Tíminn - 13.08.1977, Qupperneq 9

Laugardagur 13. ágúst 1977
9
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Jón Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Steingrfmur
Gislason. Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmdastjórn og
auglýsingar Siðumúla 15. Simi 8B300. Verð i lausasölu kr.
70.00. Áskriftargjald kr. 1.300 á mánuði.
Blaöaprent h.f.
Góður gestur
Undanfarna daga hafa íslendingar fagnað
heimsókn Uhro Kekkonens forseta Finnlands
hingað til lands. Þetta er ekki fyrsta sinn sem
hann heiðrar íslendinga með komu sinni, heldur
mun hann sá erlendur þjóðhöfðingi sem oftast
hefur komið hingað. Kekkonen er þjóðhöfðingi og
mesti valdamaður einnar nánustu vinaþjóðar ís-
lendinga, en þær þjóðir eru ekki margar, ef til
eru, sem njóta meiri vinsælda hér á landi en
Finnar. Við þetta bætist að maðurinn sjálfur
vinnur sér vinsældir og traust hvar sem hann fer,
og er reyndar löngu orðinn þjóðsagnahetja i
heimalandi sinu.
Finnar og íslendingar eru útverðir Norður-
landa, hvorir með sinum hætti. Landfræðileg
staða landanna og saga þjóðanna hefur orðið til
þess að hvor um sig hefur orðið að leysa sin utan-
rikis- og öryggismál með sinum hætti, en þetta
hefur aldrei orðið góðu og nánu samstarfi Finna
og íslendinga nokkur hemill. Saga þjóðanna
siðan þær hlutu fullveldi báðar við lok fyrri
heimsstyrjaldarinnar hefur verið harla ólik um
sumt, og hafa Finnar fengið að heyja harða og á
stundum óvægilega baráttu fyrir sjálfstæði sinu
og þjóðerni. Er full ástæða til þess að íslendingar
kynni sér betur en verið hefur átakasögu hinnar
hraustu finnsku þjóðar.
Reynsla Finna hefur kennt þeim að leggja
þyngstu áherzlu á aukin alþjóðleg samskipti og
öflugt starf að varðveizlu friðar i heiminum. Að
frumkvæði þeirra, og ekki sizt Kekkonens for-
seta, varð Helsinki fyrir valinu sem fundarstaður
alþjóðaráðstefnunnar um frið og öryggi i okkar
heimshluta, en samþykktir þessarar ráðstefnu
hafa orðið ómetaleg stoð i baráttunni sem nú er
háð fyrir mannréttindum og mannhelgi.
islendingar og Finnar eiga að ýmsu leyti óskipt
mál i fjölþjóðlegum samskiptum, þrátt fyrir sér-
stöðu hvorra um sig. Báðar þjóðirnar tala tungu-
mál sem eru torsótt öðrum, og er menningarlif
þeirra að þvi leyti eins og lokaður heimur i aug-
um annarra. Hvor þjóðin um sig hefur að geyma
og varðveita sérstæðan menningararf i heimi
stórvelda, alþjóðlegrar f jölmiðlunar og sivaxandi
samskipta. Þessar þjóðir tvær, sem lifa i nábýli
við stórveldi báðar, ættu þvi að geta margt lært
hvor af annarri og hvor miðlað annarri af reynslu
sinni.
Það er skemmtileg staðreynd að Finnland og
ísland eru einu lýðveldin i hópi Norðurlandaþjóð-
anna. Stjórnskipan rikjanna er að visu ólik um
sumt. Finnar hafa haft forgöngu um margvisleg
stjórnmálaleg mannréttindi og jafnrétti i landi
sinu, t.d. i kosningalögum. En það sem einkum
vekur þó athygli i stjórnskipan Finna er vald og
myndugleiki forsetaembættisins, en forseti Finn-
lands hefur miklu virkara hlutverki að gegna i
stjórnmálum landsins, einkum utanrikismálum,
en tiðkazt hefur á íslandi.
