Tíminn - 16.06.1978, Qupperneq 6

Föstudagur 16. júnf 1978
Eirikur Tómasson:
Framkvæmdir í
fangelsismálum
sinni fyrr
Dómsmál II
fleiri en nokkru
Vinnuhæliö aö Litla-llraum. Stefnt er aö þvi aö þeir sem dæmdir hafa veriö til afplánunar geti byrjaö aö
taka refsingu sina út sem fyrst.
Ariö 1973 voru samþykkt lög
um framkvæmd eignarnáms.
Lögin geröu ráö fyrir þvi aö sér-
stök nefnd, svonefnd matsnefnd
eignarnámsbóta, skyldi ákveöa
bætur i tilefni eignarnáms.
Þessi breyting og aörar sem
geröar voru meö lögunum á
framkvæmd eignarnáms hefur
gert framkvæmdina mun þjálli
en áöur var, eins og glöggt hefur
komiö i ljós hin siöari ár.
Stjórn fangelsismála sam-
ræmd
Meö nýjum lögum um fang-
elsi og vinnuhæli sem samþykkt
voru áriö 1973 var yfir-
stjórn fangelsismála samræmd.
Rikið tók viö rekstri allra fang-
elsa hér á landi. Nokkru siöar
var svo almennum hegningar-
lögum breytt þannig að opnuö
var leið til þess aö dómsmála-
ráöuneytiö tæki aö sér stjórn á
fullnustu allra refsivistardóma i
landinu.
1 haustsem leiö voru svo staö-
festar starfsreglur fyrir svo-
nefnda fangelsismáladeild
dóms- og kirkjumálaráöuneyt-
isins. Deild þessi tók til starfa 1.
marz s.l. og fer hún meö yfir-
stjórn fangelsismála i landinu.
Jafnframt fluttist fullnusta á
refsivistardómum (öörum en
varðhaldsdómum fyrir ölvunar-
akstur) frá yfirsakadómara i
Reykjavik, bæjarfógetum og
sýslumönnum, til ráöuneytisins.
Frá 1. marz hefur ráöuneytiö
sjálft tekiö allar ákvaröanir er
varða fullnustu fyrrgreindra
dóma.
Markmiðiö meö þessari
breytingu var einkum þaö aö
samræma fullnustu á fangelsis-
dómum og öörum refsivistar-
dómum. Ennfremur hefur verið
kappkostað aö hraöa málsmeð-
ferð svo að aö þeir sem dæmdir
hafa verið til afplánunar geti
byrjaö aö taka refsingu sina út
stuttu eftir aö refsidómur hefur
falliö. A þessu hefur þvl miöur
veriö misbrestur, en á þeim
stutta tima sem liöinn er frá þvi
fyrrgreindar starfsreglur tóku
gildi hefur orðið umtalsverö
breyting til batnaðar i þessu
efni.
óháö nefnd/ ráðherra til
ráðuneytis.
1 starfsreglum fangelsismála-
deildar er gert ráö fyrir þvi aö
stofnuö sé nefnd sem ætlaö er aö
lata i ljós álit á ölium umsókn-
um um svonefnda reynslulausn
úr fangelsi, náöun á refsingu og
uppreisn æru.
Nefnd þessi tók til starfa 1.
marzsl. t henni eiga sæti: Jóna-
tan Þórmundsson prófessor,
sem er formaður hennar, Ólafur
Olafsson landlæknir, og Jónas
Jónsson, lögregluvaröstjóri.
Eins og áöur sagöi þá er hlut-
verk nefndarinnar aö meta þaö
hvort umsækjendur teljist hæfir
til aö fá reynslulausn, náöun eöa
uppreisn æru. Starfsmenn
dómsmálaráöuneytisins leggja
fyrir nefndina öll tiltæk gögn
áður en hún lætur i ljós rökstutt
álit sitt. Nefndarmenn eru hins
vegar algerlega óháöir og sjálf-
stæöir i störfum sinum, en um-
sögn þeirra er ekki bind-
andi.heldur einungis ráögefandi
fyrir ráöherra.
A fyrstu þrem mánuöunum
sem nefndin starfaöi afgreiddi
hún alls 57 erindi. Af þessum 57
erindum voru náðunarbeiðnir
flestar eða 43. Nefndin mælti
með náöun aö fullu i 1 tilviki,
skilorösbundinni náöun i 19 en
lagöi til aö 23 beiðnum yröi synj-
aö. Nefndin hefur afgreitt 8
beiðnir um reynslulausn, þar af
mælt með 3, en lagt til aö 5 veröi
synjaö. Nefndin hefur ennfrem-
ur afgreitt 4 beiðnir um æruupp-
reisn og mælt meö þeim öllum.
