Tíminn - 31.12.1977, Blaðsíða 19

Laugardagur 31. desember 1977
19
tltgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.), og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Jón Sigurösson. Auglýsingastjóri: Stein-
grimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmda-
stjórn og auglýsingar §iöumúla 15. Simi 86300.
Kvöldsimar blaöamanna: 86562, 86495. Efti|- kl. 20.00:
86387. Verö i lausasölu kr. 80.00. Askriftargjal^ kr. 1.500_á
mánuöi. • - Blaöaprent h.f.J
Verkefnin framundan
Árið 1977 hefur efnahagslega verið íslendingum
hagstætt ár. Aflabrögð hafa verið i betra lagi og
verð á sjávarafurðum hagstætt. Árferði hefur
verið landbúnaðinum hagfellt og framleiðsla hans
þvi með mesta móti. Iðnaðurinn hefur notið þess,
að góður markaður hefur verið innanlands fyrir
vörur hans, þvi að kaupgeta hefur almennt farið
vaxandi siðari hluta ársins. Þannig hafa hinar
auknu þjóðartekjur dreifzt meðal landsmanna, en
ekki hafnað aðallega i fáum vösum, eins og viða
vill verða. Um áramótin býr þjóðin vafalitið við
betri lifskjör en áður er dæmi um. Aðeins fáar
þjóðir standa henni jafnfætis eða framar i þeim
efnum. Nær undantekningarlaust hefur allt vinnu-
fært fólk haft næga atvinnu á sama tima og at-
vinnuleysi hefur verið mikið i flestum nálægum
löndum.
Þá má ekki gleyma þvi, að á árinu 1977 náðist
endanlegur sigur i baráttunni fyrir óskoruðum
yfirráðum þjóðarinnar yfir 200 milna fiskveiðilög-
sögu. Þetta gerðist, þegar siðasti vestur-þýzki tog-
arinn hætti veiðum þar i lok nóvember. Hér er um
að ræða einn mesta sigur i sjálfstæðisbaráttunni.
Með honum er lagður grundvöllur að stórum ör-
uggari afkomu þjóðarinnar i framtiðinni, ef hún
nýtir þessi mikilsverðu yfirráð á réttan hátt.
Þegar á allt þetta er litið, ætti þjóðin að vera
ánægð og geta horft vonbjörtum augum fram á
veginn. Svo er þó hvergi nærri, heldur ber viða á
kviða og óhug. Þvi veldur, að þjóðin hefur ekki náð
nægilega traustum tökum á efnahagsmálum sin-
um, heldur hefur miklu frekar stefnt i öfuga átt á
siðari helmingi ársins eða eftir kjarasamningana,
sem gerðir voru i sumar. Þeir áttu þó fullan rétt á
sér, hvað láglaunafólkið snertir, og voru gerðir
með sameiginlegu samþykki aðila vinnumarkað-
arins og rikisvaldsins. Erfitt er þvi,að færa þá á
reikning ákveðinna stétta eða flokka, heldur má
seg ja, að þjóðin öll hafi verið þar meira og minna
að verki.
í kjölfar aukinnar verðbólgu má vænta alls kon-
ar óáranar, mest andlegrar, sem birtist i braski og
gróðahyggju, upplausn og spillingu. Þetta kemur
til viðbótar þeim þjóðfélagsbreytingum, sem hafa
veikt heimilin, undirstöðustofnanir þjóðfélagsins,
en skólakerfið hefur ekki veriðviðbúið að hlaupa i
skarðið. Þess vegna er nú geigur i mörgum við
vaxandi verðbólgu og andlega upplausn.
Við þessum vanda, sem siður en svo er bundinn
við íslendinga eina, heldur er alþjóðlegt fyrir-
brigði, er ekki nema eitt svar. Þjóðin verður að
snúast með manndómi gegn vandanum og hún
verður að gera það með sem samstilltustu átaki.
Það verður að auka viðnám gegn verðbólgunni, en
til þess að svo geti orðið, þarf nýtt lifsgæðamat og
siðferðilega endurreisn. Þjóðin þarf að hefja til
vegs á ný ýmsar hinar fornu dyggðir, sem hafa
gleymzt henni of mikið um skeið, styrkja undir-
stöðustofnanir eins og heimilin, auka aga á ýms-
um sviðum og gera harðari kröfur til siðgæðis.
Hún verður að auka samhug og samstarf og efla
hugsjón jafnaðar og bræðralags. Með samvinnu er
hægt að koma miklu til léiðar, en sundrung og sin-
gimi visar veginn til ófarnaðar.
Hin góðu lifskjör, sem þjóðin býr við, sýna
glöggt að það er hægt að lifa góðu lifi á íslandi i
efnahagslegu tilliti. En heilbrit lif er ekki siður
mikilsvert. Þess ber að vænta, að hið nýja ár verði
þjóðinni áfangi i þá átt. Um það markmið þarf hún
að sameinast.
—Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Jerúsalemför Sadats
kom mest á óvart
Mannréttindabarátta Carters
hefur haft áhrif
ÞEKKTUR ameriskur blaöa-
maður kvað nýlega upp þann
dóm að siðan siðari heims-
styrjöldinni lauk, og raunar
frá lokum fyrri heims-
styrjaldarinnar einnig, hefði
aldrei verið eins litið af styrj-
öldum og á árinu 1977. Að visu
hafa átt sér staö hernaðarleg
átök á nokkrum stöðum, en i
minna mæli en áður á um-
ræddum tima. Þetta mætti
telja ánægjulegast við árið
1977, en að öðru leyti myndi
það ekki talið með merkari ár-
um i heimssögunni. Nafn þess
myndi vart verða tengt stór-
viðburöum, þótt ef til vill yrði
litið siðar öðrum augum á
ýmsa atburði þess en nú er
gert.
