Tíminn - 20.08.1977, Blaðsíða 9

Laugardagur 20. ágúst 1977
9
Wímíwm
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Jón Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Steingrlmur
Gislason. Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmdastjórn og
auglýsingar Siðumúla 15. Simi 86300. Verð i lausasölu kr.
70.00. Askriftargjald kr. 1.300 á mánuði.
Blaðaprent h.f.
Eitthvað
málum blandið
Nú siðustu dagana hefur yfirlýsing Sölumið-
stöðvar hraðfrystihúsanna um erfiðleika hrað-
frystiiðnaðarins vakið mikla athygli. Þessar frétt-
ir eru mjög alvarlegar, og verður að gripa til
nauðsynlegra ráðstafana ef i ljós kemur við athug-
un Þjóðhagsstofnunar, að i óefni sé komið. Hins
vegar ber þegar i stað að vara við þeim sjónarmið-
um, að gengisfelling ein leysi slikan vanda. I kjöl-
far hennar myndu ýmsar rekstrarvörur og annar
tilkostnaður frystihúsanna aukast verulega, og er
þvi hætt við, að bati yrði bæði skammlifur og nýr
vandi kallaður fram.
En þessar fréttir eru ekki aðeins alvarlegar,
heldur eru þær fyrst og fremst óvæntar. Að
þessum samræmdu aðgerðum frystihúsaeigenda
er staðið með tortryggilegum hætti. Stjórn Sölu-
miðstöðvarinnar hefði að réttu lagi átt að gera
þjóðinni grein fyrir horfunum miklu fyrr og um
fram allt áður en gengið var frá kjarasamningum
fyrr á þessu sumri. Um þetta verður að taka undir
orð forystugreinar Morgunblaðsins sl. fimmtudag,
en þar segir:
,,Það hefði verið sjálfsagt og eðlilegt, að frysti-
iðnaðurinn hefði gert þjóðinni grein fyrir þessari
stöðu sinni meðan samningaviðræður stóðu yfir, til
þess að menn gerðu sér enn gleggri grein fyrir þvi,
hver staða undirstöðuatvinnuveganna raunveru-
lega væri og þá um leið raunveruleg greiðslugeta
þeirra. En það var ekki aðeins, að slikt væri ekki
upplýst opinberlega, heldur gengu t.d. frystihúsin
á Vestfjörðum fram fyrir skjöldu og tóku
frumkvæði um gerð kjarasamninga á grundvelli,
sem var talsvert um fram það, sem Vinnuveit-
endasambandið á þvi stigi hafði boðið fram.”
Það er óþarft að efna til deilna um stöðu hrað-
frystihúsanna. Hana ber að kanna og gera þær
ráðstafanir sem við eiga. En almenningur tekur
eftir þvi, þegar svo langt er gengið, að jafnvel
Morgunblaðið sér ástæðu til að ávita atvinnurek-
endur. Hér er þvi eitthvað málum blandið i yfirlýs-
ingu Sölumiðstöðvarinnar og fréttum af frysti-
húsunum. Það var öllum ljóst, að kjarasamning-
arnir myndu kalla á ýmsar óhjákvæmilegar að-
gerðir, og stjórn Alþýðusambands íslands hefur
ekki stungið höfði i sand, hvað það snertir, að
verðhækkanir hlytu að koma i kjölfarið.
í þessu sambandi hefur það einmitt verið haft
eftir Jónasi Haralz, bankastjóra i Landsbankan-
um, að rekstur hraðfrystihúsanna „hefur gengið
vel á undanförnum árum og meira að segja
óvenjulega vel siðastliðið ár og fram á þetta, sem
nú er að liða.” Jónas segir einnig, að bankinn hafi
ekki orðið var við erfiðleika enn sem komið er
vegna kjarasamninganna. Hins vegar er afkoma
frystihúsanna misjöfn eftir landssvæðum, og
þannig mun hún erfiðust á Suðvesturlandi og i
Vestmannaeyjum, að þvi er haft hefur verið eftir
Bjarna Guðbjörnssyni bankastjóra Útvegsbank-
ans.