Þess má geta að ráöherra hefur
frá upphafi fariö i einu og öllu að
áliti nefndarinnar.
Nýtt gæzluvarðhalds-
fangelsi
Aö undanförnu hefur veriö
ráöizt i fleiri byggingarfram-
kvæmdir á sviði fangelsismála
en nokkru sinni fyrr. Nú er ný-
hafin vinna við fyrsta áfanga
nýs gæzluvarðhaldsfangelsis
sem á að risa á Tunguhálsi i
Reykjavik.
Þessari byggingu er ætlað aö
leysa af hólmi Hegningarhúsiö
viö Skólavörðustig og Fangelsiö
að Siöumúla 28 og gegna þar
með hlutverki aöalgæzluvarö-
haldsfangelsis landsins. Bygg-
ing þessa fangelsis er oröin
mjög brýn þar sem bæöi Hegn-
ingarhúsið og Siðumúlafangels-
ið uppfylla hvergi nærri þær
kröfur sem gera verður til
gæzluvaröhaldsfangelsa nú á
dögum. Hljóöeinangrun er ails
ekki nægileg og aöbúnaður
gæzlufanga ekki sem skyldi.
Hér er um að ræöa lang-
stærstu framkvæmd á sviöi
fangelsismála siðan Hegningar-
húsiö við Skólavöröustig var
reist fyrir liðlega 100 árum
Stærð hins nýja húss er u.þ.b.
13.000 rúmm. og á það að rúma
52 fanga auk aðstööu fyrir alls
kyns sérfræöiþjónustu. Undir-
búningur að byggingu þess
hefur staöiö lengi eða allt frá ár-
inu 1971.
A liönu hausti var hafin bygg-
ing einangrunardeildar viö
Vinnuhæliö aö Litla-Hrauni i
Arnessýslu. Hér er um aö ræöa
viöbyggingu sem rúma á 10
fanga i tveimur aöskildum
álmum. Kapp er lagt á aö hraða
þessari framkvæmd svo aö taka
megi hina nýju deild i notkun aö
ári liönu.
Deild þessi er einkum ætluö
erfiöum föngum sem brotið hafa
gegn reglum Vinnuhælisins, svo
I næstu grein
verður m. a.
fjallað um
rannsóknar
lögreglu
rikisins og lýst
breytingum á
rannsókn
sakamála
og föngum sem öryggis vegna
er talið nauðsynlegt aö hafa i
strangri gæzlu. A siöustu árum
hefur þeim föngum sem erfiöir
geta talizt fjölgaö verulega
þannig aö brýn þörf hefur verið
á þvi aö koma upp sérstakri ein-
angrunardeild. Af hagkvæmnis-
ástæöum var tekinn sá kostur að
reisa einangrunardeildina sem
viöbyggingu viö Vinnuhæliö aö
Litla-Hrauni, en þessi bygging
gæti siöar þjónaö öörum til-
gangi, t.d. þeim aö endurhæfa
þar þá fanga sem væru að þvi
komnir að fá lausn úr fangelsi.
Þá var á siöasta ári lokiö við
aö ganga frá þeim hluta lög-
reglustöðvarinnar á Akureyri
sem ætlaður er afplánunarföng-
um. Þessi deiid hefur nú nýlega
veriö tekin i notkun, en þar er
rúm fyrir 5—6 fanga.
Fleiri framkvæmdir mætti
nefna, en hér verður látiö staðar
numið. Til framkvæmda i
fangelsismálum eru á fjárlög-
um yfirstandandi árs veittar
alls 100 milljónir króna, en auk
þess voru nýttar af f járveitingu
á fjárlögum siðasta árs. Þá er i
fjárlögum veitt heimild til að
taka aö láni allt að 100 miljónir
króna til framkvæmda á þessu
sviöi.
Framhaldábls.23
Hrafn á föstudegi
,,Sæll ég bý við brjóstin þín”
..Afdrifaríkt skref’’ hugsar Ragnar Arnalds og þeir á hinum bænum
bregöast viö ekki óglaölega.
Hinn isienzki sósialisti Ragn-
ar Arnalds hefur viöan faöm.
Hann stigur fram eins og góö-
lynd og holdug móöir, sem býö-
ur öllum blessuöum börnunum
aö hjúfra sig viö brjóstin á sér.
