Tíminn - 02.11.1977, Side 8

8
Miövikudagur 2. nóvember 1977
Fj örugar umræður um
litvæðingu sjónvarps
og endurvarpsstöðvar
Nokkrar umræöur uröu i gær i
sameinúöu þingi um málefni
sjónvarps vegna fyrirspurnar
Steingrims Hermannssonar til
menntamálaráöherra um fram-
kvæmd áætlunarum sjónvarp til
allra landsmanna. Serstaklega
var spurt:
„1. Hvaö hefur veriö variö miklu
fjármagni til undirbúnings út-
sendingar i lit?
2.Hvaöa nýjar dreifistöövar sjón-
varps hafa veriö eöa veröa
reistar i ár?
3-Hvaöa nýjar dreifistöövar sjón-
varps eru ráögeröar á árinu
1978.”
Vilhjálmur Hjálmarsson mennta-
málaráöherra (F) minnti fyrst i
svari sfnu á aö útbreiösla sjón-
varps hér á landi hafi oröiö meö
ótrúlega hröö-
um hætti. Hann
sagöi síðan:,,
Tolltekjur af
sjónvarps-
tækjum og lán,
einkum erlend
tækjakaupalán,
stóöu undii
framkvæmd-
um. Um 1970 var útbreiðslan aö
umfangi oröin nálega þaö sem
hún er I dag. Tolltekjur minnkuöu
vegna minni innflutnings mót-
tökutækja, og greiöslubyröi
skulda féll á rheö miklum þunga,
svo ekkert varö aflögu til aö kosta
nýjar framkvæmdir. Jafnframt
þrengdi svo aö rekstri Rikisút-
varpsins i heild, aö skuldir söfn-
uöust upp hjá viöskiptabanka,
rikissjóöi og eigin húsbygginga-
sjóöi. Þessistaöa var óþolandi, og
var hún rétt af á um þaö bil þrem-
ur árum. Viöskiptastaöa hjá
banka og rikissjóöi er nú eölileg,
og húsbyggingasjóöur fær sitt
framlag skv. lögum. Þaö sér fyrir
endann á greiöslu erlendra
skulda, og tolltekjur hafa vaxiö
aö mun, þar sem endurnýjun
sjónvarpstækja er orðin aökall-
andi hjá fyrstu notendum og
margir kaupa nú litasjónvarps-
tæki, sem eru mun dýrari en
svart-hvit eins og kunnugt er.
1 samræmi viö þetta hefir veriö
unniö aö gerö áætlana um fram-
kvæmdir hjá Sjónvarpi og ÍJt-
varpi. Nefnd hefur þegar skilaö
tillögum um áætlun um dreifingu
sjónvarps, og vinnur aö tillögu-
gerö fyrir útvarpiö. Jafnframt
hefur verið hafizt handa um
endurnýjun bráöabirgöastööva
viö dreifikerfi sjónvarps, smiöi
nýrra stööva, og fl. og byrjaö á
litvæöingu sjónvarpsins. Einnig
er unniö aö endurbótum hjá út-
varpinu.
Um gerö framkvæmdaráætl-
unar um sjónvarpsdreifingu á
grundvelli tillagna nefndar er þaö
aö segja aö mér sýnist ógerlegt aö
ganga endanlega frá slikri lang-
timaáætlun fyrr en aö fenginni
ca. ársreynslu af tolltekjum eftir
að litvæöing er hafin.
Þaö er óhægt um vik aö svara
af tölulegri na'kvæmni sumum
atriöum fyrirspurnarinnar, fyrr
en ársuppgjör liggur fyrir. En
greina mun ég frá þvi sem fyrir
liggur.
Litvæöing
Tolltekjur af innfluttum sjón-
varpstækjum voru áætlaöar tæp-
lega 200 m. kr. á þessu ári. Óger-
legt er aö segja til um þaö I dag
hver útkoman veröur I árslok. En
liklegt þykir, aö hún veröi ekki
langt frá áætlun. Eftir þvi sem
mér er tjáö, eru horfur á þvi aö
tala innfluttra tækja veröi öllu
lægri en áætlaö var, en hlutfall
litatækja i innflutningnum mun
meira.
Um litvæðinguna er þaö aö
segja, aö kostnaöur á þessu ári er
oröinn samtals um 80 m. kr.
Geta má þess, aö sérstakt álagá
afnotagjöldum af litatækjum
skilar tæplega 10 m. kr.
Gamlar svart-hvitar vélar I
sjónvarpssal hafa verið endur-
nýjaöar I lithæfum vélum eins og
kunnugt er, ásamt tilheyrandi
búnaöi og starfsfólk þjálfaö.
