Tíminn - 11.10.1978, Blaðsíða 6

6
Miðvikudagur 11. október 1978
Otgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson og Jón Sigurösson. Auglýsinga-
stjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur,
framkvæmdastjórn og' auglýsingar Siöumúla 15. Sími
86300. ' .
Kvöldsímar blaöamanna: 86562, 86495. Eftir kl. 20.00:
86387. Verö i lausasölu kr. 110.00. Askriftargjald kr. 2.200 á
mánuði. Blaöaprent h.f.
V.__________________________________________I_________________J
Sameiginleg stefnuyfirlýsing
Eitt mikilsverðasta málefnið sem liggur fyrir
hverju Alþingi er fjárlög rikisins. Enda þótt ein-
stakir þingmenn kunni að vilja skarta einhverjum
sérstökum áhugamálum sinum er það löngum svo
að þessi mikli bálkur, fjárlögin, segir meira en
önnur þingmál um ástand þjóðmála og stefnu
þjóðarbúsins og hefur meiri áhrif á lif okkar allra
og hag en flestar aðrar ákvarðanir stjórnmála-
mannanna.
Þegar Alþingi kemur saman þessu sinni er fjár-
laganna beðið með þeim mun meiri eftirvæntingu
sem það hefur verið yfirlýst að stefna rikis-
stjórnarinnar sé enn i mótun. Rikisstjórnin var
mynduð á elleftu stundu og án þess að unnt yrði að
ákvarða meira en fyrstu viðnámsaðgerðir i efna-
hagsmálum. Það er þvi ljóst að fjárlagafrum-
varpið er fyrsta meiri háttar stefnuyfirlýsing
rikisstjórnarinnar, eftir að samstarfssáttmáli
stjórnarflokkanna var gerður.
Eitt atriði hlýtur að standa alveg upp úr við gerð
fjárlaga islenska rikisins fyrir næsta ár. Þetta at-
riði er greiðslujöfnuður rikissjóðs. Eins og hér er
komið málum i óðaverðbólgu og yfirspennu efna-
hagslifsins mundi mikill halli á fjárlögum verka
eins og olia á eld.
Næst þessu hljóta menn að gera ráð fyrir þvi að
fjárlögin sýni hvert stefnt verður eftir að fyrstu
aðgerðum sleppir. 1 þvi sambandi spyr al-
menningur nú; hvort haldið verði áfram mikilli
skattheimtu eða harkalegum aðhaldsaðgerðum
beitt til þess að rifa seglin og koma böndum á
verðbólguófreskjuna, og hvort visitöluskrúfan
verður áfram reiknuð inn i fjármál þjóðarinnar
eða gegn henni snúist af alefli.
Undirbúningur og gerð fjárlaganna nú er hið
mesta Grettistak. Auk þeirra erfiðleika sem fyrir
voru verður nú að finna leiðir til að standa undir
kostnaðinum af fyrstu efnahagsaðgerðunum.
Samtimis verður að búa svo um hnútana að stefna
sé mörkuð út úr öngþveitinu og yfir i skaplegra
efnahagsástand.
Það eru satt að segja undarlegar umræður sem
átt hafa sér stað i blöðum nú siðustu dagana um
fjárlagafrumvarpið. Það er engu likara en ein-
hverjir af forystumönnum Alþýðuflokks og Al-
þýðubandalags hafi næsta takmarkaðan áhuga á
þvi að bera ábyrgð á sinum eigin baráttumálum.
Það er engu likara en einhverjir þessara manna
ætli nú að hlaupast undan merkjum og þykjast
ekki vita hvaðan á þá stendur veðrið þegar
reikningurinn er gerður upp.
Allir stuðningsmenn rikisstjórnarinnar vona það
heils hugar að þessi undarlega vima renni af þeim
forystumönnum Alþýðuflokks og Alþýðubanda-
lags sem kunna að hafa talið sér trú um það i ein-
hverju pólitisku óminnisástandi að gerð fjárlaga á
þessu ári yrði leikur einn.
Með fjárlögunum verður skorið úr um mögu-
leika rikisstjórnarinnar á þvi að marka skýra
efnahagsstefnu á næsta ári. Fjárlögin eru þannig
stefnuyfirlýsing og skera úr um farsæld stjórnar-
samstarfsins. Af sjálfu leiðir,nú sem jafnan,að all-
ir stjórnarflokkarnir bera jafna sameiginlega
ábyrgð á fjárlögunum og öllum meginatriðum
þeirra,enda þótt menn muni að sjálfsögðu greina á
um einstök atriði.
JS
Erlent yfirlit
Flokksþingið hefur
veikt Callaghan
Sigurvonir hans eru minni en áður
ÞAÐ VÆRI ekki óeölilegt,
þótt Callaghan forsætisráðherra
Breta sæi eftir þvi nú aö hafa
ekki efnt til þingkosninga I
haust eöa um miöjan þennan
mánuö, eins og spáð var lengi
vel. Ef marka má skoöanakann-
anir heföu úrslitin þá orðiö
óviss, en alveg eins liklegt,
aö Verkamannaftokkurinn heföi
getaö boriö sigur úr býtum.
Staöan hefur fariö batnandi hjá
. Verkamannaflokknum siöustu
mánuði, sökum þess aö dregiö
hefur úr veröbólgunni og frekar
virtust horfur á, aö heldur
myndi draga úr atvinnuleysinu.
Rikisstjórnin hafði sett fram
ákveöna stefnu, sem miöaöi aö
þvi aö treysta efnahagsbatann
enn betur,en höfuöatriði hennar
var að sporna gegn meiri kaup-
hækkunum á timabilinu fram til
1. ágúst 1979 en 5%. Þessi af-
staða mæltist allvel fyrir hjá
mörgum, en mörg verkalýðs-
sambönd lýstu sig andvig henni.
