Tíminn - 14.11.1978, Blaðsíða 10

10
Þriftjudagur 14. nóvember 1978
Fæðutegundir verð-
bólgudraugsins eru
margar
Samkvæmt stefnuræftu for-
sætisráftherra fer ekki milli
mála, aft núverandi rfkisstjórn
byggir framtfft slna á þvi, aft
henni takist aft hafa samráft og
samvinnu vift aftila vinnu-
markaftarins um aftgerftir til aft
draga ilr verftbólguvandanum.
öllum á aft vera ljóst, aft þetta
samstarf er bæfti nauftsynlegt
og erfitt. Þvl fylgir aft skoöa
nánar engerthefur verift flestar
fæftutegundir verftbólgudraugs-
ins. Þær þurfa þvi aö ræöast
opinberlega, enda skylt gagn-
vart kjósendum. Hér á eftir
verfta nokkrar af þessum fæftu-
tegundum lltillega ræddar.
Heilbrigður
vinnumarkaður
Bæfti núverandi rikisstjórn og
tvær fyrrverandi rikisstjórnir
settu sér þaft markmiö aft hafa
næga atvinnu fyrir starfhæfar
hendur eiristaklinga I þjóftfélag-
inu. Vift þetta hefir verift staftift
og sennilega meira en þaft, ef
málift er skoftaft I þvi raunsæi,
aft vinnumarkafturinn skapi
ekki aukna verftbólgu. Hins
vegar vantar allt mat á þvl,
hvaft telst næg atvinna. A
undanförnum árum hefir
reynslan sannaft, aft i ýmsum
atvinnugreinum hefir verift
meiri eftirspurn eftir vinnuafl-
inu en atvinnunni, sem þýftir
ósamræmi i frambofti og eftir-
spurn á þessu svifti. Sllkt ósam-
ræmi hefir tvlmælalaust átt þátt
I aukinni verftbólgu.
Þaft er máske leiftinlegt aft
nefna staftreyndir eins og
þessar, en þó ber aft gera þaft: A
góftum starfsaldri eru þvi miöur
of margir, sem eru latir, svik-
ulir, ofnautnamenn og af fleiri
ástæftum neikvæftur vinnu-
kraftur. Þetta nær þó ekki til
fatlaöra. Aþaft legg ég áherslu.
Er þaft þjóftfélagslega séft rétt
mat, aft slíkur vinnukraftur sé
meft i stefnumarkinu um næga
atvinnu? Flestir segja nei. Slikt
vinnuafl á ekki aft vera meft I
stefnumarkinu. Þjóftfélagift á aft
sjá fyrir sliku fólki á annan hátt,
enda tilheyrir sllkt mannlegu
réttlæti.
Sérfræftingar telja, aft minnst
2-3% manna á starfsaldri eigi
ekki heima á venjulegum vinnu-
markafti af framangreindum
ástæftum. Hins vegar tilheyri
þeir atvinnuleysingjaskrám til
aft fá sin framfærslulaun, sem
er sjálfsagt i þjóftfélagi eins og
okkar. Ef þeir séu hins vegar aft
þvælast á vinnumarkaftinum þá
geri þeir skafta. Af þessari
ástæftu verfti skráning atvinnu-
lausra ekki raunveruleg sönnun
um atvinnuleysi, enda fari talan
á slíkum skrám ekki yfir visst
mark.
Af framangreindri ástæftu
getur þaft farift saman, aft all-
margir séu á atvinnuleysingja-
skrá og aft ofþensla sé á vinnu-
markaftinum, en raunveruleg
ofþensla á honum tilheyrir lift I
verftbólguvaldi. Hér er því um
aft ræöa mál sem þarf aö rann-
saka efta meta hvar hin réttu
mörk eru á heilbrigftum vinnu-
markafti. Ofþensla á vinnu-
markaftinum skapar launa-
skriö, léleg afköst og litil
vinnugæfti. Þetta eru staft-
reyndir.
Samanburður f
launaskölum
1 hinni svokölluftu kjaramála-
baráttu okkar launamanna rlkir
mikil samanburftarkeppni. Oft á
sér staft I þessari keppni milli
hópa launamannasamtaka, aft
skapa visvitandi ósamræmi til
aö geta notaft samanburftinn á
vixl I krónutölukapphlaupinu.
Slikt kapphlaup hefir I för meft
sér skriifugang i verftbólguátt.
Úr þessu þarf aft bæta meft leift-
um í raungildis-átt. Fullyröa
má, aft erfitt mun aft takmarka
verftbólgu án þess aft huga aft
raunsæi á þessu svifti vinnu-
markaftarins.
Talsverftur launamismunur i
okkar þjóftfélagi getur verift
bæfti réttur og sanngjarn, sem
og I öllum þjóftfélögum,enda án
hans tæplega auöift aö halda
nauösynlegum vinnukrafti
innan okkar landamæra.