Næsta skref sem til greina
kæmi I litvæöingu, eru kaup á vél,
sem sendi út kvikmyndir I litum.
Þaö er all-dýr framkvæmd. Virö-
istekkieölilegt, aö taka ákvöröun
um þaö, fyrr en kunnugt er oröiö
um tolltekjur þessa árs.
Ég vil taka þaö fram, aö ég legg
þyngsta áherzlu á dreifinguna,
endurbætur og útfærslu. En
framhjá þvi verður ekki horft, aö
tolltekjunum er ætlaö aö standa
undir stofnkostnaöinum, og þar
skila litatækin mestum hluta.
Þegar þess er ennfremur gætt, aö
flestir viröast nú endurnýja I lit-
um, er ljóst aö vinna ber aö lit-
væöingunni jafnframt”.
Framkvæmdir 1978
Þá fjallaöi ráöherra um fram-
kvæmdir á þessu ári og sagöi
siðan:
,,Um framkvæmdir á næsta ári
er þaö aö segja, aö fullnaðar-
ákvaröanir hafa enn ekki veriö
teknar. Þó mun mega reikna
meö eftirfarandi:
Nýjar sjónvarpsstöðvar i Hörgár-
dal, Oxnadal, Blöndudal og
Svartárdal. A Almannaskaröi,
tengistöö fyrir Lón, i Lóninu, og i
Borgarhöfn i Suöursveit I
Drangsnesi, viö Kollafjörö i
Strandasýslu og viö Bakkaflóa.
Þá er nauösynlegt aö endurnýja
stöö i Grundarfiröi, sem er bráöa-
birgöastöö og mjög úr sér gengin.
1 Hegranesi i Skagafiröi er
áætlaö, aö endurnýja 10 ára
gamlan sendi, sem hefur oft veriö
bilaöur og er oröinn mjög dýr i
rekstri. Veröur hann væntanlega
endurnýjaöur meö sams konar
sendi og á Blönduósi. Veröur þar
um umtalsveröa aflaukningu aö
ræöa, sem koma á til góöa þeim
svæöum Skagafjaröar, þar sem
sviösstyrkur frá Hegranesi er nú i
lágmarki.
Nokkrum milljónum króna
veröur variö á árinu til þess aö
undirbúa byggingu nýrra stööva
á næsta ári, einkum til smiöi
staölaðra húsa.
Kostnaöur viö þessar fram-
kvæmdir, sem nú hafa veriö
taldar var áætlaöur um 50 m. kr.,
Orbylgjuframkvæmdirnar, hluti
útvarpsins er áætlaöur 50-60 m.
kr.
Enn skal þess getið, aö afborg-
anir og vextir nema á þessu ári
um 43 m. kr.
Hér er rétt aö geta þess, aö
tæknideild Landssimans taldi eigi
unnt aö sinna meiri framkvæmd-
um á þessu sviöi á yfirstandandi
ári. Fer þaö raunar saman, aö viö
fjárhagsaöstæöur, þvi óvarlegt
heföi veriö aö ákveöa I ársbyrjun
meiri framkvæmdir, miðaö við þá
óvissu sem þá var um tekjuhliö-
ina.
Þá er og i ráöi, aö endurhæfa
stöövarnar á Lágafelli i Mosfells-
sveitog i Langholti, en þær endur-
bætur höföu veriö fyrirhugaöar á
þessu ári.
Eins og áöur segir hefir veriö
hafizt handa um smiði húsa fyrir
sumar þessara stööva. Sjón-
varpiöá möstur fyrirliggjandi, og
tækjapantanir veröa geröar fyrir
áramót, svo ekki ætti aö standa á
afgreiöslu tækja til téðra stööva.
Þá er þess aö geta, aö fyrirhug-
aöar eru framkvæmdir viö ör-
bylgjukerfi á leiöinni Reykjavik-
Vestfiröir, og mun sjónvarpiö
taka þátt i kostnaði viö þaö aö sin-
um hluta, likt og þaö hefir þegar
gert á öörum stööum á landinu.
Ég vil rifja þaö upp, aö i fjár-
lagafrumvarpi fyrir næsta ár eru
tolltekjur af sjónvarpstækjum 340
m. kr. En raunar er öröugt á
þessu stigi aö áætla þessar tekjur
meö sæmilegri nákvæmni”.
Umræður
Eins og fyrr greinir uröu nokkr-
ar umræöur um sjónvarpsmál i
tengslum viö fyrirspurnina og
svör ráöherra.
Fyrirspyrjandi, Steingrimur
Hermannsson (F), þakkaöi svör
ráöherra og kvaöst ánægöur meö
aö fariö heföi veriö aö fram-
kvæmdaáætlun
aö mestu leyti.
