Tíminn - 04.05.1978, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 4. mai 1978
7
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm), og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Jón Sigurðsson, Auglýsingastjóri: Steingrlmur
Glslason, Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmdastjórn og
auglýsingar Siðimúla 15. Slmi 86300.
Kvöldsímar blaðamanna: 86562, 86495. Eftir kl. 20.00:
86387. Verð I lausasölu kr. 100.00. Askriftargjald kr. 2.000 á
mánuði.
Blaðaprent h.f.
Það lýsír
áfram
Einkenni ábyrgra umbótamanna er það að
þeir gagnrýna rikjandi ástand mála, þá stefnu,
sem fylgt er og benda samtimis á úrræði til
bóta. Viðhorf þeirra til samfélagsins er jákvætt
og þeir viðurkenna rétt hinna ýmsu hagsmuna-
hópa á þvi að sjónarmið þeirra komi fram og
verði metin réttilega.
Einkenni öngþveitismanna eru önnur. Þeir
hamast að þeim sem vinna að umbótamálum,
rangfæra sjónarmið og gera litið úr þeim erfið-
leikun^ sem við kann að vera að eiga. Þeir benda
ekki á úrræði til bóta en klifa á gagnrýnisefnum
og ágöllum þess sem er. Takmark þeirra er
óánægja og öngþveiti en ekki framfarir. Viðhorf
þeirra til samfélagsins er neikvætt og i stað þess
að ætla hverjum hagsmunahópi eðlilegan rétt
innan þjóðarheildarinnar reyna þessir menn að
finna sér skotspæni, sökudólga sem þeir siðan
klifa á i sibylju.
Um nokkurt skeið hefur athæfi öngþveitis-
mannanna verið i einhvers konar tizku á ís-
landi. Nokkrir menn hafa lokkað til sin vinsæld-
ir með þessum hætti og sumir menn munu hafa
auðgazt á þessu.
Skotspænir þessara manna hafa verið allt frá
islenzkum bændum til helztu stjórnarstofnana
lýðveldisins og forráðamanna þeirra. Og að þvi
er virtist tókst þessum kumpánum um skeið að
sá fræjum tortryggni og úlfúðar meðal almenn-
ings.
Það er ekki umbótamál að efna til tortryggni
og úlfúðar meðal þjóðar þar sem allir eiga sam-
leið þótt innri hagsmunaárekstrar verði. Það er
hins vegar umbótamál að benda á það sem
miður hefur farið i stjórnmálum, stjórnsýslu og
þjóðlifi og sýna jafnframt fram á úrbótaleiðir.
Meðan öngþveitismennirnir hafa hamazt hefur
verið unnið að slikum umbótamálum á fjöl-
mörgum sviðum. Þær umbætur koma smátt og
smátt i ljós, enda þótt kastljós auglýsinganna
beinist um hrið að hávaðamönnunum.
Það hefur verið gapað um ókosti dómaskipan-
ar lýðveldisins um leið og umbætur i dómsmál-
um hafa sprottið upp eins og gras á vordegi. Það
hefur verið hrópað um ranglæti i skattamálum
meðan unnið hefur verið stöðugt að umbótatil-
lögum. Það hefur ekki linnt látum vegna stór-
yrða um óráðsiu i atvinnumálum meðan at-
vinnuöryggi hefur verið tryggt um land alltysig-
ur unnizt i landhelgismálinu og áfram haldið
margháttaðri uppbyggingu. Og það er farið
gifuryrðum um árásir á launafólkið meðan
áherzla er lögð á fulla atvinnu og láglaunamenn
eru varðir gegn kjaraskerðingu til frambúðar.
Þegar kastljósið slokknar og öngþveitis-
mennirnir hverfa i myrkrið lýsir áfram af um-
bótunum.
Loks afhjúpaði vindurinn þessar minjar:
Fótspor 3590 ára
gamallar mannveru
Nýjasta uppgötvun dr. Mary
Leakeys í Tanzaníu
Eitt gömlu sporanna, sem dr. Mary Leakey fann i Laetollil í
Tanzaniu. Sporiö er eftir hægri fót, og glöggt má sjá
farið eftir stóru tána.
Fimm fótspor i sandi eftir
■nannveru, sein gekk til
lækjar fyrir hálfri fjórðu
milljón ára til þess að fá sér
að drekka. Fimm fótspor,
sem fljótt hefðu horfið, ef
óvæntur atburöur hefði ekki
gcrzt. Áður en vindur og
regn afmáðu þessi spor,
rann yfir þau hraun.og und-
ir hraunlaginu hafa þau sið-
an varðveitzt. Þar biðu þau
þess dags, að nýir vindar
máðu og myldu hraunlagið
og sópuðu siðustu leifum
þess burt.
1 grennd við þessi fimm spor
eru einnig spor eftir fugla og
dýr — sumt tegundir, sem eru
útdauðar fyrir löngu, þar á
meðal firnamikinn fil og ein-
hverja tegund simpansa. En
það eru samt sporin fimm á
hinum forna lækjarbakka,
sem athyglin beinist að fyrst
og fremst. Þvi þau eru eftir
mannsfætur —eða að minnsta
kosti fætur, sem eru harla lfkir
fótum manna, sem nú eru á
dögum.
Þarna hefur verið á ferli tvi-
fætt vera, sem gekk upprétt.
Hiin hefur að likindum verið
um eitt hundrað og tuttugu
sentimetrar á hæð. Stórutærn-
ar hafa visað beint fram, en
ekki á skakk eins og á öpum.