Allt frá þvi að samskipti íslendinga og Finna
tóku að aukast með þátttöku i samstarfi Norður-
landaþjóðanna og á öðrum vettvangi hefur þess
orðið vart, að milli þjóðanna rikir samhugur sem
tæplega á sinn lika, a.m.k. að þvi leyti sem ís-
lendingar þekkja til. Það er einfaldlega eins og
hugsunarhátturinn, viðbrögðin og viðmótið sé svo
likt þrátt fyrir fjarlægð og ólik tungumál.
Hinum góða gesti fylgja þvi beztu kveðjur ís-
lendinga til finnsku þjóðarinnar.
JS
ERLENT YFIRLIT
Innbrot norsku lög-
reglunnar hjá Ny Tid
Birtir Furre skýrsluna um Loran-C?
Mynd þessi, sem nýlega birtist i norsku blaði, mun eiga aö sýna
Berge Furre sem hinn svonefnda „nytsama sakleysingja".
ÞAÐ virðist almennt álit i
Noregi, að Sósialiski vinstri
flokkurinn, sem er byggður á
svipuðum grundvelli og Al-
þýðubandalagið hér, muni
biða mikinn ósigur i þing-
kosningunum, sem fara fram i
Noregi i næsta mánuði.
Flokkurinn er stofnaður upp
úr Sósialska kosningabanda-
laginu, sem vann mikinn sigur
i sfðustu kosningum, en i þvi
tóku þátt Sósialiski þjóðar-
ílokkurinn, Kommúnista-
flokkurinn og brot úr Verka-
mannaflokknum. Bæði Sósial-
iski þjóðarflokkurinn og brotið
úr Verkamannaflokknum tóku
þátt i hinni nýju flokksstofnun
og einnig stór hluti Kommún-
istaflokksins. Nokkur hluti
Kommúnistaflokksins vildi
hins vegar ekki kaupa sam-
eininguna þvi verði, að
flokkurinn yrði alveg lagður
niður og heldur hann áfram að
starfrækja sérstakan
kommúnistaflokk.
Það er þó ekki þessi klofn-
ingur, sem veldur hinum nýja
flokki mestum vandræðum,
heldur hitt, að þeir kjósendur
Verkamannaflokksins, sem
yfirgáfu hann og kusu Sósial-
iska kosningabandalagið i
kosningunum 1973, hafa nú
horfið til fyrri heimkynna aft-
ur. Þess vegna er búizt við
fylgishruni hjá nýja fiokknum,
miðað við það fylgi sem
kosningabandalagið fékk i sið-
ustu kosningum. Til þess að
reyna að draga úr fylgishrun-
inu og beina athygli að hinum
nýja flokki, hefur málgagn
hans, Ny Tid, gripið til ýmissa
óvenjulegra áróðursaðferða,
en þó einkum þeirra, að birta
ýmsar upplýsingar, sem
stjórnvöld hafa viljaö af
öryggisástæðum og fleirum,
að væri haldið leynilegum.
Hér i blaðinu hefur nýlega
verið sagt frá einu sliku máli,
en það voru upplýsingar um,
að norsk stjórnarvöld hefðu
fyrir meira en tuttugu árum
þjálfað finnska menn i þvi að
stunda njósnir i Sovétrikjun-
um. Hlutverk það, sem þeim
mun hafa verið ætlað, var
einkum að afla upplýsinga um
herbúnað Rússa við norsku
landamærin, en vafalitið hafa
Rússar einnig stundað
svipaðar njósnir Noregsmegin
landamæranna.
ANNAÐ mál, sem Ny Tid
hefur látið til sin taka, snertir
radio-miðunarstöðvar i Norð-
ur-Noregi, sem kenndar eru
við Loran-C, en látið hefur
verið i veðri vaka, að þeim
væri eingöngu ætlað að þjóna
friðsamlegum siglingum. 1
febrúar 1975 skýrði Arbeider-
bladet, málgagn Verka-
mannaflokksins frá þvi a
Anders Hellebust höfuðs-
maður hefði samið meistara-
ritgerð um þessi mál og kæmi
þar fram að embættismenn i
utan rikisráðuney tinu og
varnarmálaráðuneytinu hefðu
haldið leyndum fyrir rikis-
stjórn og þingi mikilvægum
upplýsingum, þegar umrædd-
ar stöðvar voru byggðar, m.a.
vegna óska frá Bandarikjun-
um. Þvi hefði verið leynt, að
megintilgangur stöðvanna
væri að þjóna bandarisku
kjarnorkuknúðum kafbátum.