Þó kvaöst hann
ekki komast hjá
þvi aö lýsa yfir
vonbrigöum og
óánægju aö þvi
leyti, aö ekkert
heföi veriö
hreyft viö
tveimur liöum framkvæmdar-
áætlunarinnar, sem væru bygg-
ing nýrra sjónvarpsstöðva. Hann
minnti á aö fylgi viö litvæöingu
heföi fengizt á sinum tima m.a.
vegna fyrirheita um aö henni
fylgdu auknar tekjur til byggingu
nýrra endurvarpsstööva úti á
landi. Þó litvæöingin væri sjálf-
sögö, sagöi hann, var kannski
ekki ástæöa til aö verja til hennar
30 milljónum umfram fram-
kvæmdaáætlun og sleppa alveg
byggingu nýrra endurvarps-
stööva.
Þá sagöi Steingrimur, aö þess
væri aö vænta aö gervihnöttur
breytti i framtiö allri aöstööu sjó-
manna og leysti vandamál ein-
stakra mjög afskekktra bæja en
hann teldi þaö enga ofraun aö
koma sjónvarpi a.m.k. til lang-
flestra sveitabæja fyrir þann
tima.
Páll Pétursson (F) lýsti yfir
þeirri skoöun sinni aö heppilegra
væri aö koma sjónvarpi til allra
landsmanna áöur en hafizt væri
handa um lit-
væðingu þess.
Hann minnti á
aö enn væru um
400 bæir þar
sem ekki sæist
sjónvarp og
hvatti til þess
að unninn væri
bráöur bugur að
þvi aö bæta úr þvi ástandi.
Sigurlaug
Bjarnadóttir
<S) tók i sama
streng og bætti
þvi viö aö ráö-
herra hefði ekki
minnzt á endur-
varp til sjó-
manna á fiski-
miðum og sagöi
sér þætti fróö-
legt aö heyra fra ráöherra þar
um.
Stefán Valgeirsson (F) kvaöst
enn einu sinni hafa oröiö fyrir
vonbrigöum um stööu þessara
mála og væru nú liðin 5 ár siöan
honum voru
fyrst gefin fyr-
irheit um bygg-
ingu sendis i
Hörgárdal og
öxnadal og
kvaöst óska
þess aö nú yröi
staöiö viö þess-
ar framkvæmd-
ir eins og ráö væri fyrir gert á
næsta ári eftir þvi sem fram kom
I ræöu ráðherra. Hann sagöi aö
lokum aö þolinmæöi sin væri aö
þrjóta i þessum efnum.
Pétur Sigurösson (S) taldi aö
kostnaöurinn viö aö koma sjón-
varpi til þessara 400 sveitarbæja
svo og til sjómanna á miöunum
væri allt of
mikill til aö
framkvæmdin
væri venjuleg.
Hann kvaöst
hins vegar hafa
flutt tillögu á
þingi um aö
felld yröi niöur
aöflutnings-
gjöld og tollar af myndsegulbönd-
um fyrir fiskiskip, en meö þvi aö
koma slikum tækjum fyrir um
borð gætu sjómenn notið hins
bezta úr fslenzka sjónvarpinu og
þaö þegar þeir heföu bezt skilyrði
til.
Þórarinn Þórarinsson (F)
kvaöst vilja lýsa yfir sérstöku
þakklæti til menntamálaráöherra
fyrir hvernig hann heföi rétt viö
fjarhag Rikis-
útvarpsins þeg-
ar hann tók við
ráðherraemb-
ætti. Þrátt fyrir
slæma stööu
þess fjárhags-
lega, lausa-
skuldir og sam-
drátt I tekjum,
þegar Vilhjálmur Hjálmarsson
tók viö, væri nú svo komið aö haf-
in væri litvæöing og endurbygg-
ing dreifikerfisins samtimis þvi
aö tekizt heföi aö ljúka skuldum
Rikisútvarpsins, sagöi Þórarinn.
Þórarinn minnti á aö þaö væru
einkum tolltekjur af innflutningi
litsjónvarpstækja sem nú stæöu
undir enduruppbyggingu og ný-
byggingu dreifikerfis sem lit-
væöingar. Annaö væri þvi ekki
sanngjarnt en aö litsjónvarpseig-
endur fengju eitthvaö fyrir sinn
pening og þvi heföi m.a. verið
reynt aö koma á sem mestum lit-
útsendingum á islenzku efni.
