Tíminn - 09.12.1977, Blaðsíða 12

12
Föstudagur 9. desember 1977
Valdalaust
ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ
VALDALAUST FÓLK
eftir VAINö LINNA
Leikgerö:
E. Tuominen,
M. Kuusela og
M. Wolska.
Danshöfundur:
Marjo Kuusela
Tónlist:
Kari Kydman
Búningar:
Kauha Wolska.
Valdalaust fólk
Raatikko — dansflokkurinn
sýndi Valdalaust fólk f Þjóöleik-
húsinu, eöa dansaði það öllu
heldur, siðastliðinn þriðjudag,
og var það svo sannarlega
áhrifamikil sýning.
Sagan Valdalaust fólk gerist á
austurvigstöðvunum, i bæ i
Tavastalandi i Finnlandi árið
1918, á þeim ægilegu tímum
þegar herinn brytjaðiniður fólk,
rauðliðar og hvitliðar brytjuðu
niður fólk, það er að segja þá
sem ekki frusu i hel eða sviptu
sig lifi.
RUssneska keisaradæmið lið-
aðist i sundur, og við höfum
lesið okkur til um hinar ægilegu
þjáningar sem byltingin leiddi
yfirfólkið,ánþessað gerð sé til-
raun til þess að meta byltinguna
sjálfa, sem hlaut að vera óhjá-
kvæmileg.
Raatikko — flokkurinn lýsir
viðhorfi sinu þannig:
„Valdalaust fólk var efni sem
við höfðum lengi haft áhuga á.
Við kynntum okkur þetta efni
frá ýmsum hliðum, margs
konar minni þess og komumst
að þeirri niðurstöðu að leik-
dansinn ætti að sýna finnskan
veruleika. Eftir vandlega
ihugun töldum við atburðina i
öðru bindi skáldsögu Vainö
Linna Undir Pólstjörnunni
henta okkur bezt. Við þjöppuð-
um saman söguþræðinum og unn-
um tír honum efni i dansgerð-
ina. Þá var að semja tónlist við
dansinn og sjálfa dansana.
Þessi leikdans er raunsæ túlkun
á örlögum ibúanna i litla bænum
Pentinkulma i Tavastalandi i
borgarastriðinu 1918. Inni i hann
fléttast harmsaga ungra elsk-
enda, Aku og Elmu, nokkurs
konar finnskt Rómeó og Júliú
þema, mótað af þeim tima, sem
verkið gerist á. Meginorsök
harmleiksins er tilbúin skipting
fólks f misréttháar stéttir. Við
fórum nokkuð frjálslega með
skáldsöguna i úrvinnslunni til
þess að uppfylla kröfur leik-
dansins. Soltna konan i lok
fjórða atriðis kemur t.d. fram á
öðrum stað i sögunni og við
aðrar kringumstæður. Atök og
andstæður leikdansins spretta
úr uppröðun atriða, innbyrðis
tengslum og andstæðum i
hverju atriði — til þess aö ná
leikrænni heild þarf að velja úr,
raða upp að nýju, fylgja lögmál-
um leikdansins. Tónlistin er að
nokkru unnin i hópvinnu”.
Raatikko-flokkurinn
Við erum einhvern veginn
þannig innstillt að nokkur glæsi-
leiki eigi að fylgja ballett. Prúð-
búið fólk, glæsilegir búningar og
stór hljómsveit. Hinn klasslski
ballett er heimur ævintýra og
riddarasagna. Þjáningin er oft
bundin smámunum.
Aö visu hefur Þjóðleikhúsið
látið sýna jassballetta og ýmsa
frjálsa dansa, en að tötrum
klætt fólk dansi um þjáninguna
undir einföldum, hrjúfum
verkamannalögum, sem leikin
eru á ódýr, rám hljóðfæri, það
er dálitið nýtt.
Raatikko-flokkurinn beitir
öllum brögðum við að túlka við-
fangsefni sin. Það er þarna allt.
Klassiskur ballett með hirðleg-
um sporum og hreyfingum, nú-
timadans, látbragðsleikur —
allt nema orð, og smám saman
leggst þjáningin mikla yfir
húsið.
Finnar eru liklega listrænasta
þjóð Norðurlanda.
Við höfum séö, hvernig þeir
reisa hús, hvernig þeir hanna
muni, hvernig þeir mála og vefa
og yrkja, og nú vitum við líka
hvernig þeir dansa.