Ástæður eru með öðrum orðum til að ætla, að
vandi frystiiðnaðarins sé af mismunandi rótum
sprottinn og sé mismikill bæði eftir einstökum
fyrirtækjum og einstökum héruðum. Undan þvi
verður ekki vikizt að búa vel i haginn fyrir undir-
stöðuatvinnuvegi þjóðarinnar, enda munu mistök i
þeim efnum koma hart niður á almenningi innan
tiðar. En atvinnurekendur verða einnig að vinna
til traustsins og sanna mál sitt svo að óefað verði.
Það er þarflitið að hlaupa upp til handa og fóta
fyrir það eitt, að þeir berji sér á brjóst.
ERLENT YFIRLIT
Tekst Marchais að
beygja Mitterand?
Mikill ágreiningur milli þeirra um varnarmál
Mitterand hefur þótt fastur fyrir til þessa.
SIÐUSTU skoðanakannanir
i Frakklandi benda enn til
þess, að bandalag vinstri
flokkanna muni ganga meö
sigur af hólmi i þingkosning-
unum, sem eiga að fara fram i
Frakklandi næsta vor. i seinni
tið hafa þó skapazt nokkrar
efasemdir um þetta, þrátt fyr-
ir þessar niðurstöður skoðana-
kannananna. Astæðan er sú,
að nefnd.sem vinnuraö þvi að
endurskoða hina sameiginlegu
stefnuyfirlýsingu frá 1972,
mep tilliti til þingkosninganna
á næsta ári, tókst ekki að ná
samkomulagi áöur en nefnd-
armenn tóku sér sumarfri
fyrir skömmu og virtist þá
bera verulega á milli. Nefndin
mun hefja störf að nýju i
næsta mánuöi. Þá munu aðal-
leiðtogar flokkanna, eða þeir
Mitterand, formaður jafn-
aðarmannaflokksins, Marchais
formaður Kommúnistaflokks-
ins og Rocard, formaður rót-
tæks vinstri flokks, taka þátt i
störfum með nefndinni og
reyna til þrautar að ná sam-
komulagi.
EINS og áöur segir, ber enn
margt á milli flokkanna, en
aðalágreiningurinn er i sam-
bandi við varnarmálin. Þegar
flokkarnir unnu að stefnuyfir-
lýsingunni, sem var birt 1972,
gerðu kommúnistar eindregn-
ar kröfur til þess, að það yrði
eitt helzta atriðið, að Frakkar
eyðilegðu öll kjarnorkuvopn
sin, en de Gaulle hafði knúið
það fram á sinum tima, að
Frakkar kæmu sér upp eigin
kjarnorkuvörnum, sem væru
fólgnar i þvi, að þeir smiðuðu
eigin kjarnorkusprengjur, þar
sem ósennilegra væri, að
kjarnorkuvopnum yrði beitt
gegn Frökkum, ef þeir gætu
endurgoldið i sömu mynt. A
þeim tima áttu Frakkar kost á
þvi, að vera aðili að slikum
kjarnorkuvopnavörnum Nato,
en de Gaulle hafnaði þvi, þar
sem hann taldi Frakka ekki
geta átt þaö undir Bandaríkja-
mönnum, hvort kjarnorku-
vopnum yrði beitt i þágu
Frakka eða ekki. Þess vegna
yrðu Frakkar aö eignast sin
eigin kjarnorkuvopn. Þessi
stefna de Gaulle sigraði, þrátt
fyrir harða mótspyrnu
kommúnista og fleiri á þeim
tima. Nú hafa kommúnistar
hins vegar alveg snúið viö
blaðinu. Nú krefjast þeir, að
það verði tekið upp i hina nýju
stefnuyfirlýsingu vinstri
bandalagsins, að Frakkar eigi
að hafa áfram eigin kjarn-