Hann sló aö lokum á léttari nótur
og benti þingmönnum á aö heföi
þetta ekki verið gert heföu þing-
menn þurft viö þaö aö búa aö
koma svart-hvitir fyrir kjósendur
sina I sjónvarpi fyrir næstu al-
þingiskosningar, nú væri hins-
vegar fyrir þvi séð aö þeir yröu
sendir út i lit. Kvaöst hann vænta
þess aö þeir heföu sizt viljað
veröa af þeirri litadýrö.
Karvel Pálmason (Sfv) minnti
á aö hann heföi I fyrra flutt frum-
varp til laga um aö hafizt yröi
Framhald á bls. 19.
Fyrirspurn í sameinuðu Alþingi:
Bifreiðahlunnindi ráð-
herra og bankastjóra
Matthias A. Mathiesen fjár-
málaráöherra (S) og ólafur Jó-
hannesson dóms- og viöskipta-
málaráöherra (F) svöruöu i gær
fyrirspurnum frá Stefáni Jóns-
syni (abl) og Helga F. Seljan
(Abl) um bifreiöahlunnindi ráö-
herra annars vegar og bifreiöa-
hlunnindi bankast jóra hins vegar.
Svar Matthiasar A. Mathiesen
var i þremur liðum og fer hér á
eftir: ,,1. Sérmeöferöá bifreiöum
ráöherra að þvi er tekur til
greiöslu aöflutningsgjalda er
ákveöin meö lögum, sbr. 14. tl. 3.
gr. tollskrdrlaga. Þessi ákvæði
voru fyrst sett meö tollskrárlög-
um á árinu 1970, en verið endur-
sett siöan, siöast i árslok 1976.
Efnislega byggjast þessi ákvæöi á
bilareglum frá 1970, sem settar
voru, þegar veriö var aö afnema
bllaeign ýmissa rikisstofnana til
einkaafnota fyrir forstjóra
stofnananna. Þá var ákveöiö, að
ráöherrar gætu fengiö rikisbif-
reiöar til afnota, en þá eingöngu
opinberra nota. Kysu þeir þaö
ekki ættu þeir kost á aö fá keypta
bifreiö i upphaf i ráöherraferils án
greiðslu aöflutningsgjalda og
söluskatts. SU hefö haföi þá lengi
gilt um bifreiöakaup ráöherra,
þegar þeir létu af embætti. Bif-
reiðin yröi þá notuö sem emb-
ættisbifreiö ráöherra. Jafnframt
var gert ráö fyrir láni aö tiltek-
inni f járhæö til 10 ára og meö 5%
vöxtum til bifreiðakaupanna. Frá
upphafi var gert ráö fyrir, að rik-
iö greiddi aö fullu rekstrarkostn-
aö ráöherrabifreiöa. I tíö fyrri
rikisstjórnar var ákveðiö, aö ráö-
herrum skuli heimilt aö endur-
nýja bifeiöar sinár meö sama
Matthias A. Mathiesen
hætti aö þvier varöar aöflutnings
gjöld eftir þriggja ára samfellt
starf og aö sú heimild standi allt
að einu ári eftir aö ráöherradómi
lýkur.
2. Ariö 1976 voru greidd laun til
átta bifreiðastjóra ráöherra auk
afleysinga sem samtals nam kr.
16.927.352. Launin voru mjög mis-
munandi vegna mismikillar yfir-
vinnu, frá 1567 þús kr. upp i 2.607
þús. kr.
3. Starf bifreiðastjóranna felst I
akstri og umsjón meö bifreið ráö-
herra. Að auki sinna þeir ýmsum
sérstörfum og Utréttingum I þágu
ráöuneytanna eftir þvi sem þcM*f
krefur.”
Fyrsti fyrirspyrjandi, Stefán
Jónsson, þakkaði ráöherra skýr
og itarleg svör og fjallaöi siöan
um, hvort eölilegt væri aö ráö-
Ólafur Jóhannesson
herrar heföu friöindi sem þessi,
og þá sérstaklega meö tilliti til
fatlaöra, sem ekki njóti sambæri-
legra ivilnana, þó einhverjar séu.
Þó sagöi hann, aö þessi friöindi
ráðherra væru þó margfalt eðli-
legri, enda bundin i lög, en hin
sömu friöindi bankastjóra, sem
hann beindi fyrirspurnum til
Ólafs Jóhannessonar viöskipta-
málaráöherra.
1 ræöu Ólafs kom fram aö hann
heföi leitað til rikisbankanna
vegna fyrirspurnarinnar og feng-
iðþau svör.aöákveðiö heföi veriö
af bankaráði áriö 1970, aö banka-
stjórar heföu sömu bifreiöahlunn-
indi og ráðherrar.
Ingólfur Jónsson (S) upplýsti
þá, aö forstjórar Framkvæmda-
stofnunar rikisins hefðu hinn
sama rétt.