Ötvirætt átti hún fylgi hjá hinu
óháða miöstéttarfólki, sem oft-
ast ræöur úrslitum i kosningum.
Callaghan gat þvi gert sér tals-
veröar vonir um, ef honum tæk-
ist aðframkvæma þessa stefnu,
að Verkamannaf lokkurinn heföi
sæmilegar sigurvonir i þing-
kosningum næsta vor.
Nú virðast hins vegar veru-
legar horfur á, aö þær for-
sendur, sem Callaghan byggði
þessa áætlun á, séu brostnar. A
flokksþingi Verkamannaflokks-
ins, sem haldiö var i byrjun
þessa mánaöar, var samþykkt
meö rúmum fjórum milljónum
atkvæða gegn tæplega tveimur
milljónum atkvæöa aö lýsa and-
stööu viö þá fyrirætlun rikis-
stjórnarinnar aö kaup megi ekki
hækka meira en 5%. öll stærstu
verkalýössamtökin greiddu
þessari tillögu atkvæöi, en á
þingum Verkamannaflokksins
fara þau meö atkvæöamagn i
samræmi viö félagsmannatölu
sina. Mörg þeirra hafa borið
fram kröfur um margfalt meiri
kauphækkanir og gátu þvi illa
lýst fylgi viö stefnu stjórnarinn-
ar. Þegar eru hafin nokkur
verkföll til aö knýja fram kaup-
hækkanir, m.a. viö Ford-verk-
smiöjurnar, þar sem tugir þús-
unda manna vinna.
EINS OG nú horfir, getur
komandi vetur þvi orðið Callag-
Callaghan, kona hans og Shirley Williams viö messu áöur en flokks-
þingiö hófst.
han þungur i skauti. Eftir þessa
afstöðu flokksþingsins getur
hæglega hafizt ný viðtæk verk-
fallsalda, sem sýnir getuleysi
rikisstjórnarinnar til að hafa
tök á verkalýöshreyfingunni. Ef
framvindan yrði sú, myndi
Verkamannaflokkurinn ekki
hafa góöa aöstööu ikosningum á
næsta ári, en i siðasta lagi verða
kosningar að fara fram næsta
haust. Margt bendir nú til þess,
að Callaghan hafi misreiknað
sig, þegar hann markaöi þá
stefnu, að kaupiö mætti ekki
hækka meira en 5%. Verkalýös-
hreyfingin heföi t.d. sætt sig
betur viö 8%. En Callaghan
haföi þaö i huga, að verðbólgan
færi ekki aftur yfir 10%. Hún
var oröin mest 27%, en er nú
komin niöur i 8% og markmið
Callaghans er aö halda henni
áfram innan viö 10%.
Aður en framangreind tillaga
var samþykkt á þingi, höfðu
þeir Healey og Foot haldiö ræð-
ur og reynt aö koma i veg fyrir
aö hún yröi samþykkt. Healey,
sem er talinn til hægri i flokkn-
um, talaði I hótunartón, en Foot,
sem hefur verið leiðtogi vinstra
arms flokksins, ávarpaöi þingið
i eins konar bænartón. Hvorugt
kom að gagni. Það kom ekki aö
Callaghan aö tala fyrr en tillag-
an hafði verið samþykkt, og
þykir ræöa hans hafa heppnazt
vel. Hann fór nokkuð bil beggja
en varaði einkum við verðbólg-
unni og þeim afleiðingum, sem
þaö gæti haft, ef hún ykist aftur.
Við erum ekki uppgefin þjóö
með glæsta fortið, en enga
framtið, sagði hann. Bezti timi
okkar er framundan. En þó þvi
aðeins, aö þjóðin taki raunsætt á
vandamálunum og leggi þaö á
sig, sem þarf til þess að sigrast
á þeim.
Jafnframt þessu gaf Callag-
han til kynna, án þess að vikja
frá stefnu sinni, að hann væri
fús til nýrra viðræöna viö
verkalýöshreyfinguna um þessi
mál. Þær viöræður eiga aö hefj-
ast i dag. Callaghan er sagður
stefna að þvi, að ná samkomu-
lagi viö hana um þessi mál áður
en þingið kemur saman seint i
þessum mánuði. Mjög er efazt
um aö það takist.
Tony Benn
EN JAFNVEL þótt það takist,
hefur sá skaöi skeð á flokks-
þinginu, að vafasamter aö hann
veröi bættur fyrir þingkosning-
arnar. Áreiðanlega veröur hann
þaö ekki, ef mikiö verður um
verkföll i vetur. Verkamanna-
flokkurinn hefur þá misst bezta
tromp sitt, sem er þaö, aö hann
hafi betri tök á verkalýðshreyf-
ingunni en Ihaldsflokkurinn.
Flokksþingið veikti einnig
stööu flokksins með tilliti til
kosninga að þvi leyti, að vinstri
armurinn reyndist mun öflugri
en hægri armurinn. íhaldsflokk-
urinn mun notfæra sér þaö.
Vinstri armurinn styrkti enn
stöðu sina i flokksstjórninni og
hefur þar nú algeran meiri-
hluta. Tony Benn orkumálaráð-
herra, sem er formannsefni
vinstra armsins, þegar Callag-
han lætur af forustunni, styrkti
stööusina og fékk samþykkt að
þjóðnýta bæri Norðursjávaroli-
una. Healey veikti hins vegar
stöðusina meö ræöu þeirri, sem
áöur er sagtfrá. Hin vegarhlaut
Shirley Williams mikið lof fyrir
tvær ræður, sem hún flutti á
þinginu, og er nú fariö aö ræöa
um hana á ný sem formanns-
efni. þ,j>.
BHMHBHi
■■■■■
UBHBBH