Hellebust, sem var um skeið
leiðtogi i samtökum ungra
hægri manna, mun ekki hafa
talið þetta neitt athugavert og
þvi óhætt að upplýsa það.
Þetta kom hins vegar af stað
svo miklu umtali, að varnar-
málaráðherrann fól sérstakri
nefnd að upplýsa málavexti.
Formaður hennar var
Andreas Schei hæstaréttar-
dómari. Nefndin kemst að
þeirri niðurstöðu, að ekkert
saknæmt hefði gerzt. Nefndin
skilaði trúnaðarskýrslu um
málið fyrir árslok 1975, en það
varekki fyrr en á siðastl. vori,
að rætt var um skýrsluna i
þinginu á lokuðum fundi. Ný
Tid sagði allitarlega frá þeim
umræðum og ákvað forseti
þingsins þá, að banna blaða-
manni þess aðgang að áheyr-
endastúku blaðamanna. Um
þetta urðu að sjálfsögðu mikl-
ar deilur. Hinn 15. júni siðastl.
lýsti Berge Furre, formaður
Sósialiska vinstri flokksins,
yfir þvi að hann myndi birta
skýrslu þá, sem þingmenn
fengu um málið og átti að vera
leynileg, ef rikisstjórnin yrði
ekki fyrri til að gera það.
Rikisstjórnin hefur haft málið
til athugunar siðan og skýrði
Arbeiderbladet frá þvi s.l.
miðvikudag, að stjórnin muni
tilkynna innan fárra daga, a"ð
hún birti ekki skýrsluna.
Verður þá fróðlegtað sjá, hver
viðbrögð Furre verða.
UM LIKT leyti og þetta
gerðist.hóf einn af starfs-
mönnum við Ny Tid að skýra
frá þvi, að hann hefði um
nokkurt skeið verið að safna
upplýsingum um þá menn,
sem störfuðu i leyniþjón-
ustunni norsku og myndi hann
bráðlega birta nöfn. Rök hans
voru þau, að þessir menn
hefðu stundað njósnir um
ýmsa vinstri menn og væri þvi
maklegt, að upplýsa hverjir
þeir væru. Það hefur hins veg-
ar verið hefðbundin venja, að
nöfn leyniþjónustumanna
væru ekki birt. Það gerist svo i
i Osló siðastliðinn þriðjudag,
aö lögreglan tók ungan blaða-
mann hjá Ny Tid til yfir-
heyrslu, sem stóð i röska 11
tima. Um klukkan 2 aðfara-
nótt miðvikudagsins brauzt
lögreglan svo inn i ibúð þess
manns, sem geymdi nafnalist-
ana, er áttu að birtast i Ny
Tid, ásamt ýmsum skýring-
um. Eftir að 6-7 lögregluþjón-
ar höfðu gert leit i ibúðinni i
eina þrjá tima, lögðu þeirhald
á listana og fleiri tilheyrandi
gögn. Einnig tóku þeir um-
ræddan mann með sér tii frek-
ari yfirheyrslu, sein stóð allan
miövikudaginn.
Liklegterað þessi mál verði
mjög umtöluði Noregi, en eft-
ir er að sjá, hvort þau hafa
áhrif á úrslit kosninganna og
þá hver. Af blaðaskrifum
verður það ráðið að Verka-
mannaflokkurinn vill gera
sem minnst úr þessum upp-
ljóstrunarmálum og telur
rangt að draga þau inn i
kosningabaráttuna. Svipuð
virðist afstaða miðflokkanna.
Hins vegar bendir margt til
þess, að Hægri flokkurinn telji
þau geta orðið vatn á myllu
sina þvi að þau sanni óheilindi
vinstri manna. Einkum virð-
ast hægri menn ætla að not-
færa sér það ef Furre brýtur
trúnaðarskylduna.
Þ.Þ.