Oft hefur tungumálið, finnsk-
an, verið f jötur um fót þegar við
hittum þessa vini vora með
fuglsbarkann. En nú þurfum við
ekki að kvarta undan þvi
lengur, við skildum allt sem
þeir sögðu.
leiklist
Aðeins eitt skyggði á þetta
allt, en það var það að Þjóðleik-
húsið var ekki fullt þetta kvöld,
en eina leiðin til þess að tryggja
samskipti við útlönd i dansi og
leiklist er að fólk láti sig ekki
vanta.
Nöfn einstakra dansara verða
ekki rakin hér, flokkurinn er
samvinnuhópur, sem starfar á
fólk
jafnréttisgrunni, að þvi er segir
i stefnuyfirlýsingu hans.
Hið áhrifamikla skáldverk er
um valdalaust fólk, og við höf-
um nú séðþað dansað af þeim er
hafa öll völd á danslistinni.
Salka Valka
Anþessað ráða yfir sérstakri
þekkingu á danslist, virðist það
liggja I augum uppi að auðveld-
ara sé að dansa suma texta úr
bókum en aðra. Þannig séð
virðist það bæði auðveldara og
eölilegra að dansa til að mynda
Unglinginn I skóginum en Fdst-
bræörasögu, að maður nú ekki
tali um Njálu. Þess vegna haföi
maöur það mjög rikt á tilfinn-
ingunni, að finnski flokkurinn
sam dansaði Valdalaust fólk á
þriðjudag og svo Sölku Völku á
miðvikudag hefði átt að velja
sér annað og nærtækara til að
dansa, ef fólkið hafði þá undir
höndum aðrar bækur.
Þessi saga virðist nefnilega
vera meira bundin oröinu en
margar aðrar. Fólkiö á tslandi
gat að visu brugöið fyrir sig
betrifætinum, þegar það sló upp
verkfalli og balli, þó var því lík-
lega margt annað ofar i huga en
dans. En það var nú öðru nær,
og nú finnst manni næstum þvi
að það eigi fyrst og fremst að
dansa þessa sögu, ef maður vill
fá hana alla:
„Siðan handlaunguðu þeir
kvenmanninn niðri bátinn á
sama hátt. Hún var þúng við-
komu, breið um sig miðja, lura-
leg til fótanna og lendamikil vel,
istuttu málisagteittheljarmik-
iðbrikk. Andlithennar var grátt
og slapt eftir uppsölu og óliðan,
enroðinn var allur i höndunum,
þær voru bólgnar eins og pækil-
saltað kjöt uppúr suðu.
Mæðgurnar voru settar niður
á þdftu gagnvart einum ræðar-
anum. Konan slepti ekki
farángri sinum úr keltu sér, svo
hún gæti varið hann fyrir
bleytu. Það var bara venjulegur
hálftunnu strigapoki, það virtist
vera I honum svolitið kistilkorn
og kannski einhverjir fatalepp-
ar. öldurnar hófust og hnigu,
galtómur báturinn vaggaðist
óþyrmilega og konan horfði
óttaslegin útl myrkrið, en telpan
við hlið hennar var hin örugg-
asta. Og hún spurði móður sina i
þvl er báturinn hófst uppá eina
ölduna:
Mamma, af hverju förum við I
land hérna? Af hverju höldum
við ekki áfram suður?
Konan hélt sér dauðahaldi i
þóftuna meðan báturinn seig
niðuri næsta öldudal, sneri
ángistarandliti sinu undan
særoki og mjallroki, en ansaði
þó að lokum:
Við reynurii að verða hérna
einhvern tima og förum svo ekki
suður fyrr en með vorinu.
Af hverju förum við ekki suð-
ur strax, einsog þú sagðir? Ég
var búin að hlakka svo mikið til
að fara suður.”
Þarna hefst sagan og það er
dimmt á sviöinu og við sjáum
bátinn sem er búinn til með
dansi og öldurnar velta I mjall-
rokinu, þær eru lika Finnar sem
velta sér til lands, og I einu vet-
fangi gripum við þráðinn, eins
og áskrifendur aö nýju riti.
Framhald á bls. 23
Aðventukvöld í Þingeyrarkirkju
S.E. Þingeyri. — Að frumkvæði
kirkjukórs Þingeyrarkirkju var
haldið aðventukvöid I kirkjunni
s.I. sunnudag. Formaður sóknar-
nefndar Bjarni Einarsson flutti
ávarp. Kirkjukórinn söng undir
stjórn frú Guðrúnar Sigurðar-
dóttur og Gísli Vagnsson bóndi á
Mýrum flutti erindi. Einnig sungu
nokkrar ástralskar stúlkur, er
dvelja við störf I hraðfrystihúsinu
á Þingeyri, negrasálma og ensk
jólalög .
