Mánudagsblaðið - 21.12.1970, Side 9

1
Mánudagur 21. desember 1970
Mánudagsblaðið
9
Olíuhagvizka
fisk og eyðir
Framhald af 16. síðu.
um Miðjarðarhafið, Indlandshafið,
Atlantshafið, Kyrrahafið og Karíba-
hafið. Á fundi, sem Cousteau hélt
með blaðamönnum í Monte Carlo
hinn 16. September sl. sagði hann
m.a. (samkvæmt fréttaskeyti í „ÐIE
WELT", Nr. 216, Hamburg 17.
September 1970):
„Úthöfin eru að deyja. Það
er sök manneskjunnar að þau
eru sjúk.“
Sama heimild segir hann enn-
fremur hafa fullyrt, að fram á síð-
ustu áratugi, hafi hafið alltaf megn-
að að endurnýja sig sjálft, en að
sigurför iðnaðarmenningarinnar
(les; ofátsstefnu velferðarríkisins),
hafi eyðilagt jafnvægishæfni þess,
að um 1.000 dýrategundir hafi horf-
ið með öllu á síðustu 50 árum, og
að síðan 1950 hafi 40% sjávarlífs-
ins verið gjöreytt. Hann Iauk máli
sínu með því að Iýsa því yfir, „að
hin vaxandi eitrun úthafanna ógn-
ar ekki bara kóral og neðansjávar-
gróðri, heldur er lífsvon manneskj-
unnar líka í hasttu."
Og eitrunin magnast ár frá ári.
Velferðin þarfnast næringar. Fred
Singer, deildarstjóri í innanríkis-
málaráðuneyti Bandaríkjanna, er
m. a. annast bókhald yfir umhverf-
iseitrun, lýsti yfir í vor, að nú væri
árléga dælt um 1.000.000 smálesta
af olíusora úr olíuflutningaskipum,
frá( olíulindum og ólíuhrelnsunar-
stöðvum. í>ar við taldi hann mega
bæta annarri 1.000.000 smálesta af
vélaolíuleðju úr farþega- og vöru-
flutningaskipum, 10.000.000 smá-
lestum af benzíni, sem gufað hefði
úpp og lenti að síðustu í höfunum,
auk þess ennþá 1.000.000 smálest-
um alls konar annarra olíuefna.
Samtals nemur þetta 13.000.000
smálestum velferðarafurða á aðeins
einu ári samkvæmt bókfærslu Fred
Singers — og það af olíuættum ein
göngu.
OLÍUHUGSJÓNIR RÆTAST
Hráolía er blanda úr margs kynr
frumefnum. Hin daunillu kolvetnis
sambönd hennar hafa íengi verið
þekkt sem bráðdrepandi eimr, ekki
aðgins fyrir menn, heldur svo að
segja allt, sem Iífsanda hrærir. Það
voru því hryggileg mistök af Breta
hálfu, þegar þeir hugðust hindra
tjóh af völdum olíuflaumsins úr
„Torrey Canyon", á þann hátt að
eyða honum á yfirborði sjávar með
upplausn, sem innihélt kolvetnis-
sambönd. Þannig margfölduðu þeir
skaðann, sem olían annars hefði ó-
hjákvæmilega valdið.
Nafnkunnir vísindamenn, þ. á
m. Max Blvuner, einn af yfirmönn-
um Woods Hole-úthafsrannsóknar-
stofnunarinnar, halda því fram, að
langframatjón jafnvel veikra olíu-
blandna séu m. a. s. skelfilegri í
tortímingarmætti sínum heldur en
hinir augljósu skyndiskaðar.
Það skýra þéir þannig:
Margar ránfiskategundir komast
á slóð fórnardýra sinna í krafti þef-
skynjunarinnar. Á hinn bóginn
bjárgast aðrar ’fiskategundir undan
ofsækjendum sínum vegna sömu
skynjunar. Farfiskar rata á hrygn-
ingarstöðvarnar sakir ákaflega
þroskaðs hæfileika til þess að geta
greint angan mismunandi sjávar-
slóða. Efni þau, sem þefnámið grein
ir eru óendanlega lítill hluti lagar-
ins, aðeins örfáir milljarðshlutar
sameindanna. Bara smávægilegt
olíumagn eyðir ilm þeirra gjörsam-
lega á andartaki.
„En það er fiskinum ámóta ör-
lagaríkt," segir bandaríski lífvernd-
arfrömuðurinn og rithöfundurinn
Gordon Tattray Taylor, og blinda
manneskjunni". Og:
„Þetta", segir Max Blumer, „get-
ur haft hryllileg áhrif á lífsmögu-
Ieika sérhverrar sjávarlífveru, og
getur haft í för með sér framverk-
anir á fjölda annarra tegunda í
næringarstiganum ..." (Sem þýð-
ir: á matvælaforða sjávar alveg sér-
staklega). Blumer bætir við: „Ef
við látum okkur ekki annt um hin
líffræðilegu auðævi hafsins, gætum
við unnið óbætanleg níðingsverk á
mörgum sviðum sjávarlífsins og
næringarrás úthafanna. Við munum
þá að lokum hafa gjöreytt gæðum
og gildum sérhvers næringarefnis,
sem við sækjum til sjávarins."
