Tíminn - 08.02.1978, Qupperneq 7

Miövikudagur 8. febrúar 1978
7
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.), og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Jón Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Stein-
grimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmda-
stjórn og auglýsingar Siðumúla 15. Simi 86300.
Kvöldsimar blaðamanna: 86562, 86495. Eftir kl. 20.00:
86387. Verð i lausasölu kr. 90.00 Askriftargjald kr. 1700 á
mánuði.
Blaðaprenth.f.
Lítið mál
og annað stærra
Við höfum efnt til kvikmyndahátiðar i Reykjavik.
Við upphaf þessarar kvikmyndahátiðar hefur það
gerzt, að yfirvöld hafa bannað sýningar á einni
myndinni, sem til landsins hafði verið fengin. Þegar
hafa orðið nokkur blaðaskrif um þessa mynd, og
raunar fleiri myndanna, sem forstöðumenn kvik-
myndahátiðarinnar útveguðu.
Blindur á ekki að dæma um lit og fólk hefur ekki
aðstöðu til þess að leggja dóm á það, sem það hefur
ekki séð — i þessu tilviki mynd, sem aðeins örfáir
hafa horft á. Þess vegna eru ekki efni til þess að
fara fleiri orðum um þá hlið málsins, þvi að hvorug-
ir hafa fasta jörð undir fótum — þeir, sem hafa til-
hneigingu til þess að hneykslast á myndinni, og hin-
ir, sem hneigjast að þvi að hneykslast á banninu.
Slik umræða hlyti að svifa nokkuð i lausu lofti.
Aftur á móti mætti færa umræðu af þessu tagi á
viðari völl. Þar blasir við fyrst af öllu, að megin-
driffjöður kvikmyndaiðnaðarins er gróðafikn, og
afleiðingar þess hafa orðið það kapphlaup um of-
beldi, óhugnað, hrylling og firrur, sem daglega má
sjá i kvikmyndahúsum, og mikil brögð eru einnig að
i sjónvarpsmyndum. Þeir, sem komizt hafa upp á
lag með að gera kvikmyndaiðnaðinn að gróðavegi,
hafa um langt skeið siglt þann sjóinn að höfða til
þeirra hvata mannsins, sem við almennt uppeldi er
annars leitazt við að halda i skefjum. Þessi gerð of-
beldis- og óhugnaðarmynda er þess vegna andþjóð-
félagslegt athæfi, og hvað þessum gróðahákörlum á
kvikmyndaverunum hefur orðið ágengt, jafnvel hér
á landi okkar, má meðal annars ráða af lesenda-
brefum i dagblöðum, þar sem fólk leggur nafn sitt
við óskir um meira af ofbeldi og morðum i sjón-
varpsþáttum.
En þessi útspekúleraða virkjun peningahákarla á
veilum i fari mannsins birtist svo ekki i þvi einu,
sem fest er á filmur til sýninga i kvikmyndahúsum
og sjónvarpi. Verulegur hluti bókagerðar i fjölda
landa er með sama marki brenndur. 1 átakanleg-
astri mynd kemur þó sú gróðafikn, sem hvorki
skeytir um skömm né heiður, fram i meðhöndlun
eiturlyfja, sem spúð er yfir löndin, án nokkurs tillits
til alls þess mannfalls, sem af þeim hlýzt.
Það er talað f jálglega um manninn, hversu skuli
meta rétt einstaklings, og mannréttindi eru veg-
sömuð hástöfum. Það er munur nú eða þegar
bændur i f jölda landa voru ánauðugir lénsherrunum
og verkalýðurinn fótum troðið örbirgðarfólk. Og
rétt er það, að slikt ástand er að miklu leyti siglt út
úr kortinu i þeim hluta heims, er við þekkjum bezt.
En það hafa óneitanlega verið fundnar aðrar leiðir
til þess að afmanna fólk og mergsjúga i hagnaðar-
skyni og jafnvel án þess að það gefi þvi gaum.
Nútimamaðurinn, með alla sina menntun og alla
sina skóla og hjálpartæki, er ótrúlega berskjald-
aður fyrir þvi, sem að honum er borið. Hann hefur
litið viðnám gegn sefjandi mætti áróðurs og aug-
lýsinga, og hann gleypir við gerviþörfum, og teygist
til hins versta, ef þvi er nógu þrotlaust að honum
haldið. Og gammarnir fita sig.
í upphafi var minnzt á kvikmyndahátiðina. En
þessum orðum er ekki beint gegn henni. Það er litið
mál, hvort yfirvöld banna eina mynd, sem átti að
sýna, á þeim forsendum, að þeim finnst hún ekki
siðleg. Hitt er mikið mál, að fólk liggi ekki flatt fyrir
öllu, sem inn i landið ér dælt af óhugnaði, ofbeldi og
hroða, hvaða nafn sem þess konar varningi er gefið.
Þar er á breiðum grundvelli að berjast.
ERLENT YFIRLIT
Frönsk vinstri stjórn
verður mjög róttæk
Mitterand verður að kaupa Marchais dýru verði
EF VINSTRI flokkarnir i
Frakklandi bera sigur úr být-
um i þingkosningunum 12. og
19. marz næstkomandi og
mynda siðan stjórn saman,
mun það að öllum likindum
verða róttækasta rikisstjórn,
sem komið hefur til valda i
Evrópu um langt skeið.
Stefnuskrá sú, sem vinstri
flokkarnir urðu sammála um
fyrir fimm árum, gerði ráð
fyrir mikilli þjóðnýtnýtingu og
stórauknum framlögum til
margvislegra félagslegra
framfara. Endurskoðun fór
fram á þessari stefnuskrá á
siðastliðnu sumri, og hafði
náðst samkomulag um ýmsar
verulegar breytingar á stefnu-
skránni,áður en endurskoðun-
in strandaði endanlega á mikl-
um kröfum kommúnista um
enn aukna þjóðnýtingu og
meiri framlög til félagsmála.