Launamismunurinn þarf hins
vegar aft þola samanburft sem
byggftur er á rökum. Þings-
ályktanir um ákveftift hlutfall i
þessu vandamáli tilheyra auft-
vitaft fáfræfti.
Vift samanburft á raunveru-
legum launatekjum má ekki
nota brúttó launaskala, sem
ávallt miftast vift lágmark,
heldur greidd laun aö frádregn-
um tekjuskatti og útsvari. Auft-
velt er aft nota einfalda formúlu
I þessum efnum til aö gera
réttari samanburft en nú á sér
staft. Samanburfturinn verftur
aft byggjast á launatekjum
samkv. skattframtölum efta
skýrslum Kjararannsóknar-
nefndar, en ekki samningssköl-
um, sem miftast viö lágmark.
Þessu veldur launaskriftiö, sem
vlfta er komift I fast form.
Einnig þvi, aft launaskalarnir
margir hverjir tilheyra frum-
skógi á launasviftinu.
Launasamanburftur, sem ekki
er raunhæfur, torveldar allt
gagnlegt samstarf vift aftila
vinnumarkaftarins. Hér er þvl
um atrifti aft ræfta, sem þarf aft
færa til betri vegar, enda
skapar núverandi ástand I
þessum efnum þaö hugarfar
meftal launþega, sem getur tor-
veldaft rétt og nauftsynlegt sam-
starf um verftbólguvandann.
Fjárfestingin og
neyslan
Bæfti bóndanum, launamann-
inum og alþingismanninum er
ljóst, aö ekki er auftift aö nota
þaft sem aflast bæfti í fjárfest-
ingu og neyslu. Þaft þarf þvl aft
greina skynsamlega milli þess-
ara þátta I rástöfun þjóftar-
teknanna. Hér er aft sjálfsögftu
um matsatrifti aö ræfta, sem
snertir nútlft og framtró, og
einnig skynsamlega notkun á
lánsfé. Hins vegar er þaft tákn-
rænt dæmi um skaölega verft-
bólguleiki á opinberum vett-
vangi þegar rlkissjóftur lætur
erlenda prentsmiöju prenta
fyrir sig falska seftla til aö geta
eytt og fjárfest meira en heil-
brigt efnahagskerfi leyfir. Hift
sama gildir um erlendar lán-
tökur I eyftslu og vafasamar
fjárfestingar. Sllk efnahags-
stjórn af hálfu hins opinbera er
meinsemd I efnahagskerfinu,
sem er slst meinlausarien hinar
mörgu graftarbólur á vinnu-
markaftinum. Þessi verftbólgu-
valdur verftur aft hverfa.
Nú er mikift talaft um vexti af
lánsfé i fjárfestingu, atvinnu-
rekstur og eyftslu. Hér er þó I
reynd ekki verift aft tala um
vexti, þvl aft þeir eru engir á
meftan aft raungildi sparif jár er
stolift. Vextireiga aft miftastvift
raungildisarft. Sé hann enginn
efta minna en enginn er orftift
vextir notaft I skakkri merk-
ingu. Raunverulegir vextir af
sparifé þurfa engir efta litlir aft
vera á meftan aft sparifé er
skattfrjálst. Hitt er svo annaft
mál, aft þaft hefir sama rétt til
visitöluálags og laun. Lækki
Stefán Jónsson
slfkt álag á laun þá hækkar þaft
samtimis sjálfkrafa á lánum.
Bankastofnun sem tekur til
geymslu ákveftift raungildi I
lausafé verftur aft skila sama
raungildi. Aft öftrum kosti er hún
raungildisþjófur.
Allt spjallift um háa vexti
stafar af þvi, aft menn kunna
ekki skil á orsök og afleiöingu.
Háir . verfttryggingavextir eru
afleiöing óftaverftbólgunnar en
ekki orsök hennar. Ef óftaverft-
bólgan er stöftvuft efta færft til
baka ætti enginn aft þurfa aft
tala um háa vexti. Allar kröfur
um vaxtalækkun nú án þess aö
gera kröfu um stöftvun efta
lækkun á hinni heimatilbúnu
verftbólgu tiolheyrir rugli, sem
ekki samræmist raungildi I
hugsun né skilningi á aftalatrift-
um vandans.
Er núgildandi
verkfallsréttur
úreltur?
Núgildandi verkfallsréttur
var vifturkenndur meft lögum
fyrir mörgum áratugum. Þá til-
heyrfti hann mannréttindum fá-
tækra manna, enda þá ekki auft
ift aft berjast um arft og skipt
ingu tekna án hans. Hift sama
gilti um vinnutímann, vinnuaft-
stöftu, starfsréttindi og margt
fleira tilheyrandi lifi og llfsaf-
komu hins vinnandi manns. Nú
er þetta gjörbreytt og þaft svo
mikift, aö notkun réttarins I
óbreyttu formi samræmist ekki
tilraunum til raunhæfra kjara-
bóta, enda kjarabætur nú háftar
allt öftrum lögmálum I efna-
hagskerfinu en fyrir mörgum
áratugum.