Sum mega grúfa sig viö hægra
brjóstiö og önnur eru lögö undir
vinstra brjóstiö, og þaö er um
þennan faöm eins og annars
staöar segir, aö I húsi fööur
mins eru margar vistarverur.
Þetta er eins og i búö hins dug-
mikla kaupmanns: Þar er eitt-
hvaö viö allra hæfi.
Þarna er Guömundur
Hjartarson, þétt upp viö hægra
brjóstiö, og er i háu gengi. Hann
er eins og Freyr, goö ársældar á
lendum hins islenzka sósfal-
isma, og hefur hönd i bagga meö
gengissigi, gengisfellingum og
vaxtablómgun á vegum hinnar
miklu móöur. Undir vinstra
brjóstinu eru verkamennirnir
og verksmiöjustúlkurnar, vita-
skuld meö morö fjár af létt-
fengnum krónum af Guðmund-
arkyninu. Þetta fólk er látiö
berjast dag hvern eins og Ein-
herjar í Valhöli og ætlaö til
þess aö falla á vfgvellinun,
þegar úlfur og örn heimta sitt.
Móöurfaömur hins islenzka
sósialisma er Hka flóttamanna-
hjálp. Þess vegna er þar ólafur
Ragnar, nokkuö svo hnarreistur
af langferöamanni aö vera, og
hristirmakka ljónsins sem hann
hefur lagt sér til á refilstigum
flökkullfsins. Hann er imynd
Týs, sem ekki kveinkaði sér viö
aö leggja hönd sina i gin úlfsins.
Samt er hann hógvær og lltillát-
ur og girnist engan frama. Hon-
um fer eins og sæmir auðmjúk-
um vini alþýöunnar.
Hinn Islenzki sósiaiismi er
mildin sjálf. Fyrir réttlætis sak-
ir vill hinn Islenzki sóslalismi
sýna þeim rausn, sem gera vel i
blóöiö sitt. Honum er tregt aö
láta hafa sig tii þess aö taka bit-
ana fra munni þeirra, sem aö
vfsu kunna aðhafa þokkalega til
hnifs og skeiðar. Hann þekkir
þaö llfslögmál, aö mikill vill
jafnan meira, og miidi hans
bannar honum aö ergja þá sem
betur mega, meö þeirri smá-
munasemi aö gera auka-
skammtinn þeirra til dæmis
ekki nema jafnan ábæti hinna,
sem minna hafa haft. Hann
foröast aö stiga á strá þeirra,
sem komið hafa ár sinni bezt
fyrir borö. Hann býöur þeim
meira aö segja hægra brjóstið.
Mildin þln, móöir min, sagöi
skáldið.
Og mildi hins islenzka sóslal-
isma er ennþá meiri en þetta.
Hann er ekki einu sinni verulega
vondur viö þá, sem komnir eru
um haf til hreiðurs sins á Miö-
nesheiöi. Þcir eru aö visu ekki
heiöursféiagar hins íslenzka
sósialisma, og þó: Ragnar Arn-
alds væri, aö eigin sögn i sjón-
varpi, sáttur viö þá rikisstjórn
sem stigi „afdrifarikt” skref i
herstöövamálinu. Ekki fór hann
fram á meira.
Og menn leggja eyrun viö
svona mjúklátri rödd. Matthlas
Bjarnason svaraöi á sinn hátt
kvöldi slöar á sama vettvangi
meö aö staðhæfa, aö hann fylgdi
þvi fast aö tslendingar yröu
áfram i Atlantshafsbandalag-
inu, en sneiddi haglega hjá þvi
aö nefna herinn á nafn.
Eftir vetri fylgir vor. Hjarniö
slaknar, og þeyrinn bræöir
svellin. Léttar Marlutásur svlfa
um geiminn. t svona vorblæ er
gott andrúmsloft. Þar gætu
vikaiiprir menn eins og Ragnar
og Matthias ef til vill oröiö á citt
sáttir um þaö, hvaö flokkast
kann sem „afdrifarikt skref” á
Miðnesheiði.
Ef svo lukkulega bæri til,
gætu þessir ágætu menn fallizt i
faöma aö fordæmi Alberts Guö-
mundssonar og öddu Báru, og
látiö mynda sig I bak og fyrir viö
athöfnina — meö Ellert Schram,
standandi ögn til hliöar meö þá
útgáfu af svip keppnismanns,
sem fengiö hefur boltann I
mark.
Hrafn