Tíminn - 30.12.1977, Qupperneq 19

Föstudagur 30. desember 1977
lesendur segja
Jóhanna Tryggvadóttir:
Opið bréf til
menntamálaráðherra
Reglugerð um sérkennslu, er
litið en merkilegt plagg, sem
ætlað er skólaskyldum nemend-
um, sem taldir eru vlkja svo frá
eðlilegum þroskaferli, að þeir fá
ekki notið venjulegrar kennslu,
en eiga rétt á sérstakri kennslu
við sitt hæfi.
Þessi reglugerð er stiluð fyrir
þroskahefta og fjölfatlaða,
þatlnið túlkað:
a) Þroskaheftur er sá, sem af
þekktum eða óþekktum
ástæðum er þannig ástatt um,
að hann getur ekki af eigin
rammleik náð eðlilegum
þroska, andlegum eða líkam-
legum, til almennrar þátttöku
í samfélaginu.
b) Fjölfatlaður er sá, sem fatl-
aður er, likamlega og/eða
andlega á fleiri en einu sviöi.
Þessi reglugérð skiptist i 25
greinar, sundurliðuð I margvis-
leg kennsluform, sem oflangt
mál er að telja upp hér.
Ráðherra, þessi reglugerð
litur ljómandi vel út og ástæða
fyrir foreldra þroskaheftra aö
vera hress og vongóð, við að
lesa fyrstu 23 greinar hennar, en
þeir sjá loks hilla undir skilning
frá samfélaginu. Sem sagt,
reglugerð fyrir þroskahefta um
að fá kennslu við sitt hæfi er til,
undirrituð af yður fyrir hönd
menntamálaráðuneytisins dag-
sett 1. júni 1977.
En anzi er ég hrædd um, að
reglugerðin verði seint fram-
kvæmanleg, þvi að þegar lesin
er 24. grein, þá hljóðar hún
þannig:
Um framkvæmd reglugeröar
þessarar fer eftir þvf sem fé er
veitt til i fjárlögum.
Þessi grein er bjargvættur
ykkar i ráðuneytinu. Þið getið
látið öll ykkar fallegu orð falla
undir borð, vegna fjárskorts.
Þessi 24. grein er rothögg á
málstað þroskaheftra. Ráðizt er
á þá, sem geta ekki svarað fyrir
sig sjálfir.
Um 2% barna er talíð að fæö-
ist þroskaheft á einhvern hátt
hér á landi. Og hvert ár er glat-
að, sem barn kemst ekki I rétta
þjálfun. Á Akureyri eru börn,
sem enga kennslu fá og án efa
viðar á landinu. Hvers vegna
verða þessi börn útundan? Það
er siðferðileg og lagaleg skylda
fræðsluráða að kanna allar að-
stæður og koma til móts við
þessi vandamál foreldranna, ef
þroskaheft barn, sem er i
heimahúsum, getur ekki mætt
til skólagöngu, I stað þess, aö
við þurfum að hundelta ykkur,
einsognúer. Mikið vildiég, aö
foréldrar vildu tjá sig oftar og
berjast meira fyrir þeim rétti,
Jdhanna Tryggvadóttir
sem þroskaheftir eiga ótvirætt
eins og aðrir þegnar þessa
lands.
Ég ætla að segja frá reynslu
okkar hjóna, sem eigum 7 ára
þroskaheft barn. Til 5 ára ald-
urs var litiö fyrir hann gert, en
þá fór hann og dvaldi I 9 mánuði
á Geðdeild Barnaspitala
Hringsins. Þar náði hann þeim
framförumog þroska.sem hann
hefurnúna. Siðan lá leiðin heim
til Akureyrar, með tilvisun um
að hann þyrfti sérkennslu. En
hann fær enga kennslu. Ég
stjórnast meira nú orðið af til-
finningum, reiði og örvinglun i
staö skynsemi I baráttu minni
við kerfið, — aö sá þroskahefti
eigi rétt á þvi, aö lifa sem
manneskja— ,en ekki eingöngu
sem sjúklingur. Ég reyni að
skilja og vera jákvæö gagnvart
ykkur i menntakerfinu. Skilja
hvað þiö hafið mikiö að gera. En
hvernig væri að þið reynduð aö
skilja og kynnast samlifi með
þroskaheftum? Það myndi
kannski dýpka skilning ykkar á
baráttu okkar foreldranna fyrir
barni, sem sýnir tilfinningar,
mismunandi mikla vitsmuni, en
þarfnast hjálpar samfélagsins
miöaö við hæfileika hvers og
eins. Eru það ekki eðlileg við-
brögö foreldra, aö leita eftir
hjálp þeirra, sem i krafti
menntunar hafa sérhæft sig I
ákveðnum námsgreinum fyrir
þroskahefta? Ég hef sveimaö I
kringum þá i fræðsluráöi eins og
grár köttur. Rætt viö mann nr.