Sporin eru fimmtán senti-
metrar á lengd og hlutfalls-
lega mjög breið, ellefu senti-
metrar. Sá, sem þarna gekk,
karl eða kona, hefur verið
mjög stuttstigur. Bilið á milli
sporanna er ekki teljandi
lengra en þau sjálf.
Þessi spor fundust i norður-
hluta Tanzaniu i Laetollil, um
fimmtiu kilometra fra Oldú-
vælægðinni, þar sem er það
svæði, sem nú er talið vagga
mannkyns. En þarf auðvitað
ekki endilega að vera það. En
náttúrufar er með þeim hætti
á þessum slóðum að þar hafa
mi'njar um menn og dýr og
jurtir varðveitzt um milljónir
ára og jörðin siðan opnazt á
ný, ef svo má að orði komazt.
Þessu valda margendurtekin
gos, mikil setmyndun og jarð-
hræringar, sem bylt hafa jarð-
skorpunni.
Fótsporin fundust fyrir
tveimur árum, en það var ekki
fyrr en i vetur, að hin fræga
kona dr. Mary Leakey, skýrði
frá fundi sinum.
Hún hófst handa um rann-
sóknir á þessum slóðum árið
1935 og þar hefur hún gert
miklar uppgötvanir ásamt
mannisinum, Louise, og syni
sinum Richard - uppgötvanir,
sem mestum tiðindum hafa
þótt sæta alls, sem i jörðu
hefur fundizt á þessari öld.
Þarna hafa komið i leitirnar
leifar einhvers konar manna-
tegundar, sem gekk um og
lifði lifi sinu fyrir 3.750 þús-
undum ara.
Voru það apamenn, sem
þarna héldu sig, eða voru það
menn, sem lengra voru komn-
ir á þréunarbrautinni — raun-
verulegir frummenn? Um þa.ð
kunna að vera skiptar skoðan-
ir. En óvéfengt er að þetta
hafi verið verur, sem gengu
uppréttar, notuðu verkfæri úr
steini og gerðu sér jafnvel
skýlí, nokkurs konar frumstæð
hús til þess að hafast við i.
Sporin sem fundust fyrir
tveimur árum, eru frá allra
elztu timum þessara frum-
manna, sem enn eru kunnir.
Nákvæmlega áætlað eru þau
3.590 þusund ára gömul og dr.
Mary Leakey segir að likurn-
ar til þess, að þau séu e/tir
frummann telji hún þrjá á
móti fjórum. Elztu fótspor
eftir mann sem áður þekktust,
voruekki nema áttatiu þúsund
ára gömul. Þau voru eftir
Neanderdalsmann, fundin i
itölskum helli.
Mary Leakey er væntanleg
til Norðurlanda á þessu vori.
Visindaakadem ian sænska
hefur boðið vísindamönnum til
málþings, þar sem fjallað
verður um þessa siðustu upp-
götvun og kenningar þær,sem
menn aðhyllast nú um forfeð-
ur mannsins og fyrstu tilvist
hans á jörðunni.
Þrjátiu visindamenn frá
mörgum löndum hafa boðað
komu sína á þessa ráðstefnu,
er haldin verðúr i Bofors
22.-26. mai á gömlum herra-
garði, þar sem Alfreð Nóbel
átti heima síðustu ár sin i Svi-
þjóð.
I þessari sömu ferð mun dr.
Mary Leakey halda fyrirlest-
ur um rannsóknirnar i Tanz-
aniu á vegum akademiunnar i
Stokkhólmi.
Meðal þátttakenda eru vís-
indamenn frá Kina og við því
er búizt, að þeir hafi ef til vill
ný tíðindi að segja af hliðstæö-
um uppgötvunum, sem nýlega
hefur veriö gert uppskátt um
Þar i landihafa menn ekki alls
fyrir löngu komizt að raun um,
að nokkrar tennur, sem fund-
ust íbænum Júanmó i Junnan-
fylki. séu 1700 þúsund ára
gamlar og komnar úr mann-
verum, sem staðið hafa okkur
talsvert nær en þær, sem voru
i Tanzaniu tveimur milljónum
ára fyrr — fornmönnum sem
taldir eru hafa staðið Homo
Sapiens, nútímamanninum
tiltölulcga nærri.
Saaldni Kinverji, sem þess-
ar tennur eru úr, hefur með
öðrum orðum verið 1300 þús-
und árum eldri en hinn frægi
Pekingmaður — og kunnað
með eld að fara eins og hann,
því að leifar af sviðnuðum viði
fundust rétt hjá tönnunum.
Þessi KÍnverji er með öðr-
um h'klegur til þess að verða i
minnum hafður löngu eftir að
ryk fer að sáldrast á minningu
Maos Tse-tungs og gnæfa
meira að segja yfir Peking-
manninn i veraldarsögu óbor-
inna kynslóða.
En alltaf finnst nýtt og nýtt,
og enginn veit, hvar staðar
nemur. Enginn er kominn til
þess að segja, að ekki finnist
seinna leifar enn eldri mann-
vera, sem kunnað hafa að not-
færa sér eld, og minjar um
einhverskonar mannverur á
frumstigi, eldri þeim sem
dyljast i jarðlögum i Tánzan-
iu. Það gegndi engri furðu,
þótt svo færi. Það væri i raun-
inni miklu furðulegra, ef það
hefði þegar uppgötvazt er elzt
kann að hafa varðveitzt ein-
hvers staðar i veröldinni af
þessu tagi.
Dr. Mary Leakey við fótspor eftir 120 sentimetra háa
mannveru.
JS