Gunnar Friðfinnsson kennari
las ljóð Matthiasar Jochumsson-
ar, Jólin 1891, en siðan hafði
sóknarpresturinn, séra Stefán
Eggertsson, helgistund. Að lokum
sungu allir viðstaddir „Heims um
ból”.
Kirkjan var prýdd kertaljósum,
og aðventukvöldið var vel sótt.
Gerðu kirkjugestir góðan róm að
þvi, sem fram fór.
Þingeyrarkirkja fékk i sumar
gagngerða viðgerð og málningu
utan húss og sómir sér nú að öllu
vel.
„Ég lá endilangur í grasinu með skammbyssu í
hendi. Armbandsúrið mitt tifaði í samræmi við
æðislegan hjartslátt minn. í óralanga sekúndu sá ég
andlitvina minna/ sem fallið höfðu fyrir hendi nas-
ista. Sprengjurnar áttu að springa eftir þrjár
mínútur. Ef við hefðum farið rétt að, táknaði það
eyðileggingu enn einnar verksmiðju, sem nasistum
var bráðnauðsynleg. Enn voru tvær mínútur eftir.
Égtók eftir að ég var farinn að rif ja upp, hvernig ég
hafði lent hérna, hvernig þetta hafði allt byrjað.
Ein mínúta. Ég beit á neðri vörina. Jafnvel þótt
þetta spellvirki bæri árangur, þá gæti svo farið áður
en kvöldið væri á enda, að við værum allir dauðir."
— Þannig héfst þessi ógnarsaga, hún er skjalfest og
sönn frásögn, sannkölluð Háspennubók!
„Hér er um martröð dularfullra atvika og ofbeldis
að ræða", segir Evening News í London. — „Harð-
soðin bók, sem skrifuð er af þekkingu, — full af
stormum, bellibrögðum og skjótri atburðarás",
segir Birmingham Mail. — „Blóðidrifin ógnarsága
um morð, ofbeldi og dularfulla atburði úti á rúm-
sjó, sem ætti að gleðja hina fjölmörgu lesendur,
sem velta því fyrir sér, hvað haf i eiginlega orðið af
hinum gömlu, góðu ævintýraf rásögnum. Og svarið
er, Brian Callison skrifar enn slikar sögur. Ég spái
því að þegar hinir fjölmörgu lesendur McLeans
uppgötva bækur Brian Callisons, muni vinsældir
hans verða gífurlegar", segir Sunday Express. —
En Aiister McLean sagði einfaldlega: „Það getur
ekki verið til betri höfundur ævintýrabókmennta í
landinu núna". — Þetta er sannkölluð háspennu-
bók!
BRIAN CAUISON
BJÍRBUNHIilll
bráÍrBhNI
GIINNAR SÖNSTEBY
INR.24
Afhenti páfa
trúnaðarbréf
Hinn 3. desember 1977 afhenti
Niels P. Sigurðsson Páli VI Páfa
trúnaðarbréf sitt sem sendiherra
íslands hjá Vatikaninu með að-
setri i Bonn-Bad Godesberg.
Leiðrétting
í umsögn Gunnars Stefánsson-
ar um bókina Orðspor á götueftir
Jón Helgason, (Timinn 3. des.),
hefur tilvitnun brenglazt illa, þar
sem vitnað er I fyrstu sögu bókar-
innar, Fengin Fia. Rétt er tilvitn-
unin svona:
„Nokkrar linur úr sögunni
verða að nægja til að sýna kank-
visan stilsháttinn:
„Hann ætlar að stökkva, það er
bezt hann reyni þær, þessar, og
tiðin gefur svo að sanna, hvort
þær lukkast skár en hinar gang-
lóurnar, sem hann hefur prófað.
Og þá er ekki annað betra til ráðs
að taka en hringja i Sigga á Flöt-
um, hann hefur jeppann á bæjar-
hlaðinu, og biðja hann að skreppa
eftir þessu. Hann kæmist betur
frá þvi þannig i kostnaðarlegu til-
liti heldur ensetja undir þær
kaupstaðardrossiu, þvi að þeir
eru fram úr hófi dýrir á þeim til
allra vika, leigubilstjórarnir.”
ítÆL.Li
Auglýsingadeild Tímans