OLÍUGRÓÐI í STAÐ
SÚREFNIS
En það er fleira en fiskur, sem
manneskjan á hafinu að þakka. Ef
úthöfin hefðu ekki orðið til, væri
geimfarið okkar Jörðin, sennilega
nákvæmlega jafn auð og tóm og
ömurleg — eins og tunglið. Án
súrefnis þrífst ekkert Iíf af neinu
tagi. Ef það hyrfi með öllu í 15
sekúndur, væri öllu lífi endanlega
lokið. Og það erú höfin, sem sjá
jarðlífinu fyrir 70% þess súrefnis,
sem til verður.
Já, súrefni. Hver Ieiðir hugann
að því, að einnig það getur gengið
til þurrðar? Hver gerir sér rellu
út af því, að súrefni er mjög ofar-
Iega á tortímingarlista Iýðræðis-
Iegrar vinstrimennsku?
Súrefni er nú eytt með gegndar-
lausari hætti en nokkru sinni fyrr.
Sérhvert vélknúið farartæki; bílar,
flugvélar, skip og bátar, jafnvel
garðsláttuvélar, brenna súrefni. T.d.
brennir þrýstiloftsflugvél af gerð-
inni Boeing 707 heilum 35 smá-
Iestum súrefnis í sérhverri flugferð
yfir Atlantshafið — og á sérhverju
ardartaki era 3.000 þrýstiloftflug-
vélar á lofti víðsvegar yfir jörðinni,
og bræla upp 16.000.000 smálest-
um súrefnis á ári. Hagvaxtarspek-
ingar vinstrimennskunnar reikna
með að árleg súrefniseyðsla flugvéla
muni hafa tífaldazt fyrir aldamót
— innan 30 ára.
Samtímis er skógunum eytt í
djöfulmóð. Þeim er breytt í dag-
blaðapappír (þar liggja upptök
kvikasilfurseitrunar) og skrifborð
handa nýfrjálsum negraþjóðum,
eða verða frjálslyndum og umbóta-
djörfum malbikunarflokkum að
bráð eins og ég hefi áður minnt á.
Mestur hlnti þess súrefnis, sem
meginlöndin gefa lífinu, er hins
drepur
súrefni
vegar skógunum að þakka. Gordon
R. Taylor telur sig hafa óyggjandi
heimildir fyrir því, að á Iandflæmi
Bandaríkjanna (9.363.353 km2),
verði til aðeins 60% þess súrefnis,
er Bandaríkin þarfnast nú. Afgang-
urinn kemur fyrst og fremst úr
svifi Kyrrahafsins. En Kyrrahafið
er komið í helgreipar ofátsstefn-
unnar, það stynur undan olíuvel-
ferðinni, sem óneitanlega hefir gert
og gerir marga ríka fljótt. Hins
vegar hefir hingað til verið álitið
að súrefni væri peningajúðum ekki
ónauðsynlegra en fólki. Annars
kann vel að vera, að þeir séu sjálf-
ir á annarri skoðun, og hugsi sér
e. t. v. að Iifa á bílabrælu, er andað
væri í gegnmu seðlalungu.
„Hvort þetta tekst (Inn-
skot undirritaðs: þ.e. að
bjarga lífinu), veltur einmitt
á skynsemi sérhverrar
manneskju, er byggir jörð-
ina nú og byggja mun næstu
áratugi. Hin mikla hætta
felst þó í þeim möguleika,
að máttur jarðarinnar hafi
þegar verið brotinn á bak
aftur til fulls, ÁÐUR en náð-
arbrotið á línuritinu kemur
í Ijós! Með öðrum orðum:
Framtíð okkar er undir því
komin, hvort myllur Guðs
mala svo hægt, að okkur
auðnist frestun á hefndum
fyrir syndir okkar og við not
um frestinn til þess að
ranka við okkur. Ef við not-
um ekki þetta tækifæri, þá
er öll von um fyrirgefningu
til einskis.“
— Próf. Dr. Hans-Heinrich
Vogt, þýzkur vísindamaður, rit-
höfundur og Wilhelm-Bölsche-
verðlaunahafi:
„FORTSCHRITT INS CHA-
OS?" (Albert MiiIIer Verlag
AG., Ruschlikon-Zurich 1970),
bls. 239.
