Mánudagsblaðið - 21.12.1970, Side 8

8
Mánudagsblaðið
Mánudagur 21. desember 1970
KAKALI skrifar:
BlaS fyrír alla
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: AGNAR BOGASON.
Sími ritstjórnar: 13496. — Auglýsingasími: 13496
Verð í lausasölu kr. 25,00. — Áskriftir ekki teknar.
Prentsmiðja Þjóðviljans.
MalbikiS og ræflalýðurinn
Þegar flokkur er í hættu að missa völd sín er jafnan, og
skiljanlega gripið til örvæntingarráðstafana til þess að halda
þeim atkvæðum, sem kostur er á, og reyna þannig að lengja
valdatímabilið enn um stund. Þegar höfuðvígi flokks er í hættu,
þá eru gerðar enn örvæntingarfyllri tilraunir til að halda víg-
inu, því stjórnmálamennirnir gera sér Ijóst, að falli höfuðið
eru líkurtil að óstjórn og veikindi hrjái hina limina.
Eitthvað þessu líkt hefur einkennt stjórn borgarinnar und-
anfarin fimm ár. Geir borgarstjóra hefur lengi verið Ijóst, að
fylgi flokks síns hefur verið dvínandi og allar líkur bent til, að
fimmtíu ára valdaferli muni brátt Ijúka, og fólkið breyta til.
Til þess að halda í völdin hefur flokkurinn gert ýmsar ráð-
stafanir, sem sýnt hafa hversu mjög Sjálfstæðismenn hafa
óttast að höfuðvígið félli eða væri í yfirvofandi hættu. Það
hefur því verið þrotaráð flokksins, að grípa til framkvæmda
og ráðstafana, sem miklu meira hafa verið fyrir auga hins
almenna kjósenda en hins, að borgin hefði nokkur efni eða
gæti raunverulega réttlætt þau feiknaútgjöld, sem lögð hafa
verið á almenning undir yfirskini þess, að um þrifamál væri
;að ræða.
Malbikunar-ofsinn undanfarin ár er eitt skýrt dæmi þess,
að Geir vill koma því inn hjá kjósendum, að það sé hann og
flokkurinn, sem skilji hina nýju tíma og breytar kröfur og vilji
því leggja hart að sér til þess að fylla þessa nauðsyn, sem
götulagnir vissulega eru. Heita má, að ekkert hverfi byggist
nú, sem ekki þegar hafa; verið lagðar malbikaðar aðalæðar.
Þessu ber að fagna, því ekki verður neitað, að góðar sam-
gönguæðar eru hverri borg stór nauðsyn.
En borgarstjórinn hefur líka farið í algjörlega óafsakanleg-
ar öfgar í sókn sinni að þýðast hugi borgarbúa. Hann hefur
komið upp ýmsum „framkvæmdum" á vegum borgarsjóðs,
sem ekki aðeins eru vafasamar h'efcfúH ef vef'é'f'að"gáð næst-
um óheiðarlegar gagnvart þeim fjölda er borgar brúsann. Hér
er átt við svokallaða hjálparstapfsemi um íbúðarlán, bygg-
ingar og almennt framfæri hins svokallaða þurftarlýðs Reykja-
víkur. Vissulega eru þeir til í okkar borgarfélagi, sem þurfa
á aðstoða að halda. Geir hefur gert þetta framfærslustarf að
þvílíkum útgjaldalið fyrir borgarsjóð að við glæp jaðrar. í
Reykjavík eru í dag heilar fjölskyldur, sem hafa verið á opin-
beru framfæri á annan mannsaldur, synir eða afkomendur
tekið við af foreldrum. Margt af þessu fólki hefur verið í stöð-
ugri vinnu en nýtur þess, að eftirlitið með afkomu þeirra er
ekkert, en hótanir látnar gílda ef að er fundið. Svo tæpt hefur
ástandið verið hjá merfihlutastjórn borgarinnar að réttlætan-
legt hefur þótt að ala upp ósvífinn og harðsnúinn lýð atvinnu-
betlara, sem í rauninni eru ekki annað en stopul atkvæði á
úrslitastund og ættu því ekki að fá eyri af opinberu fé, hvorki
íbúðir, leigur eða önnur fríðindi, sem aumum er ætlað.