l.sem visaðiá mann nr. 2, síðan
nr. 3 og nr. 4. Allir skildu vand-
ann. Máliö athugað. Nú og mað-
ur hressist — von vaknar — ,
maöur þorir varla aö fara út úr
húsi, ef siminn skyldi hringja
með góðar fréttir. En enginn
lætur frá sér heyra. Þáð er vist
ekki viö neinn aö sakast. Menn
nr. 1,2,3 og 4 hafa liklega rekiö
sigá vegg —eins ogvið —. Ekk-
ert húsnæði, engir peningar
o.sirv. Er nokkur furða, aö við
foreldrar verðum hrædd og
kviðin viö þetta kerfi, sem á svo
litínn skilning. Stundum verö ég
öskureið eöa finn til uppgjafar.
Þar er hættan fólgin. Sumir
gefast upp.
Ég hef verið hörð á þvfað sá
þroskahefti eigi að vera á heim-
ili sinu, ef þess er kostur. Nú er
ég orðin eitthvað breytt eða
þreytt og veit það eitt, að þessi
sifellda leit, éftir meðferð,
þjálfun og kennslu, er ofviða
hverju heimili. Hér áður fyrr,
þegar menn gerðu minni kröfur
til lifsgæða þessa heims, var þá
ekki manneskjan meira virði
heldur en hún er I dag? Meö
aukinni tækni, hraða og lifs-
gæðakapphlaupi vilja glatast
bestu og mennskustu eiginleik-
ar mannsins, og um leið breikk-
ar bilið milli þeirra sterku og
hinna, sem mega sin minna,
vegna likamlegra og andlegra
örðugleika. Hin frægu orö Páls
postula eiga erindi til okkar
allra:
Þótt ég vissi alla leyndar-
dóma og ætti alla þekkingu, en
hefði ekki kærleika, væri ég ekki
neitt.
Það eiga margir erfitt og
verða útundan i þessu peninga-
þjóðfélagi. Þar á meðal þroska-
heftir. Það verður að bæta aö-
stöðu þessara einstaklinga. Til
þess þarf sterkt átak frá for-
eldrum, læknum og sérmennt-
uðu starfsliði, en þó fyrst og
fremst að samfélagshjálpin
bregðist ekki.
Ráðherra, réttur hins þroska-
hefta er ótviræður. Þaö er
skylda yðar og menntamála-
ráðuneytisins að vinna betur að
málum þeirra, þannig að þeir
fái þjálfun og kennslu við sitt
hæfi, eins og aðrir heilbrigðir.
Ég krefst þess.að þér látið fella
niður umtalaöa 24. grein úr
Reglugerð um sérkennslu, þvi
að það er hvergi neitt það aö
finnaigrunnskólalögunum, sem •
hvetur til þess aö þér setjið slik-
ar hömlur viö litinn hluta þegn-
anna, sem yður er þó falin viss
forsjá fyrir.
Akureyri, 10. des. 1977
Opið bréf til Vegagerðarinnar
Reykjavik 16.12.'77
Vegagerð rlkisins,
Borgartúni 7, R.vik.
Þann 3.7.1977 skrifaöi ég yður,
þar sem ég óskaði að taka aö
mér nauðsynlegar viögerðir á
tilraunakaflanum á Kjalanesi.
Hér með itreka ég þá ósk mlna,
eöa aö minnsta kosti aö fá aö
hafa hönd I bagga með fram-
haldið.
Þann 10.12. s.l. skoöaði ég
kaflann og vil þvi endurtaka úr
fyrrnefndu bréfi, að þaö hefur
ekki veriö staðið aö viðgeröum
sem skyldi, aö minu áliti.