Það má t.d. vel vera, að það
verði talið meðal stærri at-
burða siöar, að Carter tók viö
forsetaembættinu i Banda-
rikjunum i byrjun ársins. Enn
verða ekki neinar stórbreyt-
ingar tengdar þvi, að Carter
settist i forsetastólinn. Svo
getur þó fariö, að hin svo-
nefnda mannréttindabarátta
hans eigi eftir aö teljast til
meiri háttar tiðinda siðar
meir. Hún hefur orðið til þess,
að mannréttindamál hafa ver-
ið meira til umræðu i heimin-
um á árinu 1977 en um langt
skeið áður. Þótt erfitt sé að
greina beinan sýnilegan ár-
angur af þessari baráttu Cart-
ers, hefur hún vafalaust viða
borið verulegan óbeinan ár-
angur. Einræðisherrar hafa
farið vægar i sakirnar en áður
og tekið aukið tillit til almenn-
ingsálitsins i
heiminum. Mannréttindabar-
átta Carters er þvi einn af á-
nægjulegustu atburðum ársins
1977.
Enn er erfitt að dæma um
afleiðingar ýrhissa atburða,
eins og t.d. kosningaósigurs
Indiru Gandhi. Stjórnarskipt-
in þar geta átt eftir að hafa
mikil áhrifá framtið Indlands,
þótt enn verði ekki neitt fullyrt
um það. Það getur svo haft
mikil áhrif á gang heimsmál-
anna allra, hvernig mál þróast
i Indlandi, þar sem Indland
getur á margan hátt haft lykil-
stöðu i Asiu.
ÖNNUR kosningaúrslit geta
átt eftirað reynasthin örlaga-
rikustu. Hér er átt við úrslit
kosninganna i Israel, sem
leiddu til óvæntra stjórnar
Carter og sonarsonur hans.
skipta og valdatöku hins
gamla og ósáttfúsa skæruliða,
Menachem Begins. Margir
óttuðust að þaö yrði til þess að
gera deilu Araba og Israels-
manna enn óleysanlegri. Nú
eru alveg eins horfur á þvi
gagnstæða. Að vlsu eru þær
sáttatillögur, sem Begin hefur
borið fram til þessa, fjarri þvi,
að Arabar geti falíizt á þær.
Þess er heldur ekki að vænta,
að Begin gangi eins langt i
upphafi viðræðna og hann get-
ur gertvið lok þeirra. Þó hefur
hann þegar gengið lengra en
fyrrverandi stjórn hafi gert
eða hefði treyst sér til að gera.
1 framhaldi af valdatöku
Begins er rétt að minnast á ó-
væntasta atburð ársins 1977 og
þann, sem verðuref til vill tal-
inn sögulegasti atburður þess
siðar meir. Hér er átt við
Jerúsalemför Sadats Egypt
alandsforseta og viðræð-
urnar milli Israelsmanna
og Egypta, sem hafa fylgt i
kjölfar þeirra. Með þessari för
sinni hjó Sadat á hnút, sem
virtist illleysanlegur eða ó-
leysanlegur, og færði þessi
mál yfir á alveg nýjan grund-
völl. Ýmsir hafa likt þessari
ráðabreytni Sadats við fjár-
hættuspil. Sennilega á sú sam-
liking allmikinn rétt á sér.
Annað hvort ber þessi tilraun
Sadats tilætlaðan árangur og
leggur grundvöll að friði milli
Araba og Israelsmanna, eöa
hún gerir ástandið enn verra
og hættumeira, sem er lfkleg-
asta niðurstaðan, ef hún ber
engan árangur. Þá gæti hún
hæglega leitt til falls Sadats
sjálfs.
BREYTING sú, sem hefur
orðið i málefnum Austurlanda
nær við Jerúsalemför Sadats,
hefur oft veriö nefnd sem
dæmi um minnkandi áhrif
risaveldanna tveggja. Banda-
rikin og Sovétrikin höföu unnið
sameiginlega aö þvi að
Genfarráðstefnan, sem fjallar
um deilu Araba og Israels-
manna, yrði kölluö saman, en
henni hefur verið frestað siðan
setningarfundur hennar var
haldinn i desember 1973. Rétt
áður en Sadat ákvað Jerú-
salemförina höfðu Bandarikin
og Sovétrikin birt sameigin-
lega yfirlýsingu um þessi mál
og benti það til, að þau hefðu
orðið sammála um ýms höfuð-
atriði. Allt þetta hrundi til
grunna, þegar Sadat fór til
Jerúsalem, og bæði risaveldin
eru r(áðvillt á eftir, ekki sizt
Bandaríkin, en Carter er far-
inn að gefa yfirlýsingar, sem
stangast á við það, sem hann
hefur sagt áður. Þannig er
stuðningur hans við tillögur
Begins mótsögn við það, sem
hann hefur áður sagt um rétt
Frh. á bls. 39
Sadat og tveggja ára gamall dóttursonur.
Begin og sex ára gömul
dótturdóttir hans.