Nú getur Geir setið í griðum í nær fjögur ár enn. Það er
skylda hans að láta athuga gaumgæfilega og með harðindum
hversu þeir lifa og aðgæta allar aðstæður þeirra, sem hann
hefur alið og elur enn. Reykvíkingar eru lítt hrifnir af að greiða
hundruð milljóna í skýli og skæði hana full-vinnufæru fólki,
sem krefst þess að borgararnir veiti þeim ókeypis framfæri.
Hann sannfærir ekki neinn um þörfina, að fólk með öll heimilis-
tæki, sjónvarp, útvarp, isskáp, frystikistur, jafnvel stereo-tæki
sétjist í fría leigu né gangi í búðir borgarinnar með ávísanir
frá borgarsjóði upp á úttektir varnings þar. Hér hefur borgar-
stjóri brotið allan trúnað á borgurum þeim, sem. kosið hafa
hann til stjórnar og umsjónar eigna sinna almennra. Hann
hefur vísvitandi bruðlað með fé í því skyni að halda völdum
sjálfs síns og flokks. örvæntingaröskur og svívirðilegur mál-
flutningur Sjálfstæðisflokksins í kosningunum í vor voru lítill
vottur um það hversu tæpa flokkurinn telur aðstöðu sína. Nú
hefur hann fjögur ár til þess að reka af höndum sér allt það
ræflalið, sem hann varð að kaupa til fylgis í kosningunum.
Geir er óþ«rft að leika h’lutverk Gvendar góða á seinni hluta
20. aldar. Það er ekki ætlazt til, að borgarstjóri Reykjavíkur
safni sér til fylgis allskyns farandlýð, göngukonum og rumpu-
lýð almennt, en ætli öðrum borgurum að gjalda Torfalögin
í þeim efnum. Siður en svo. Gljáandi malbik er að vísu falleg-
ur vitnisburður, en sú kalda staðreynd er, að malbik hlaut að
koma, er óumflýjanlegt og eitthvað annað verður að vera Geir
til uppsláttar er hann næst gengur á vit borgaranna um at-
kvæði, en það eitt. Borgarstjóra ber skýlaus skylda til að
moka út það fjós ómennsku og ræfiloháttar sem hann hefur
sett á stall í borginni.
í HREINSKILNI SA5T
íslenzka ríkisstjórnin ex
sennilega edn lítilþægasta rlk-
isstjóm veraldar. Hún óskar
eánskds annars at þegnum sín-
um en skilnings. Og þjóðin
vill veita henni eftirlæti i
þeim efnnm, langt fram yfir
það, sem ætla mætti af sæmi-
lega skynibornu fólki, sem
tekizt hefur það á hendiur að
„eiga hlutdeild“ í rfikisstjóim-
inni, kjósa fulltrúa á þing og
láta í ijós óskir um stelfnu og
gjörðdr réttilega kosinna vald-
haf.a.
Bftir öát dr. Bjama var Jó-
hann Hafstein í álíka stöðu
og foringi verzlunarsikips á
sjóræningjaöldinni, sem sigr-
aður hefur verið á hafi úti.
Sjóræningjar höfðu þann sið,
að hrekja sigraðan óvin, sem
lifðd af hríðina ,út á planka,
sem gekk út af lunningu
skipsins. Fyrir neðan hann
beið hafið og hákarlinn, en
um borð stóðu sjóræningjar
með nakin sverð sín og otuðu
að þeim sdgraða með smá-
stungum unz hann féll í hafið
með örvæntingarvedni og sást
ekki aftur.
Hinir hu'gmedri skdpstjlólrar
sem sigraðir voru, höfðu oft-
ast þann fcjark að hoppa af
plankanum, áður en sjóræn-
ingjamir nuifcu þeirrar ánægju
að hrekja þá í sjóinn og glett-
ast af hugarangri þeirra og
hræðsl'.u.