Þannig voru flokkarnir orðnir
sammála um að hækka lög-
fest mánaðarleg lágmarks-
laun úr 1750 i 2400 franka,
lengja sumarorlof um eina
viku með lögum, auka fjöl-
skyldubætur verulega og
lækka eftirlaunaaldur niður i
55—60 ár eftir ástæðum. Á
vissum sviðum kröfðust
kommúnistar enn róttækari
breytinga og þykir ekki lik-
legt, að þeir taki þátt i rikis-
stjórn, nema þeir fái eitthvað
af þeim fram.
Ef fylgt væri þeim fyrirheit-
um, sem flokkarnir hafa lofað
sameiginlega, myndu rikisút-
gjöld aukast stórlega og hefur
þvi mjög verið hampað af
andstæðingum þeirra, en án
sýnilegs árangurs til þessa.
Áróður stjórnarflokkanna
gegn vaxandi þjóðnýtingu
virðist heldur ekki bera
árangur. 1 lok siðari heims-
styrjaldarinnar voru mörg
fyrirtæki þjóðnýtt, m.a. tók
rikið við rekstri ýmissa fyrir-
tækja, sem fylgismenn nazista
voru dæmdir til að láta af
hendi. Rekstur þeirra fyrir-
tækja hefur gengið upp og
ofan, en yfirleitt ekki verr en i
einkarekstrinum, enda hafa
þau haft verulegt sjálfstæði.
Rekstur eins stærsta rikis-
fyrirtækisins, Renault-
bifreiðaverksmiðjanna, þykir
hafa tekizt vel.
ASTÆÐAN TIL þess að vinstri
stjórn i Frakklandi myndi
Marchais leiðtogi kommúnista
verða róttæk, ef til kæmi, rek-
ur mest rætur til kommúnista.
Franskir kommúnistar eru
stórum róttækari en italskir
kommúnistar. ítalskir
kommúnistar þykja ekki lik-
legir til að setja mörg skilyrði
fyrir stjórnarþátttöku sinni,
a.m.k. ekki fyrst i stað.
Franskir kommúnistar munu
hins vegar ekki telja sér fært
að taka þátt i rikisstjórn,
nema þeir gætu sett mark sitt
verulega á störf hennar. Ann-
ars óttast þeir, að stjórnin
verði litið frábrugðin venju-
legri borgaralegri stjórn og
þeir myndu hrekjast úr henni
eftir stuttan tima við litinn
orðstir. Þeir reikna alveg eins
með þvi að stjórnarþátttaka
þeirra verði skammvinn og
vilja þá geta sýnt, að þeir hafi
farið i stjórn til annars meira
en að fá ráðherrastóla um
stund. Þeir vilja geta bent á
sýnilegan árangur stjórnar-
þátttöku sinnar.
ÞAÐ VAR von stjórnarflokk-
anna, þegar samningar rofn-
uðu milli vinstri flokkanna á
siðastl. sumri, að sundurlyndi
þeirra myndi verða vatn á
myllu stjórnarflokkanna. Svo
hefur ekki orðið og er ástæöan
sú, að sundurlyndi milli
stjórnarflokkanna hefur orðið
sizt minna. Um skeið voru
horfur á, að þeir gætu komið
sér saman strax i fyrri umferð
kosninganna, sem fer fram
12. marz, um sameiginleg
framboð, en svo hefur ekki
orðið. Gaullistar neituðu
að taka þátt i sliku sam-
starfi, þegar til kom, þvi
að þeir töldu lýðveldisflokk
Giscards forseta og miðflokk-
ana, sem fylgja honum að
málum, ætla sér of stóran
hlut. Stjórnarflokkarnir keppa
þvi innbyrðis i fyrri umferð-
inni eins og vinstriflokkarnir,
en munu sennilega mynda
samfylkingu i siðari umferð-
inni (19 marz), en það munu
vinstri flokkarnir einnig gera.
Skoðanakannanir benda
stöðugt til þess, að vinstri
flokkarnir muni bera sigur úr
býtum og sama gera spákaup-
menn i kauphöllum. Þvi hafa
verðbréf fallið i verði og einn-
ig hefur frankinn hrapaö
nokkuó. Þetta stafar af óttan-
um við sigur vinstri flokkanna
og væntanlega stjórnarmynd-
un þeirra. Stjórnarflokkarnir
hafa reynt að nota sér þetta
sem grýlu, en almenningur
virðistekki taka ótta spákaup-
manna nærri sér, nema siður
sé.
Eins og nú horfir, virðist
sennilegast að vinstri flokk-
arnir sigri og myndi ríkis-
stjórn eftir kosningarnar. Þó
gætir öðru hverju efasemda
um, að til stjórnarsamvinnu
þeirra komi, þótt þeir fái
meirihluta. Þessar efasemdir
eru sprottnar af þeim grun, að
franskir kom-múnistar vilji
alls ekki taka þátt i stjórn
undir núverandi kringum-
stæðum. Þeir telji betra að
bíða og það telji samherjar
þeirra i Kreml einnig. Ef þeir
fari samt i stjórn, verði
Mitterand að kaupa þá dýru
verði og þá geta orðið árekstr-
ar milli hinnar nýju ríkis-
stjórnar og Giscard forseta,
sem erfitt er að sjá fyrir
endann á, en kjörtimabili
Giscards lyktar ekki fyrr en
1981.
Þ.Þ.
Mitterand
J.H.