Voriö 1976 áður en slitlagið
var lagt á kaflann var vitaö
hvaðþyrftiaö gera. Þess vegna
skil ég ekki þennan drátt á
nauösynlegum viögerðum.
Að mlnu áliti er það aöeins
mannréttindi aö heimila mér
þátttöku I viögerðunum. Svar
við dsk minni biö ég um sem
fyrst.
Sverrir Runólfsson,
Kvisthaga 14. R.vik
19
90 ára minning
Símon
Guðmundsson
Nokkur kveðjuorð
Fyrir réttum 90 árum eða 11.
nóvember 1887 fæddist að Klöpp i
Miðnesi Simon Guömundsson.
Hann óskaði þess að mega lifa
þennan dag en þvl miður
auðnaðist honum það ekki þvi
hann andaöist á Landakotsspitala
8. október s J. og skorti þvi aðeins
rúman mánuð I nirætt. Mig lang-
ar i tilefni dagsins að minnast
Simonar meö nokkrum orðum.
Simon var sonur hjónanna
Margrétar Simonardóttur frá
Borgareyrum undir Eyjafjöllum
og Guðmundar Simonarsonar frá
Berghyl i Ytrihrepp. Þau hjónin
bjuggu fyrst á Klöpp á Miðnesi en
siöan lengst af i Melshúsum i
Leiru. 1 Leirunni ólst Simon upp
frá 4ra ára aldri og bjó þar sam-
fellttil ársins 1929 að hann fhittist
tilReykjavlkur eöa i 38 ár. Leiran
var honum alla tið kær, þrátt
fyrir alla þá erfiöleika sem hann
mátti striöa við mestan hluta
veru sinnar þar.
Um sktílagöngu barna af fá-
tæku foreldri var ekki að ræöa i
uppvextiSimonar, en góðargáfur
hans og fróöleiksfýsn uröu til þess
aö hann varö sér úti um ágæta
menntun iheimahúsum og sat sig
ekki úr færi til að auka hana og
bæta lengstafsiðan. Hann var vel
mæltur á erlend tungumál, sér-
staklega ensku og eignaöist siðar
enska vini sem sóttust eftir að
ræða við hann og sækja til hans
margvislegan þjóðlegan fróðleik
þvi þar var hann vel heima. Báru
Englendingar honum þá sögu, að
hann talaði óvenjufallega ensku
af útlendingi aö vera. Hann var
mjög hneigður til tónlistar söng-
maður mikill og lék á
harmonikku á yngri árum. Ekki
mun honum hafa auðnazt að eign-
ast slikt hljóöfæri heldur fengið
það að láni hjá sveitungum sln-
um. Þegar harmonikka var diki
lengur til ILeirunni varð hann eitt
sinn svo heppinn að gera góða
sildarvertlö og réðst þá I þaö stór-
virki þrátt fyrir mikla fátækt og
ómegö aö kaupa orgel þvi hljóð-
færalaus gat hann ekki veriö enda
heimili hans samkomustaður
sveitunga hans hvenær sem til-
efni var til og öllum opiö. Orgel
átti hann æ siöan nú siðast forláta
rafmagnsorgel sem hann lék
gjarnan á sér og öðrum til
ánægju.
Oll sin búskaparár I Leirunni
stundaði Simon sjósókn og var
enn á unglingsaldri þegar hann
geröist formaður sem hann var
þar til hann fluttist þaðan eða i 25
ár. Hann var farsæll formaður
þrátt fyrir kappsamlega sókn og
góöur aflamaöur. 1 mörg ár réri
hann frá Stöövarfiröi á sumrum
en þá var talsvert um það að
Sunnlendingar réru frá Aust-
fjörðum yfir sumarmánuöina
minntist hann oft þeirra tima.
Fyrsta kona Simonar var Hall-
dóra Eyjólfsdöttir frá Gufuskál-
um. Þau eignuöust 6 börn en áður
hafði Simon eignast son, Viggó
sem látinn er fyrir allmörgum ár-
um. Simon missti Halldóru úr
spönsku veikinni 1918 frá börnum
þeirra I bernsku má nærri geta
hvllikt áfall það hefur veriö hon-
um. önnur kona hans varð
Margrét Gústafsdóttir frá
Stokkseyri. Tók hún viö uppeldi
barna hans frá fyrra hjónabandi
og ól honum önnur 6 börn. Þau
Margrét slitu samvistum og býr
hún nú i Ameriku svo og 3 barna
þeirra. Af börnum Simonar sem
alls urðu 13, eru nú 7 á lifi mann-
kosta og dugnaöarfólk eins og kyn
þess stendur til en alls minnir mig
hann hafi sagt mér að afkom-
endur sinur væruum 130 talsins.