\
MERGURINN MÁLSINS
Raunsýni er lífsnauðsyn. Öfgar
og ofstæki lýðræðisins verða að
deyja, ef mannkynið á hugsanlega
að geta Iifað. En sá möguleiki hang
ir í bláþræði. Olíuhreinsunarstöðv-
ar á öllum útkjálkum veraldar boða
dauða, Iíka þeirra atvinnulýðræðis-
manna, sem ætla sér að krækja sér
í mikla peninga út á þær. Ennfrem-
ur er þess að gæta, að allur sá fjöldi,
er hefir selt velferðaróranum, hóg-
lífissýkinni sál sína, krefst stöðugt
fávíslegri „kjarabóta". Og hefir
ekki hugboð um, að hinar nefnda-
framleiddu gerviþarfir era háðung-
ar við allar raunverulegar þjóðfé-
lagsframfarir liðinna alda, sem kost-
uðu ofurmannlega fórnfýsi, sjálfs-
afneitun og þrautseígju hugsandi
stéttanna. Þær eru Iíklegar til þess
að gera afrek þeirra að engu. Á
meðan sóðaskapurinn og niðurlæg-
ingin heldur slíkum fantatökum á
þjóðunum, að ekki er einu sinni
imprað á jafn augljósri og sjálf-
sagðri þrifnaðarráðstöfun, jafn knýj
andi heilsuvernd, og þeirri, að friða
allar borgir og stærri kaupstaði fyr-
ir slæpingjabílum, er út í hött að
tala um afturhvarf frá lýðrasðislegri
villimennsku.
„En múgkynið mun snúa til
hægri, strax og það hefir áttað sig
á staðreyndunum", segja bjartsýnis-
kálfar.
Að múgurinn átti sig af sjálfsdáð
um á staðreyndum, og — þar ofan
í kaupið — hagi sér eftir þeim að
eigin framkvæði, það er alveg ó-
þekkt í allri veraldarsogunni. Hing-
að til hefir ævinlega þurft að draga
hann og reka, pína og píska,
þröngva og þvinga til þess að hann
færi sér ekki daglega að voða. Þar
ofan á bætist, að kappátsmaskínan
er orðin sjálfstætt skrímsli, sem
gengur fyrir sjálfhreyfiafli, hún
hefir slitið sig undan yfirstjórn
heilbrigðrar hugsunar, hún hefir
vaxið manneskjunni yfir höfuð.
Hún leggur veg sinn sjálf og dreg-
ur menn með sér niður í gapið —
oð aðeins sárafáa virðist óra fyrir,
hvar síðustu spor hranadansins
verða að lokum stigin.
Það veit vinstrimennskan hins
vegar ákaflega vel. Hún veit, að öll
jákvæð þróun hefst í yfirvegaðri at-
hugun og staðfestu. Þess vegna hef-
Ír lýðræðið dæmt mannkynið til
æðisgengins eirðarleysis. Af því m.
a. skilst sísköpun nýrra „þarfa".
Ný bílgerð á hverju ári, ný „stefna"
í listum og bókmenntun á tveggja
ára fresti, Ieikritun og kvikmynda-
gerð hafa hamskipti vor og haust;
allt saman stórfenglegar „framfar-
ir", sem leysast jafnharðan upp í
hismi og hjóm, þ. e. hverfa aftur
til uppruna síns. Þó era þetta bara
smáhnappar í skartbúnaði- velferð-
arríkisins, m. a. s. tiltölulega ó-
merkilegar hneykslunarhellur. AI-
varlegra er, að ekki þýðir framar að
spyrja: „Gott eða vont?", heldur
veltur úrskurðurinn um nytsemi
hugmynda og hluta á svarinu við
spurningunni: „Nýtt eða gamal-
dags?". Bilunin er komin á það
stig, að lýðurinn eirir ekki neinu
staðgóðu, þrautreyndu og hertu í
eldskírn aldanna neins staðar í ná-
vist sinni. Öllu þarf endilega að um
turna í nafni ímyndaðra framfara
og gagnsærrar hagvaxtardellu.
Heimsfrægt er dæmið um klám-
svíann prófessor 0. G. Gustafson.
Hann hélt því blákalt fram fyrir
17 árum, að kornið væri orðið al
gerlega úrelt, bygg hefði t.d. varla
breytzt í 500.000 ár. Hin frjáls-
Iyndu vísindi yrðu því að koma
kornmálunum í horf, sem hæfði
nútíma iðnþróunarþjóðfélögum.
Hinn klámsænski prófessor benti á,
að slíkt hlyti að reynast auðvelt
með geislavirkum samsætum (ísó-
tópum)!
Þetta er auðvitað klassiskur dóm-
ur frjálslyndislegrar vísindabrjál-
semi: Það, sem hafði staðizt reynslu
500.000 ára, dæmist einmitt af
þeim sökum óhæft og þurfandi
„endurbóta"!
Mér hlýtur þess vegna að Ieyfast
sú dirfska að Ijúka þessum greinar-
stúf mínum með orðum Max Born,
er hlaut Nóbelsverðlaun í eðlisfræði
fyrir fáum árum, og gera þau jafn-
framt að mínum:
„Það er kominn tími til þess
að vitsmunirnir hasli sér völl,
og setji því, sem nú er tækni-
lega framkvæmanlegt, hyggi-
leg takmörk.“
Mér er þó Ijóst, og ég er sann-
færður um, að Max Born hefir vitað
það miklu betur, þegar hann mælti
ofangreind orð, að slíkt getur
hvergi gerzt, þar sem tíðkanlegt er
að telja atkvæði í stað þess að velja,
J. Þ. Á.

\
LLOYD
Hinir geysilega
eftirspurðu ensku
karlmanna-
sloppar.
OSCAR-WINNING MAKERS CF
MEN'S WEAR SINCE1857
AUSTURSTRÆTI 9
i
I