Mestu hugleysingjamir
báðust þó griða, grétu, hróp-
uðu á misfcun, minntu á
börnin sín „ung og smá“ og
fcnéfcrupu þessum ræningja-
lýð og héldu lífi. Þetta þótti
hcldur Iítilmannlegt og ekki
gott til spumar þegar, og cf,
þeir urðu aftur frjálsir menn.
Ef þeir náðu aftur mannorði
sínu urðu þessar kveifur
þrungnar hcfndarþorsta og
næðist í einhvern sjóræningja,
þá biðu hans nær óheyrilegar
kvalir og endanlegur dauði.
Þó bæði Sturlungatímabilið
og lífskeið sjóránanna sé á
enda mnnið, þá er ríkisstjóm
Jóhanns Hafstein ekki í ólíkri
aðstöðu og þau ragmenni, sem
héldu ekki aðcins lífi, heidur
endurheimtu veraldleg völd.
Hefndin í nútímaþjóðfélagi er
hins vegar af öðrum toga
spunnin. Núííma kveifur
hefna sín ekki á einstökum
andstæðingum cða mönnum
þeirra heldur á eigin áhöfn,
eigin liðsmönnum og fylgjend-
um, en freista þess, að ná
hylli þeirra sem ráku þá út á
plankann.
Síðan Ólafur Thors gekk
erkióvininum Einari Olgeirs-
syni til handa og myndaði
stjórn með honum, svokallaða
nýsköpunarstjórn, hafa ieið-
togar flokksins hans Jóhr-nns
í æ ríkari mæii leikið hlut-
verk sigraða skipstjóraans á
kaupfarinu. Þeir hafa í rík-
ari mæli gorzt liðhlaupar fra
hugsjónum flokks og flaggs,
keypt sér líf og frið með fag-
urgala við óvininn og svik-
um við þá sem hafa fylgt
þeim af dyggð og ótrúlegu
langlundargerði. Gömlu leið-
togarnir köstuðu sér fyrir borð
og héldu virðingu sinni. Vildu
ekki þjóna smámennum né
gerast spákaupmenn fyrir
skyndigæði eða skyndivöld.
Nú er öld annarra leiðtoga.
Ef stórsjóir verða á vegi þeirra
er hiaupið í var, ef gott er
leiði er sigilt af „skörung-
skap" og blásnir herlúðrar.
Stefnan var semsagt engin,
lokatakmark ckki fyrir hendi.
þekkist ekki á sjókorti ný-
sköpunarmanna Sjáifstæðis-
flokksins.
Arið 1970, sem nú er að
hverfa, skilur flokksfylgið eft-
ir lamað og máttlaust, líkt og
sigrað heriið. Mcnn leita með
logandi ljósi að kostum ag
nota hverja átylluna annarri
aumari til að finna heila bletti
á sködduðum skildi skoðana-
svika og hugsjónabreytingar.
Jafnvel beztu menn eru nú
komnir á það stig, að þeir
ieita vandlega að skammar-
minnstu blettunum til þess að
breyta þeim í kosti, sem hægí
er að klína á svokailaða for-
ustu.
Ólafur sveik, en glæsibragur
hans og persónulciki, ættar-
nafn og ljómi auðsæilar ætt-
ar, sem óðum fór dvínandi,
barg honum yfir þær torfær-
ur og frá þeirri gagnrýni, sem
hann hefði sætt, hefði hann
ekki iifað öll þau karlmenni.
sem á undan fóru. Dr. Bjarni
hafði hörkuna cinbeitnina og
slóttugheit æfðs stjórnmála-
manns, sem stjómaði í skjóli
ótta fyigismanna sinna.
Jóhann Hafstein iifir enn af
því að berast mcð straumnum,
eins og rekald, stefnulaust.
háð vindi og vcðrum, við-
námslaust og lítils nýtt nema
þá sem eldmatur loga, sem
aðrir haf a kveikt og skarað að.
Fylgismenn hans hafa nú, í
fimm mánuði reynt að gera
minnstu galla hans að kostum,
en ekki hefur sú uppskera
verið eins mikil og til var sáð.