Nú er verkfallsrétturinn jafn-
vel hvaft mest notaftur af hinum
betur settu, jafnvel þeim sem
hann var ætlaöur gegn. Hann
virftist nú I ríkum mæli notaftur
til aft vifthalda og auka verft-
bólgu, misrétti og skipulags-
leysi. Einnig til aft minnka þaft
sem til skipta er. Þetta sanna
staftreyndir þótt ekki verfti þær
tíundaftar hér. Nægir aft benda
á, aö hann skapar flestum tjón
en fæstum auknar raungildis-
tekjur. Enginn löglegur réttur
má hafa þann tilgang aft gera
skafta. Hann verftur aft miftast
vift eitthvaft jákvætt.
1 okkar þjóftfélagi nú er tæp-
ast til atvinnurekstur meft arft
efta grófta, sem hægt er aft sækja
I launaumslögin.og eru þá verft-
bólgubraskararnir ekki taldir
meft, enda tæplega til þeirra náft
meft verkfallsvopninu. Hér I
landi er enginn skortur, engin
fátækrahverfi og flestir hafa
gófta afkomu. A þessu sviöi er
þjóftfélag pkkar fyrirmynd og
getur orftift þaft framvegis ef vift
reynumst menn til aft stöftva
óftaverftbólguna og hennar
fylgifiska. Þar á meftal fylgi-
fiskaeins og auftstétt og fátækt.
Einn lifturinn I aft stöftva inn-
lendu verftbólguna okkar ætla
ég aft sé, aft endurskofta núgild-
andi lög um verkfallsréttinn og
taka hann strax úr höndum
opinberra starfsmanna, enda á
þessi réttur I gamla forminu
ekki heima I þeirra höndum
nema sem óréttur.
Þótt ég nemi hér staftar, fer
þvl f jarri, aö allar fæftutegundir
verftbólgudraugsins séu taldar.
Stefán Jónsson.
Mennta-
skóla-
nemar
viljamat
sinn...
Dagana 28. og 29. október
s.l. var haldift 12. landsþing
Landssambands mennta- og
fjölbrautarskólanema (áftur
Landssamband Isl. mennta-
skólanema). Aft þessu sinni
var þingift haldift I Mennta-
skólanum viö Hamrahllft.
Aftalmál þingsins aft þessu
sinni voru mötuneytismál
nemenda og er þaft einróma
krafa mennta- og fjölbrauta-
skólanema, aft starfsmönnum
I mötuneytum og matsölum
Frá einum starfshópi þingsins. Þingfulitrúar voru 50 auk
áheyrnarfulltrúa frá nemendafélögum utan sambandsins.
skólanna séu borguft laun úr
rlkissjófti, en nemendur greifti
hráefnift, llkt og kveftift er á
um I samningum opinberra
starfsmanna vift rlkisvaldift.
Mikil ólga er nú I nemendum
landsbyggöarskólanna vegna
ástandsins iþessum málum og
má búast vib aftgerftum af
hálfu þeirra og L.M.F. verfti
ekki gengift til móts vift nem-
endur.
Húsnæftismál skólanna voru
einnig mikift til umræftu, en
þau eru vifta I ólestri þar sem
nemendaf jöldinn hefur
sprengt húsnæbift utan af sér.
L.M.F. er samband nem-
endafélaga allra menntaskól-
anna sjö, Fjölbrautaskólans I
Breiftholti, Flensborgarskóla
og Framhaldsdeildar Armúla-
skóla, en slftasttalda nem-
endafélagift gekk I sambandift
á þinginu. Félagsmenn þess-
ara tlu nemendafélaga eru
samtals um fimm þúsund.
Ástír í veitinga
skála
SJ— Ami Birtingur og skutlan I
skálanum heitir skáldsaga eftir
Stefán Júllusson, sem Bókaútgáf-
an Orn og Orlygur gefur út.
Stefán hefur skrifaft mörg skáld-
verk fyrir börn, unglinga og full-
oröna.Aft þessusinni sendir hann
frá sér bók, sem gera má ráft
fyrir aft nái til unga fólksins.
Aftalpersónurnar eru um tvltugt
og úr poppbransanum. Söguefnift,
sem Stefán Júliusson fjallar hér
um, leitafti svo á hann aft hann
unni sér tæpast nokkurrar hvlldar
fyrr en hann haföi lokift vift bók-
ina.
Bókin er 152 bls. og kostar inn-
bundin kr. 6.480. og sem kilja kr.
4.920. Káputeikning er eftir Hilm-
ar Þ. Helgason.
lr!Ir|gur og
í