orkuvopn, án samstarfs viö
aðra. Þetta vilja jafnaðar-
menn ekki fallast á, þvi aö
þeir vilja hafa óbundnar
hendur til samstarfs við aðra
og eiga þeir þá að sjálfsögðu
við Atlantshafsbandalagið. _
Kommúnistar hafna þessu al-
farið og segja Frökkum nauð-
synlegt að hafa kjarnorku-
varnir, sem þeir ráða yfir
sjálfir. Mitterand hefur lagt
til, að þessi deila milli flokk-
anna verði leyst þannig, að
þeir lýsi yfir þvi að eftir þing-
kosningarnar verði látin fara
fram þjóðaratkvæðagreiðsla
um það tvennt, hvort Frakkar
hafi áfram eigin kjarnorku-
vopn og hvort haldið skuli á-
fram byggingu kjarnorku-
vera, en þetta siðastnefnda er
að verða mikið deiluefni i
Frakklandi, þvi að umhverfis-
varndarmenn halda uppi vax-
andi mótmælum gegn bygg-
ingu kjarnorkuvera. Talsvert
slór hluti jafnaðarmanna hall-
ast á þá sveif, en kommúnist-
ar hafa tekið eindregna af-
stöðu með þvi, að byggingu
kjarnorkuvera verði haldið á-
fram. '
MARGIR fréttaskýrendur
telja, að raunverulega snúist
þessi deila milli jafnaðar-
manna og kommúnista um af-
stöðuna til Atlantshafsbanda-
lagins. Hin breytta afstaða
kommúnista til kjarnorku-
varna Frakklands stafi af þvi
að þeir áliti auðveldara fyrir
Frakka að taka upp hlut-
leysisstefnu, ef þeir hafa sjálf-
stæðar kjarnorkuvarnir, en
séu ekki i samstarfi við aðra
um þær, þ.e. Nato. Með þessu
séu kommúnistar að undirbúa
að Frakkar losi um tengslin
við Atlantshafsbandalagið eða
a.m.k. að koma i veg fyrir, að
samstarfið við það verði nán-
ara. Þá gætir þess mjög i mál-
flutningi kommúnista, að þeir
vilja ekki aö vörnum eða
varnarþátttöku Frakka sé
beint frekar gegn einum aöila
en öðrum, eða m.ö.o. aö varn-
aráætlununum sé ekki háttað
þannig, aö eingöngu sé miðað
við að ráðizt verði á Frakk-
land að austan, heldur verði
einnig miðað viö, að árás geti
verið gerð að vestan. Þetta er
óbein tilraun til aö leggja
Sovétrikin og Bandarikin að
jöfnu.
Kommúnistar viröast ætla
að fylgja þessari stefnu sinni
fram af fyllstu einbeitni.
Marchais hefur komizt svo að
orði, að sú yfirlýsing Mitter-
ands, að þetta mál eigi að út-
kljá með þjóöaratkvæða-
greiðslu sé mikiö áfall fyrir
bandalag vinstri flokkanna.
Hann hefur ennfremur sagt,
að kommúnistar muni ekki
undirrita nýja sameiginlega
stef nuyfirlýsingu, nema
mörkuð verði skýr stefna i
þessum efnum.
Mitterand virðisthins vegar
ekki liklegur til að láta I minni
pokann. Hann veitlika, að það
gæti kostað jafnaöarmenn
verulegt fylgistap. Ýmsir
óháðir kjósendur, sem nú
fýlgja jafnaðarmönnum aö
málum, gætu snúizt á sveif
með hægri flokkunum, ef það
þættikoma i ljós, að Mitterand
hefði látið Marchais beygja
sig i þessu máli.
Þ.Þ.
Marchais og Mitterand að svara spurningum sjónvarps-
manns
JS