Eitt helzta og mesta „kompii-
mennt" sem æstustu fylgis-
menn Jóhanns hafa gctað
komið á hann enn er, að
„hann hafi vaxið í embætt-
inu.“ Þetta er álíka gáfulegt
og að hæla krabbameini fyr-
ir að vaxa og dafna. Jóhann
var vissulega í koluskugga
undir stjóm Bjarna Benedikts-
sonar. Við fráfall Bjama gat
hann ekki annað en vaxið,
Iíkt og sú arma plöntuteg-
und, sem kallast í svcitum
Fjandafæla og dafnar aldrei
betur en þegar af henni er
lyft jarðvegi og hún nái til
sólar. Gallinn er sá, eins og
um sumar jurtir, að þær
vaxa um stimd, en grafa sig
svo aftur niður í jarðvcginn,
þola ckki birtuna.
Jóhann er forsætisráðherra,
æðsti valdamaður landsins,
formaður fjölmcnnasta flokks-
ins, næstur forseta, sem er
titill en ekki völd. Ég man
þá tíð er Trumann Banda-
ríkjaforseti tók við af Roose-
velt dauðum og kvaðst í auð-
mýkt sinni vera þess óverðug-
ur að fara í fótspor hins mikla
leiðtoga. Álitamál er um mik-
ilmennsku Roosevelts, en
nokkmm mánuðum síðar
mannaði Trumann sig upp í
að fyrirskipa atómsprengju-
árás á Japan og cndaði þar
mcð styrjöldina á Kyrrahafs-
svæðinu. Jó'hann kastar ekki
slíkum sprengjum. Ónei, hans
sprengjur era stanzlaus árás á
þá, sem bezt hafa fylgt hon-
um. Á skömmum valdatíma
hcfur hcnum tekizt að svíkja
nálega hverja hugsjón flokks-
ins, ef ekki í orði, þá verki.
Sem forsætisráðherra er hann
ábyrgur fyrir geröum ráð-
herra sinna, og þá ekki sízt
fjármálaráðherrans, en hans
starf kemur við kaun alira
landsmanna. Nálcga hvert
cinasta verk stjómarinnar
síðustu mánuði hefur ein-
kennzt af eftirgjöf, svikum og
undanslætti. VerðstöðvuniÚí Cr
einskonar kóróna þcssara verka,
en jafnvel ráðherrar hans
flýta sér að játa fyrir venju-
legum fréttamönnum, að þcssi
eftiröpun skandinaviskrar
uppgjafar er haldlaust reipi,
sem duga mun máske í þrjá
mánuði ef bezt lætur en út
stjórnartímabilið mcð lánum
og brögðum. Dr. Gyifi fullyrti
í sjónvarpi, að vandræði
næstu stjórnar væru enn meiri
en þau em nú, einugis vegna
þess, að þá verður ekki um
flúið að mæta þeim, en ckki
slá á frest. Hver fram-
kvæmdaáætlunin rekst á aðra,
hver kauphækknnin fylgir eft-
ir annarri, hvert sem litið er
má eygja stanzlausa eftirgjöf
til þcss að þóknast samstarfs-
flokknum og jafnvei stjórnar-
andstöðunni.
Stjómarandstaðan er farin
að njóta þess að pína Jóhann
á plankanum. Ilún gcrir Jó-
hanni kúrar við hvcrt tæki
færi, ber fram viðbótartillög-
um við hverja eyðsluáætlun-
ina á fætur annarri, finnúr
upp ný og ný lokkandi cn 6-
framkvæmanleg ráð til að
gæla við hverja stétt og
stjómin, undir forustu hans
fer undan í flæmingi og gríp-
ur hvert hálmstráið, sem til
hennar er kastað, til þess „að
vera fyrst“ í þessu brjálaða
kapphlaupi. Og hver er svo
Framtoald á 6. síðu.
!
!
\
\
!
!
\

\
\
\

Heigulskapur íhaidsforingjanna — Aðstaða Jðhanns
— Ot á plankann — Eftirgjöf, hugsjónasvik — Það að
hræðasf andstæðinga — Gæti lært—