Þriðja kona Simonar varð Þór-
anna Rósa''Sigurðardóttir ættuð
frá Guðnabæ i Selvogi. Þau tóku
saman 1945 og bjuggu lengst af á
Bergþórugötu 45 en siðustu árin
að Austurbrún 6. Lifir Rósa mann
inn 85 ára aö aldri. Þau hjónin ólu
upp Stefaniu Rósu, sonardóttur
Rósu svo aö segja aö öllu leyti og
Asdisi dótturdóttur Rósu að veru-
legu leyti. Held ég að á engan sé
hallað þóttég fullyrði að þau hafi
reynzt þeim sem beztu foreldrar
kynslóðabilkom þar aldrei að sök
þvi þau hafa aldrei veriö gömul I
þess orös merkingu.
Þegar ég kynntist þeim hjónum
Simoni og Rósu 1955 var hann
verkstjóri hjá Byggingafélaginu
Stoö og hafði gengt þvi starfi um
árabil bæði við ýmsar stórfram-
kvæmdir á Reykjavkursvæðinu
og við Byggingu Laxárvirkrunar
II. Var hann mjög vel látinn sem
verkstjóri jafnt af yfirboðurum
sinum sem af undirmönnum, út-
sjónarsamur og verkhygginn,
ákveðinn en umfram allt sann-
gjarn. Samvizkusemin var hon-
um í blóö borin. Þegar Stoöin
hætti starfsemi sinni sem mun
hafa verið 1957 eða ’58 hugöist
Simon setjast I helgan stein. Ekki
undi hann þó þvi hlutskipti lengi
heldur keypti sér trillubát Smára
sem hann réri á I ein 15 ár eða þar
til sjónin var farin að bila svo að
honum þóttimálað hætta. Róðra
stundaði hann frá upphafi grá-
sleppuvertiðar siðla vetrar og
fram á haust en á vetrum dittaöi
hann að veiðarfærum bæöi íyrir
sjálfan sig og aðra þvi iðjulaus
gat hann alls ekki vcrið. Fri-
stundum sinum varði hann oftast
við höfnina, hann þurfti aö vita
um aflabrögö hvar menn höfðu
verið meö netin eða linuna.
hvernig veöriö hafði veriö og yfir
leitt allt um sjósókn og aflabrögð
og ekki brást aö hann kæmi heim
með nýjan fisk i soðið því margir
voru þeir sjómennirnir sem
þekktu Simon og dáðust að
dugnaöi hansog áhuga. Þegar við
siðar töluöum saman i slma ég ut-
an af landi spurði hann ævinlega
um aflabrögð og gæftir. En hann
fylgdist ekki aðeins með afla-
brögðum. Ahugi hans á öllum at-
höfnum og framförum var sivak-
andi velferö lands og þjóðar var
honum brennandi áhugamál til
hinztu stundar. Hann var róttæk-
ur I skoðunum og ómyrkur i máli
um þá sem rýra vildu kjör hins
vinnandi manns og selja islenzkt
land og landgæöii hendur erlends
valds.
Simon var einstaklega greiö-
vikinn maður jafnt viö sér
venzlaða sem óviðkomandi. Ef
hann varð var við einhver bágindi
hjá fólki sat hann sig ekki úr færi
viö að létta þvi lifið á einn eöa
annan hátt, enda dyggilega
stwddur til þess aí Rósu sem er
einstökum kostum búin. Svo lengi
sem ég hef þekkt þau hjónin hefur
fjölskylda min verið umvafin tak-
markalausri umhyggju þeirra.
Ég gat aldrei vanizt ööru en að
skoöa Simon sem tengdafööur
minn börnin litu á hann sem sinn
nánasta afaogað honum sjálfum
held ég að annað hafi aldrei
hvarflað þrátt fyrir að ekki hafi
verið um skyldleika aö ræða.
Barngæzka Símonar var einstök
og ómetanlegt fyrir böm að hafa
framhald á bls. 23