá gerðist margur harmleikurinn
á höfunum og það svo grimmúð-
leigur, að það er hreinasta undr-
unarefni hvað mannslíkaminn
getuir þolað mi'klar raunir og
þjáningar. Skipið var skotið nið-
ur í ársbyrjun 1943, og þessir 14
menn kornust á björgunarfleka
og hröktust mik'ið til matar- og
vaitnslausiir í 50 sólarhringa, slas-
aðir, hraktir og hrjáðir undir
næstum lóðréttum, þjarmandi
sólargeislum brunabeltisins, og
kvaldir af nístandi sjávarágjöf og
svölum nóttum þessara slóða,
með mainnætuihákarla sem biðu
reiðubúnir að hremma í skorf
sinn hvem líkamiann á eftir öðr-
um Það fór líkia svo að 12 mann-
anna urðu dauðanum að bráð, en
tveir héldu líftórunni, ekkert
nerna bein og slkinn. Brezkur
tundurspillir bjargaði þessum
tveim fuglahræðum um síðir, en
annar mannanna var svo aðfram-
kominn, að harrn lézt viku eftir
heimkomuna. Sá eini, sem kcmst
lífs af, er enn á lífi.
Það gegnir mikillli forðu,
hversu Jónasi St. LúðV'Skssyni
hefuir tekizt að afla sér mik JIa
heimilda um þessi efni, bæði
hér og erlendis. Sennilega er það
á einsk'is annairs íslenzks mianns.
faari en hans, að skýra svo ná-
kvæmlega og lifandi frá stórvið-
burðum á haifinu. Því er ekki að
leyna, að nokkrir aðrir mienn
hafa has' að sér völl á þessu
sviði, en það verður að segja, eins
og satt er, aö bælkur þeirra ern
ónákvæmur samtíningur, sem
eðlilegt er þegar ósérfróðir menn
takia sér penna í hönd og sfcrifa
um jafn stórkostlegt og yfirgrips-
mikið eifni, sem hér er um að
ræða.
Enn hefur' Jónas St. Lúðvfksson
aðallega haldiið sdg við flrásagn-
ir af erlendum stórviðburðum,
enda þeir oftasit æsilegri og á-
hrifameiri, en mór er kunnugt
um, að hann á flimin öll aff ná-
kvæmum frásögnum af íslenzk-
um sjóslysa- hrakninga- og
hetjudáðafrásöignum af ha'finu.
Og ef honum endist aldur til að
koma þeim á prent, verða þær
stórmerkilegt innlegg í sögu þjóð-
arinnar. En Jónas er þanniig skapi
farinn, að hann er vandvirkur
og lætur ekki frá sér fara neiitt
það, sem hann er ekki flullviss
um. að sé fylliléga satt og rétt, í
smáatriðum ekki síóur en stór-
um. Vonandi gefst honum tfmi
ttl að flullvinna, þessrverk sín.
H. H.
LANGTUM MINNI rafmagnseyðsla
og betri upphitun með
HDHX
RAFMAGNSÞILOFNUM
lVIinni rafmagnseyðsla vegna þess að á ADAX raf-
magnsofnunum er sjálfvirkur hitastillir (termostat) er
virkar jafnt á öll stillingarþrepin. Þér eyðiö ekki raf-
magni að nauðsynjalausu.
Betri og jafnari upphitun vegna þess að á ofnunum
er einnig sérstök hitastilling er lætur ofninn ganga
á jöfnum lágum hita, sem hindrar trekkmyndun frá
gluggum.
Faliegri ofnar vegna þess að stillihnapparnir eru ofan
á þeim fyrir miðju. ADAX ofnarnir fengu verðlaun í
Noregi fyrir fallega hönnuh 1968.
3 ÁRA ÁBYRGÐ. Leitið nánari upplýsinga um þessa
faliegu vönduðu norsku rafmagnsþilofna.
EINAR FARESTVEIT & CO HF
Bergstaðastræti 10
Símar: 16995 — 21565
i